ამქვეყნად როცა ავიდგი ენა,

პირველი სიტყვა იყავი დედა,

დედა სიზმრებმა არ მომასვენა

შენს ბნელ საკანში გადმომახედა.

გეძახდი მინდა გაგესაუბრო

შუა აზიის ურწყულ მხარეში...

რა გენატრება - ქმარი თუ უფრო

დავაჟკაცებულ შვილის ალერსი.

მთვარეულივით დავდივარ ხმელეთს

აგერ ეს ოციდასამი წელია

მაგრამ, ძვირფასო მშობელო შენზე 

ერთი სიტყვაც არ დამიწერია.

ეს იმიტომ, რომ მიყვარხარ ძლიერ,

დამქონდი, როგორც საუნჯე გულით

და სიყვარულის სიმღერის მიერ 

ვიყავი დღემდე დამუნჯებული.

ახლა კი მეტი არ ძალმიძს, არა, 

ტირილი მინდა და შეცხადება,

შავმა სიზმრებმა შავ ნიაღვარად 

წარმომიდგინეს შენი ხატება.

ჩვენი სახლ-კარი ააწიოკეს 

დაუბანელმა გლეხის კაცებმა,

ნეტავ შენსავით ბნელში ვტიროდე, 

არ ვუყურებდე ქვეყნის დაქცევას.

ინგრევა შენი ნაამაგარი

და არ გახსენო, არ შემიძლია,

აღარ გაჰკივის რთველში მაყარი, 

ვენახში თოფებს აღარ ისვრიან.

თონეში ცეცხლი აღარ ტკრციალებს, 

მამამ ბეღელი ვალში გაყიდა 

და ძველებურად არ მიფრიალებს 

შუკაში თეთრი ბაშილაყითა.

ჩვენი მარანი და საწნახელი 

უფრო ძლიერმა დაიგირავა,

მამა ბუხართან ზის თავდახრილი, 

ცეცხლში აფურთხებს და იგინება.

რკინის ჭიშკრიდან ყვითელ გვალვაში 

არ შემოვდივართ მე და ურემი

და გაზაფხულის ხმაზე თავლაში 

არ ჭიხვინებენ ბედაურები.

დაიქცა ყველა დიდი ჯალაბი, 

ნაგაზს ჯაჭვს არვინ არ აღრღნევინებს,

წინათ თუ ღვინოს დაგაძალებდნენ,

დღეს წყალსაც არვინ დაგალევინებს

დანაცრებულან ციხე-კოშკები

„მრავალჟამიერ“ არსად გუგუნებს

მე კარგად ვიცი მალე მოვკვდები,

მე ვერ გაუძლებ ამ საუკუნეს.

ო, ვიცი ეგ და ამიტომ მინდა

უკანასკნელად მაინც გიხილო

დედაო, ქრისტეს ხატივით წმინდავ,

და ეს ტანჯვები შენ გაგიმხილო

და პირვანდელი ლუღლუღის მსგავსად 

ხელებგაშლით და თვალებ გახელით,

დაუვიწყარო სიკვდილის ჟამსაც 

გავიმეორო შენი სახელი.

რა ხანია, დედაჩემი

არ მინახავს არა...

და მეეტლეს ვეხვეწები:

- ჩქარა! ოღონდ ჩქარა!

- ჩქარა ჩქარა! - ვაი, როგორ

მიზოზინებს ეტლი...

მე წინდაწინ ვარჩევ სიტყვებს,

რასაც დედას ვეტყვი.

ვეტყვი, ნაზად დავისახავ

მთოვარედაც, მზედაც...

ვეტყვი, ვეტყვი, სხვაზე მეტად

რატომ მიყვარს დედა...

მაგრამ სიტყვაც ვერ დავძარი,

წინ შემომხვდა ოდეს...

და მის მკლავებს დავეკიდე,

ვით ნაყოფი ტოტებს.

პირველი საოცრება, დედაჩემო,

გულია შენი. 

მეორე საოცრება - სითბოა შენი. 

მესამე საოცრება - 

შენი ღიმილია, 

მეოთხე საოცრება - ცრემლია შენი.

მეხუთე საოცრება - რწმენაა. 

მეექვსე საოცრება - ლოცვააა... 

მეშვიდე საოცრება - 

სულია შენი!

ვერ ვისწავლე ჭკუა, დედა,

გზას ვუთმობდი ხშირად შტერებს,

თავზე ისე დამათენდა,

ჩემი ლექსი ვერ ვიმღერე.

ვერ ვისწავლე ჭკუა, დედა,

ყველა მე მრაცხს გიჟად, ხელად 

ადრე ბევრი მატყუებდა,

ახლაც მე მატყუებს ყველა.

ვერ ვისწავლე ჭკუა კიდევ,

სულ სხვა იყო თურმე ის დრო, -

ვინც მეზობლად მოვიკიდე,

მერე სწორედ იმან მიმტრო.

