ზოგიერთები გვედავებიან და ამბობენ, რომ წმინდა ზიარება – ეს საშინელი რამ არის; ამიტომაც, ვინც მას მიეახლება, წმინდად, სრულყოფილად და ანგელოზებრივად უნდა ცხოვრობდეს.

საღმრთო ზიარების საიდუმლო რომ დიდი და საშინელია, და რომ იგი წმინდა, უბიწო ცხოვრებას მოითხოვს მაზიარებელთაგან, ცხადია, ამაში ეჭვი არავის ეპარება; ოღონდაც სიტყვა "წმინდა" მრავალნაირად შეიძლება გავიაზროთ.

წმინდა მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთია, ვინაიდან სიწმინდე მისთვის შეძენილი თვისება კი არ არის, არამედ ბუნებისმიერია. ადამიანი კი, როდესაც იგი ნათელს იღებს, ღმრთის სიწმინდის თანაზიარი ხდება და წმინდაც მხოლოდ იმიტომ ეწოდება, რომ ნათლისღებისას სული წმიდის მადლით განიწმინდება და განახლდება. ამასთან ერთად, მას განუწყვეტლივ განწმენდს საღმრთო საიდუმლო, რამეთუ მაცხოვრის წმინდა ხორცსა და სისხლს ეზიარება; და რამდენადაც მეტად უახლოვდება იგი ღმერთს სამეუფო მცნებების აღსრულებით, იმდენად მეტად განწმენდილი მიეახლება სრულყოფილების მწვერვალს; და პირიქით: რამდენადაც მეტად შორდება ღმერთს მცნებების უგულებელყოფით, იმდენადვე მეტად აკლდება განწმენდას და, ვნებებს დამონებული, ბოროტების სადგურად იქცევა. ბოროტება ხომ – ეს მხოლოდ სიკეთის მოკლებაა, სხვა არაფერი.

მაშ ასე, სული წმიდის მიერ განახლებულ ადამიანს თავისუფლად შეიძლება ეწოდოს "წმინდა", აქედან გამომდინარე კი, როგორც წმინდა ღმერთის მადლისმიერ წმინდა შვილს, მას არაფერი უშლის ხელს, ხშირად ეზიარებოდეს. ამიტომაც ამბობს ღვთაებრივი ოქროპირი: "წმინდა ნიჭი [ანუ ზიარება] წმინდას უნდა მიეცეს, და არა – ცოდვილსა და არაწმინდას"; ხოლო რაკი სურს ისიც გვიჩვენოს, რომ სიტყვა "წმინდა" სხვადასხვანაირად გაიაზრება, იგი ამბობს: "დაე ნუ მოეახლება საიდუმლოს ნურც ერთი ცოდვილი. თუმცა არა, ასე არ ვიტყვი: "ნურც ერთი ცოდვილი", ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში, პირველ რიგში, საკუთარი თავი უნდა განვაშორო საღმრთო ტრაპეზს; არამედ უმჯობესია ვთქვა: "ნურავინ მოეახლება საიდუმლოს, ვინც განაგრძობს ცოდვილ ცხოვრებას". ვიცი, რომ ყველანი მხოლოდ და მხოლოდ სასჯელს ვიმსახურებთ, და რომ ჩვენ შორის გულის სიწმინდით ვერავინ დაიკვეხნის; მაგრამ უბედურება ის კი არ არის, გულის სიწმინდე რომ არ გაგვაჩნია, უბედურება ისაა, რომ არ მივეახლებით მას, ვისაც ჩვენი გულის განწმენდა ძალუძს"[35].

ხოლო თეოდორიტე ამბობს: "მათგან, ვინც საღმრთო საიდუმლოს მიეახლება, ზოგიერთები კრავს ეზიარებიან [ანუ – მიიღებენ ქრისტეს, როგორც კრავს] – ეს ისინი, ვინც სრულყოფილებას მიაღწია; სხვანი კი ეზიარებიან ვაცს [მსხვერპლი ცოდვათათვის] – ანუ ის მორწმუნეები, რომლებიც სინანულის მეშვეობით ცოდვის სიბილწისაგან განიწმინდებიან".

