თავი 1: 1. პირველითგან იყო სიტყუაჲ,
წინასიტყვაობაში მე რაც ვთქვი, ეხლაც იმას გავიმეორებ: იმ დროს, როცა სხვა მახარებლები განვრცობილად ჰყვებიან უფლის ხორციელი შობის შესახებ, ასევე მისი აღზრდის და აღორძინების (გაზრდის) თაობაზე, იოანე ამ მოვლენებს გვერდს უვლის, რადგან სხვა მახარებელთა მიერ ამ საკითხებზე საკმარისად არის ნათქვამი, იგი გვესაუბრება ჩვენთვის განკაცებული უფლის ღვთაებრივი ბუნების შესახებ. ერთი სიტყვით, თუ ზედმიწევნით გადავხედავთ ამ საქმეს, დავინახავთ, რომ როგორც სხვა მახარებლებმა დაუფარავად აღიარეს მხოლოდშობილის ღვთაებრივი ბუნება, ასევე იოანემაც არ დატოვა უყურადღებოდ განსხეულების, ხორცშესხმის საიდუმლო, რამეთუ მათ სულებს ერთი სული წმიდა ხელმძღვანელობდა.
იოანე ლაპარაკობს ძეზეც და მამაზეც. ის მიუთითებს მხოლოდშობილი ძის მარადიულ ბუნებაზე და დასძენს: „პირველითგან იყო სიტყუაი“, ე. ი. რაც იყო თავიდან (საწყისიდან – მთ.). რამეთუ საწყისიდან (დასაბამიდან) იყო, ეჭვგარშეა, მას დრო არ გააჩნია, როდესაც არ უნდა ეარსება მას. ზოგიერთი იტყვის, რომ გამოთქმა – „პირველითგან იყო...“ საიდან უნდა ნიშნავდეს იმას, რაც საწყისიდან (ანუ დასაბამიდან) იყო? როგორ და, როგორც საერთო აღიარებიდან ვიცით, ასევე განსაკუთრებით, სახარების ამ მქადაგებლისგან.
რამეთუ თავის ერთ-ერთ ეპისტოლეში (1,1) იგი ამბობს: „რომელი იყო პირველითგან. რომელი გუესმა და ვიხილეთ...“ ხედავ, საყვარელი მოწაფე თვითონ როგორ განმარტავს თავისთვის? მაგრამ ასე როგორ? იტყვის შემკითხველი (ე. ი. ადამიანი, ვინც კითხვას სვამს): მაგრამ ეს გამოთქმა – „პირველითგან...“ მე ისევე მესმის, როგორც მოსემ თქვა: „თავდაპირველად ღმერთმა შექმნა..“ (დაბ. თ. 1. როგორც იქ გამოთქმული – „პირველითგან“ არ გვიქმნის იმ აზრს, თითქოს ცა უკვდავია, ასევე აქაც ნუ გავიგებთ გამოთქმას „თავდაპირველად“ ისე, თითქოს, მხოლოდშობილი ძეც უკვდავია, როგორც ამბობს მწვალებელი. ამ უგუნურ სიჯიუტეზე ჩვენ მხოლოდ შეგვიძლია ვთქვათ: ბოროტი ბრძენი!
მაგრამ ჩვენ, შენი ნების საწინააღმდეგოდ ვიტყვით: იქ. მოსემ თქვა ასე: „თავდაპირველად ღმერთმა შექმნა ცა და მიწა (დაბ. თ.1,1). ხოლო აქ კი ითქვა: „პირველითგან იყო სიტყვაჲ“. რა საერთოა ამ სიტყვებს შორის: „შექმნა“ და „იყო“? აქ რომ ყოფილიყო დაწერილი, რომ ღმერთმა თავდაპირველად შექმნა ძე, მაშინ მე გავჩუმდებოდი; მაგრამ მაშინ, როცა აქ ნათქვამია – „პირველითგან იყო...“ აქედან გამომდინარე, მე დავასკვნი, რომ სიტყვა (ანუ ქრისტე – არსებობს საუკუნიდან, და არა შემდგომში იშვა, ისე როგორც შენ
უქმადმეტყველებ!
რატომ იოანემ არ თქვა, რომ პირველითგან იყო ძე, არამედ თქვა იყო „სიტყვა“? მაშ, მისმინე. ეს მან გააკეთა მსმენელთა უძლურებისა გამო, რადგან ჩვენ, გავიგონებდით რა ძის შესახებ, არ გვეფიქრა ცოდვილი და ვნებიანი შობის შესახებ. იმისთვის უწოდა მას (ქრისტეს – მთ.) ,,სიტყვა“, რომ შენ გცოდნოდა, თუ როგორ იბადება გონებიდან უვნებელად სიტყვა, (ასევე ქრისტე - მთ.) მამისგან იშვება უვნებლად. კიდევ იმიტომ უწოდა მას „სიტყვა“, რომ იოანემ გვაუწყა მამის თვისებები, იმის მსგავსად, თუ ყოველი სიტყვა როგორ ასახავს გონების განწყობას; რათა გვიჩვენოს, რომ ქრისტე მამის თანადაუსაბამოა.
რამეთუ, როგორც ვერ ვიტყვით, რომ გონება ხანდახან სიტყვის გარეშე შეიძლება არსებობდეს, ასევე მამა ღმერთიც არასდროს არ ყოფილა თავისი ძის გარეშე!
წმიდა იოანემ ეს სიტყვათა შერწყმა (ერთობლიობა – მთ.) იმიტომაც იხმარა, რომ სხვა საუფლო სიტყვებიც მრავლადაა, მაგალითად: წინასწარმეტყველებანი, მცნებები, როგორც ნათქვამია ანგელოზების შესახებ: „,,..ძლიერნი ძალითა, რომელნი ჰყოფენ სიტყვასა მისსა... (ფს. 102, 20), ე. ი. მის ბრძანებებს ასრულებენ. მაგრამ, თვითონ სიტყვა არის პიროვნული არსება.
თავი 1: 1. ... და სიტყუაი იგი იყო ღმრთისა თანა
აქ, სახარების მქადაგებელი უფრო ნათლად აღნიშნავს იმას რომ, ძე თანადაუსაბამოა მამასავით. რამეთუ შენ არ გეგონოს, რომ მამა ოდესმე არსებობდა ძის გარეშე, ის გვეუბნება, რომ სიტყვა იგი იყო ღმრთისა თანა. ე. ი. ღმერთის მამობრივ წიაღში. რამეთუ თანდებული,, თანა“ შენ უნდა გაიგო, თანდებულ „ურთ(თურთ)“-ის მაგივრად, როგორც ნახმარია ამ ადგილას: „ანუ არა ესე არსა ძმაჲ იაკობისი და იოსესი, იუდაისი და სიმონისი, და დანი მისნი ყოველნი ჩვენ თანა არიან?“ (მარკ. თ.6,3).
ასევე აქაც, უნდა გაიგო ასე: „ღმრთისა თანა“ – „ღმერთთან ერთად“ - ამის მაგივრად, ე.ი. ღმერთის წიაღში იყო, ღმერთთან ერთად იყო. რამეთუ შეუძლებელია, რომ ღმერთი ოდესმე ყოფილიყო სიტყვის (ანუ ქრისტეს - მთ) გარეშე, სიბრძნის, ან ძალის გარეშე. ამიტომ ჩვენ გვწამს, რომ ძე რომელიც არის ასევე არის სიტყვა, სიბრძნე და ძალა მამა ღმერთისა (I კორ. თ. I.24), ყოველთვის იყო ღმერთთან, ე. ი. მამასთან განუშორებლად, განუყრელად.
როგორ იტყვი შენ, ძე – მამის შემდეგ არის? როგორ? როგორ და, მატერიალური მაგალითიდან ისწავლე. მზის მცხუნვარება – თვით მზისგან არ არის გამომავალი? ზუსტად ასეა. იგი მზის შემდგომ არის, მაგრამ შეგვიძლია კი იმის წარმოდგენა, თითქოს მზე ოდესმე არსებობდა მცხუნვარების გარეშე? არა, არ შეგვიძლია ასე ვიფიქროთ. რამეთუ, როგორღა იქნებოდა ის მზე, თუ მას მცხუნვარება არ ექნებოდა? თუ ასე ვიფიქრებთ მზეზე, მით უმეტეს, ამის მსგავსადვე უნდა ვიფიქროთ მამაზე და ძეზე. ამის თაობაზე წმიდა პავლე ამბობს: „რომელი – იგი არს ბრწყინვალება დიდებისა და ხატი ძლიერებისა მისისა." (ებრ. თ. 1.3). ყოველთვის ბრწყინავს ძე – მამასთან ერთად და არა მამის შემდგომ.
ასევე დააკვირდი, რომ ამ გამოთქმით უარყოფილია საბელოიოს ლიბიელი, ის ასწავლიდა, თითქოს მამა, ძე და სული წმიდა ერთი პირი იყო, რომელიც ერთი და იგივე დროს გვევლინებოდა ხან მამის სახით, სხვა შემთხვევაში .. ძის სახით. კიდევ სხვა შემთხვევაში - სული წმიდის სახით! ასე უქმად მეტყველებდა სიცრუის ძე, რომელიც აღვსებული იყო ცთომილების (ანუ სიცრუის) სულით. ხოლო ეს სიტყვები: „და სიტყუაი იგი იყო ღმრთისა თანა...“ აშკარად ამხილებს საბილიოსს.
მახარებელი აქ სრულიად ნათლად ამბობს, რომ სხვა პირია მამა ღმერთი. ხოლო სიტყვა მამისა კი – სხვა არის, რამეთუ, თუ ვიტყვით, რომ სიტყვა იყო მამა ღმერთთან ერთად, მაშინ, გარკვეულად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ესენი 2 პირია. თუმცაღა, მათ, ორივეს გააჩნიათ ერთი და იგივე ბუნება. ეს რომ ესეა, მომისმინე ყურადღებით.
თავი 1: 1. ... და ღმერთი იყო სიტყუაი იგი
თუ ხედავ, რომ სიტყვა ღვთისაც – ღმერთია! ეს იმას ნიშნავს, რომ მამას და ძეს ისევე, როგორც ერთი და იგივე ბუნება აქვთ, ასევე ერთნაირი ღვთაებრიობა გააჩნიათ. მაშ, რცხვენოდეთ, არიოზს და საბელიოსს. არიოზი, რომელიც ძე ღვთისას ქმნილებას უწოდებდა, შერცხვეს იმით, რომ „პირველითგან იყო სიტყვა და ღმერთი იყო სიტყვა იგი“, ხოლო საბელიოსი კი, რომელიც არ აღიარებდა ჩვენი ჭეშმარიტი ღმერთის სამპიროვნულობას, არამედ ამტკიცებდა, რომ სამივე (მამაც, ძეც და სული წმიდაც) - თითქოს ერთი და იგივე პირი იყო, შერცხვეს იმით, რომ „სიტყვა იგი იყო ღმრთისა თანა”.
რამეთუ აქ დიდი იოანე ნათლად გვაუწყებს, რომ სხვა არის სიტყვა და სხვა არის – მამა. იმისთვის, რომ ჩვენი აზრი უფრო გასაგები გახდეს, ასე ვთქვათ: მაგ. პეტრე და პავლე – სხვადასხვა პიროვნებებია. 2 პირია, მაგრამ მათ ერთი აქვთ ბუნება – ესაა ადამიანური ბუნება. ასევე უნდა ვასწავლოთ, მამის და ძის შესახებ: ესენი – 2 პირია, ერთის მხრივ. ხოლო მეორე მხრივ – მათ ერთი, ღვთაებრივი ბუნება აქვთ.
თავი 1: 2. ... ესე იყო პირველითგან ღმრთისა თანა
ღმერთი – სიტყვა არასდროს არ იყო მოცილებული მამა ღმერთისგან. რადგან იოანემ თქვა, რომ სიტყვაც – ღმერთია, არავინ შეაშფოთოს რაიმე ეშმაკურმა აზრმა; თუ სიტყვა მამისა ასევე ღმერთია, ხომ არ ამხედრებულა იგი ოდესმე მამის წინააღმდეგ. ისევე როგორც წარმართთა ცრუ ღმერთები, რაც მათ იგავებშია გადმოცემული? და თუკი იგი (ქრისტე – მთ.) მოცილებულა (გამოყოფილა) ღმერთისგან, ხომ არ გამხდარა მამის მოწინააღმდეგე? – იოანე ამბობს, რომ მართალია, სიტყვაც – ღმერთია, მაგრამ იგი ისევ და ისევ მამა ღმერთთან ერთად არის, მასთან მყოფია და არასდროს მას არ მოცილებია (არ გამოყოფია ცალკე - მთ.)
ასეთივე კადნიერებით და სითამამით შეგვიძლია მივმართოთ არიოზის მწვალებლობის მიმდევრებს: ისმინეთ, ყრუნო, რომლებიც ძე ღვთისას უწოდებთ ღმერთის ქმნილებას და საქმეს, თქვენ გიფიქრიათ კი იმაზე, რა სახელი უწოდა ძე ღვთისას მახარებელმა: – მას სიტყვა ღვთისა უწოდა! და თქვენ კი მას ღმერთის ქმნილებას და საქმეს უწოდებთ. არც საქმეა იგი, და არც ქმნილება, არამედ – სიტყვაა იგი! სიტყვა, რომელიც 2 გვარია: პირველი სიტყვა – შინაგანია, რომელიც ჩვენ გვაქვს იმ დროსაც კი, როცა გვძინავს და არ ვლაპარაკობთ, მაგრამ გვაქვს ლაპარაკის უნარი და ეს სიტყვა, ჩვენში მყოფი, არ კარგავს მოქმედების უნარს. მაშ, გამოდის, რომ ერთი სიტყვა - შინაგანია, ხოლო მეორე - წარმოთქმადი (ე.ი. რომელსაც წარმოვთქვამთ ბაგეებით - მთ), მეორე მნიშვნელობის სიტყვა არის ჩვენი გონებრივი და შინაგანად მყოფი სიტყვის უნარი. ამ მსჯელობიდან გამომდინარე, სიტყვა ორნაირია, მაგრამ არც ერთი მათგანი არ მიესადაგება ძე ღვთისას, რადგან სიტყვა ღვთისა არ არის არც შინაგანი და არც წარმოთქმადი. ეს ჩვენი სიტყვები ბუნებრივია და ჩვენია, ხოლო სიტყვა ღვთისა (ანუ ქრისტე – მთ.) გაცილებით მაღლა დგას ჩვენს ბუნებაზე (ქმნილებაზე) და ეშმაკური, გონებრივი დასკვნები, თავისთავად დამარცხებულია (განადგურებულია – მთ.). არიოზს სურდა წმიდა სახარების დამხობა და ამის გამო იყენებდა შემდეგნაირ გაყოფას: თუ სიტყვა ღვთისა – სიტყვაა, მაშინ იგი ან გამოითქმის, ან შინაგანად არსებობს (ადამიანში), მაგრამ ქრისტე - არც ისაა დ არც - ეს; ე. ი. იგი არ არის სიტყვა... მაშინ, მახარებელმა იოანემ წინდაწინ გადაჭრა ამ შეცთომილი გონების დასკვნა, და თქვა, რომ შინაგანი და წარმოთქმადი სიტყვა გამოთქვამს აზრს ჩვენს შესახებ და ბუნებრივი მოვლენების თაობაზე, ხოლო ზებუნებრივის შესახებ, არაფერი არაა ნათქვამი. დღემდე, ვერავინ, ვერსად ვერ შეარჩია ღმერთისთვის საკადრისი (ღირსეული) სახელი.
ეს „სიტყვა“ აჩვენებს, რომ ძე იშვა მამისგან უვნებლად (უბიწოდ) და იგი (ქრისტე) ახარებს მამის ნებას სხვებს, ე. ი. არის მახარებელი მამის ნება-სურვილისა.
შენ კი, უბედურო, რას მიეჯაჭვე სახელს, როცა გესმის მამის, ძის და წმიდა სულის შესახებ, რატომ წარმოიდგენ გონებაში ხორციელ მამებს და შვილებს და მათ მიწიერ ურთიერთობებს, ..თუ გაინტერესებს, რას ნიშნავს სიტყვა ღმრთისა, მაშ მისმინე, რა ხდება შემდგომ...
თავი 1: 3. ... ყოველივე მის მიერ შეიქმნა
მწვალებელ არიოზის მაცთური მიმდევრები შემდეგნაირად აზროვნებენ: „თუ ავიღებთ მაგალითისთვის ვინმე დურგალს, რომელმაც კარები გააკეთა ხერხით, ამ შემთხვევაში – ხერხი იქნება ის იარაღი, რომლითაც დურგალი მუშაობდა, ასევეა ძის შემთხვევაშიც, თითქოს ძემ კი არ შექმნა ყველაფერი, როგორც შემოქმედმა, არამედ, ძეს გულისხმობენ მწვალებლები როგორც იარაღს (როგორც ზემოთ - ხერხია (ხსენებული), ხოლო ყოველივეს შემოქმედად მამა ღმერთს ასახელებენ, რომელიც თითქოს თავის ძეს იყენებს იარაღის სახით. ამის გამო ძე არის, მათი აზრით, ქმნილება, რომლის დახმარებითაც ყველაფერმა მიიღო მყოფობა, ისევე, როგორც ხერხი გამოიყენება დურგლის მიერ სადურგლო სამუშაოებისათვის“. ესაა არიოზის მწვალებლობის მიმდევართა მტკიცებულება.