ვერ ვისწავლე ჭკუა დღემდე,

ვერ ვუწოდე ავკაცს ავი,-

ვისაც ძმაკაცურად ვენდე,

ძმაკაცურად მომჭრა თავი,

ვერ ვისწავლე ჭკუა, დედა,

სანანებლად დამრჩა მერე,

სხვებს რომ ვუჯერებდი ქვეყნად

და შენ რომ არ დაგიჯერე...

ვიცი: შენ, ალბათ, ახლა მჭადების ცხობაში ხარ და

გესმის წყვეტილი ყმუილი მგლის, ზუზუნი ქართა.

ძვლებამდე ჰყინავს, - არის ზამთრის ღამე ქათქათა.

კრუტუნებს ცეცხლთან წამომჯდარი მცივანი კატა

და ოხრავს, ოხრავს შეჭირხლული ვერხვი ჭიშკართან.

ნედლი საკეცით უტრიალებ მხურვალე კეცებს.

საკეცე ხელში გიჭირავს და საკეცეს ეძებ.

ღონდები, რადგან თქვა ვიღაცა დროულმა გლეხმა - 

მოსალოდნელი არიო ლეღმა!

მთელი ქალაქი მისცემია აქ ჩემ ძაგებას.

გამაბოროტეს, როგორც სოფლის მთვარე ძაღლებმა.

შენც ყოველ თვეში გიზიდავენ მარღნი ცხელ ჭორებს,

თითქოს მე, შენი ვაჟიშვილი, უზომოდ ვლოთობ...

არ დამიღონდე, ყოველივეს გამოვასწორებ, -

ვინც ვეტრფი ქვეყნად მზეს წითელსა და მწვანე ფოთოლს.

- შვილო, უქუდოდ არ წახვიდე,

გაავდარდება...

დედიკო შენი გენაცვალოს,

მალე დაბრუნდი.

- დედა, რათა ხარ 

შენ ასეთი მოუსვენარი,

გარეთ სიცხეა,

მზიან დარში ქუდი რად მინდა?

დედას სარკმელთან ჩასთვლემია

ჩემს მოლოდინში,

ჩაიდნის ორთქლი

ჭაღარა თმებს თავშლად ეხვევა.

შევალ...

შეკრთება...

მერე სახე გაუნათდება:

შვილო, მოხვედი?

სად იყავი?

საიდან მოდი?

მოდი გაკოცო.

ჩემო ბიჭო,

მოდი დედასთან...

რა დროს ეგ არის,

დამანებე თავი!... შენც ერთი...

გეტყვი უხეშად,

თუმც ამის თქმა

სულაც არ მინდა...

მინდა არ ვიყო

ამაყი და ასე ჯიუტი,

მინდა მძინარეს მოგეპარო

და ჩუმად, ჩუმად

თვალამღვრეული გავიტრუნო

შენს თბილ უბეში.

შენ სიხარულით წამოგივა,

დედიკო, ცრემლი

და ბედნიერი

ჩვილ ბავშვივით ასლუკუნდები.

როცა თენდება

მაშინა გაქვს დრო საალერსოდ;

მოხვალ და

ფრთხილად გამისწორებ საბანს, სასთუმალს,

დედა, მე მაშინ არა მძინავს,

შენ ეს არ იცი...

მე ვიგუდები,

სინანულის ცრემლები მახრჩობს...

დედის გული ხომ

მაპატიებს ამ დანაშაულს?

I

რა გალეულს და ფერწსულს გხედავ,

ჩემო პაწია, ცოდვილო დედა,

ვაიმე, როცა შენს გულში მჭრიდნენ,

რაიმე ხომ არ გატკინე ნეტა.

არ შეგეშინდეს, შვილი ვარ შენი,

შენი ტანჯული სისხლი და ხორცი,

ნიავი ვარ და მგონია გშველი, 

სიცხიანს, მწუხარს კულულზე გკოცნი.

მაგ ბავშვურ შუბლსაც გიკოცნი მორცხვად,

გაბუსხულ ტუჩსაც, ბავშვურად ლამაზს...

ახლა სული ვარ და უფალს ვლოცავ -

შენს გადარჩენას ვულოცავ მამას.

მადლობა უფალს, რომ არ დაგღუპა,

არ დამიობლა ძმები და დები.

მე კი, ბარტყივით ტანშეუბუმბლავს, 

ცად ანგელოზმა მაჩუქა ფრთები.

როგორ მინდოდა, მეც მოგსწრებოდი,

მეც გამეხარა ამ სამზეოთი,

მეც დამეძახა შენთვის "დედიკო"

და მამას ყელზე შემოვხვეოდი.

ჩაწნული ვიყავ მომავლის ფიქრთან,

როგორც პეპელა ყვავილში რგული,

დაბადებამდე რამდენი მიკლდა,

ითვლიდა ჩემი პაწია გული.

ალბათ, გგონივარ დაღლილი სხივი,

ალბათ, გგონივარ სუნთქვა სიოთა,

შენ ხომ უძლებდი საკუთარ ტკივილს,

მე კი, ძვირფასო, შენიც მტკიოდა.

თურმე ტყუილად მომიხაროდა,

შეხვედრა შენთან, ძმებთან და დებთან...

ახლა მოგტირით სხვა სამყაროდან

არარაობის ჩრდილი და სევდა.

