წმიდა ბასილი დიდი

კესარია-კაბადოკიის მთავარეპისკოპოსი

სულიწმიდის შესახებ

თავი XV

პასუხი იმათ, ვინც გვედავება, რომ წყალში ვინათლებით და საერთოდ, ნათლობის შესახებ.

34. გარდა ამის, კიდევ რას ამბობენ? ისინი ხომ გადაწყვეტილებებს უხვად იღებენ? ამბობენ, თუმცა წყალში ვინათლებით, მაგრამ, რა თქმა უნდა, წყალს არც ერთად აღებულ ყველა ქმნილებასთან შედარებით მეტ უპირატესობას მივანიჭებთ და არც მამასა და ძესთან ერთად პატივს მივაგებთ. მათი ამგვარი სიტყვები განრისხებულ ადამიანთა სიტყვებს მოგვაგონებენ, რომელნიც გონების ვნებათაგან დაბნელების გამო შურისსაძიებლად იმათზე, რომელთაც წყენა მიაყენეს, არავის ინდობენ. ხოლო ჩვენ პასუხს მათ სიტყვებზე არ დავაყოვნებთ. თუ უვიცნი არიან, ვასწავლით, ხოლო თუ ბოროტგანმზრახველნი – არ დავუთმობთ. ცოტა შორიდან დავიწყოთ.

35. განგებულება კაცთა შესახებ ღმრთისა და მაცხოვრისა ჩვენისა დაცემული მდგომარეობიდან მათ გამოხმობასა და ურჩობის გამო ღმრთისაგან გაუცხოებული ადამიანის მასთან შეთვისებისათვის დაბრუნებას გულისხმობს. ამიტომაც მოვიდა განკაცებული ქრისტე და სახარებისეული წესებით ცხოვრების მაგალითი მოგვცა: ვნებანი, ჯვარი, საფლავი, აღდგომა, რათა ქრისტეს მიბაძვით გადარჩენილმა ადამიანმა ძველი, ღმრთის შვილების მდგომარეობა დაიბრუნოს. ამგვარად, ცხოვრების სრულყოფისთვის ქრისტეს მიბაძვაა საჭირო, მაგრამ არა მხოლოდ იმ მაგალითებისა, რომელნიც ცხოვრებით გვიჩვენა, ე. ი. განურისხველობისა, სიმდაბლისა და სულგრძელობისა, არამედ სიკვდილისაც, როგორც ამას ქრისტეს მიმბაძველი პავლე ამბობს: თანა-ხატ ქმნად სიკუდილსა მას მისსა, რაითა მი-ვითარ-რაი ვსწუდე აღდგომასა მასცა მკუდართასა (ფილიპ. II, 10-1 1).

და როგორ ვექმნებით ჩვენ თანახატად სიკვდილსა მას მისსა? თანადაფლვით მას ნათლის-ღებითა (რომ. VI, 54). რა არის სახე საფლავისა? რა არის სარგებელი ამ მიბაძვისა? უწინარესად, აუცილებელია წინანდელი ცხოვრების წესთან განშორება, ხოლო ეს, როგორც უფალმა ბრძანა, მისთვის, ვინც არა იშვეს მეორედ (ინ. III, 3), შეუძლებელია მეორედ შობა კი, და ეს სახელიდანაც ჩანს, დასაბამია, მეორე ცხოვრებისა. ამგვარად, დასაწყებად მეორე ცხოვრებისა, ჯერ წინასთვის წერტილის დასმაა საჭირო, ვითარცა ასპარეზზე წინ და უკან მორბენალთა ორი საწინააღმდეგო მიმართულების მოძრაობას ერთგვარად შეჩერება და ამოსუნთქვა ჰყოფს, ასევე ცხოვრების შეცვლისას, ვითარცა დამამთავრებელი წინანდელისა და დასაბამის მიმცემი მომდევნოსი, სიკვდილი ორ ცხოვრებას შორის გარდაუვალი აღმოჩნდა.
და ჯოჯოხეთსა შინა შთასვლას როგორ ვასრულებთ? ნათლობის მიბაძვით ქრისტეს დაფლვისა; რადგან ნათელღებულთა სხეულები წყალში თითქოსდა იმარხებიან. ამიტომ ნათლობა სიმბოლურად, მოციქულის სიტყვებით, ხორცის საქმეთაგან განძარცვას წარმოაჩენს. მან თქვა: წინადაიცვითეთ წინადაცუეთითა მით ხელით უქმნელითა განძარცუვითა მით გუამისა მის ხორცთა მათ ცოდვათაისა, წინადაცუეთითა ქრისტესითა. მის თანა დაეფლენით ნათლის-ღებითა მით (კოლას. I, 11-12). იგი, თითქოსდა სულის განბანვაა ბიწისაგან, რომელიც მასში, როგორც წესი, ხორციელ ზრახვათა მიერ წარმოიშვა: განმბანო მე და უფროის თოვლისა განვსპეტაკნე (ფს. 50, 7). ამიტომ, იუდეველთა მსგავსად, ყოველი წაბილწვისას კი არ ვიბანთ, არამედ ერთი მაცხოვნებელი ნათლობა ვიცით, რადგან ამ სამყაროსთვის სიკვდილიც ერთია და ერთია მკვდრეთით აღდგომაც, რომლის სახეც ნათლისღებაა. ამიტომაც დაგვიდო ჩვენი ცხოვრების გამგებელმა იესო ქრისტემ აღთქმა ნათლობისა, რომელიც თავისთავში სიკვდილსაც მოიცავს და სიცოცხლესაც, წყალი სიკვდილის ხატია, ხოლო სიცოცხლის საწინდარს სულიწმიდა იძლევა.