ასე რომ, მართალია, ჩვენი მაცილობლების აზრით, მხოლოდ სრულყოფილებს ეძლევათ ზიარების უფლება, მაგრამ ღვთაებრივი მამები, როგორც ვხედავთ, სხვაგვარად ფიქრობენ: ისინი მაზიარებლებისგან სისრულეს კი არ მოითხოვენ, არამედ სინანულის გზით გამოსწორებას, ცხოვრების შეცვლას. ამ ხილულ სამყაროშიც ხომ განსხვავდებიან ადამიანები ერთმანეთისგან, ყველა ხომ ერთი და იგივე ასაკში არ არის? ასევეა ეკლესიის სულიერ სამყაროშიც. აქ ადამიანების მდგომარეობა სხვადასხვაგვარია, თანახმად მთესვარის იგავისა. და თუ სრულყოფილებას მიწევნულნი ღმერთს ასეულს აძლევენ, საშუალონი აძლევენ სამოცს, დამწყებნი კი – მხოლოდ ოცდაათს, ანუ – ყველა თავისი ძალების მიხედვით. ხოლო ღმერთი არავის განაგდებს იმის გამო, რომ ასეული არ მიიღო მისგან.

ჩვენ კი, თუ კარგად დავფიქრდებით, იმასაც მივხვდებით, რომ განუწყვეტელი ზიარების გარეშე სრულყოფილებას ვერავინ მიაღწევს; რამეთუ ამის გარეშე სიყვარული არ მოგვეცემა, სიყვარულის გარეშე სამეუფო მცნებებისადმი მორჩილებას ვერ მოვიპოვებთ, მორჩილების გარეშე კი სრულყოფილების მიღწევა შეუძლებელია. აი რას გვასწავლის სოლომონის სიბრძნე: "რამეთუ დასაბამი მისი სწავლულებისა გულის-თქუმაჲ არს ჭეშმარიტი. და სწავლულებისა ზრუნვაჲ საყვარული არს და მარხვაჲ შჯულისა მისისაჲ, ხოლო კრძალვაჲ შჯულისაჲ სიმტკიცე უხრწნელებისაჲ. ხოლო უხრწნელებამან მახლობელ-ყვის ღმრთისა, რამეთუ გულის-თქუმამან სიბრძნისამან აღიყვანის სასუფეველსა" (სიბრძნე 6, 17-20), – ანუ ცათა სასუფეველში.

ამიტომაც მამა აპოლოსი, რომელმაც კარგად იცოდა, რომ საღმრთო ზიარება ღვთაებრივი სიყვარულის აღმძვრელი ძალაა, სიყვარულის მცნებასთან აერთიანებდა მას და ამბობდა: "ამ ორ მცნებაზე – ხშირ ზიარებასა და მოყვასის სიყვარულზე ყოველი სჯული და წინასწარმეტყველნი დამოკიდებულ არიან".

მაგრამ განა საჭიროა ამდენი მსჯელობა? ვსვამთ კითხვას: ჩვენი მაცილობლები სრულყოფილები არიან და იმიტომ ეზიარებიან ორმოც დღეში ერთხელ, თუ არასრულყოფილები და ცოდვილები არიან და იმიტომ? თუ სრულყოფილები არიან, მაშინ უფრო ხშირად უნდა ეზიარონ, როგორც ამას თვითონვე ამტკიცებენ; ხოლო თუ არასრულყოფილები – ამ შემთხვევაშიც ხშირად მართებთ ზიარება, თუ უნდათ, რომ სრულყოფილებას მიაღწიონ, – როგორც ეს ჩვენ დავასაბუთეთ ზემოთ.