რა ვუპასუხოთ მათ უბრალოდ და პირდაპირ? თუკი მამამ, როგორც თქვენ ამბობთ, იმისთვის შექმნა ძე, რომ იგი იარაღად გამოეყენებინა სხვა ქმნილებების შესაქმნელად, მაშინ ძე, თავისი ღირსებით ქმნილებაზე დაბლა მდგომი გამოვა. თუ ეს ასეა, თქვენი აზრით, მაშინ ხერხის შემთხვევაში, ისე უნდა გამოვიდეს, რომ ხერხით გაკეთებული – ხერხზე უკეთესი უნდა იყოს; მაშინ, უფლის ქმნილება – მხოლოდშობილ ძეზე უფრო პატიოსანი გამოვა, რადგან, როგორც მწავლებლები ამბობენ, თითქოს მამამ ამისთვის შექმნა თავისი ძე. და არ აღიარებენ იმას, რომ თავის წიაღში შვა თვითონ მამამ თავისი მხოლოდშობილი ძე! რა შეიძლება არსებობდეს ამ სიტყვებზე უფრო მეტად სულელური რამ? (უფრო მეტი სიბრიყვე!)
რისთვის, კითხულობენ არიოზის მიმდევრები, განა არ თქვა მახარებელმა, რომ ამ სიტყვამ ყოველივე შექმნა, არამედ ამის მაგივრად, გამოიყენეს თანდებული – „მიერ?“ იმისთვის, რომ შენ არ გეგონოს, თითქოს ძე უშობელია, უმიზეზოა (არა აქვს მიზეზი მამაში – მთ.). და წინააღმდგომია ღვთისა, ამისთვისაც თქვა იოანემ, რომ მამამ ყოველივე შექმნა სიტყვით.
წარმოიდგინე, რომ ვიღაც მეფეს ჰყავს ვაჟიშვილი, ძე; ამ მეფეს აქვს სურვილი, რათა ააშენოს ქალაქი; ამ ქალაქის აშენების საქმე მიანდო მეფემ თავის ძეს. ის ვინც იტყვის, რომ ქალაქი უფლისწულმა ააშენა, ამით იგი მეფის ძეს არ ამცირებს, მონად არ გახდის მას, არამედ მიუთითებს იმაზე, რომ ამ ძეს მამაც ჰყავს; ასევე, მახარებელი იოანე ამბობს, რომ ყოველივე შექმნა ძემ, ამით აჩვენებს იმას, რომ მამამ თავისი ძე გამოიყენა შუამავლად, რათა ყოველივე შეექმნა, არა როგორც უმცირესი, არამედ, პირიქით, როგორც ძალაუფლების მქონე, რომელსაც შეუძლია ასეთი, უდიდესი დავალების შესრულება.
შენ, ასევე, იმასაც გეტყვი, რომ თუ უხერხულ მდგომარეობაში ხარ თანდებულ „მიერ“-ის გამო და გაქვს სურვილი წმინდა წერილში მოძებნო ისეთი ადგილი, სადაც წერია, რომ თვითონ, სიტყვამ, შექმნა ყოველივე? მაშინ, გირჩევ, მოუსმინო წმიდა მეფე დავითს: დასაბამსა შენ, უფალო, ქვეყანა დააფუძნე, და ქმნულნი ხელთა შენთანი ცანი არიან” (ფს. 101, 25). ხედავ, შენ, წმიდა მეფემ არ თქვა შენი საშუალებით შეიქმნა ცა და მიწა, არამედ წმიდა დავითი ეუბნება უფალს: „შენ შექმენი, დააფუძნე ცა, რომელიც შენი ხელების შემოქმედებაა. ამას გვეუბნება წმიდა დავით მეფე არა მამა ღმერთის შესახებ, არამედ მის მხოლოდშობილ ძეზე; თუ რას ამბობს ღვთის ძეზე წმიდა პავლე მოციქული, შეგიძლია გაიგო მის ეპისტოლეში ებრაელთა მიმართ (1: 8-10): ,,ხოლო ძისათვის იტყვის: საყდარი შენი, ღმერთო უკუნითი უკუნისამდე; კვერთხი განგებისაი და კვერთხი სუფევისა შენისაი. შეიყვარე სიმართლე და მოიძულე უშჯულოებაი. ამისთვის გცხოს შენ ღმერთმან, ღმერთმან შენმან საცხებელი სიხარულისაი უმეტეს მოყვასთა შენთა. და: შენ, დასაბამსა, უფალო, ქვეყანაი დააფუძნე, და ქმნულნი ხელთა შენთანი ცანი არიან“.
იგივე ღმერთის ძეზე არ საუბრობს წმიდა დავითი თავის ფსალმუნებში, როცა ამბობს: „უფალმან ზეცით ქვეყნად გარდამოიხილა, რათა შეისმინოს სულთქმა შებორკილებულთა, და განხსნეს ნაშობნი მოკლულთანი. თხრობად სიონს სახელი უფლისა, და ქებულება მისი იერუსალემს” (ფს: 101: 20-70).
რამეთუ, როცა იმყოფებოდა ტაძარში, ძე ღვთისა ასწავლიდა ხალხს თავისი მამის შესახებ, როგორც თვითონ ამბობს: „გამოუცხადე სახელი შენი კაცთა...” (იოანე 17,0) ვისთვისაა ესეთი მოქმედება დამახასიათებელი, მამისთვის, თუ მისი ძისთვის? ყველაფერი ძისთვის, რამეთუ სწავლების დროს, ადამიანებს გამოუცხადა თავისი მამის სახელი. ნეტარი დავით მეფე კი, ამას დაუმატებს: შენ, ,,დასაბამსა, უფალო, ქვეყანაი დააფუძნე, და ქმნულნი ხელთა შენთანი ცანი არიან“ (ფს. 101, 25). ნუთუ, აქედან ნათლად არ ჩანს, რომ შემოქმედად ძეს ასახელებს და არა იარაღად? თუ ისევ, შენი აზრით, თანდებული ,,მიერ“, ერთგვარად ძის დამცირებას, დაკნინებას, ემსახურება, მაშინ რაღას იტყვი, თუ წმიდა პავლე იგივენაირად გამოთქვამს თავის აზრს მამის შესახებ? – „სარწმუნო არს ღმერთი, რომლისა მიერ იჩინენით ზიარებასა მას ძისა მისისასა იესო ქრისტეს უფლისა ჩვენისასა“ (I კორინთ. 1:9). ნუთუ აქ იგი მამას იარაღად ხდის?.. და ისევ: „,პავლე, ჩინებული მოციქული იესუ ქრიტესი, ნებითა ღმრთისაითა...“ (კორინთ. მიმართ.1.1).
ვგონებ, ეს საკმარისი უნდა იყოს და ჩვენ ისევ იქ უნდა დავბრუნდეთ, საიდანაც დაივწყეთ; „ყოველივე მის მიერ შეიქმნა“. მახარებელმა, ყველაფერი ერთი სიტყვით – „ყოველივე“-თი მოიცვა: „მისით (ძეზეა ნათქვამი – მთ.) ყოველივე შეიქმნა – ხილულიც და გონებით წარმოსახვადიც“.
თავი 1:3 და თვინიერ მისა არცა ერთი რაი იქმნა, რაოდენი – რაი იქმნა
ყოველივე მის მიერ შეიქმნა, და მის გარეშე არაფერი შექმნილა, რაც კი შექმნილა.
რადგან იოახე მახარებელმა თქვა, რომ სიტყვამ ყოველივე შექმნა, არავის ეგონოს, თითქოს ძემ სული წმიდაც შექმნა, იგი ამატებს, რომ მისით (ქრისტეთი) შექმნა ყოველივე. რას ნიშნავს „ყოველივე“ - ნიშნავს ქმნილებას. მაგრამ სულიწმიდა არ მიეკუთვნება ქმნილებას, ამიტომ სულს ძისგან არ მიუღია მყოფობა. მაშ ღვთის სიტყვის
(ქრისტეს – მთ.) გარეშე რაც იყო და რაც არის ქმნილ ბუნებაში, არაფერმა მისი ძალის გარეშე, არ შიიღო მყოფობა. ე. ი. ქრისტეს გარეშე არაფერი არ შექმნილა.
თავი 1:4 მის თანა ცხორებაი იყო და ცხორებაი იგი იყო ნათელ კაცთა
მასში იყო სიცოცხლე და სიცოცხლე იყო ადამიანთა ნათელი.
სულიწმიდის მგმობელები (უარმყოფელები) ამ ადგილს ასე კითხულობენ: „და თვინიერ მისა არცა ერთი რაი იქმნა“; აქ სვამენ წერტილ-მძიმეს. და თითქოს სხვა ბოლოდან აგრძელებენ კითხვას: „რაოდენი რა იქმნა, მასში იყო სიცოცხლე“, ამ ადგილს თავისი აზრებით განმარტავენ, ამბობენ, თითქოს მახარებელი აქ გულისხმობს წმიდა სულს, რომელიც ცხოვრებაა, სიცოცხლეა. ასე მსჯელობენ მაკედონიანელები, რომლებიც ცდილობენ დაამტკიცოს, თითქოს სულიწმიდა ქმნილებაა და სურთ მისი მიკუთვნება (გაიგივება – მთ.) ღვთისგან დაბადებულ ადამიანის მოდგმასთან.
ჩვენ კი ასე არ ვფიქრობთ, არამედ დავწერთ რა მართლწერის ნიშნებს ამ გამოთქმის შემდეგ – „რაოდენი რა იქმნა“, გავაგრძელებთ ასე – „მის თანა ცხორებაი იყო”.
ამბობს რა ამას მახარებელი, გულისხმობს, რომ ღვთის სიტყვისგან (ანუ ქრისტესგან) მიიღო ყოველმა ქმნილებამ მყოფობა (არსებობა – მთ.) და აქვე ხსნის ღმერთის განზრახვასაც, რომ მან არა მარტო შექმნა, არამედ იგი, ასევე, თავისი ქმნილების სიცოცხლესაც მფარველობს: რამეთუ მასში იყო სიცოცხლე.
გამიგია, ამ ადგილს ერთი წმინდანი ასე კითხულობდა და ხსნიდა: „და თვინიერ მისა არცა ერთი რაი იქმნა, რაოდენი რაი იქმნა მასში“. შემდეგ, დასვამდა რა მართლწერის ნიშნებს, აგრძელებდა: „იყო ცხორება”. ვფიქრობ, მისი ასეთი განსჯა ემყარება სწორ აზროვნებას ღა არავითარ შეცდომას ადგილი არა აქვს. რამეთუ ამ წმინდანსაც სწორედ ესმის ის, რომ ღვთის სიტყვის გარეშე არაფერმა არსებობა (მყოფობა – მთ) არ მიიღო, რადგან რაც არსებობს და რაც შექმნილია, თვით ღვთის სიტყვისგან არის შექმნილი, და აქედან გამომდინარე, მის გარეშე არ იყო.
შემდეგ, წმიდა იოანე კვლავ აგრძელებს: „ცხორებაი იყო და ცხორებაი იგი იყო ნათელ კაცთა“ (იოანე 1:4). მახარებელი უფალს უწოდებს „ცხოვრებას“ (ე. ი. სიცოცხლეს – მთ) იმიტომ, რომ ყველაფერს იგი სიცოცხლით ავსებს და კიდევ იმისთვის, რომ იგი ანიჭებს სულიერ სიცოცხლეს ყველა გონიერ არსებას; და არა მხოლოდ მგრძნობიარე „ნათლით“ აღავსებს სულებს, არამედ გონიერითაც. მან არ თქვა, რომ უფალი მარტო იუდეველებს აღავსებს ნათლით, არამედ „ყოველთა კაცთა“. რადგან, ჩვენ, ყველა ადამიანმა, ჩვენი შემოქმედისგან, უფლის სიტყვისგან მივიღეთ გონება და განსჯა, ამიტომაც ვიწოდებით მისგან ნათელღებულად. ამიტომ, გონება, რომელიც უფალმა ჩვენ მოგვცა, რის გამოც ვიწოდებით გონიერ არსებებად, არის ნათელი, რომელიც ჩვენ გვიკარნახებს, თუ რა უნდა გავაკეთოთ და რისი გაკეთების უფლება არ გვაქვს.
თავი 1:5 „და ნათელი იგი ბნელსა შინა ჩანს, და ბნელი იგი მას ვერ ეწია“
ნათელი ბნელში ანათებს და ბნელმა ვერ მოიცვა იგი.
„ნათელი“, ე: ი: სიტყვა ღვთისა, ანათებს. ბნელში“ (ანუ წყვდიადში – მთ.) ე. ი. ცთომილებასა და სიკვდილში. რამეთუ ქრისტე კი არ დაემორჩილა სიკვდილს, არამედ სძლია მას ისე, რომ აიძულა სიკვდილი, ამოენთხია ყველა ისინი, ვინც უწინ შთანთქა. წარმართულ ცთომილებაშიც ბრწყინავს ქადაგება: „და ბნელი იგი მას ვერ ეწია“. ვერც სიკვდილი, ვერც ცთომილება მას ვერ მოერია. რამეთუ ეს ნათელი (ე. ი. სიტყვა ღვთისა), უძლეველია. ზოგიერთები, „ბნელად“ მიიჩნევდნენ მიწიერ ცხოვრებას და ხორციელ ბუნებას. სიტყვა ღვთისა ბრწყინავდა მაშინაც, როცა ხორციელად იყო ამ ცხოვრებაში, ხოლო ბნელი. ე. ი. მისი საწინააღმდეგო ძალა, აცთუნებდა და სდევნიდა ნათელს, მაგრამ ქრისტე უძლეველი და დაუმარცხებელი აღმოჩნდა. ბუნებით ბნელი (თვისობრივად – მთ.) კი არ ეწოდება ჩვენს ხორციელ ბუნებას (ნუ იყოფინ!), არამედ, ასე ეწოდება ცოდვის გამო.
რამეთუ, ხორცი, სანამ ბუნების კანონებით იმართება, არავითარი სიბოროტე მასში არ არის, მაგრამ როცა დაარღვევს ბუნებით დადგენილ ზღვარს და ცოდვას დაემონება, მაშინ ეწოდება მას ბნელი (ცოდვის გამო).
თავი 1: 6 იყო კაცი მოვლინებული ღმრთისა მიერ, და სახელი მისი იოვანე
იყო კაცი, მოვლინებული ღთისგან, სახელი მისი იყო იოანე.
მახარებელმა გვითხრა ჩვენ ღვთის სიტყვის (ქრისტეს) წინასაუკუნო მყოფობის შესახებ, მას აქვს კეთილი განზრახვა მოგვიყვეს ასევე უფლის სიტყვის (ე. ი. ქრისტეს – მთ.) ხორცშესხმის (ანუ განსხეულების – მთ.) თაობაზე, ამავე დროს იგი იწყებს თხრობას წმიდა იოანე ნათლისმცემლის შობის შესახებ; ესაა წინასიტყვაობა, ნათქვამი უფლის ხორციელი შობის წინ. მახარებელი იოანე წინამორბედზე ამბობს, რომ ის იყო ღმერთის „მოციქული“ (ანუ დესპანი – მთ.) ე. ი. იგი იყო წარმოგზავნილი ღვთისგან; რამეთუ ცრუ წინასწარმეტყველები ღვთისგან არ არიან. როცა გაიგებ, რომ ის ღვთისგან წარმოგზავნილი იყო, მაშინ უნდა იცოდე, რომ წმიდა იოანე ნათლისმცემელი თავისგან, ანუ ადამიანისგან არაფერს არ ლაპარაკობდა, არამედ ყველაფერს – ღმერთისგან. ამიტომ ეწოდება მას ანგელოზი (მათე 11:10, მალ. 3:1), ხოლო ანგელოზის უპირატესობაა – თავისგან არაფერი არ ილაპარაკოს.
გაიგონებ რა ანგელოზის შესახებ, არ იფიქრო, თითქოს წმიდა იოანე (ნათლისმცემელი – მთ.) თავისი ბუნებით ანგელოზია ან ზეციდან ჩამოვიდა; არა, მას ანგელოზი ეწოდება უფლის მსახურებისა და საქმეების მიხედვით; რადგან იგი ქადაგებდა და იყო წინასწარმაუწყებელი უფლის მოსვლის, ამის გამო მას ეწოდა (უფლის – მთ.) ანგელოზი.
ამიტომაც, მახარებელი (წმიდა იოანე ღვთისმეტყველი), მრავალი ადამიანის არასწორი განსჯის გამო, რომლებიც ფიქრობდნენ, თითქოს იოანე (ნათლისმცემელი – მთ.) თავისი ბუნებით ანგელოზი იყო, ამის გასაბათილებლად ამბობს: „იყო კაცი“, წარმოგზავნილი ღმერთისგან.
თავი 1: 7 ესე მოვიდა მოწამედ, რაითა წამოს ნათლისა მისთვის, რაითა ყოველთა ჰრწმენეს მისგან
იგი მოვიდა დასამოწმებლად, რათა დაემოწმებინა ნათლის შესახებ, რათა ყველას ერწმუნა მისი მეშვეობით.
წმიდა იოანე ღვთისმეტყველი ამბობს, რომ – წმიდა იოანე ნათლისმცემელი ღვთისგან გამოგზავნილია, რათა დაამოწმოს ნათლის, ანუ ქრისტეს, შესახებ; რათა შემდგომში არავინ იფიქროს ის, რომ მხოლოდშობილი ძის შესახებ იოანეს მოწმობა ქრისტეს სჭირდებოდა რამეში, არამედ იმიტომ მოწმობდა, დასძენს მახარებელი, რომ ყველამ მისგან ირწმუნოს ქრისტე.
ნუთუ ყველამ ირწმუნა მის მიერ? არა. როგორც ამას ამბობს მახარებელი: „ნეტა ყველამ ირწმუნა? როგორ?“ რაც მასზე იყო დამოკიდებული, ის მოწმობდა ყველასთვის, რათა მიედრიკა ყველა ადამიანი ნათლისკენ (ე.ი. ქრისტესკენ), მაგრამ თუ ზოგიერთმა არ ირწმუნა, ამ შემთხვევაში წმიდა იოანე ნათლისმცემელი გაკიცხვას
არ იმსახურებს.
