იმ დრომდეც, ვიდრე ქრისტიანი ეზიარება, იმ დროსაც, როცა ეზიარება, და მას შემდეგაც, რაც ეზიარება, ის დიდ სარგებელს იღებს საღმრთო საიდუმლოსგან – სულიერადაც და ხორციელადაც. ვიდრე ადამიანი ეზიარებოდეს, იგი ვალდებულია ჯეროვნად მოემზადოს საამისოდ: ამბობს აღსარებას მოძღვართან, ცდილობს გამოსწორდეს, მისი გული შემუსვრილი და ლმობიერია, ყურადღებით ადევნებს თვალს საკუთარ სულიერ ცხოვრებას და, რამდენადაც ძალა შესწევს, განაგდებს ცოდვილ აზრებს და თავს იკავებს ყოველგვარი ბოროტებისგან; ამასთან ერთად, ის აძლიერებს ლოცვას, მარხვასა და მღვიძარებას, ხდება უფრო მეტად კეთილკრძალული, და კიდევ სხვა მრავალ სიკეთეს სჩადის. მან ხომ საშინელი მეუფე უნდა შეიწყნაროს საკუთარ სულში, და კარგად ხვდება, რომ მომზადების საზომის მიხედვით მიიღებს მადლს წმინდა ზიარებისგან. ცხადია, რაც უფრო ხშირია ასეთი მზადება, მით მეტ სარგებელს იღებს ადამიანი.

 

ხოლო როდესაც ქრისტიანი ეზიარება, ვინ შეძლებს გონების თვალით დაინახოს ის მადლი და წყალობა, რომელსაც იგი წმინდა ზიარებისაგან ღებულობს? ან როგორ გამოთქვას ეს ჩვენმა უძლურმა ენამ? არა, სჯობს ისევ ეკლესიის ღვათებრივ მოძღვრებს მოვუხმოთ, დაე მათი მჭევრმეტყველი და ღვთივსულიერი ბაგეებიდან შევიტყოთ ყველაფერი თანმიმდევრობით.

 

გრიგორი ღვთისმეტყველი ამბობს: „ქრისტეს წმიდათაწმიდა ხორცი, კეთილსინდისიერად მიღებული, მებრძოლთათვის იარაღად იქცევა, ღვთისაგან განშორებულებს კვლავ ღვთისკენ შემოაბრუნებს, უძლურებს განაძლიერებს, ჯანმრთელებს სიხარულს ჰგვრის, სნეულებს კურნებას ანიჭებს, სხეულს სიმრთელეს უნარჩუნებს, მისი წყალობით ჩვენ ადვილად გამოვსწორდებით, შრომასა და მწუხარებაში მოთმინებას გვმატებს, სიყვარულში – მხურვალებას, ცოდნაში – სინატიფეს, მორჩილებაში – მზადყოფნას, მადლის მოქმედებასთან მიმართებაში – მიღების უნარს. ხოლო არაკეთილსინდისიერად მიღებული – საწინააღმდეგო შედეგებს იძლევა", ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში ქრისტიანზე იესო ქრისტეს ყოვლადპატიოსანი სისხლი არ აღიბეჭდება, როგორც ამას თვითონვე აღნიშნავს გრიგორი ღვთისმეტყველი: „მას შემდეგ კრავი დაიკვლება და პატიოსანი სისხლით აღიბეჭდება საქმე და სიტყვა, ანუ ჩვევა და ქმედება – ჩვენი კარიბჭის ბურჯები (კარიბჭეში ვგულისხმობ გონების მოძრაობასა და ზრახვას); კარიბჭისა, რომელიც ადვილად იღება და იხურება ჭვრეტის შედეგად"[13]. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ადვილად იღება ჭვრეტისათვის და შემდეგ კვლავ იხურება მაღალი და მიუწვდომელი საგნების ჭვრეტის შედეგად.

 

ღირსი ეფრემ ასური წერს: „დავეშუროთ, ძმანო, მდუმარებას, მარხვას, ლოცვას, ცრემლებს, საეკლესიო შეკრებებზე დასწრებას, ხელსაქმეს, წმინდა მამებთან საუბარს, ღმრთისადმი მორჩილებას, საღმრთო წერილის მოსმენას, – რათა არ განხმეს ჩვენი გონების წყარო; ყველაზე მეტად კი იმისთვის ვიღვაწოთ, რომ ღირსეულად ვეზიაროთ წმინდა საიდუმლოს და ამით საკუთარი სულიდან აღმოვფხვრათ ურწმუნოების აზრები და ყოველგვარი არაწმინდება, ხოლო ჩვენში დამკვიდრებულმა იესო ქრისტემ გაგვათავისუფლოს ბოროტისაგან".