ამგვარად, აქედან ჩვენთვის ცხადი ხდება, რასაც ვეძიებდით. რატომ არის სულიწმიდასთან ერთად წყალიც. ნათლობას ხომ ორი მიზანი აქვს: განადგურება ცოდვილი სხეულისა, რათა მან აღარასოდეს გამოიღოს ნაყოფი სიკვდილისა, და გაცოცხლება სულიწმიდის მიერ, რომლის ნაყოფიც კურთხეულია. წყალი ხატია სიკვდილისა, რამდენადაც იგი, ვითარცა საფლავი, სხეულს იღებს, ხოლო სულიწმიდა ცხოველსმყოფელ ძალას აზიარებს, განაახლებს რა ჩვენს სულებს თავდაპირველი ცხოვრებისათვის. მეორედ შობას წყლითა და სულით სწორედ ეს ნიშნავს, რადგანაც სიკვდილი წყლით აღესრულება, ხოლო სიცოცხლეს ჩვენსას სულიწმიდა ქმნის. სამჯერ შთაფლვითა და ამდენჯერვე მოწოდებით აღესრულება დიდი საიდუმლო ნათლობისა, რათა სიკვდილის სახეც გამოისახოს და ნათელღებულთა სულებიც ღმრთის შემეცნების გადაცემით განათლდეს. ამგვარად, უკეთუ წყალსა შინა რაღაც მადლია, არა წყლის ბუნებისაგან, არამედ სულიწმიდის მყოფობით, რადგან ნათლისღებაი არის არა ხორცთაგან განშორება მწინკულისაი, არამედ გონებისა კეთილისა ტრფიალებაი ღმრთისა მიმართ (I პეტ. III, 21). ამიტომ, გვამზადებს რა ჩვენ უფალი აღდგომის შემდეგ ცხოვრებისათვის, მთელ სახარებისეულ ცხოვრებას გადმოგვცემს, გვიდგენს რა ზნეობის კანონებად განურისხველობას, მოთმინებას, ტკბობათაგან წაუბილწველობას, არმოყვარეობას ვერცხლისა, რათა ჩვენ ის, რაც ბუნებით მომავალ საუკუნეს ეკუთვნის, ჩვენივე არჩევანით, წინასწარ კეთილად აღვასრულოთ. უკეთუ ვინმე სახარების განსაზღვრისას იტყვის, რომ იგი წინასახეა აღდგომის შემდეგ ცხოვრებისა, ვფიქრობ, არ შეცოდავს. მაგრამ ჩვენს მიზანს დავუბრუნდეთ.

36. სულისაგან წმიდისა არის აღდგინება ჩვენი სამოთხესა შინა, ცათა სასუფეველში შესვლა, დაბრუნება ღმრთის შვილებისა, კადნიერება იმისა, რომ ღმერთს მამა ვუწოდოთ, მოზიარედ გახდომა ქრისტეს მადლისა, წოდება ნათლის შვილისა, თანაზიარობა საუკუნო დიდებისა და, საერთოდ, მთელი სისავსით მოპოვება ღმრთის კურთხევისა, როგორც ამ, ისე მომავალ საუკუნესა შინა; როცა ჩვენში, ვითარცა სარკეში აისახება მადლი იმ სიკეთეთა, რომელნიც აღთქმებით მოგვეცა და რომელთაც ველოდებით რა რწმენით, ვითარცა უკვე ნამდვილით, ისე ვტკბებით და, უკეთუ საწინდარი ასეთია, სრულყოფილი როგორი იქნება? თუკი დასაბამი ასე დიდია, როგორი იქნება სავსება მთელისა?

სხვაობა სულიწმიდის მადლსა და წყლით ნათლობას შორის საცნაური ხდება იქიდანაც, რომ იოვანე ნათლავდა წყლით, ხოლო უფალი ჩვენი იესო ქრისტე – სულიწმიდით. ის ხომ თვითონვე ამბობს: მე უკუე ნათელ-გცემ თქუენ წყლითა სინანულად, ხოლო რომელი შემდგომად ჩემსა მოვალს, უძლიერეს ჩემსა არს, რომლისა ვერ შემძლებელ ვარ ხამლთა მისთა ტვირთვად. მან ნათელ-გცეს თქუენ სულითა წმიდითა და ცეცხლითა (მთ. II, 11).

ცეცხლით ნათლობაში სამსჯავროზე გამოცდა იგულისხმება, ვითარცა ეს მოციქულმა ბრძანა; კაცად-კაცადისა იგი საქმე... ცეცხლითა გამოჩინებად არს, და კიდევ: დღემან მან გამოაცხადოს... ვითარ რაი იყოს, ცეცხლმან გამოცადოს (I კორინ. II, 13). ხოლო მათ, რომელთაც ღმრთისმოსაობისათვის ღვაწლით ქრისტესათვის სიკვდილი არა მოჩვენებითად, არამედ ჭეშმარიტად მიიღეს, ცხონებისათვის აღარ დასჭირდათ სიმბოლო – წყალი, არამედ საკუთარი სისხლით მოინათლნენ. ამას იმიტომ არ ვამბობ, რომ წყლით ნათლობას უსარგებლოდ ვთვლი, არამედ დასამხობად სულიწმიდის წინააღმდგომთა ზრახვებისა, რომელნიც შეურევნელებს ერთმანეთში ურევენ და მათ, რომელთა შედარებაც ერთმანეთთან არ შეიძლება, ერთმანეთს ადარებენ.

წინა თავი < < < სარჩევი > > > შემდეგი თავი