მზეც ამოდის ყოველ დღე, რათა ყველა გაათბოს, მაგრამ თუ ვინმე ჩაბნელებულ ოთახში ჩაიკეტება და მზის სხივებით არ ისარგებლებს, ნუთუ ამაში მზე იქნება დამნაშავე? ასეა აქაც: წმიდა იოანე წარმოგზავნილი იყო ღმერთისგან, რათა ყველას ერწმუნა მისგან ნათელი, ანუ ქრისტე. თუ ეს ასე არ მოხდა, იოანეს ამაში ბრალი არ მიუძღვის.
თავი 1: 8 არა თუ იგი იყო ნათელი, არამედ რაითა წამოს ნათლისა მისთვისა
იგი არ იყო ნათელი, არამედ რათა დაემოწმებინა ნათლის შესახებ.
ხშირად ხდება ხოლმე, რომ მოწმე გაცილებით მაღლა დგას მასზე, ვისზედაც მოწმობს. არ მინდა, შენ რომ ისე იფიქრო, თითქოს იოანე, რომელიც ქრისტეზე ამოწმებს, მასზე დიდია (მასზე მაღლა დგას – მთ.) ამ მაცთური აზრის გასაქარწყლებლად მახარებელი ამბობს: „ის არ იყო ნათელი”.
მაგრამ შეიძლება ზოგიერთმა იკითხოს: ნუთუ ჩვენ არ გვაქვს უფლება ნათელი ვუწოდოთ იოანეს, ან რომელიმე წმინდანს? ნათელი შეიძლება ვუწოდოთ ყოველ წმინდანს, რასაკვირველია, მაგრამ აღნიშნულ შემთხვევაში, მათ არ შეგვიძლია ნათელი ვუწოდოთ.
მაგალითად, თუ შენ ვინმე გკითხავს, იოანე ნათელია, თუ არა? – დასთანხმდი. მაგრამ თუ სხვა ვინმე შეგეკითხება, იოანე სხვა ნათელია, თუ არა, – შენ უთხარი – არა: რამეთუ ის თვითონ არ არის ნათელი ჩვეულებრივი აზრით, მაგრამ იოანემ თანაზიარობით ჭეშმარიტი ნათლისგან, ანუ ქრისტესგან, მიიღო ნათელი.
თავი 1: 9 იყო ნათელი ჭეშმარიტი, რომელი განანათლებს ყოველსა კაცსა, მომავალსა სოფლად
იყო ნათელი ჭეშმარიტი, რომელიც გაუნათებს წუთისოფლად მომსვლელ ყოველ ადამიანს.
მახარებელს აქვს განზრახვა გვესაუბროს მხოლოდშობილი ძის ხორციელი შობის შესახებ. თუ როგორ მოვიდა ქრისტე თავისიანებთან და როგორ გახდა ის ხორციელი. მაშ, არავინ არ იფიქროს, თითქოს იგი არ არსებობდა ხორციელ განსხეულებამდე (ანუ ხორცშესხმამდე), ამიტომ, წმიდა იოანე მახარებელი ამბობს, რომ ქრისტე, როგორც ჭეშმარიტი ნათელი, იყო იქამდეც, სანამ იგი ხორციელად იშვებოდა. ამით მახარებელი ამხობს ფოტინის და პავლე სამოსატელის მწვალებლობას, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ თითქოს მხოლოდშობილი ძე ღვთისა მხოლოდ იმ დროიდან არსებობს, როცა იშვა ხორციელად ქალწულისგან, ხოლო ამ ხორციელ შობამდე ქრისტე არ არსებობდაო. და შენ, არიოზელო, რომელიც ძე ღვთისას – ჭეშმარიტ ღმერთად არ აღიარებ, მისმინე: რას ამბობს ქრისტეზე წმიდა მახარებელი: „,ნათელი ჭეშმარიტი“. და შენც, მანიქეველო, ისმინე, რომელიც ამბობ, თითქოს ჩვენ ბოროტი შემოქმედისგან ვართ შობილნი, წმიდა მახარებელი გვეუბნება, რომ ნათელი ჭეშმარიტი განანათლებს ყოველთა კაცთა. თუ ბოროტი შემოქმედი არის ბნელი, მაშინ მას არავისი განათლება არ ძალუძს; ამიტომ, ჩვენ ვართ ჭეშმარიტი ნათლის, ანუ ქრისტეს, ქმნილებები.
მაშინ ეს როგორღაა, იტყვის ზოგიერთი, ყოველ ადამიანს როგორ ანათლებს, როცა ჩვენ ზოგიერთებს ვხედავთ დაბნელებულებს?
რამდენიც არის თვით მასზე დამოკიდებული, ქრისტე ყველას ნათელს აძლევს (ანათლებს). რამეთუ მითხარი, განა ჩვენ, ყველანი გონიერები არა ვართ? ნუთუ ყველამ, მოცემული ბუნებით ღმერთისგან, არ ვიცით განა, რა არის სიკეთე და რომელია მისი მოწინააღმდეგე ძალა? ნუთუ არ გაგვაჩნია განსჯის უნარი, ვიფიქროთ ქმნილებებზე და აქედან გამომდინარე – შევიცნოთ ჩვენი შემოქმედი? ამიტომ, გონიერება, რომელიც მოცემული გაქვს ბუნებრივად, იგი გვმოძღვრავს, და მას შეიძლება ვუწოდოთ ნათელი, რომელიც ჩვენ მოგვეცა ღმერთისგან.
თუკი ზოგიერთმა მათგანმა ცუდად გამოიყენა თავისი გონიერება, მათ თვითონ დააბნელეს თავისი თავი. ზოგი ადამიანი ამას ასე ხსნის: უფალი განანათლებს „ყოველთა კაცთა, მომავალსა სოფლად” (ბერძნულად - კოსმოსი - მორთულობა, წესრიგი), რაც ნიშნავს, ზოგიერთი მათგანის აზრით. უკეთეს მდგომარეობაში სულის მოყვანას, მოწესრიგებას და არა სულის უწესრიგო, ცუდ მდგომარეობაში დატოვებას.
თავი 1: 10 სოფელსა შინა იყო, და სოფელი მის მიერ შეიქმნა, და სოფელმან იგი ვერ იცნა.
იყო წუთისოფელში ღა წუთისოფელი მის მიერ შექმნა, და წუთისოფელმა ვერ იცნო იგი.
იყო ქვეყანაზე ყველგანმყოფი ღმერთი, ამბობს მახარებელი, ის რომ არ ყოფილიყო, მაშინ ქვეყანაც არ იქნებოდა, ვინ შექმნიდა ქვეყანას? ყოველმხრივ ის ამტკიცებს, რომ ქრისტე – შემოქმედია; ამით, ერთის მხრივ, უარყოფს მანესის სიცოფეს (უგუნურებას), რომელიც ამბობდა, თითქოს ყველაფერი შექმნა ბოროტმა შემოქმედმა, ხოლო,
მეორეს მხრივ კი უგულებელყოფს არიოზის სიცოფეს (უგუნურებას), რომელიც ქმნილებას უწოდებდა ღმერთის ძეს, მაგრამ, ამასთან ერთად, ყოველ ადამიანს ეუბნებოდა, რომ ეღიარებინათ შემოქმედი ღმერთი, თაყვანი ეცათ მისთვის და არა მისი ქმნილებისთვის, ადამიანისთვის!..
მაგრამ „სოფელმან“ – ამბობს სახარების მქადაგებელი, – „იგი ვერ იცნა“, ე. ი. მიწიერ საქმეებში ჩაფლულმა ბოროტმა ადამიანებმა იგი არ მიიღეს; რამეთუ სიტყვა „სოფელი“ აღნიშნავს ამ ქვეყნიერებას, როგორც აქ წერია: „სოფელი მის მიერ შეიქმნა”.
გამოთქმა – ,,„სოფელმან იგი ვერ იცნა“, ნიშნავს იმ ადამიანებს, რომლებიც ამქვეყნიურად აზროვნებენ და მთლიანად, მიწიერ საზრუნავებში არიან ჩაფლულნი. მაგრამ ყველა წმინდანმა და წინასწარმეტყველმა ქრისტე შეიცნო და მიიღო.
თავი 1: 11 თვისთა თანა მოვიდა, და თვისთა იგი არა შეიწყნარეს.
თავისიანებთან მოვიდა და თავისიანებმა არ მიიღეს იგი.
აქ, სახარების მქადაგებელი, უეჭველად, საუბრობს ხორციელი ცხოვნების (გადარჩენის) შესახებ, იგი გვეუბნება: ნათელი ჭეშმარიტი იყო ქვეყანაზე (სოფლად) ხორცის გარეშე, სულიერად და იგი არ მიიღეს, შემდეგ მოვიდა ის თავისიანებთან – ხორციელად. გამოთქმა „თავისიანები“ შეიძლება ვიგულისხმოთ, როგორც მთელი ქვეყანა, ან იუდეა, რომელიც ქრისტემ გამოირჩია; „ჰურიასტანი – სიწმიდე მისა, და ისრაელი – საბრძანებელ მისა”.
„და თვისთა იგი არა შეიწყნარეს , აქ ან იუდეველებს გულისხმობენ, ან მის მიერ გაჩენილ - სხვა ადამიანებს. მახარებელი ტირის, განიცდის ადამიანების სიცოფეს, უგუნურებას და გაკვირვებულია მეუფის კაცთმოყვარებით.
თავისიანებმა, სამწუხაროდ, უფალი არ მიიღეს (არ შეიწყნარეს), რადგან მას არ შეუძლია ძალდატანებით. იძულებით ვინმე თავისკენ მიიზიდოს, არამედ ადამიანებს აძლევს თავისუფალ ნებას, რათა მათ თვითონ, თავიანთი შეხედულებით გადაწყვიტონ ეს საკითხი.
თავი 1: 12 ხოლო რაოდენთა-იგი შეიწყნარეს, მოსცა მათ ხელმწიფება შვილ ღმრთისა ყოფად
ხოლო ვინც კი მიიღო იგი და ირწმუნა მისი სახელი, მისცა მათ ხელმწიფება ღვთის შეილებად გახდომისა.
იმ ადამიანებს, ვინც უფალი მიიღო, მონები იყვნენ, თუ თავისუფლები, ჭაბუკები თუ მოხუცები, ბარბაროსები, თუ ბრძენები, ყველას მისცა ძალაუფლება ქრისტემ, რათა ღმერთის შვილები გამხდარიყვნენ. ვინ არიან ისინი? ვინც მისი სახელი ირწმუნა, ე. ი. ისინი, ვინც მიიღო (აღიარა, შეიწყნარა) ჭეშმარიტი ნათელი და სიტყვა ღვთისა (ე. ი. ქრისტე) და მიიღეს იგი რწმენით!
რატომ არ თქვა მახარებელმა, რომ უფალმა ისინი, ასე ვთქვათ, „ჩამოაყალიბა“ ღმერთის შვილებად, არამედ თქვა – „მისცა მათ ხელმწიფება“ (ძალაუფლება). რათა გახდნენ ღმერთის შვილები. რატომ? იმიტომ, რომ სიწმინდის შესანარჩუნებლად, არ არის საკმარისი მარტო პირჯვრის წერა, არამედ საჭიროა ძალიან დიდი მონდომება, რათა შევინარჩუნოთ შეუმწიკვლებლად (შეუბღალავად) ღვთის შვილობის მსგავსება, რომელიც მოგვეცა სწორ ნათლობაში (ნათლისღებაში). რადგან, ბევრმა ადამიანმა კი მიიღო ნათლობის დროს შვილობის მადლი, მაგრამ სამწუხაროდ, სიზარმაცისა გამო (უდებების გამო), ბოლომდე ვერ შეინარჩუნა ღვთის შვილობის
მსგავსება და ხატება. ზოგიერთმა, შეიძლება თქვას ისიც, რომ ბევრი ღმერთს იღებს მხოლოდ რწმენის საშუალებით, მაგ. კათაკმევლები, მაგრამ ჯერ ისინი უფლის შვილები არ გამხდარან; თუმცა, თუ მათ ექნებათ სურვილი ნათლობის მიღების, შეუძლიათ ამ საიდუმლოთი მიიღონ უფლის შვილობის მადლი.
სხვა ადამიანს შეუძლია ასევე ისიც თქვას, რომ მართალია, ჩვენ ნათლობით ვიღებთ შვილობის მადლს, მაგრამ სრულყოფილებას მივიღებთ აღდგომისას; აი. მაშინ კი იმედი გვაქვს მივიღოთ ღმერთის შვილობის უზენაესი სრულყოფილება, ამასვე ამბობს წმიდა პავლეც: „შვილებასა მას მოველით“ (რომაელთა 8:23).
ამიტომ, ამ მახარებელმა არ თქვა, რომ მათ, ვინც მიიღო ღმერთი, მან უფლის შვილები გახადა, არამედ დასძინა, რომ უფალმა მათ მისცა ძალაუფლება, გამხდარიყვნენ ღმერთის შვილები, ე.ი. ეს მადლი მიიღონ მომავალ საუკუნეში.
თავი 1: 13 რომელნი არა სისხლთაგან, არცა ნებითა ხორცთათა, არცა ნებითა მამაკაცისათა, არამედ ღმრთისაგან იშვნეს
ისინი იშვნენ არა სისხლისაგან, არა ხორცის ნდომისაგან, არა მამაკაცის ნდომისაგან, არამედ ღვთისაგან.
მახარებელი აკეთებს შედარებას ხორციელ შობასა და ღვთაებრივ (სულიერ) შობას შორის. რათა გავიხსენოთ
არაკეთილშობილება და დამცირება ხორციელი მშობიარობისა და ვისწრაფოთ ღვთაებრივი მადლისკენ. იგი ამბობს: „რომელნი არა სისხლთაგან“ დაიბადნენ, ე. ი. დედათა წესის დროს არ იშვნენ, რადგან სისხლით იკვებება და იზრდება ჩვილი მუცელში. ასევე ამბობენ, რომ თესლი ჯერ სისხლად იქცევა, შემდეგ კი გარდაიქმნება ხორცად და ა.შ.
ზოგიერთს შეუძლია თქვას, რომ ისაკის დაბადება ისე მოხდა, როგორც იბადებიან ქრისტეს მორწმუნენი, რამეთუ ისაკის შობა „სისხლთაგან“ არ იყო, რადგან სარას დედათა წესი აღარ ჰქონდა (დედათა წესი შეწყვეტილი ჰქონდა სარას” – დაბ. 18.11).
ზოგიერთს შეეძლო ასე ეფიქრა, ამიტომ მახარებელი დაუმატებს: „არცა ნებითა ხორცთათა, არცა ნებითა მამაკაცისათა“.
მართალია, ისაკის დაბადება „სისხლთაგან“ არ იყო, მაგრამ მამაკაცის (ქმრის) ნებით იყო, რადგან ქმარს გულწრფელად სურდა, რომ სარას მისთვის შვილი გაეჩინა (დაბ.21.8).
ხოლო „ხორცთა ნებითა“ დაიბადა სამუელი. მაშ, შენ შეგიძლია თქვა, რომ ისააკი დაიბადა მამაკაცის ნებით, ხოლო – სამუელი კი – ხორციელი ნების შედეგად, ე. ი. ხანასგან, რამეთუ ეს უშვილო ქალი ძალიან ნატრობდა შვილის ყოლას (I მეფ. 1:6), მაგრამ ვინ იცის, შეიძლება პირველზეც და მეორეზეც, ისიც იყო და ესეც. თუ შენ გსურს, რომ კიდევ რამე ისწავლო, მისმინე.
ადამიანთა ხორციელი აღრევა (ურთიერთობა) ხდება ან ზუნებრივი აღგზნებით, ან ხშირად, ზოგი ადამიანი (მშობლებისგან, წინაპრებისგან) იღებს მხურვალე ხორციელ სხეულს და ამის გამო ძლიერი მიდრეკილება აქვს სხვა სქესთან ხშირი ურთიერთობისა.
ამას მახარებელი უწოდებს ხორციელ ნდომას (სურვილს); ან სხვა შემთხვევაში, თავშეუკავებელი სწრაფვა მეორე სქესთან ხორციელი ურთიერთობის დამყარებისა, არის მავნე ჩვევისა და ცხოვრების უზომო გამოხატულების მაჩვენებელი.
ასეთ მისწრაფებას (ლტოლვას) მახარებელი უწოდებს „მამაკაცის ნდომას”, რადგან იგი არ არის ბუნებრივი საქმე, არამედ მამაკაცის გადაჭარბებული მოთხოვნილებაა.
ხშირად ხდება, რომ მეუღლესთან ურთიერთობის ძლიერი ლტოლვა აქვს ცოლს, ხან კი – ქმარს, შეიძლება მახარებელმა ქმრის ასეთ მისწრაფებას – „მამაკაცის ნდომა“ უწოდა, ხოლო ცოლის ლტოლვას კი – „ხორციელი ნდომა (ნება).
მაშ, ზემოთ თქმულიდან უნდა დავასკვნათ, რომ მახარებელმა, წმიდა იოანემ, კეთილკრძალულად „დააყენა, ხორციელი (ცოლის) ნდომის წინ – ქმრის (მამაკაცის) ნდომა, ანუ ნება, რადგან ბუნებრივად, ავხორცობა წინ უსწრებს ურთიერთობას. ეს ყველაფერი ვთქვით მათთვის, ვინც ხშირად უგუნურ (უაზრო) შეკითხვებს სვამს: ზემოთ თქმულიდან ერთი აზრი გამოგვაქვს; როგორი დამამცირებელია ხორციელი შობა.
რა გაგვაჩნია უმეტესი ჩვენ, ქრისტეს მორწმუნეებს – კანონის ქვეშ მყოფ ისრაელელთა წინაშე? მართალია, ისინი ღმერთის შვილებად იწოდებოდნენ, მაგრამ ჩვენსა და მათ შორის დიდი განსხვავებაა. რჯული ყველაფერში მომავლის ბურუსით იყო მოცული (ებრ. 10.1) და არ პირდებოდა ისრაელელებს (სრულიად) ღმერთის შვილობას, ხოლო ჩვენ კი, ნათლისღების (ე.ი. ნათლობის) საიდუმლოთი, მივიღეთ რა ღმერთის სული (ანუ სული წმიდა), ვხმობთ: „აბბა, მამაო” (გალატ. 4:6).