რად გააწბილე ღვთის იმედები,

რატომ შეშალე და გაამრუდე,

ანგელოსების და პლანეტების

კეთილი გათვლა და ვარაუდი?

II

ჰოი, დედებო, რა პასუხს აძლევთ, 

რას ეუბნებით წარსულს და ხვალეს,

ვინ მოუაროს ვაზივით გამძლე

დიდების მსურველ პატარა მხარეს!

ვინ მოუაროს შენს ზვრებს და ანბანს,

შენს ხმებს, ჩუქურთმებს, იმედებს, სიზმრებს.

მაგ ცოდვას რაღა მირონი გაბანს

და მაინც გამშრალ ტუჩებზე ვიმცვრევ!

მირონო, ჩემი მიწის მირონო,

იმედო, რწმენავ - სულ შემენახე,

სულ იარაგვე, სულ ირიონე,

სულ იჯეჯილე, სულ ივენახე.

- კიდევ სად არის სხვა საქართველო?

ჰყივის ლექსი და ციხის ქონგური.

- მიწაში დედავ... და ვინ დათვალოს

შვილი და ძირი, ჩემებრ მოკლული.

თუ სვეტიცხოველს ვერ ავაგებდით,

"ვეფხისტყაოსანს" თუ ვერ დავწერდით,

მაინც ზედმეტი და მოსაკვეთი 

არ ვიქნებოდით შენთვის არცერთი...

შვილთა სიმრავლე დაგბედებოდეს

მტრედის გრუტუნი და მუხის ჩერო,

ჩხებით, აკვნებით და ბუდეებით

ამაღლდი, ჩვენო ფუძევ და ჭერო!..

მარტო გამზარდა დედამა,

გამიშვა ქვეყანაზედა,

ის მიანდერძა, რო მევლო

საქვეყნო ბეგარაზედა.

მეც არ ვღალატობ ანდერძსა,

ვჯახირობ ახირებული:

გზას ვწალდავ ნარ-ეკლიანსა

საშრომლად აბირებული,

დღე და ღამ თვალ-ცრემლიანი,

მუდამ ჟამს ატირებული.

მაინც არ ვსდრკები, წინ ვიწევ

და მტრობა დაძინებული

იღვიძებს, როდი მასვენებს,

კისერშია მცემს მჯიღითა…

უიარაღოდ შთენილი

ზოგან კლდეს ვამტვრევ კბილითა,

ზოგჯერ. ნუ გაგიკვირდებათ,

წყალსაც კი ვზიდავ ცხრილითა.

არ იქნა. ჩემი სიცოცხლე

ვერ დავაყენე დონეზე:

ხან მოთმინება დავიწყე,

ხან დავემყარე ღონეზე.

ვერაფერს გავხდი, ვყიყინებ,

როგორც ბაყაყი ოლეზე.

დედი, შენს ცრემლზე ია მოვიდა,

იაზე ჭრელი პეპელა დაჯდა;

დედი, ამ დილით მზე ამოვიდა,

სახსოვრად შენი საფლავი დამრჩა.

დედი, დღეიდან ობოლი მქვია,

ობლად ვეკუთვნი ქვეყანას მზიანს

და ვეფერები პატარა იას,

რომელზეც ჭრელი პეპელა დაჯდა.

ცხრა თვეს მუცლით გატარებდი,

“ვაით” გშობე, “უით” გზარდე,

და რად გიკვირს, ყოველს ქალზედ

უფრო დედას რომ უყვარდე?

ქალი მამას ქმარში გასცვლის,

ცოლი ქვრივი სხვას წაჰყვება;

მაგრამ დედას შვილის ტრფობა

სამარეში თან ჩაჰყვება!

ახლოს გული მისთვის უძგერს,

შორს მყოფს ფიქრით თავს ევლება:

უფიქრელად თავს შესწირავს, -

დედა თვის შვილს ენაცვლება!..

მაგრამ შვილი ხშირად დედას

გასცვლის ხოლმე საყვარელში!..

არ იცის, რომ მოტყუებულს

სხვისი სატრფო რჩება ხელში!..

მაგრამ ნება ბუნებისა

ეს არის და ასე იყოს:

დედამ უნდა შვილისათვის

თავის-თავი დაივიწყოს!..

რა მოგშორდი, შვილო, შემდეგ

შავი ფიქრი გულს მიბურავს...

ვაჰ, თუ გშია! ან გწყურია!

ან გცივა და არა გხურავს!

ეგებ გდიხარ ბრძოლის ველზედ,

გულს გასვია მტრის ისარი

და, რომ წყლული შეგიხვიოს,

დედა-შენი არსად არი!..

ვაი, თუ შენს ლამაზს თვალებს

ყვავი ჰკორტნის და ყორანი,

და უნაგრით უპატრონოდ

დაგხვიხვინებს თავს მერანი!..

ვაჰ, თუ შენსა ხუჭუჭ თმასა

ჩიტი ბუდეს შიგ უფენდეს?

მაშინ დედა-შენიც ჩიტად

გადაიქცეს, შენსკენ ჰფრენდეს!..