თუკი ჩვილი ხორციელი საკვების გარეშე ვერ მიაღწევს სრულწლოვანების ასაკს, მაშინ ხომ სული მით უფრო ვერ მიაღწევს სრულყოფილებას სულიერი საკვების გარეშე? ამა სოფლის ბრძენნი ამბობენ, რომ ჩვილში სამი რამ შეინიშნება: პირველი – ის, რაც იკვებება; მეორე – ის, რითაც იგი იკვებება; და მესამე – ის, რაც მას კვებავს. რაც მას კვებავს – ეს არის საკვების არსი; რაც იკვებება – ესაა განსულიერებული სხეული, ხოლო ის, რითაც იგი იკვებება – არის საკვები.

ასე ხდება სულიერი განცხოველების დროსაც, – აღნიშნავს გაბრიელ ფილადელფიელი, – "ის ვინც იკვებება – არის ნათლისღებით განცხოველებული ადამიანი; რითაც ის იკვებება – ესაა წმინდა საიდუმლო; ხოლო რაც მას კვებავს – ეს არის ღვთაებრივი მადლი, რომელიც გარდაქმნის საიდუმლოს მაცხოვრის ხორცად და სისხლად". ამიტომაც ამბობს ბასილი დიდი, რომ ნათლისღებით განცხოველების შემდეგ აუცილებელია ვსაზრდოობდეთ საღმრთო საიდუმლოთი.

ხოლო თუკი ჩვენი მაცილობლები ისე ეზიარებიან, როგორც ცოდვილები, მაშინ არათუ ორმოც დღეში ერთხელ, არამედ წელიწადში ერთხელაც კი არა აქვთ ზიარების უფლება. ამას ოქრომეტყველი იოანე გვისაბუთებს, იგი ამბობს: "რამდენადაც შეუბღალავი სინდისის მქონეს უფლება აქვს ყოველდღე ეზიაროს, იმდენადვე, მისთვის, ვინც ცოდვებითაა შესვარული, და თანაც მოუნანიებელი ცოდვებით, დღესასწაულზე ზიარებაც კი არ არის უსაფრთხო. წელიწადში ერთხელაც რომ ვეზიარებოდეთ, ეს არ განგვწმენდს ცოდვებისაგან, თუკი უღირსად ვეზიარებით, არამედ უფრო მეტ სასჯელს დავიტეხთ თავზე, რამეთუ ერთხელ მივეახლებით საიდუმლოს და ამ ერთხელაც უღირსად მივეახლებით. ამიტომაც გთხოვთ ყველას: ნუ შეეხებით საღმრთო საიდუმლოს მხოლოდ და მხოლოდ დღესასწაულის მიზეზით"[36].

და კიდევ ამბობს: "რაკი მღვდლები არ იცნობენ ყველა ცოდვილს, და არ ძალუძთ განჭვრიტონ, თუ ვინ მიეახლება საიდუმლოს უღირსად, ამიტომაც ღმერთი ხშირად გამოააშკარავებს ხოლმე უღირსებს და სატანის ხელმწიფებას დაუშვებს მათზე. სატანა კი ხან სნეულებებს მოუვლენს ამ უკანასკნელთ, ხან რაღაც ხრიკებს უმზადებს, ხანაც განსაცდელსა და უბედურებას დაატეხს თავზე. და ამას პავლე გვაუწყებს: "ამისთვის მრავალ არიან თქუენ შორის უძლურ და სნეულ და წვანან მრავალნი" (I კორ. 11, 30).

" – ეს როგორ მოხდება, – მეტყვით თქვენ, – ჩვენ ხომ მხოლოდ ერთხელ ვეზიარებით წელიწადში?" უბედურებაც ისაა, რომ ღირსეულობას აზრების სიწმინდის მიხედვით კი არ საზღვრავთ, არამედ დროის მონაკვეთების მიხედვით; და კიდევ ის, რომ იშვიათ ზიარებას სათნოებად მიიჩნევთ და ვერც კი მიმხვდარხართ, რომ თუნდაც ერთი უღირსი ზიარებით დიდ ვნებას მოვუტანთ საკუთარ თავს, ხოლო თუნდაც ხშირი, მაგრამ ღირსეული ზიარებით ცხონებას მოვიპოვებთ.