ისრაელელების ნათლობა იყო წინასახე და აჩრდილი ჩვენი შვილობისა. მართალია, ისინი ღმერთის შვილებად იწოდებოდნენ, მაგრამ იყვნენ ჩრდილში და ღმერთის ჭეშმარიტი შვილობა არ გააჩნდათ, როგორც ჩვენ გაგვაჩნია ჭეშმარიტი ნათლობით.
თავი 1: 14 და სიტყვაი იგი ხორციელ იქმნა და დაემკვიდრა ჩვენ შორის და ვიხილეთ დიდებაი მისი, დიდებაი ვითარცა მხოლოდშობილისა მამისა მიერ, სავსე მადლითა და ჭეშმარიტებითა
სიტყვა იქცა ხორცად და დამკვიდრდა ჩვენს შორის, მადლითა და ჭეშმარიტებით აღსავსე. და ჩვენ ვიხილეთ მისი დიდება, როგორც მამისაგან მხოლოდშობილის დიდება.
შენ გინდა, – გვეუბნება მახარებელი, გაიგო, რის გამო შეგვიძლია ჩვენ. ქრისტეს ჭეშმარიტ მორწმუნეებს (თუ გვაქვს ამის სურვილი), გავხდეთ ღმერთის შვილები? ეს შესაძლებელია იმის გამო, რომ სიტყვა იგი ხორციელი გახდა (იქმნა) – (ე. ი. ქრისტე ხორციელად განკაცდა, იშვა – მთ.).
როცა ამას გაიგონებ, რომ ღვთის სიტყვა ხორციელი გახდა, ის კი არ იფიქრო, რომ ქრისტემ თავისი საკუთარი ღვთაებრივი ბუნება მიატოვა, და ხორციელად გარდაიქმნა (რამეთუ იგი ღმერთიც არ იქნებოდა მაშინ თუ შეიცვლებოდა, თუ გარდაიქმნებოდა). მაგრამ აქედან აპოლინარი ლაოდიკიელმა მწვალებლობა ჩამოაყალიბა: ის ასწავლიდა, თითქოს ჩვენმა უფალმა და ღმერთმა მთლიანად კი არ მიიღო ადამიანური ბუნება, ე. ი. სული ხორცთან ერთად, არამედ მარტო ხორცი შეიმოსა, გონიერი სულის გარეშე. ღმერთს რა გასაჭირი უნდა ჰქონოდა სულიერი, როცა მისი ღვთაებრივი ბუნება წარმართავდა მის სხეულს, ისევე. როგორც ჩვენი სული წარმართავს ჩვენს სხეულს? ასეთი განსჯის საფუძვლად აპოლინარი იყენებდა შემდეგ გამოთქმას: „და სიტყვა იგი ხორციელ იქმნა”.
წმიდა მახარებელი ამბობს, რომ სიტყვა ღვთისა ადამიანი კი არ გახდაო, არამედ „ხორციელი“ იქმნაო; ეს ნიშნავს, რომ ქრისტემ სული კი არ მიიღო (თვითონ არის ღვთაება – მარადიული სული – მთ.), არამედ ხორციელად დაიბადა.
ალბათ, უბედურმა აპოლინარიმ არ იცოდა, რომ წმიდა წერილში ხშირად ადამიანის მაგივრად ნახმარია სიტყვა „სული“ (დაბადება, 17.14). მაშასადამე, სიტყვა „ადამიანის“ მაგივრად, შეიძლება ვთქვათ „სული“. ასევე, წმიდა წერილი ადამიანს „სხვა ადგილას“ უწოდებს „ხორციელს“: „გამოცხადდება უფლის დიდება და ყოველი ხორციელი ერთად იხილავს“ (ესაია 40.5). ხშირად საჭიროა ვთქვათ – ყოველი „კაცი“ (ადამიანი), მაგრამ ამის მაგივრად ნახმარია სიტყვა ,ხორციელი“. ასევე, მახარებელმა იმის მაგივრად, რომ ეთქვა – „სიტყვა გახდა ადამიანი“, თქვა: „სიტყვა იგი ხორციელ იქმნა“, რაც ნიშნავს, რომ იგი შედგება ერთიანი სულისგან და ხორცისგან. ამის თქმით, სახარების მახარებელს. სურდა, რომ ჩვენ განვცვიფრებულიყავით უფლის გამოუთქმელი კაცთმოყვარეობით, რის გამოც მან, ჩვენი ცხოვნებისთვის, ხორციელი ბუნება მიიღო, რომელიც, უნდა ითქვას, სრულიად უცხო იყო მისი ღვთაებრივი ბუნებისთვის; რამეთუ სულს გააჩნია ერთგვარი მსგავსება ღმერთთან, ხოლო ხორცს კი – არაფერი საერთო არა აქვს. ამიტომ, მე ვფიქრობ, რომ მახარებელმა (წმიდა იოანემ) აქ იმიტომ კი არ ახსენა მარტო ხორცი, თითქოს სულს არ შეეძლო მონაწილეობა მიეღო ხორციელ განკაცებაში, არამედ იმისთვის, რათა უფრო მეტად დაენახებინა, ეს რამხელა და რა საშინელი საიდუმლოა!
თუ ხორციელად განკაცებულმა ღვთის სიტყვამ არ მიიღო ადამიანური სული, მაშინ ჩვენი სულები ჯერ განკურნებული არ ყოფილა, რამეთუ რაც მან არ მიიღო, ის არ გაუნათლებია. როგორი სასაცილოა! დე. ცთომილებაში იყოს აპოლინარი!
ხოლო ჩვენ, როცა გვესმის, რომ სიტყვა ხორციელ იქმნა, გვწამს, რომ იგი სრულყოფილი ადამიანი გახდა, რადგან წმიღა წერილში გვხვდება ისეთი ჩვეულება, როცა ადამიანს ეწოდება ერთი, მთლიანი ნაწილი – სულით და ხორცით. ამ მტკიცებულებით ემხობა ნესტორიც. ის ამბობდა (მწვალებლობას – მთ.), რომ თითქოს, თვითონ სიტყვა – ღმერთი კი არ გახდა (სრული) ადამიანი, არამედ ქალწულმა შობა ადამიანი, რომელსაც მიეცა მრავალი მადლმოსილი სათნოებები და ასევე უფლის სიტყვაც, რის გამოც მას ჰქონდა ძალაუფლება ბოროტ სულებზე. ნესტორი ასწავლიდა, რომ ორი ძე არსებობსო: ერთი არის – ქალწულის ძე, იესო – ადამიანი, ხოლო მეორე ძე – ღმერთის ძეა, რომელიც შეუერთდა მადლით ამ ადამიანს (იესოს) და ესენი განუყრელნი არიან, რადგან ეს ადამიანი მადლმოსილი იყოო. ეს ნესტორი ყრუა ჭეშმარიტების მიმართ! ნესტორს რომ სდომოდა, და ჰქონოდა
სურვილი, გაიგებდა, რას ამბობდა ნეტარი მქადაგებელი. სახელდობრ: „სიტყვა გახდა ხორციელი“; განა ეს გამონათქვამი, არ არის მისი მხილება? რამეთუ თვითონ სიტყვა ღვთისა – ადამიანი გახდა! მახარებელ წმიდა იოანეს არ უთქვამს ასე: სიტყვამ, იპოვა რა ადამიანი, შეუერთდა მას, არამედ გვითხრა: რომ თვითონ ქრისტე გახდა ადამიანი! ამ ნათქვამით ემხობა ევტიქიც. ვალენტინიც და მანესიც.
ეს მწვალებლები ამბობდნენ, თითქოს ღმერთის სიტყვა მოჩვენებასავით გამოცხადდა (გამოჩნდა). მაშ, გაიგონ, რომ სიტყვა „გახდა“ (იქმნა) ხორციელი. აქ არ არის ნათქვამი, რომ სიტყვა წარმოდგენილ იქნა ან დავინახეთ ხორციელად, არამედ ითქვა – „იქმნა“ (ანუ გახდა – მთ.) ბუნებით და ჭეშმარიტად ხორციელად, და არამც და არამც მოჩვენებით! რამეთუ უგუნურებაა და უხერხულია ვიფიქროთ ისე, თითქოს ღმერთის ძემ, რომელიც არის თავისი ბუნებით და სახელით - ჭეშმარიტება, იცრუა თავისი ხორციელი განკაცების საქმეში; ხოლო რაიმე ცრუ მოჩვენება კი, ეჭესგარეშეა ასეთ, არასწორ აზრამდე მიიყვანდა ადამიანებს.
რადგან ზემოთ, მახარებელმა უკვე თქვა, რომ სიტყვა გახდა ხორციელი, იმისთვის, რომ არავინ არასწორად არ იფიქროს, თითქოს ქრისტე, საბოლოოდ ერთი ბუნების მქონე გახდა, ამისთვის ამატებს თავის ნათქვამს: „დაემკვიდრა ჩვენ შორის“. ამით იოანეს უნდა, რომ დაგვანახოს უფლის ორი ბუნება: ერთი – ჩვენნაირი და მეორე – მისი ღვთაებრივი ბუნება. დე, შერცხვეთ მონოფიზიტებს, რომლებიც უფლის მხოლოდ ერთ ბუნებას აღიარებენ.
მაშ, ამ სიტყვებით, „სიტყვა იგი ხორციელ იქმნა“, ვისწავლოთ, რომ თვითონ სიტყვა გახდა ადამიანი და იყო რა ღმერთის ძე, ასევე გახდა ღვთისმშობლის ძე, რომელსაც ჭეშმარიტად ეწოდება ღვთისმშობელი. იმიტომ, რომ მან შობა ხორციელად ღმერთი!
შემდეგი სიტყვებით კი – „დაემკვიდრა ჩვენ შორის” მივიღოთ სწორი რწმენა, რომ ერთ ქრისტეში არის ორი ბუნება: რამეთუ იგი როგორც ჰიპოსტასი – ერთია. ანუ ერთია პირის მიხედვით.მაგრამ ბუნებით ორმხრივია – ღმერთიცაა და ადამიანიც, ხოლო მისი ღვთაებრივი და ადამიანური ბუნება, მიუხედავად იმისა, რომ ერთ ქრისტეშია დავანებული, არაფრით არ შეიძლება იყოს ერთი და იგივე.
მახარებელმა თქვა რა, რომ სიტყვა გახდა ხორციელი, იქვე დასძენს, რომ ჩვენ ვიხილეთ მისი დიდება, ე. ი. ქრისტე ვიხილეთ ხორციელად. თუკი ისრაელელებმა ვერ შეძლეს მოსეს სახეზე შეხედვა, რომელიც გაბრწყინებულიყო ღმერთთან საუბრის გამო, მაშ მოციქულებს როგორღა შეეძლოთ მხოლოდშობილი ძის ღვთაებრივი ბუნების გაძლება საფარველის გარეშე, იგი ხორციელად რომ არ გამოცხადებულიყო მათთან.
ჩვენ ისეთი დიდება კი არ გვიხილავს, როგორიც ჰქონდა მოსეს, ან როგორი დიდებითაც ეცხადებოდნენ ქერუბიმნი და სერაფიმნი წინასწარმეტყველს, არამედ ჩვენ ვიხილეთ ისეთი დიდება, როგორც დამახასიათებელი იყო მხოლოდშობილი ძისთვის, რომელი დიდებაც მას მიეცა ბუნებით მამა ღმერთისგან. ნაწილაკი „ვითარცა“, აქ მიმსგავსებას კი არ აღნიშნავს, არამედ დამტკიცებას და უეჭველ გარკვევას.
როდესაც ჩვენ ვხედავთ უდიდესი დიდებით მომავალ მეფეს, ვამბობთ, რომ იგი, როგორც მეფე, ისე მოვიდა, და არ ვამბობთ ასე: ჭეშმარიტად მეფურად მოვიდა. ამის მსგავსად, სიტყვები: „ვითარცა მხოლოდშობილისა“ ასე უნდა გვესმოდეს: მისი დიდება, რომელიც ჩვენ ვიხილეთ, იყო ჭეშმარიტი ძის – ჭეშმარიტი დიდება, რომელიც სავსე იყო მადლითა და ჭეშმაიტებით!..
სიტყვა – „სავსე მადლითა”, ნიშნავს, რომ ქრისტეს სწავლება იყო მადლმოსილი, როგორც მეფე დავითმა თქვა: „განეფინა მადლი ბაგეთა შენთა” (ფს. 44.3), და მახარებელიც აღნიშნავს, რომ ყველას „უკვირდა სიტყვათა ამათ ზედა მისთა მადლისათა, რომელნი გამოვიდოდეს პირისაგან მისისა” (ლუკა 4:22); და იმიტომაც, რომ ქრისტე ყველას კურნავდა, ვისაც სჭირდებოდა განკურნება.
„სავსე ჭეშმარიტებითა” ნიშნავს იმას, რომ რასაც აკეთებდნენ და ამბობდნენ მოსე და წინასწარმეტყველები, იყო გარეგნული სახე (წინასახე), მხოლოდ რასაც ამბობდა და აკეთებდა იესო ქრისტე, ყველაფერი აღვსებული იყო ჭეშმარიტებით, რადგან ის თვითონ არის მადლიც და ჭეშმარიტებაც, და ვინც საჭიროებს და ითხოვს, ყველას აძლევს ყოველივე ამას.
სად უნახავთ მათ ეს დიდება? შეიძლება ვიფიქროთ, რომ მოციქულებმა ქრისტეს დიდება იხილეს თაბორის მთაზე, მაგრამ უფრო სამართლიანი იქნება, ასე განვსაჯოთ, რომ მათ ეს დიდება არა მარტო ამ მთაზე იხილეს, არამედ ყველაფერში, რასაც თვითონ უფალი ამბობდა და აკეთებდა.
თავი 1: 15 იოვანე წამა მისთვის, ღაღად-ყო და თქვა: ესე არს, რომლისათვის – იგი ვთქუ: რომელ ჩემსა შემდგომად მოვალს, ჩემსა უწინარეს იყო, რამეთუ პირველ ჩემსა არს
იოანე მოწმობს მის შესახებ და ღაღადებს: „ეს იყო ის, რომელზეც ვთქვი: ჩემს შემდეგ მომავალი, ჩემზე უპირატესია, ვინაიდან ჩემზე უწინ იყო.
მახარებელი – წმიდა იოანე ღვთისმეტყველი მიგვითითებს წმიდა იოანე ნათლისმცემლის მოწმობაზე ქრისტეს შესახებ, იმის გამო, რომ ხალხი მას უდიდეს პატივს სცემდა, თან დიდ პიროვნებად აღიარებდა და ერისგან იგი იმსახურებდა დიდ ნდობას. სიტყვა „ღაღად-ყო“ მიგვითითებს წმიდა იოანეს (ნათლისმცემლის) დიდ გამბედაობაზე. რადგან ქრისტეს შესახებ იგი სადმე კუთხეში კი არ ღაღადებდა, არამედ სახალხოდ, დიდი გამბედაობით. რას ამბობდა იგი? – „ესე არს, რომლისათვის – იგი ვთქუ“. წმიდა იოანე მოწმობდა ქრისტეს შესახებ ჯერ კიდევ იქამდე, ვიდრე იხილავდა მას. ასე ენება ღმერთს იმისთვის, რომ იოანე დაამოწმებდა რა ქრისტეს შესახებ კარგი მხრიდან, ვინმეს არ მოსჩვენებოდა იოანე პირმოთნე – უფლის მიმართ ამიტომაც ამბობს, რომ „მე ვის შესახებაც ვთქვი, იქამდე ვთქვი, სანამ ვნახავდი“.
გამოთქმა - „რომელი ჩემსა შემდგომად მოვალს”, ნიშნავს რა თქმა უნდა, მომავალს ხორციელი შობის დროის მიხედვით: რამეთუ წმიდა იოანე წინამორბედი - ქრისტეზე ექვსი თვით უფროსი იყო ხორციელი შობით.
გამოთქმა - „ჩემსა უწინარეს იყო“, ნიშნავს, რომ უფალი – თავის წინამორბედზე უფრო მეტად პატივცემული და დიდებული იყო. რატომ? იმიტომ, რომ ქრისტე. – ამბობს წმიდა იოანე, – თავისი ღვთაებრივი ბუნებით, ჩემზე ადრე იყო შობილი. ეს გამოთქმა, მწვალებელმა არიოზელებმა მანკიერად, არასწორად განმარტეს: სახელდობრ – მათ სურდათ დაემტკიცებინათ, რომ თითქოს ძე ღვთისა არ შობილა მამისგან, არამედ დაიბადა, როგორც ერთ-ერთი ქმნილება, ისინი ამბობენ: აი, იოანე მოწმობს მის შესახებ, როცა ამბობს: „ჩემსა უწინარეს იყო”, ე. ი. მასზე ადრე იყო დაბადებული ღმერთისგან. როგორც ერთ-ერთი ქმნილება. მაგრამ ასეთი მოსაზრების გამო ისინი მხილებულ არიან წმიდა იოანეს მიერ წარმოთქმული აზრის არასწორ გაგებაში.
აი, რა აზრია გამოხატული შემდეგ სიტყვებში: „იგი (ე.ი. ქრისტე) ჩემსა უწინარეს იყო, რამეთუ პირველ ჩემსა არს“? სრულიად სიცოფეა (მანკიერებაა) იმის თქმა, თითქოს ღმერთმა ქრისტე იმიტომ გააჩინა ადრე რომ ქრისტე ყოფილიყო იოანეზე წინ. პირიქით, უკეთესი იქნებოდა გვეთქვა: უფალი ჩემზე წინ იყო იმიტომ, რომ ჩემზე ადრე იყო შობილი... ასე ცრუდ ბრძნობენ არიოზელები.