 

ღვთაებრივი კირილე ალექსანდიელი გვამცნობს, რომ საღმრთო ზიარება უფლებას არ აძლევს სულიერ ქურდებს – ეშმაკებს, გრძნობების მეშვეობით შემოიჭრან ჩვენს სულში: „[სულის] სრულყოფილი სახლის კარად გაიაზრე ჩვენი გრძნობები, რომლის მეშვეობითაც ყველა ადამიანის გულში შედის ყველა საგნის გამოსახულება და ჩნდება განუზომლად ბევრი სურვილი. წინასწარმეტყველი იოველი კი ჩვენს გრძნობებს სარკმლებს უწოდებს: „სარკუმელთა მიერ შევიდენ, ვითარცა მპარავნი" (იოან. 2,7); რამეთუ მათზე იესო ქრისტეს სისხლი არ იყო აღბეჭდილი. და კვლავ ამბობს წმინდა წერილი: როდესაც კრავს დაკლავენ, „მოიღონ სისხლისა მისგან, და სცხონ ორთავე წყრთილთა და ზღურბლთა კარისასა სახლსა შინა" (გამოსლ. 12,7). ამით კი იმას მიანიშნებს, რომ ქრისტეს წმიდათაწმიდა სისხლის მეოხებით კარგადაა დაცული და მოზღუდვილი ეს ჩვენი მიწიერი ტაძარი – ანუ სხეული; მისივე მეოხებით ჩვენ ვთავისუფლდებით ძველისძველი ურჩობისმიერი სიკვდილისაგან, რამეთუ განვიცდით ტკბობას ცხოვრებასთან ზიარებით; ამავე დროს კი ქრისტეს სისხლის ცხებით ჩვენ განვაგდებთ მტერს, წარმწყმედელს".

 

და კიდევ, სხვა ადგილას, ღვთაებრივი კირილე ამბობს, რომ ზიარება განგვწმენდს ყოველგვარი სულიერი მანკიერებისაგან და დანერგავს ჩვენში მზადყოფნასა და მოშურნეობას სიკეთისადმი: „ქრისტეს პატიოსანი სისხლი მარტოოდენ ხრწნილებისაგან როდი გვათავისუფლებს; იგი აღმოფხვრის ჩვენში დაბუდებულ ყოველგვარ არაწმინდებას და საშუალებას არ გვაძლევს გულგრილებასა და უდებებას მივცეთ თავი, არამედ სულიერ სიმხურვალეს აღაგზნებს ჩვენში".

 

წმინდა თეოდორე სტუდიელი საუცხოოდ გადმოგვცემს, თუ რამხელა სარგებელს იღებს თითოეული ჩვენგანი ხშირი ზიარებისგან: „ფრიად შემძლებელ არიან ცრემლნი და სინანული, – ამბობს იგი, – და პირველ ყოველთასა საღმრთოთა საიდუმლოთა ზიარებაჲ, რომლისათვის, არა უწყი თუ ვითარ, გხედვიდე რა უდებებით, ფრიად განვკრთები; რამეთუ უკუეთუ მოიწიოს კვირიაკე, ნუ უკუე და ვეზიარენით ვინმე, ხოლო უკუეთუ სხვასა დღესა არნ კრებაჲ ჟამის წირვისაჲ, არავინ მოუხდის ზიარებად, დაღაცათუ მონასტერსა შინა მარადღე ჯერ-იყო, რომელსამცა ენება, ზიარებაჲ; ხოლო აწ კნინღა და არავინ არს, რომელიმცა ეზიარა.

 

ამას რაჲ ვიტყვი, არათუ ლიტონად და გარეწარად მნებავს ზიარებაჲ თქუენი, ნუ იყოფინ! რამეთუ წერილ არს, ვითარმედ: „გამო-ღა-იცადენ კაცმან თავი თვისი და ესრეთ პურისა მისგანი ჭამენ და სასუმელისა მისგანი სუნ, ხოლო რომელი არა ღირსად ჭამდეს და სუმიდეს, დასასჯელად თავისა თვისისა ჭამს და სუამს, რამეთუ არა გამოიკითხნა ხორცნი უფლისანი" (1 კორ. 11, 28-29). არამედ ამას ვიტყვი, რაჲთა სურვილითა ზიარებისაჲთა, რაოდენ ძალ-გვედვას, განვიწმიდნეთ თავნი ჩუენნი და ესრეთ ღირს ვიქმნეთ მსხვერპლსა მას წმიდასა, რამეთუ ცხოვრებისა ზიარება არს პირველ თქმული ესე საიდუმლოჲ, ვითარცა იტყვის უფალი, ვითარმედ: „მე ვარ პური ცხოველი, რომელი ზეცით გარდამოვხედ: უკუეთუ ვინმე ჭამდეს ამის პურისაგან, არა მოკუდეს, არამედ ცხონდეს უკუნისამდე"; და ვითარმედ: „პური, რომელი მე მივსცე, ხორცი ჩემი არს, რომელსა მე მივსცემ ცხოვრებისათვის სოფლისა" (იოანე 6, 51); და კუალად: „რომელი ჭამდეს ხორცსა ჩემსა და სუმიდეს სისხლსა ჩემსა, იგი ჩემ თანა დადგრომილ არს და მე მის თანა" (იოანე 6, 56).

