უნივერსიტეტი. კლასიციზმის შეცვლა. აღზრდა და წოდება. "მმართველის" ძალაუფლება. რეკლამა სკოლებში. თავისუფალი სწავლების აღკვეთა. ახალი თეორიები. აზრის დამოუკიდებლობა. თვალსაჩინო სწავლება.
ყოველგვარი კოლექტიური ძალების განადგურების მიზნით ჩვენ გავანადგურებთ კოლექტივიზმის პირველ საფეხურს - უნივერსიტეტს და გარდავქმნით მას ახალი მიმართულებით. მათი ხელმძღვანელები და პროფესორები თავიანთი საქმიანობისთვის მომზადებული იქნებიან საიდუმლო პროგრამებით, რომელსაც ოდნავადაც ვერ გადაუხვევენ დასჯის შიშით. ჩვენ სწავლებიდან ამოვიღებთ სახელმწიფო სამართალს, აგრეთვე სხვა პოლიტიკური ხასიათის საგნებს. ამ საგნებს ისწავლის რამდენიმე ათეული პირი, გამორჩეული ნიჭის მქონე ხალხი. უნივერსიტეტებმა არ უნდა დაუშვან ძუძუმწოვრები, რომლებიც კონსტიტუციას ტრაგედიად ან კომედიად აღიქვამენ, დაიწყებენ პოლიტიკანობას, რომლებშიც მათი მამებიც კი ვერ ერკვეოდნენ.
უმცირესობის მიერ პოლიტიკის საკითხებში გაურკვევლობა გაამრავლებს უტოპისტებს და არასასურველ ქვეშევრდომებს. ამის მაგალითის დანახვა შეიძლება ამ მიმართულებით გოების საყოველთაო აღზრდაში. როცა ხელისუფლების სათავეში მოვალთ, სწავლებიდან ამოვიღებთ ყველა არასაჭირო საგანს და ახალგაზრდობას ვაქცევთ ხელისუფლების მორჩილებად, რომლებსაც მმართველი ეყვარებათ როგორც იმედი და ბურჯი მშვიდობისა და კეთილდღეობისა.
კლასიციზმისა და ძველი ისტორიის ყოველგვარ შესწავლას, რომელშიც ცუდი მაგალითი მეტია, ვიდრე კარგი, ჩვენ შევცვლით მომავლის პროგრამით. ადამიანთა ხსოვნიდან ამოვშლით გადასული საუკუნეების ყველა ფაქტს, რომელიც ჩვენთვის არასასურველია. მათგან დავტოვებთ მხოლოდ მათ, სადაც აშკარად ჩანს მმართველობის შეცდომები. სწავლების პროგრამაში პირველ ადგილს დაიკავებს სწავლება პრაქტიკულ ცხოვრებაზე, აუცილებელ წყობაზე, ადამიანთა ურთიერთდამოკიდებულებაზე, ცუდი, ეგოისტური მაგალითების აღმოფხვრაზე, რომელიც ნთქავს ბოროტებას. საკითხის ასეთ დასმას დიდი მნიშვნელობა აქვს.
ყველა საზოგადოებრივი წოდება აღზრდილი უნდა იყოს მოწოდებისა და შრომის მკაცრი გამიჯვნით. შემთხვევითი გენიოსები ყოველთვის ახერხებდნენ და ახლაც მოახერხებენ სხვა წოდებაში გადასვლას, მაგრამ ამ იშვიათი შემთხვევითობის გამო შთამომავლობით და აღზრდით განსხვავებულ ადამიანთა აღრევა სრული უგუნურება იქნებოდა. თქვენ კარგად იცით როგორ დამთავრდა ეს გოებისთვის. იმისთვის, რომ მმართველი უყვარდეთ ქვეშევრდომებს, საჭიროა მისი მოღვაწეობის ჟამს ხალხს უქადაგონ მისი მნიშვნელობისა და კეთილი საქმეების შესახებ.
ჩვენ მოვსპობთ ყოველგვარ თავისუფალ სწავლებას, მოსწავლეებს უფლება ექნებათ ახლობლებლთან ერთად შეიკრიბონ სასწავლებლებში, როგორც კლასებში. ამ შეკრების დროს მასწავლებლები წაიკითხავენ "თავისუფალ" ლექციებს ადამიანურ ურთიერთობებზე, კანონებზე, ახალი თეორიების ფილოსოფიაზე. ამ თეორიებს ჩვენ ავიყვანთ რწმენის დოგმატამდე, როგორც ჩვენს რწმენაზე გარდამავალ საფეხურს. ერთი სიტყვით მრავალსაუკუნოვანი გამოცდილებიდან გამომდინარე, რომ ადამიანიები ცხოვრობენ და ხელმძღვანელობენ იდეებით, და ამ იდეებს ითვისებენ აღზრდით, ჩვენ ვშთანთქავთ ჩვენს სასარგებლოდ დამოუკიდებელი აზრის ყოველ გამოვლინებას. საფრანგეთში ჩვენმა საუკეთესო აგენტმა ბურჟუამ უკვე გამოაქვეყნა თვალსაჩინო სწავლების ახალი პროგრამა.