ხოლო ჩვენ, მართლმადიდებლურად ასე გვესმის: „რომელი ჩემსა შემდგომად მოვალს”, წმიდა ქალწულისგან ხორციელად შობილი, „ჩემსა უწინარეს იყო, ნიშნავს: უფალი გახდა იოანეზე დიდებული და პატივცემული იმ საუფლო სასწაულებით, რომლებიც აღესრულებოდა ქრისტეზე, შობის დროს, აღზრდის და სიბრძნის დროს. და ეს სამართლიანია, რადგან ქრისტე ჩემსა უწინარეს იყო“ მამა-ღმერთისგან პირველსაუკუნო (სულიერი) შობის მიხედვით. თუმცა. ხორციელი შობით კი, ამბობს წმიდა იოანე, – ჩემს შემდეგ (მოვიდა) დაიბადა.
თავი 1: 16 და სავსებისაგან მისისა ჩვენ ყოველთა მოვიღეთ, და მადლი მადლისა წილ.
მისი სისავსიღან მივიღეთ ყველამ, მადლი მადლისა წილ.
ეს არის უფლის წინამორბედ იოანეს სიტყვები – ქრისტეს შესახებ, იმის თაობაზე, რომ: „ჩვენ, წინასწარ-მეტყველებმა, მივიღეთ მადლი „მისი (უფლის) სისავსისაგან”. რამეთუ მას გააჩნია არა ისეთი მადლი, როგორიც აქვთ სულიერ ადამიანებს, არამედ, რადგანაც იგი არის წყარო ყოველი სიკეთის, ყოველივე სიბრძნის, (გონიერების) და წინასწარმეტყველების, გულუხვად წარმოუგზავნის მას (მადლს) ყველა ღირსეულ ადამიანს და ასეთ დროსაც კი ქრისტე არასდროს არ იფიტება მადლისგან, არამედ მთელი სისავსით ინარჩუნებს მას. და ჩვენ, მართლმადიდებლებმა მივიღეთ ახალი აღთქმის „მადლი“ რჯულისმიერი მადლის მაგივრად; რადგანაც ის, ძველი რჯული, მოძველდა, ამიტომ ჩვენ მივიღეთ ახალი რჯული. ზოგი იკითხავს: – რატომ ეწოდება ძველ აღთქმას მადლიანი? იმიტომ, რომ იუდეველები ნაშვილები არიან მადლითა. რამეთუ ნათქვამია: „მე ამოგირჩიეთ თქვენ, არა თქვენი სიმრავლის გამო, არამედ თქვენი მამების წყალობით“ და ძველი აღთქმის ხალხიც შვილებად მიღებულია ღვთისგან მადლის გამო, და ჩვენც, უეჭველად, ცხოვნებულნი ვართ ღვთის მადლით, ახალი აღთქმის მადლით.
თავი 1: 17 რამეთუ სჯული მოსესგან მოგვეცა, ხოლო მადლი და ჭეშმარიტება – ქრისტე იესუს მიერ იქმნა.
ვინაიდან რჯული მოცემულია მოსეს მიერ, ხოლო მადლი და ჭეშმარიტება იესო ქრისტეს მიერ იქმნა.
წმინდა მახარებელი გვიხსნის ჩვენ, თუ რა გზით (რა სახით) მივიღეთ მცირე მადლის მაგივრად – უდიდესი მადლი. იგი ამბობს, რომ რჯული მოსესგან მოგვეცა, ე. ი. ღმერთმა შუამავლად გამოიყენა ადამიანი, სახელდობრ – მოსე, ხოლო ახალი აღთქმა კი მოგვეცა – იესო ქრისტესგან! მას, ასევე, ეწოდება „მადლიც“ იმიტომ, რომ ღმერთმა ჩვენ არა მარტო ცოდვები მოგვიტევა, არამედ მისი შვილებიც გაგვხადა (ნათლობის მადლით – მთ.)
ახალ რჯულს, ასევე, ეწოდება „ჭეშმარიტი“ იმის გამო, რომ უფალი ნათლად ქადაგებდა იმას, რასაც ძველი აღთქმის წარმომადგენლები ლაპარაკობდნენ და ხედავდნენ გარეგნული სახით.
ამ ახალ აღთქმას, რომელსაც ეწოდება ჭეშმარიტებაც და მადლიც, შუამავლად უბრალო ადამიანი კი არ ჰყავდა, არამედ - თვითონ ძე ღვთისა! ანუ იესო ქრისტე!
ისიც უხდა შეამჩნიო, რომ მახარებელმა ძველ რჯულზე თქვა; სჯული მოსესგან „მოგვცა“, რამეთუ იგი იყო მსახური, ხოლო ახალზე კი არ თქვა – ,,მოგვცა, არამედ – „იქმნა“, რადგან უნდოდა ეჩვენებინა, რომ იგი იქმნა ჩვენი უფლისგან – იესო ქრისტესგან, როგორც მეუფისგან, და არა როგორც – მონისგან.
ღმერთმა რჯული „მოგვცა“ მოსეს შუამავლობით, ხოლო „მადლი“ კი „იქმნა“ და არა „მოგვცა“, იესო ქრისტეს მიერ.
„იქმნა” - გამომხატველია დამოუკიდებლობის, ხოლო – „მოგვცა , „მოეცა“ – მონობის.
თავი 1: 18 ღმერთი არავინ სადა იხილა; მხოლოდ-შობილმან ძემან, რომელი იყო წიაღთა მამისათა, მან გამოთქვა
ღმერთი არასდროს არავის უნახავს. მხოლოდშობილმა ძემ, მამის წიაღში მყოფმა, გააცხადა
გვითხრა, რა, წმიდა იოანემ, რომ მადლი და ჭეშმარიტება იესო ქრისტეს მიერ მოგვეცა, და თან, მას აქვს სურვილი, რომ ეს დაამოწმოს, იგი ამბობს: მე არ მითქვამს არაფერი დაუჯერებელი; რამეთუ მოსეს, რომელიც მსახური იყო (მონა), ღმერთი არ უხილავს და ამის გამო მასზე არ შეეძლო რაიმე გარკვევით ეთქვა, არამედ მხოლოდ რჯული (მცნებები) დაწერა. ხოლო ქრისტე, რომელიც მამის წიაღში არის და მისი მხოლოდშობილი ძეა, არა მარტო ხედავს მამას, არამედ ყველა ადამიანს განცხადებულად (ცხადად) ესაუბრება მის შესახებ. მაშ, რადგანაც ქრისტე არის ძე მამისა და ხედავს მას, რამეთუ მამის წიაღში იმყოფება, მან სამართლიანად მოგვცა მადლი და ჭეშმარიტება.
მაგრამ, შეიძლება, ვინმემ თქვას: ღმერთი ხომ არავის არსად არ უხილავს; როგორც ამბობს წინასწარმეტყველი ესაია: „ვიხილე უფალი (ეს. 6.1) წინასწარმეტყველი ხედავს, მაგრამ არა თვითონ არსებას ხედავს, არამედ –- მსგავსებას, და ზოგჯერ გონებრივად წარმოიდგენს. ამასთან ერთად უნდა ითქვას, რომ ზოგი ამ სახით ხედავდა, ზოგი კი - სხვა სახით. აქედან, ნათელია ის, რომ ისინი თვით ჭეშმარიტებას არ ხედავდნენ, რამეთუ მისი არსების დანახვა სხვადასხვა სახით შეუძლებელია. თვით ანგელოზებიც კი ვერ ხედავენ ღმერთის არსებას, თუმცა მათ შესახებ ნათქვამია (წმიდა სახარებაში), რომ „ანგელოზნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა“ (მათე 18.10). ამით მინიშნებულია ის, რომ ისინი ყოველთვის თავიანთ გონებაში წარმოიდგენენ ღმერთს. მაშასადამე, მხოლოდ ერთი ძე ხედავს მამას და აცნობს მას ყველა ადამიანს.
როცა გესმის მამა ღმერთის წიაღის შესახებ. არაფერი ხორციელი არ წარმოიდგინო ღმერთში! მახარებელმა ასეთი სიტყვა (გამოთქმა) გამოიყენა იმ მიზნით, რათა ეჩვენებინა მამის და ძის მარადიულობა და განუყოფლობა!
თავი 1: 19-20. ესე არს წამებაი იოვანესი, ოდეს მიავლინნეს მისა ჰურიათა იერუსალემით მღვდელნი და ლევიტელნი, რაითა ჰკითხონ მას, ვითარმედ: შენ ვინ ხარ? და აღიარა და არა უვარ-ყო; აღიარა, ვითარმედ: „მე არა ვარ ქრისტე.“
აჰა, მოწმობა იოანესი, როდესაც იუდეველებმა გაუგზავნეს იერუსალიმიდან მღვდელნი და ლევიანები, რათა ეკითხათ მისთვის: „ვინ ხარ შენ?“ მან აღიარა და არ უარყო, აღიარა: „მე არა ვარ ქრისტე.
ზემოთ ნათქვამს აღარ გავიმეორებთ; ვიცით, რაც გვითხრა წმინდა მახარებელმა იოანემ. შემდგომ ასე დაამატებს: „ესე არს წამება (ანუ მოწმობა – მთ.) იოანესი“ (ნათლისმცემლის). როგორი? ისეთი როგორიც ზემოთ ახსენა – „რამეთუ პირველ ჩემსა არს“ და სხვა.
მაგრამ, ქვემოთ მოყვანილი სიტყვებიც: "მე არა ვარ ქრისტე", ასევე წმიდა იოანეს (ნათლისმცემლის) მოწმობას წარმოადგენს.
იერუსალიმელმა იუდეველებმა იოანესთან გაგზავნეს ყველაზე საუკეთესო ადამიანები, როგორიცაა: მღვდლები და ლევიტელნი იმ ცბიერი განზრახვით, რომ მათ მოფერებით დაერწმუნებინათ იოანე, რათა თავისი თავი ქრისტედ ეღიარებინა. შეხედე მათ გაიძვერობას.
მათ პირდაპირ კი არ შეეკითხნენ - „ქრისტე ხარ. შენ?” არამედ ასე: „შენ ვინ ხარ?” წმიდა იოანე მიხვდა მათ სიცბიერეს და არ ამბობს ის ვინ არის, არამედ უცხადებს მათ, რომ - „მე არა ვარ ქრისტე“ და ყოველნაირად ცდილობს, რომ სტუმრები ქრისტეს ჭეშმარიტ რწმენაზე მოაქციოს დდა მიახვედროს ისინი, რომ იესო ქრისტე არის ის, ვინც მათ მიაჩნიათ ღარიბი დურგალის (ანუ წმინდა იოსების) ღარიბ ვაჟიშვილად, ანუ ძედ, რომლებიც ცხოვრობენ ღარიბ ნაზარეთში, საიდანაც კარგს არავინ არაფერს მოელის.
სხვათა შორის, თვით წინამორბედზე, სტუმრებს (და სხვა მრავალ ადამიანს) გააჩნდათ ძალიან მაღალი შთაბეჭდილება, რადგან მისი ხორციელი მამა (წმიდა ზაქარია) იყო მღვდელთმთავარი, რომელიც ანგელოზებრივ, თითქმის უსხეულო, წმინდა ცხოვრებით ცხოვრობდა.
გაკვირვებას იწვევს ის ამბავი, რომ მოსულ სტუმრებს უნდოდათ ზიანი მიეყენებინათ ქრისტეს დიდებსთვის. ისინი ეკითხებიან იოანეს, როგორც მათთვის ნდობით აღჭურვილ პირს, რათა მის მოწმობაში ჰქონდეთ მიზეზი, შეიტანონ ეჭვი ქრისტეში იმ შემთხვევაში, თუ იგი მას ქრისტედ არ აღიარებდა. ეს კი მათ საწინააღმდეგოდ შემოუბრუნდა: რადგან ხვდებიან, რომ ის პიროვნება, რომელსაც დიდ ნდობას უცხადებდნენ, მოწმობს ქრისტეს სასარგებლოდ და მის ღირსებას იგი არ ისაკუთრებს.
თავი 1: 21-23.. და მათ ჰკითხეს მას: და უკუე ვინ ხარ შენ? ელია ხარა? და მან თქუა: არა ვარ, წინასწარმეტყუელი იგი ხარა შენ? და მიუგო: არა. და ჰრქუეს: გუარქუ ჩუენ ვინ ხარ შენ, რაითა სიტყუაი მივართუათ მომავლინებელთა ჩუენთა რასა იტყვი შენ თვის? და თქუა: მე – ხმაი ღაღადებისაი უდაბნოსა: განჰმზადენით გზანი უფლისანი, ვითარცა თქუა ესაია წინასწარმეტყუელმან.
ჰკითხეს მას: „მაშ ვინ, ელია ხარ?“ მან თქვა; „არა ვარ.“ „წინასწარმეტყველი ხარ?“ მიუგო: „არა.“ მაშინ უთხრეს მას: „ვინა ხარ, რომ პასუხი გავცეთ ჩვენს წარმომგზავნელთ: რას იტყვი შენზე?“ მან თქვა: „მე ვარ ხმა მღაღადებლისა უდაბნოში: მოუსწორეთ გზა უფალს, როგორც თქვა ესაია წინასწარმეტყველმა.“
ძველი გადმოცემის თანახმად, ელოდნენ ელიას მოსვლას. ამიტომ ეკითხებიან იოანეს: ელია ხარ შენ? რადგან იოანეს ცხოვრება ძალიან პგავდა ელიას ცხოვრებას. მაგრამ მან ამაზეც უარი თქვა. ეკითხებიან: – ის წინასწარმეტყველი ხარ შენ? ამაზედაც უარს ამბობს, თუმცა ისიც წინასწარმეტყველია. რატომ უარყოფს? იმიტომ, რომ მას არ ჰკითხეს ასე: შენ წინასწარმეტყველი ხარ? არამედ ასე დაუსვეს კითხვა: – შენ ის წინასწარმეტყველი ხარ, რომელსაც ელიან, რომელზედაც მოსემ თქვა: „წინასწარმეტყველს, როგორც მე ვარ, შენი წიაღიდან, შენი მოძმეებიდან, დაგიდგენს უფალი, შენ ღმერთი“ (II რჯული თ.18:15¬¬).
მაშასადამე იოანემ კი არ უარყო, რომ იგი წინასწარმეტყველია, არამედ ის, რომ იგი არაა ის წინასწარმეტყველი (წმიდა ელია), რომელსაც ელიან. რადგან ხალხმა იცოდა მოსეს ის სიტყვები, რომ უფალი დაუდგენდა ერს წინასწარმეტყველს და ჰქონდათ იმედი, რომ იგი ოდესმე გამოჩნდებოდა.
შემდეგ ისევ, დაჟინებით ეკითხებიან: „გვითხარი ჩვენ, ვინ ხარ შენ? მაშინ ეუბნება მათ: „მე ვარ – ხმა ღაღადებისა უდაბნოისა“. მე ვარ ის, ვისზედაც დაწერილია – „ხმა ღაღადებისა უდაბნოისა“ (ესაია, თ. 40.3).
რას „ღაღადებდა“ იგი? – „განმზადენით გზანი უფლისანი“. მე ვარ მონა (მსახური) ღმერთის და თქვენს გულებს ვუმზადებ უფალს, რადგან თქვენ ცბიერნი და გაიძვერები ხართ. გამოასწორეთ და მოამზადეთ ისე, რომ თქვენი საშუალებით გზა ჰქონდეს უფალ ქრისტეს.
შემდეგ, მოწმედ ასახელებს ესაიას, რომელმაც უდიდესი რამ თქვა ქრისტეზე – რომ იგი უფალია! მხოლოდ თავის თავზე ამბობს, რომ იგი ასრულებს მონის და ჭეშმარიტების მქადაგებლის მოვალეობას.
შეიძლება, სიტყვები წმიდა იოანესი – „მე - ხმა ღაღადებისა უდაბნოისა“ ვინმემ ასე განმარტოს: მე ვარ ქრისტეს ხმა, რომელიც არის ჭეშმარიტების მღაღადებელი. რამეთუ რჯულის ყველა მქადაგებელი თავის დროზე ხმამაღლა არ ქადაგებდა, რადგან ჯერ არ იყო მოსული დრო წმიდა სახარების ჭეშმარიტების აღიარების, და მოსეს სუსტი ხმა აშკარად მიუთითებდა რჯულის გაურკვევლობაზე.
ხოლო ქრისტემ, რომელიც არის თვითმყოფადი ჭეშმარიტება, ყოველ ჩვენგანს გვაუწყა თავისი მამის შესახებ, რომ იგი არის „მღაღადებელი“. მაშასადამე, იოანე ამბობს: მე ვარ ღვთის სიტყვის (ე. ი. ქრისტეს – მთ.) მღაღადებელი, რომელიც ვსახლობ (ვცხოვრობ) უდაბნოში.
შედგომ – სხვა დასაწყისი: „განჰმზადენით გზანი უფლისანი”.
იოანეს, როგორც ქრისტეს წინამორბედს, სამართლიანად უწოდებენ ხმას, რადგან სიტყვას ყოველთვის წინ უსწრებს – ხმა. ასე, რომ ჯერ ხმაა, შემდეგ – სიტყვა, ე. ი. ჯერ იოანეა, – შემდეგ ხორციელად განცხადებული ქრისტე.
იოანეს ნათლობა იყო წყლით და არა სულით, სინანულისთვის, ხოლო ქრისტეს ნათლობა კი იყო სულიწმიდით (მათე – თ. 3.11).
თავი 1: 24-25. და მივლინებულნი იგი იყვნეს ფარისეველთაგანნი. ჰკითხეს მას და რქუეს: და, რაისათვის ნათელ სცემ, უკუეთუ არა ხარ შენ ქრისტე, არცა ელია, არცა წისასწარმეტყუელი. იგი?