კადნიერება ხშირი ზიარება კი არ არის, კადნიერება ისაა, უღირსად რომ მივეახლებით საიდუმლოს – თუნდაც წელიწადში ერთხელ. ჩვენი უგუნურება იქამდეც კი მივიდა, რომ წლის განმავლობაში მრავალ ცოდვას ჩავდივართ, ხოლო მათი მონანიება აზრადაც არ მოგვდის; თანაც ვფიქრობთ, რომ ჩვენთვის ისიც საკმარისია, თუკი არ გავკადნიერდებით და ხშირი ზიარებით იესო ქრისტეს ხორცსა და სისხლს არ შეურაცხვყოფთ.

აი ასე ვმსჯელობთ და იმას კი ვერ ვაცნობიერებთ, რომ ქრისტეს ჯვარისმცმელებმაც მხოლოდ ერთხელ გააკრეს ჯვარზე ქრისტე. ნუთუ იმის გამო, რომ ერთხელ გააკრეს, შემსუბუქდა მათი ცოდვა? და იუდამაც მხოლოდ ერთხელ გასცა იგი. მერე რა? განა ამით ეშველა რამე? რატომ ვზომავთ ამ საქმეს დროის მიხედვით? ზიარების დროის საზომი დაე სუფთა სინდისი იყოს ჩვენთვის"[37].

და კვლავ ამბობს: "ვინ არის ქების ღირსი? ის, ვინც ერთხელ [მიეახლება]? ვინც ხშირად? ვინც იშვიათად? – არც ის, ვინც ერთხელ, არც ის, ვინც ხშირად, არც ის, ვინც იშვიათად, არამედ ის, ვინც უმწიკვლო ცხოვრებით, სუფთა სინდისითა და სუფთა გულით მიეახლება. ვინც ასეთია, დაე ყოველთვის ეზიაროს, ხოლო ვინც არა – დაე არასდროს, რამეთუ წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი მხოლოდ სამსჯავროს, განკითხვას, სასჯელსა და სატანჯველს დაიტეხს საკუთარ თავზე"[38].

მაგრამ ამ კურთხეულებს ეს არ ესმით, არ ვიცი რატომ, და მაზიარებლებისგან ანგელოზებრივ ცხოვრებას მოითხოვენ, ანგელოზებრივ მდგომარეობას. ყველა ნათელღებული და წმინდა ემბაზის მიერ განცხოველებული რომ ანგელოზებრივი ცხოვრების პირობას დებს, ეს ცხადია; რამეთუ ასეთები, რამდენადაც ძალა შესწევთ, აიძულებენ საკუთარ თავს, დაიცვან სამეუფო მცნებები – რისთვისაც არიან კიდეც მოწოდებულნი. ანგელოზთა წესისთვისაც სწორედ ესაა დამახასიათებელი – მუდამ ღვთის ბრძანებების აღსრულება.

ამიტომ ის ნათელღებულები, რომლებიც ღვთაებრივ მცნებებს აღასრულებენ, არცთუ შორს არიან ანგელოზებრივი ცხოვრებისაგან; არცთუ შორს არიან კიდევ იმიტომ, რომ ისინი ცდილობენ, სხეულებრივი სიწმინდეც ანგელოზთა მსგავსი მოიპოვონ, თანახმად მოციქულისა, რომელიც ხმობს: "ხოლო ჩუენი მოქალაქობაჲ ცათა შინა არს" (ფილიპ. 3, 20); ანუ – ჩვენი ქრისტიანული ცხოვრება ზეციური და ანგელოზებრივია.

და ღვთაებრივი ოქროპირიც ხომ ამბობს: "მოვიგოთ უკუე უძლეველი იგი შეწევნაჲ სულისაჲ [ანუ სულისა წმიდისა] დამარხვითა მცნებათაჲთა, და არცა ანგელოზთასა უდარე ვიყვნეთ"[39]; და კიდევ: "ის, ვინც ცხონების გზას აირჩევს, ორმაგი მადლით ჯილდოვდება: სულიერადაც განცხოველდება და ცის კამარაში მონავარდე ფრინველადაც იქცევა"[40].