წარმოგზვნილები კი ფარისეველთაგან იყვნენ. ჰკითხეს მას: „აბა რაღატომ ნათლავ, თუ არც ქრისტე ხარ, არც ელია, არც წინასწარმეტყველი?“
იმის შემდეგ, რაც პირფერობით, ვერ შეძლეს იოანეს დაყოლიება ისე, როგორც მათ სურდათ. სახელდობრ, მათ უნდოდათ, რომ მას ქრისტედ გამოეცხადებინა თავისი თავი, ამის შემდეგ გადაწყვიტეს მისი დაშინება, და ამის გამო უსვამდნენ მას ძალიან მკაცრ და მრისხანე კითხვებს: – რისთვის ნათლავ?
ვინ მოგცა შენ ასეთი ძალაუფლება? ამ სიტყვებიდან ჩანს, რომ ისინი სხვა პიროვნებად თვლიდნენ ქრისტეს, და სხვად - წინასწარმეტყველს, რომელსაც ელოდნენ. რა-მეთუ თქვეს: თუ შენ არც ქრისტე ხარ და არც ის წინასწარმეტყველი. მაშინ, რასაკვირველია, რომ სხვა პიროვნებაა – ქრისტე და სხვა არის – ის წინასწარმეტყველი, მათ ეს არასწორად ესმით!
რამეთუ ის წინასწარმეტყველი არის თვითონ ქრისტეც და ჩვენი ღმერთიც! ყოველივე ამას ისინი ლაპარაკობდნენ იმისთვის, როგორც მე ვთქვი, რომ ეიძულებინათ იოანე, რათა თავისი თავი ქრისტედ ეღიარებინა. თუ უფრო ახლოს მივალთ ჭეშმარიტებასთან, შეიძლება ვთქვათ, რომ ისინი მას ეკითხებოდნენ შურის გამო, რომელიც გააჩნდათ იოანეს დიდების მიმართ.
ისინი ასე კი არ ეკითხებოდნენ: – ქრისტე ხარ შენ? არამედ; – ვინ ხარ შენ? რატომ მოჰკიდე ხელი ისეთ მნიშვნელოვან საქმეს, როგორიცაა ადამიანების ცოდვებიდან განწმენდა და ნათლობა? და მე მგონია, რომ იუდეველებს სურდათ. იოანე – ქრისტედ არ მიეღოთ და ასევე სხვა მრავალ ადამიანსაც არ ეღიარებინა მის მიმართ შურისა და არაკეთილგანწყობის გამო, ასე ეკითხებოდნენ: – ვინ ხარ შენ?
მაშ, წყეულნი არიან ისინი, ვინც ჯერ მიიღო იოანე ნათლისმცემელი, ხოლო ნათლობის შემდგომ კი – უარყო იგი: ჭეშმარიტად, იუდეველნი – იქედნეთ ნაშობნი არიან.
თავი 1: 26-27. მიუგო იოვანე და ჰრქუა მათ: მე ნათელ-ვსცემ წყლითა, ხოლო შორის თქუენსა დგას, რომელი თქუენ არა იცით, რომელი ჩემსა შემდგომად მოსლვად არს, რომელი პირველ ჩემსა იყო, რომლისა არა ღირს ვარ მე, რაჲთა განვჰჴსნნე საბელნი ჴამლთა მისთანი.
მიუგო იოანემ პასუხად: ,მე ვნათლავ წყალში, მაგრამ თქვენს შორის დგას, ვისაც ვერ იცნობთ: ის ჩემს შემდეგ მოდის, მაგრამ მე მისი სანდლის თასმის შეხსნის ღირსიც არა ვარ.“
პირველ რიგში. შენიშნე წმინდანის თავმდაბლობა (უბრალოება) და სიმართლისმოყვარეობა. თავმდაბლობა იმაში გამოიხატება, რომ მიუხედავად მათი მზვაობრობისა, იოანემ გულისწყრომით (სიმკაცრით) არაფერი არ უპასუხა მათ.
მისი სიმართლისმოყვარეობა იმაშია, რომ იგი დიდი სითამამით მოწმობს ქრისტეს დიდებას და არ ფარავს უფლის დიდებას არავისთან, მაგრამ ამას იმიტომ კი არ აკეთებს, რომ თავისი სახელი კეთილად იხსენიებოდეს, არამედ ამბობს, რომ მე არასრულყოფილი ნათლობით გნათლავთ, რადგან მე მარტო წყლით გნათლავთ, რომელიც ცოდვებს არ მოგიტევებთ, მაგრამ ამითი მოემზადებით ისეთი სულიერი ნათლობისათვის, რომელიც ცოდვებს მოგიტევებთ.
„ხოლო შორის თქვენსა დგას, რომელი თქვენ არა იცით“. უფალი ხალხს შეერია, და ამიტომ არავინ იცოდა, ვინ არის იგი და საიდან არის.
შეიძლება ვინმემ თქვას, რომ უფალი იდგა ფარისეველთა შორის, მაგრამ მათ ვერ იცნეს იგი. რადგან ისინი, ალბათ, ბეჯითად სწავლობდნენ საღვთო წერილს, სადაც ლაპარაკია უფალზე, მაგრამ იგი „,მათ შორის“ იყი ე.ი. მათ გულებში იყო, მაგრამ მათ ვერ შეიცნეს იგი, რადგან მათ არ ესმოდათ წმიდა წერილი, თუმცა იგი მათ გულებში იყო.
შეიძლება, რადგან უფალი იყო შუამავალი ღმერთსა და ადამიანებს შორის, ქრისტე იდგა ფარისეველთა „შორის“ და სურდა, რომ ისინი შეერიგებინა ღმერთთან, მაგრამ მათ ვერ იცნეს იგი. |
წინამორბედი იოანე ამატებს; „რომელი ჩემსა შემდგომად მოსვლად არს”. ამით სურს აჩვენოს, რომ მისი ნათლობა არასრულყოფილია, რომელიც არის მოსამზადებელი პერიოდი (ეტაპი) სულიერი ნათლობისთვის.
„რომელი პირველ ჩემსა იყო“, ნიშნავს: უფალი ჩემზე მეტად დიდებული და პატივცემულია და იმდენად, რომ მე ჩემს თავს არ ვთვლი უფლის ყველაზე უკანასკნელ მონათაც კი. რამეთუ ფეხსაცმლის გახსნა მსასურების სულ ბოლო ეტაპია.
გამიგია და წამიკითხავს ერთ-ერთ წმინდანთან ასეთი განმარტება: ფეხსაცმელი, ანუ ,,ხამლი“ ყველგან განმარტებულია, როგორც ცოდვილთა სხეული (ხორცი), რომელიც ხრწნას ექვემდებარება. ხოლო შესაკრავი ანუ „საბელი“ აღნიშნავს ცოდვათა ბორკილებს.
მაშასადამე, იოანეს შეეძლო ვინც მასთან მოდიოდა და ინანიებდა ცოდვებს, გაეხსნა ცოდვათა შესაკრავი „საბელი“, რადგან ეს ადამიანები მასთან მოდიოდნენ საკუთარი ცოდვების ჯაჭვებით შეკრულები. წმიდა იოანე მოუწოდებდა ხალხს სინახულისკენ და უჩვენებდა მათ გზას ქრისტესკენ და სრულყოფილი ნათლობისკენ.
მხოლოდ ქრისტეში კი ვერ იპოვა ვერც „საბელი“ და ვერც ცოდვათა ბორკილები, რადგან უფალი უცოდველია, მას ცოდვა არ ჩაუდენია: „რომელმან – იგი ცოდვაი არა ქმნა, არცა იპოვა ზაკვაი პირსა მისსა (1 პეტრე, თ.2“22).
ასევე „ფეხსაცმელი“ განიმარტება ისეც, როცა უფალი ჩვენ გამოგვეცხადა, ხოლო მის შესაკრავ თოკად, ანუ „საბელად“ იგულისხმება ის მდგომარეობა, როცა უფალი, ანუ სიტყვა ღვთისა, შეუერთდა თავის ხორცს. ამისი ახსნა შეუძლებელია, რადგან ვის შეუძლია ახსნას, როგორ შეუერთდა ღმერთი თავის ხორცს, ე. ი. როგორ გახდა ხორციელი?
თავი 1: 28. „ესე ბეთაბრას იყო, წიაღ იორდანესა, სადა-იგი იყო იოვანე და ნათელს სცემდა“.
ეს მოხდა ბეთანაიში, იორდანეს გაღმა, სადაც იოანე ნათლავდა.
რისთვის თქვა სახარების მქადაგებელმა წმიდა იოანემ, რომ ეს ხდებოდა ბეთაბრაში? იმისთვის რომ ეჩვენებინა უფლის წინამორბედის, როგორც უდიდესი მქადაგებლის სიმამაცე, რომ იოანე ქრისტეს სახელს ადიდებდა (ქადაგებდა) არა რომელიმე სახლში, ან სადმე კუთხეში, არამედ მდ. იორდანეზე, უამრავ ადამიანს შორის. ბეთაბრაში, რომელიც მდებარეობს იერუსალიმის მახლობლად.
თავი 1: 29. „ხვალისაგან იხილა იოვანე იესუ, მომავალი მისა, და თქვა: აჰა ტარიგი ღმრთისაი, რომელმან აიხუნეს ცოდვანი სოფლისანი“.
მეორე დღეს იხილა მან მისკენ მომავალი იესო და თქვა: „აჰა, ღვთის კრავი, რომელიც იღებს წუთისოფლის ცოდვას.“
უფალი ქრისტე ხშირად მოდის თავის წინამორბედთან (იოანესთან). რისთვის არის ეს საჭირო? იმისთვის, რომ როგორც უფალმა მიიღო ნათლობა იოანესგან, ასევე მრავალმა ადამიანმა, ეჭვსგარეშეა, რომ ხშირად უფლის სტუმრობა მასთან განპირობებული იყო იმით, რომ ზოგიერთ ადამიანს არ ეფიქრა, თითქოს, ცოდვილი ადამიანებივით, უფალმაც, ცოდვების გამო, მათთან თანაბრად მიიღო ნათლობა.
წმიდა იოანე ნათლისმცემელს სურდა, რომ ასეთი ადამიანური მცდარი განსჯა აეცდინა და თქვა: „აჰა, ტარიგი ღმრთისაი, რომელმან აიხუნეს ცოდვანი სოფლისანი”.
ის, ვინც ისეთი წმინდაა, რომ თავის თავზე იღებს სხვის ცოდვებს და ასევე უტევებს მათ, ბუნებრივია, არ შეეძლო მიეღო სხვებთან შეფარდებით (მათსავით) სინანულის ნათლისღება.
გთხოვ, გამოიკვლიე, ეს გამოთქმაც: „აჰა, ტარიგი ღმრთისაი“. ეს სიტყვა ეხება მათ, როგორც წმიდა ესაია ამბობს, ვისაც სურთ ტარიგის ნახვა (თ. 53, 7-8); აი, ამბობს იგი, ის ტარიგი რომელსაც ეძებენ აქ არის. რადგან ბუნებრივია, მრავალი კითხულობდა ესაიას წიგნს და მათ აინტერესებდათ, თუ ვინ შეიძლებოდა ყოფილიყო ის ტარიგი. მაშინ იოანე უთითებს ქრისტეზე. მან არ თქვა – უბრალო ტარიგი, არამედ – „ის ტარიგი“ თქვა, რადგან ტარიგი მრავალია; მაგრამ იგი არის ის ტარიგი, რომლის პირველსახე მითითებულია მოსესთან (გამოსვლა 12 თავი) და რომლის შესახებაც გვაუწყებს ესაია (თავი 53).
ქრისტე ან იმიტომ იწოდება „ღმერთის ტარიგად“, რომ ჩვენთვის, სიკვდილისთვის გაიმეტა ღმერთმა თავისი ძე, ან იმიტომ, რომ ღმერთმა ქრისტეს სიკვდილი მიიღო როგორც მსხვერპლი შესაწირავი ჩვენი ცხოვნებისთვის. უფალს, ასევე ეწოდება „ღმერთის ტარიგი“ იმიტომაც, რომ მამა-ღმერთმა ჩვენი სიყვარულისთვის ქრისტე დასაკლავად (მსხვერპლად) გაიმეტა.
იოანემ არ თქვა: „აიღო“ ცოდვა, არამედ თქვა – „იღებს“, რადგან ქრისტე ყოველ დღე იღებს თავის თავზე ჩვენს ცოდვებს – ან ნათლობის დროს, ან სინანულის დროს.
ის ტარიგები, რომლებსაც კლავდნენ ძველ აღთქმაში, არც ერთ ცოდვას არ აღხოცავდნენ და აქარწყლებდნენ; მაგრამ ეს ტარიგი (ე.ი. იესო ქრისტე) იღებს თავის თავზე მთელი მსოფლიოს ცოდვას, ე. ი. აღხოცავს (აღმოფხვრის) და შეუნდობს ცოდვებს.
რატომ არ თქვა იოანემ – „ცოდვები“ და რატომ თქვა – „ცოდვა“? იმიტომ, რომ სიტყვით „ცოდვა“ - აღნიშნა ყველა ცოდვები. მაგრამ შეიძლება იმიტომაც, რომ მთელი ქვეყნიერების ცოდვა მდგომარეობს ჩვენს ურჩობაში ღმერთის მიმართ, რის გამოც ადამიანი ჩავარდა საშინელ ვნებებში, ხოლო უფალმა ეს ურჩობა გამოასწორა, ვითონ კი მამის მორჩილი იყო სიკვდილამდე.
თავი 1: 30. 30. ესე არს, რომლისათჳს-იგი ვთქუ: შემდგომად ჩემსა მოვალს კაცი, რომელი პირველ ჩემსა იყო, რამეთუ უპირატეს ჩემსა არს.
„ესე არის, რომელზეც ვთქვი: ჩემს შემდეგ მოდის კაცი, რომელიც ჩემზე უპირატესია, ვინაიდან ჩემზე უწინ იყო-მეთქი“.
ზემო თავებში ვთქვით, როცა იოანესთან მივიდნენ ფარისევლები, რა უთხრა მათ წინამორბედმა: "შორის თქვენსა დგას, რომელი თქვენ არა იცით; რომელი ჩემსა შემდგომად მოსვლად არს, რომელი პირველ ჩემსა იყო“ (1: 26-27), ხოლო ეხლა კი თითით მიუთითებს ქრისტეზე და უცოდინარებს ეუბნება: ეს არის ის, ვის შესახებაც მე ვამოწმებდი ფარისეველთა წინაშე, რომ იგი ჩემზე უწინ იყო, ე. ი. ჩემზე უმეტესია (უპირატესია) ღირსებითა და დიდებით).
ისმინე, არიოზ! იოანემ არა თქვა ქრისტეზე; „იქმნა ჩემზე უწინ“, არამედ თქვა – „იყო“ შენც ისმინე, პავლე სამოსატელის სექტავ! უფალმა არსებობა მარიამისგან კი არ დაიწყო, არამედ წინამორბედზე ადრე იყო წინასაუკუნო მყოფობით. რამეთუ, როგორც თქვენ უქმადმეტყველებთ, უფალმა – მარიამისგან თუ დაიწყო არსებობა, მაშინ როგორღა იყო იგი წინამორბედზე ადრე? ხოლო, იოანე წინამორბედი კი, ყველასთვის ცნობილია, რომ 6 თვით ადრე დაიბადა, ვიდრე ხორციელად იშვებოდა უფალი.
უფალს, შეიძლება იმიტომ ეწოდება „მამაკაცი“, რომ იგი სრული ასაკის იყო – 30 წლის, როცა მოინათლა, მაგრამ შეიძლება, ისეც ვიფიქროთ, რომ იგი არის ყველა სულისთვის „მამაკაცი“ (კაცი) და ეკლესიის ნეფე. რამეთუ წმიდა მოციქული პავლე ამბობს: „რამეთუ მიგათხოვენ თქვენ ერთსა მამაკაცსა ქალწულად წმიდად წარდგინებად ქრისტესა“. (2კორ. 11:2). ასე ამბობს წმიდა წინამორბედიც: მე მხოლოდ სიძეების მეგობარი ვარ და შუამავალი, ხოლო მამაკაცი ჩემს შემდეგ მოდის; მე მოვუწოდებ სულებს ქრისტეს სარწმუნოებისკენ, ხოლო ქრისტე კი არის მამაკაცი, რომელიც მათ შეუერთდება.
31. და მე არა ვიცოდე იგი, არამედ რაჲთა გამოეცხადოს ისრაჱლსა, ამისთჳს მოვედ მე წყლითა ნათლის-ცემად. 32. და წამა იოვანე და თქუა, რამეთუ: ვიხილე სული ღმრთისაჲ ვითარცა ტრედი გარდამომავალი ზეცით, და დაადგრა მას ზედა. 33. და მე არა ვიცოდე იგი, არამედ რომელმან მომავლინა მე ნათლის-ცემად წყლითა, მან მრქუა მე: რომელსა ზედა იხილო სული გარდამომავალი და დადგრომილი მის ზედა, იგი არს, რომელმან ნათელ-გცეს სულითა წმიდითა. 34. და მე ვიხილე და ვწამე, რამეთუ ესე არს ძე ღმრთისაჲ.
მე არ ვიცნობდი მას, მაგრამ იმიტომ მოვედი წყალში სანათლავად, რომ ის გამოეცხადოს ისრაელს.“ მოწმობდა იოანე და ამბობდა: „მე ვიხილე ციდან მტრედივით გარდმომავალი სული და დაივანა მასზე. მე არ ვიცნობდი მას, მაგრამ ვინც მომავლინა წყალში სანათლავად, მან მითხრა: ვისზეც დაინახო სული, გარდმომავალი და დავანებული, ის არის სულიწმიდით ნათლისმცემელი. მე დავინახე და დავამოწმე, რომ ეს არის ძე ღვთისა“.
წმინდა წინამორბედი იოანე იყო უფლის ნათესავი (რამეთუ ანგელოზი ეუბნება ქალწულს: „,,და აჰა ელისაბედ, ნათესავი შენი, იგიცა მიდგომილ არს. (ლუკა 1:36) იმისთვის, რომ ვინმეს არ ეფიქრა, თითქოს წინამორბედი კეთილშეწყნარებას იჩენს, ნათესაობის გამო უფლის მიმართ. და მის შესახებ მაღალი ღირსების მქონე მოწმობას გვაძლევს, ამიტომ იგი ხშირად ამბობს: ,,მე არა ვიცოდე იგი“ და ამ სიტყვებით ეჭვს განაქარვებს.
„არამედ რაითა გამოეცხადოს ისრაელსა, ამისთვის მოვედ მე წყლითა ნათლის-ცემად”; ე. ი. მე იმისთვის ვნათლავ ხალხს, რომ ყველას (ვისაც სურს), შეეძლოს მოიქცეს (სულიერად) ქრისტეს რწმენაზე და უფალი გამოეცხადოს ისრაელელ ხალხს; რამეთუ, როცა მე ხალხს ვნათლავ, ერი მოდის ჩემთან, და მე, ჩემს ქადაგებაში ვუცხადებ მათ ქრისტეს შესახებ, ხოლო თვითონ უფალი კი ყველასთვის დასანახია და იგი ჩვენს შორის დამსწრედ იმყოფება. რადგან, ხალხი თუ არ მოვიდოდა იოანესთან მოსანათლად, მაშინ მას უფალი ქრისტე როგორ (რა გზით) უნდა გაეცნო ერისთვის? ხომ არ ივლიდა იოანე კარდაკარ, სახლიდან სახლში და ამ გზით ხომ არ გააცნობდა ქრისტეს ხალხს?
ამიტომაც ამბობს: იმიტომაც ვნათლავ ხალხს წყლით, რათა უფალი მე წარვუდგინო ხალხს. აქედან გამომდინარე ვგებულობთ, რომ ის სასწაულები, რომლებსაც მიაწერდნენ ყრმა ქრისტეს, ცრუ და არასწორი ყოფილა, და იმ ხალხის მიერ იყო შეთხზული, ვისაც სურდა ნათლობის საიდუმლოს დაცინვა; თუკი ეს სასწაულები იყო ჭეშმარიტი, მაშინ უფლის შესახებ, როგორც სასწაულთმოქმედის შესახებ, მრავალს უნდა სცოდნოდა, და მისი სახელი ყველგან ცნობილი უნდა გამხდარიყო, მაგრამ ეს ასე არ არის: რადგანაც უფალს თავის ნათლობამდე არც სასწაულები აღუსრულებია და არც სახელგანთქმული ყოფილა,
რომელმან მომავლინა მე ნათლისცემად წყლითა, მან მრქუა მე: რომელსა ზედა იხილო სული გარდამომავალი და დადგრომილი მის ზედა, იგი არს რომელმან ნათელ-გცეს სულითა წმიდითა“. წმიდა იოანე ამ თავის მოწმობას მიმართავს მამა-ღმერთისკენ. მე, – ამბობს იოანე, არა ვიცოდე იგი (ე. ი. ქრისტე), მაგრამ მამამ მე გამომიცხადა იგი ნათლობის დროს.
მაგრამ, ზოგიერთმა შეიძლება იკითხოს, თუ იოანე უფალს არ იცნობდა, მაშინ, როგორღა ამბობს სახარების მეორე მახარებელი (მათე 3,14), რომ იოანე უფალს ეუბნებოდა: „მე მიხმს (ვსაჭიროებ) შენ მიერ ნათლისღებაი?“ ამაზე, შეიძლება ასე ვუპასუხოთ, სიტყვები – „მე არა, ვიცოდი იგი“ ეს ასე უნდა გვესმოდეს: წმიდა იოანე, ნათლობამდე დიდი ხნით ადრე, არ იცნობდა უფალს, მხოლოდ მისი ნათლობის დროს შეიცნო იგი. ან, სხვანაირადაც შეიძლება ამას გაეცეს პასუხი: მართალია, იოანეს ჰქონდა გაგონილი იესოს შესახებ და სწამდა მას, რომ იესო იყო ქრისტე, მაგრამ არ იცოდა, რომ მას, სული წმიდის მადლით უნდა მოენათლა უფალი, ეს მხოლოდ მაშინ გაიგო, როცა დაინახა სული ღვთისა, გარდამომავალი (მტრედის სახით) უფალზე, მხოლოდ ამ დროს, იოანემ უფრო ნათლად დაინახა და შეიცნო იესო ქრისტე და მრავალ ადამიანს უქადაგებდა მის შესახებ.
ხოლო ღმერთის სული გამოეცხადა ყველა იქ მყოფს, არა მარტო წმიდა იოანეს. მაშინ იტყვის ზოგი, რატომ არ ირწმუნეს? ზოგიერთნი ამბობენ, სული წმიდა ყველას არ დაუნახავს, არამედ მხოლოდ ღვთისმოშიშებს გამოეცხადა, მართალია, უფლის სული გადმოვიდა, მაგრამ მისთვის დამახასიათებელია, რათა არა ყველას გამოეცხადოს, არამედ მხოლოდ ღირსეულებს, რამეთუ, წინასწარმეტყველები – დანიელი, იეზეკიელი, ბევრ რამეს ხედავდნენ, მაგრამ სხვას ის არ უხილავს.
„და მე ვიხილე და ვწამე, რამეთუ ესე არს ძე ღმრთისაი“, სად, რომელ ადგილას მოწმობს იოანე იესოს შესახებ, რომ იგი – არის ძე ღვთისა? – ეს არსად არ წერია. უფალს იგი უწოდებს ტარიგს, მაგრამ, ძე ღვთისას კი – არსად! აქედან, ბუნებრივად გამომდინარეობს ის, რომ მოციქულების მიერ ბევრი რამ არ არის ჩაწერილი.
35. ხვალისა დღე დგა კუალად იოვანე და მოწაფეთა მისთაგანნი ორნი. 36. და მიჰხედა იესუს, ვიდოდა რაჲ იგი, და თქუა: აჰა ტარიგი ღმრთისაჲ. 37. და ესმა მისი ორთა მათ მოწაფეთა, იტყოდა რაჲ ამას, და მისდევდეს იესუს.
მეორე დღეს კვლავ იდგა იოანე და ორი მისი მოწაფეთაგანი. დაინახა მომავალი იესო და თქვა: „აჰა, ღვთის კრავი.“ ორმა მოწაფემ gაიგონა მისი სიტყვა და გაჰყვა იესოს.
იმის გამო, რომ ხალხში ბევრი იყო უქმად მოლაყბე, წმიდა იოანე იძულებული იყო ერთი და იგივე ბევრჯერ გაემეორებინა და არც მოტყუვდა. მან ორი მოწაფე მოუყვანა ქრისტეს. უფლის წინამორბედი, ყველაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ ადამიანების ბუნება წარმართოს ქრისტესკენ – სიძისკენ; ამიტომაც ქრისტე, როგორც სასიძო, ჩუმად არის, დუმს, ხოლო მისი შუამავალი კი – ქადაგებს. და უფალიც, როგორც სიძე, მოდის ხალხთან. საერთოდ, ქორწილებში, მიღებულია, თუნდაც უფლისწული იყოს, სიძე – მიდის პატარძალთან, ასევე უფალსაც, სურს რა მას ჩვენი ბუნება – თავისი პატარძალი გახადოს, თვითონ ჩამოდის ჩვენთან, მიწაზე და როცა ქორწილი შედგება, წაიყვანს მას თავისი ზეციური მამის სახლში თავისი ამაღლების შემდეგ.
„მიჰხედა იესუს, ვიდოდა რაი იგი, – იოანემ თქვა: – აჰა, ტარიგი ღმრთისაი“ მოწაფეები, რომლებიც მომზადებული იყვნენ იოანეს მუდმივი მოწმობებით, გაჰყვნენ იესოს კვალდაკვალ.
38. მოექცა იესუ და იხილნა იგინი, მი-რაჲ-სდევდეს მას, და ჰრქუა მათ: რასა ეძიებთ? ხოლო მათ ჰრქუეს მას: რაბი (რომელი ითარგმანების „მოძღუარ“), სადა იყოფი? 39. ჰრქუა მათ: მოვედით და იხილეთ. და მივიდეს და იხილეს, სადა იყოფოდა, და მის თანა დაადგრეს მას დღესა შინა. ჟამი იყო ვითარ მეათე.
იესო მობრუნდა, დაინახა, რომ მიhყვებიან, და უთხრა მათ: „რას ეძებთ?“ ხოლო მათ უთხრეს: „რაბი (რაც თარგმანით ნიშნავს: მოძღვარო), სად ცხოვრობ?“ უთხრა მათ: „წამოდით და ნახავთ.“ წავიდნენ და ნახეს, სადაც ცხოვრობდა. ის დღე მასთან დაჰყვეს. იქნებოდა დაახლოებით მეათე საათი.
მათე მახარებელი მოგვიყვა რა უფლის ნათლობაზე, მის შემდეგ იგი აყავს მთაზე, სადაც უფალს აქვს განსაცდელი, ხოლო იოანე მახარებელი კი გამოტოვებს მათეს მიერ მოყოლილ ამბავს და გვიყვება უფლის მთიდან ჩამოსვლის შემდეგ მომხდარ ამბავს.
მაშასადამე, იოანეს მოწაფეები გაყვნენ იესო ქრისტეს მას შემდეგ, რაც უფალი მთიდან ჩამოვიდა (განსაცდელის შემდეგ).
ჩემი აზრით. მოვლენათა ასეთი თანამიმდევრობა გვიჩვენებს, რომ არავინ სხვისი მასწავლებელი არ უნდა გახდეს იქამდე, სანამ თვითონ არ ავა (სულიერად) ქრისტიანული სათნოებების მწვერვალზე (რაც ნიშნავს „მთას“), სანამ ყველა ცთუნებას არ სძლევს და არ მიიღებს მაცთურ სულებზე გამარჯვებას.
ეს მოწაფეები, თავიდან მისდევდნენ იესოს, ხოლო შემდეგ კითხვების დასმა დაუწყეს. მათ აინტერესებდათ, სად ცხოვრობდა უფალი. მოწაფეებს ძალიან უნდოდათ იესოსთან ცალკე საუბარი, და არა სხვა ადამიანებთან ერთად.
გულთამხილავი უფალი ხვდება, რომ მათ მასთან საუბარი სურთ და ეკითხება: „რასა ეძიებთ?“ (ე.ი. რა გსურთ?). ცხადია, მოწაფეებს ეშინოდათ და რცხვენოდათ, იოანეს მოწმობის შემდეგ, რომ რაიმე შეკითხვა მიეცათ იესოსთვის.
ხოლო შენ, ძალიან გთხოვ, ყურადიღე მათი კეთილგონიერება! ისინი, არამც თუ იესოს გაჰყვნენ უკან, არამედ „მათ ჰრქუეს მას: რაბი (რომელი ითარგმნება – მოძღვრად)“ და ეს მაშინ, როცა უფლისგან ჯერ არაფერი გაგონილი არ ჰქონდათ.
მოწაფეებს სურდათ, უფლისგან რაიმე ესწავლათ, ამიტომ, როცა მარტო დარჩნენ, შეეკითხნენ მას; „სადა იყოფი? (ე. ი. სად ცხოვრობ? – მთ.). უფალი მათ თავის მისამართს არ უსახელებს, მაგრამ ეუბნება: „მოვედით და იხილეთ. უფალი აქ იმიტომ იქცევა ასე, რომ მეტად მიიზიდოს ისინი მსახურებისთვის და ამასთან ერთად ნახოს მათი სურვილის ძალა იმ შემთხვვისთვის, ხომ არ გაუჭირდებათ მათ იესოსთან ერთად გზაზე სიარული.
როგორ შევათანხმოთ ეს ადგილი, სადაც ითქვა, რომ ქრისტეს სახლი აქვს, და მეორე ადგილი სახარებაში, სადაც წმიდა ლუკა მახარებელი ამბობს (ლუკა 9,58), რომ „ძესა კაცისასა არა აქვს, სადა თავი მიიდრიკოს“? ერთი ნათქვამი – მეორეს არ ეწინააღმდეგება. როცა ნათქვამია, რომ „არა აქვს, სადა თავი მიიდრიკოს“ ნიშნავს, რომ საკუთარი სახლი არ გააჩნია; მაშასადამე, თუ უფალი სადმე. სახლში ცხოვრობდა, არა თავის საკუთარში, არამედ, სხვის სახლში.
მახარებელი იოანე მიუთითებს დროზე – „ჟამი იყო ვითარ მეათე იმ მიზნით, რომ მასწავლებლებმა და მოწაფეებმა თავიანთი საქმეები არ გადადონ სხვა დროისთვის. იესოს მოწაფეები იყვნენ ისეთი ზომიერები და ფხიზლები, რომ იმ დროს, როცა სხვა ადამიანებს ეძინათ, ისინი გულმოდგინედ, გვიან ღამით, უსმენდნენ უფალს.
მიაქციე ყურადღება იმასაც, რომ უფალი მის ზურგს უკან მომავალ მოწაფეებს ესაუბრება და თან თავის სახეს უჩვენებს; რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ შენი კეთილი საქმიანობით არ გაჰყვები იესოს, ვერ იხილავ მის სახეს ვერასდროს, ე. ი. ღვთაებრივ ცოდნას შენ ვერ მიიღებ. რამეთუ ნათელი ეწოდება ქრისტეს სახლს, როგორც ნათქვამია: ნათელსა მყოფ არს მიუწვდომელსა“ (I ტიმოთ. 6:16). და, როგორ უნდა განათლდეს ის ადამიანი ღვთაებრივი ცოდნით, რომელმაც თავისი სული არ განიწმინდა ცოდვებისგან და ამ გზით არ მიდის?
40. იყო ანდრეა, ძმაჲ სიმონ-პეტრესი, ერთი ორთაგანი, რომელთა ესმა იოვანესგან, და მისდევდეს მას. 41. პოვა ამან პირველად ძმაჲ თჳსი სიმონ და ჰრქუა მას: ვპოეთ მესია, რომელ არს თარგმანებით: „ქრისტე“. 42. ამან მოიყვანა იგი იესუჲსა. მიხედა მას იესუ და ჰრქუა: შენ ხარ სიმონ, ძე იონაჲსი, შენ გეწოდოს კეფა, რომელი ითარგმანების „კლდე“.
ერთი ამ ორთაგანი, რომელმაც იოანესგან მოისმინა და გაჰყვა მას, იყო ანდრია, ძმა სიმონ-პეტრესი. მან პირველად თავისი ძმა სიმონი ნახა და უთხრა; „ჩვენ ვიპოვეთ მესია,“ (რაც თარგმანით ნიშნავს ქრისტეს). მიიყვანა იგი იესოსთან. შეხედა მას იესომ და უთხრა: „შენ ხარ სიმონი, იოანეს ძე. ამიერიდან შენ გერქმევა კეფა რაც თარგმანით ნიშნავს კლდეს).
მახარებელი ჩვენ გვაუწყებს ანდრიას სახელს, მაგრამ მეორე მოწაფის სახელს არ ამბობს (არ ამჟღავნებს). ზოგი ამბობს, რომ მეორე პიროვნება იყო თვითონ იოანე ღვთისმეტყველი, რომელიც ამ სახარებას წერს, ხოლო სხვები გამოთქვამენ აზრს, თითქოს ის, მეორე პიროვნება არ იყო ცხობილი არავისთვის, რამეთუ მისი სახელის თქმით ჩვენ არავითარ სარგებელს არ მივიღებდით. ანდრიას სახელი იმიტომ ითქვა, რომ იგი ცნობილი იყო, იმით, რომ მან ქრისტესთან მოიყვანა თავისი ძმა. დააკვირდი ანდრიას სიყვარულს ძმის მიმართ: მან არ დაფარა ეს სიკეთე მისგან და დიდი სიხარულით ეუბნება მას: „ვპოეთ მესია“, რომელ არს თარგმანებით „ქრისტე“. წმიდა ანდრია ქრისტეს უბრალოდ მესიას“ კი არ უწოდებს, არამედ „ის“ მესია, სახელდებით, ზუსტად ის, რომელიც ჭეშმარიტად არის ქრისტე!
ანდრიას მოყავს სიმონ-პეტრე, თავისი ძმა – იესოსთან, არა იმიტომ, რომ იგი ქარაფშუტაა, არამედ იმიტომ, რომ იგი ძალიან ჩქარია (ცოცხალი ხასიათისაა) და გულმხურვალეა და ამიტომ იოლად მოისმინა მან ის სიტყვა, რაც ძმისგან გაიგონა ქრისტეზე.
რამეთუ, უეჭველია, იფიქროთ ისე, რომ ანდრია – სიმონს ძალიან ბევრს ესაუბრა საფუძვლიანად – ქრისტეს შესახებ, რადგან იგი საკმაო ხანს დარჩა უფალ ქრისტესთან და თან გაიგო რაღაც ძალიან საიდუმლო რამ!
არსად არ წერია ის, რომ პეტრემ, რაც მოისმინა ძმისგან მაშინვე დაიჯერა, მაგრამ ეს კი ჭეშმარიტად ასეა, რომ ანდრიამ – პეტრე, თავისი ძმა, მიიყვანა იესოსთან.
სიმონ-პეტრემ უბრალოდ კი არ მიიღო ანდრიას სიტყვები, არამედ სურვილი გამოთქვა ენახა ქრისტე იმისთვის, რომ თუ მის საუბრებში რაიმე საინტერესოს აღმოაჩენდა თავისი თავისთვის, მაშინ უფალს გაყვებოდა, და თუ რაიმე საინტერესოს ვერ აღმოაჩენდა, მაშინ უკან დაიხევდა.
ამ დროს უფალი რას აკეთებს? უფალი პეტრეს ეხსნება ნელ-ნელა და წინასწარმეტყველებს მის შესახებ, რადგან წინასწარმეტყველი ადამიანებს უფრო მეტად აახლოვებს რწმენასთან, ვიდრე – სასწაულები, ამიტომ უფალი ამბობს პეტრეზე წინასწარმეტყველებას: „შენ ხარ სიმონ, ძე იონასი“. ამის შემდეგ ეუბნება პეტრეს მის მომავალს: „შენ გეწოდოს კეფა, რომელიც ნიშნავს „კლდე“-ს.
იესოს თავიდანე არ სურდა თავისი მოწაფეების მიმართ ეჩვენებინა (გამოეაშკარავებინა) მთელი თავისი ძალაუფლება, რადგან მათ ჯერ კიდევ არ ჰქონდათ მტკიცე რწმენა მის მიმართ, ამიტომ ასე არ ეუბნება: „მე შენ სახელს შეგიცვლი და პეტრეს დაგარქმევ“, არამედ ამბობს: „შენ გეწოდოს (ანუ დაგერქვას) კეფა”.
უფალი რისთვის გადაარქმევს სახელს სიმონს და დაარქმევს – პეტრეს, ხოლო ზებედეს ძეებს – ქუხილის ძეთ? იმისთვის, რომ გვაჩვენოს, რომ ძველი აღთქმა იგივე ღმერთმა მოგვცა, ვინც ახლა (ახალ აღთქმაში) სახელებს უცვლის მოწაფეებს; როგორც მაშინ, ადრე, აბრამს – აბრაამი უწოდა და სარაის – სარა (დაბადება 17: 5-15).
იცოდე ისიც, რომ სიმონი – ნიშნავს მორჩილებას, ხოლო იონა - მტრედს. მაშასადამე, უწყინარობისგან, მშვიდობისგან იბადება – მორჩილება, რომელიც მტრედის სახით გამოიხატება. ხოლო ვისაც გააჩნია მორჩილება, იგი ხდება პეტრე და მორჩილების საშუალებით აღწევს სიკეთესა და რწმენაში – სიმტკიცეს.
43. ხვალისაგან უნდა იესუს განსლვად გალილეად და პოვა ფილიპე და ჰრქუა მას იესუ: მომდევდი მე. 44. ხოლო იყო ფილიპე ბეთსაიდაჲთ, ქალაქისაგან ანდრეაჲსა და პეტრესა. 45. პოვა ფილიპე ნათანაელ და ჰრქუა მას: რომელი-იგი დაწერა მოსე სჯულსა და წინაწარმეტყუელთა, ვპოეთ: იესუ, ძე იოსებისი, ნაზარეთით.
მეორე დღეს მოისურეა გალილეას წასვლა, იპოვა ფილიპე ღა უთხრა იესომ: „გამომყევი“, ხოლო ფილიპე ბეთსაიდიდან იყო, ანდრიას და პეტრეს ქალაქიდან. ფილიპემ იპოვა ნათანაელი და უთხრა: „ჩეენ ვნახეთ ის, ვისზეც წერდა რჯულში მოსე და აგრეთვე წინაწარმეტყველნი: იესო, იოსების ძე, ნაზარეთიდან.
ანდრია მოციქულმა გაიგონა რა სიტყვა უფლის წინამორბედისგან, ხოლო პეტრემ კი – ანდრიასაგან, ისინი შეუდგნენ უფალს; ხოლო ფილიპეს, ვფიქრობ,არაფერი არ ჰქონდა გაგონილი, მხოლოდ, მის შემდეგ, რაც უფალმა უთხრა მას: – „მომდევდი მე”, მაშინვე გაყვა (შეუდგა) მას. რამ დაარწმუნა ფილიპე ასე მალე? ვფიქრობ, რომ პირველ რიგში, უფლის ხმამ მის სულში სიყვარული გააღვივა, რამეთუ უფლის სიტყვები უბრალოდ არ ითქმოდა, არამედ მის რჩეულ (ღირსეულ) ადამიანთა გულებში უცბათ ენთებოდა სიყვარული იესოს მიმართ, როგორც კლეოპა ეუბნებოდა თავის თანამგზავრს: „ანუ არა გულნი ჩვენნი განხურვებულ იყვნეს ჩვენ შორის, ვითარ-იგი (უფალი) მეტყოდა ჩვენ გზასა ზედა?“ (ლუკა 22:32).
მეორე რიგში, რადგან ფილიპეს ჰქონდა მწუხარე გული, იგი მუდმივად კითხულობდა მოსეს ნაწერებს და ყოველთვის ელოდა ქრისტეს მოსვლას. როგორც კი მან დაინახა იესო, მაშინვე დარწმუნდა,
რომ ეს არის ქრისტე და თქვა: „ვპოეთ: იესუ! რაც იმას ნიშნავს, რომ ფილიპე ეძებდა ქრისტეს! შემდგომში, ფილიპემ რაიმე ხომ არ გაიგო ქრისტეს შესახებ ანდრიასგან და პეტრესგან? რასაკვირველია, ისინი ბევრ რამეს მოუყვებოდნენ ფილიპეს უფლის შესახებ.
მახარებელი იოანე მიგვითითებს იმაზე, რომ ფილიპე იყო წარმოშობით იგივე ქალაქ ბეთსაიდადან, საიდანაც – ანდრია და პეტრე მოციქულები. ეს იყო პატარა ქალაქი, რომელსაც თავისუფლად შეიძლებოდა სოფელი დარქმეოდა.
ამიტომაც უნდა ვიყოთ ქრისტეს დიდი ძალით გაკვირვებულები, რადგან თავისი საუკეთესო მოწაფეები ამოირჩია ისეთი გარემოდან საიდანაც არავითარი კეთილი ნაყოფის მიღება არ იყო მოსალოდნელი. ფილიპე, ქრისტეს პოვნის ამბავს გადასცემს ნათანაილს, რომელმაც კარგად იცოდა რჯული. და გააგზავნა იგი წინასწარმეტყველებთან და რჯულის მცოდნეებთან. ფილიპე უწოდებს უფალს – იოსების ძეს და ასევე, ნაზარეველს, რადგან იმ დროს, ჯერ კიდევ იესოს თვლიდნენ წმიდა იოსებ დამწინდველის ძედ, შვილად, მართალია, იესო ქრისტე დაიბადა ბეთლემში, მაგრამ გაიზარდა ნაზარეთში. მისი ხორციელი შობის ადგილი მრავალთათვის იყო უცნობი, ხოლო იგი რომ ნაზარეთში ცხოვრობდა და იზრდებოდა, ეს მრავალმა ადამიანმა იცოდა, ამის გამო, იესოზე ამბობდნენ, რომ იგი იყო ნაზარეთიდან.
46. და ჰრქუა მას ნათანაელ: ნაზარეთით შესაძლებელ არსა კეთილისა რაჲსამე ყოფად? ჰრქუა მას ფილიპე: მოვედ და იხილე. 47. იხილა რაჲ იესუ ნათანაელ, მომავალი მისა, და თქუა მისთჳს: აჰა ჭეშმარიტად ისრაიტელი, რომლისა თანა ზაკუვაჲ არა არს. 48. ჰრქუა მას ნათანაელ: ვინაჲ მიცი მე? მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: პირველ ფილიპეს ჴმობადმდე შენდა, იყავ რაჲ ლეღუსა ქუეშე, გიხილე შენ.
უთხრა მას ნათანაელმა: „განა ნაზარეთიდან რაიმე სიკეთე შეიძლება იყოს?“ ფილიპემ უთხრა: „წამო და ნახე“. იესომ რომ დაინახა მისკენ მიმავალი ნათანაელი, თქვა მასზე: „აჰა, ჭეშმარიტი ისრაელიანი, ვისშიც არ არის მზაკვრობა.“ ნათანაელმა ჰკითხა: „საიდან მიცნობ?“ იესომ მიუგო: ვიდრე ფილიპე დაგიძახებდა, ლეღვის ქვეშ მყოფი, დაგინახე.“
ფილიპემ თქვა, რომ ქრისტე არის – ნაზარეთიდან, ხოლო ნათანაელი კი, რომელმაც რჯულიც კარგად იცოდა და წმიდა წერილიც, ქრისტეს მოსვლას ელოდებოდა – ბეთლემიდან, და ამიტომ ეუბნება ფილიპეს: „ნაზარეთით შესაძლებელ არსა კეთილისა რაისამე ყოფად?“ ფილიპე ეუბნება: – „მოვედ და იხილე“,ეს იმისთვის უთხრა, რომ იცოდა, თუკი ნათანაელი ქრისტეს საუბრებს მოისმენდა, მას აღარ მოსცილდებოდა.
ქრისტე ღმერთი აქებს ნათანაელს, რომელიც მისკენ მიდის და ეუბნება: – „აჰა, ჭეშმარიტად ისრაიტელი... ასე იმიტომ უწოდა უფალმა ნათანაელს, რომ მან იესოს არც წინააღმდეგ და არც საქებრად არ თქვა არაფერი.
მისი სიტყვები გამომდინარეობდა არა ურწმუნოებიდან, არამედ სიფრთხილიდან და გონებისგან, ასევე რჯულის ცოდნიდან, ის ფიქრობდა, რომ ქრისტე უნდა მოსულიყო არა ნაზარეთიდან, არამედ – ბეთლემიდან!
ამ დროს როგორ იქცევა ნათანაელი? თავისი ქებით ხომ არ არის გატაცებული? არა. მას სურს ყველაფერში (რაც მას აინტერესებს) უფრო ცხადად და ნათლად გაერკვეს და ამიტომ ეკითხება ქრისტეს: – „ვინაი ვიცი მე? (ე. ი. საიდან მიცნობ მე?)
უფალი დაწვრილებით უყვება ნათანაელს იმ წვრილმანებს, რომლებიც იცოდა მხოლოდ მან და ფილიპემ, როცა ისინი მარტო, ორნი, ლეღვის ხის ქვეშ იყვნენ და საუბრობდნენ, მათ გარდა (ე. ი. ფილიპეს და ნათანაელს გარდა) იქ არავინ არ იყო: მაგრამ უფალმა, რომელიც იქ არ იყო, მაგრამ ყველაფერი იცოდა, უთხრა: „პირველ ფილიპეს ხმობადმდე შენდა,იყავ რაი ლეღვსა ქვეშე, გიხილე შენ“. ამ გზით ეფალი ნათანაელს (და სხვებსაც) უმხელს (უცხადებს) თავის ღვთაებრიობას.
აქედან გამომდინარე, ნათანაელმა შეიცნო უფალი და აღიარა იგი ღმერთის ძედ! რამეთუ ისმინე, რას ამბობს იგი შემდგომ:
49. მიუგო მას ნათანაელ და ჰრქუა: რაბი, შენ ხარ ძე ღმრთისაჲ, შენ ხარ მეუფჱ ისრაჱლისაჲ. 50. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას, რამეთუ: გარქუ შენ, ვითარმედ: გიხილე შენ ლეღუსა ქუეშე, და გრწამს; უფროჲსი ამათსა იხილო. 51. და ჰრქუა მათ: ამენ, ამენ გეტყჳ თქუენ: ამიერითგან იხილნეთ ცანი განხუმულნი და ანგელოზნი ღმრთისანი, აღმავალნი და გარდამომავალნი ძესა ზედა კაცისასა.
„ნათანაელმა უპასუხა მას: „რაბი, შენ ხარ ძე ღვთისა, შენ ხარ ისრაელის მეფე.“ მიუგო იესომ და უთხრა: „შენ იმის გამო გწამს, რომ გითხარი, ლეღვის ქვეშ დაგინახე-მეთქი? ამაზე მეტს იხილაv.“ უთხრა მას: „ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ამიერიდან იხილავთ გახსნილ ცას და ღვთის ანგელოზებს, კაცის ძეზე აღმავალთა და ჩამომავალთ.“
წინასწარმეტყველებას გააჩნია უდიდესი ძალა, რათა ადამიანებს მოუწოდოს ღმერთის ჭეშმარიტი რწმენისკენ, რადგან მისი ძალა უმეტესია, ვიდრე – სასწაულების. რამეთუ სასწაულების „მოხდენა“ მოჩვენებითი ბოროტ სულებსაც შეუძლიათ, მაგრამ მომავლის ზუსტი განსაზღვრა და წინასწარმეტყველება (გარდა ღმერთისა) არც აჩგელოზებს (ძალუძთ) შეუძლიათ და არც, მით უმეტეს, ბოროტ სულებს.
ამიტომაც. უფალმა მოუწოდა ნათანაელს, უწოდა მას ჭეშმარიტი ისრაიტელი, დი მოუყვა მას ყველაფერი, რაც ფილიპეს და პირადად მას შეეხებოდა. ნათანაელმა, მოუსმინა რა უფალს, იგრძნო მისი სიდიადე. რამდენადაც მისთვის შესაძლებელი იყო და აღიარა ქრისტე - ძედ ღვთისად, მაგრამ. სამწუხაროდ. ისე კი არ მოხდა მისი აღიარება, როგორც პეტრემ აღიარა: სახელდობრ: პეტრემ აღიარა ქრისტე. როგორც ძე ღვთისა და ჭეშმარიტი ღმერთი, ამიტომაც უფალმა იგი ნეტარ-ჰყო და თავისი ეკლესია ჩააბარა (მათე 16: 16-19); ხოლო ნათანაელმა კი უფალი აღიარა, როგორც უბრალო ადამიანი, რომელიც ღმერთმა იშვილა სათნოებების გამო: იგი ეუბნება უფალს: რაბი, შენ ხარ ძე ღმრთისაი, შენ ხარ მეუფე ისრაელისა“. ხომ ხედავ, მან ჯერ ვერ მიაღწია მხოლოდშობილი ძის ღვთაებრივობის სრულყოფილ შემეცნებას. მას სწამს მხოლოდ ის, რომ იესო არის ისრაელის მეფე და ღმერთის მოყვარე ადამიანი! ამის გამო ის არ არის ისეთი ნეტარი, როგორც პეტრე. იმისთვის. რომ ნათანაელი გამოასწოროს და მეტი გულისხმისყოფა მისცეს მას – შეცდომაში დაარწმუნოს თავისი ღვთაებრივობა, უფალი ეუბნება მას: ,„იხილნეთ ანგელოზნი ღმრთისანი, აღმავალნი და გარდამომავალნი ზეცას ზედა კაცისასა”. „მიმიღე მე,– ეუბნება უფალი, არა როგორც უბრალო ადამიანი, არამედ როგორც ანგელოზთა მეუფე, რამეთუ ვისაც ანგელოზები ემსახურებიან, ის არ შეიძლება უბრალო ადამიანი იყოს, არამედ იგი არის ჭეშმარიტი ღმერთი“. ეს ახდა ჯვარცმის და ამაღლების დროს, რამეთუ, როგორც ლუკა მახარებელი გვიყვება, ჯვარცმის წინ უფალს აძლიერებდა ზეციდან გამოგზავნილი წმიდა ანგელოზი, ასევე უფლის საფლავზეც წარმოიგზავნა წმიდა ანგელოზი და ამაღლების დროსაც (ლუკა 22:43: 24:4, 24:23 საქშე 1:10).
ზოგიერთნი „ლეღვის ხის ქვეშ გულისხმობდნენ რჯულს, რადაგან ამ ხეს ჰქონდა გარკვეულ დროს ტკბილი ნაყოფი.
უფალი „ხედავდა“ ნათანაელს. მის (ნათანაელის) ასეთ აზრზე ამბობენ, რომ ქრისტემ გულმოწყალება გამოიჩინა მის მიმართ, რადაგან იმ დროს იგი ჯერ კიდევ ძველი (მოსეს) რჯულის მიმდევარი და მცოდნე იყო. გთხოვ, ყურადღება მიაქციო იმას, რომ უფალმა ნათანაელი დაინახა ლეღვის ხის ქვეშ, ანუ რჯულის ქვეშ, ე. ი. კანონს შიგნით, რომელიც იკვლევდა ამ რჯულის სიღრმეებს. თუ ნათანაელი არ გამოიკვლევდა რჯულის სიღრმეებს, მაშინ უფალი მას არ დაინახავდა.
ისიც იცოდე, რომ სიტყვა „გალილეა“ ნიშნავს „დამდაბლებულს, დაცემულს“.
მაშასადამე, უფალი მოვიდა მთელი ქვეყნის (სამყაროს) ყველაზე დაცემულ (ანუ დამდაბლებულ) ქვეყანაში (ახუ სხვანაირად რომ ვთქვათ), ადამიანურ ბუნებაში და როგორც კაცთმოყვარემ, მოგვხედა ჩვენ, რომლებიც ვიმყოფებოდით ცოდვაში, ანუ ლეღვის ხის ქვეშ; ცოდვები კი, როგორც ვიცით, დროებით უტკბება ცოდვილებს, მაგრამ ამასთან ერთად, ამ სიტკბოსთან ერთად შეერთებულია საუკუნო სატანჯველების შიში და ცოდვების მონანიების სიმძაფრეც!
თუ ჩვენ მეტად მონდომებულები ვიქნებით, მაშინ, ქრისტე უფრო მეტი განჭვრეტის ღირსს გაგვხდის და ჩვენ ვიხილავთ უფლის წმიდა ანგელოზებს – ,აღმავალთ მისი ღვთაებრივი შემეცნების სიმაღლეზე“ და ისევ „გარდამომავალთ ძესა ზედა კაცისასა“, რადგან ისინი (ანგელოზები) ვერ აღწევენ (ვერ სწვდებიან) ღმერთის გამოურკვეველი არსების მიმართ სრულ ცოდნას.
და სხვანაირადაც შეიძლება ითქვას: ვინმე „აღმავლობაშია”, როცა ფიქრობს მხოლოდშობილი ძის ღვთაებირვობაზე (ღვთაებრივ ბუნებაზე), ხოლო „გარდამომავალია“, როდესაც ბეჯითად მეცადინეობს ხორციელი განკაცებისა და ჯოჯოხეთში შთასვლის შესახებ.
| თავი 1 | თავი 2 | თავი 3 | თავი 4 |
| თავი 5 | თავი 6 | თავი 7 | თავი 8 |
| თავი 9 | თავი 10 | თავი 11 | თავი 12 |
| თავი 13 | თავი 14 | თავი 15 | თავი 16 |
| თავი 17 | თავი 18 | თავი 19 | თავი 20 |
| თავი 21 |