 

იხილეა ნიჭი ყოვლად გამოუთქმელი და მიუწდომელი? რამეთუ არა ხოლო თუ ჩუენთვის განკაცნა ოდენ და მოკუდა, არამედ თავიცა თვისი საზრდელად წინა დამიგო ჩუენ. რაჲმცა იყო სწორ ამის სიყუარულისა, რომელსა ვერცა გონებაჲ მისწუთების და ვერცა ენაჲ გამოიტყვის? ანუ რაჲმცა იყო უფროჲს წმიდისა მის საიდუმლოჲსა საცხოვრებელ და საწადელ სულისა? ეგრეთვე სასუმელი და საჭმელი ზოგადი და მსოფლიოჲ და წარმავალი უკუეთუ დღითი დღე არა ვინ მიიღოს, არა თავს-იდებს, არამედ საძნაურადცა უჩნს და დიდად მწუხარე არნ; ვინაჲთგან უკუე არა ზოგადი პური, არამედ პური ცხოვრებისაჲ, და სასუმელი არა მსოფლიოჲ, არამედ სასუმელი უკვდავებისაჲ წინა გვიძს, და უკუეთუ ჩუენ გარეწარად შევრაცხოთ, ვითარ არა იყოს საქმე ესე პირუტყუებისა და სიცოფისა დიდისა? არამედ დაღაცათუ იქმნა საქმე ესე, ამიერითგან ვეკრძალნეთ, ვინაჲთგან გვიცნობიეს ნიჭისა ამის ძალი, და რაოდენცა ძალ-გვედვას, განვიწმედდეთ თავთა თვისთა და ვეზიარებოდეთ ცხოველსმყოფელთა ამათ წმიდათა საიდუმლოთა; დაღაცათუ უცალო იყუნეთ და შექცეულ ხელთსაქმარსა, რაჟამს დაჰრეკონ, დაუტევეთ ხელთსაქმარი იგი და მრავლითა გულსმოდგინებითა მოუხედით ნიჭსა მას განმწმედელსა; და ესე დიდად შემწე გვეყოს ჩუენ, რაჟამს განმზადებისათვის ზიარებისა სიწმიდით დავიმარხვიდეთ თავთა თვისთა. ხოლო რაჟამს არა გუაქუნდეს ზრუნვაჲ, ვითარმედ ვეზიარებით, ვითარ არა წარვიტყუენნეთ ვნებათაგან? ხოლო გუეყავნ ჩუენ ესე საგზალ ცხოვრებისა საუკუნოჲსა"[14].

 

ასე რომ, ძმანო, თუ ყურად ვიღებთ იმას, რასაც ღვთაებრივი მოძღვრები გვიბრძანებენ და ხშირად ვეზიარებით, მარტო ღმრთის მადლი კი არ მოგვეცემა შემწედ ამ მსწრაფლწარმავალ ცხოვრებაში, არამედ ჩვენი შემწენი იქნებიან ღმრთის ანგელოზები და თვით მათი, ანგელოზთა მეუფეც, ხოლო დემონები შორს აღმოჩნდებიან ჩვენგან, – როგორც ამას ღვთაებრივი ოქროპირი გვასწავლის:

 

„ესრეთ წარვიდოდით ტაბლისა მისგან, ვითარცა ლომნი, რომელთა სცვივინ ცეცხლი; ესრეთ საშინელ ვიყვნეთ ეშმაკისა და ანგელოზთა მისთა, და დავივიწყებდეთ თავთა ჩუენთა და ვიხსენებდეთ სიყუარულსა მას, რომელი ქმნა მან ჩუენ ზედა... აწ უკუე ესე სისხლი, ძმანო, ხატსა მას სამეუფოსა კეთილად გამოსახავს და განაბრწყინვებს ჩუენ შორის; ესე პატიოსნებასა მას სულისასა და მთავრობასა დაშრეტად და დაჭნობად არა უტევებს, არამედ რწყავს მას ზედაჲსზედა და ზრდის... ესე სისხლი საიდუმლოჲსაჲ იოტებს ეშმაკთა და შორს-ჰყოფს ჩუენგან და მოუწოდს ანგელოზთა ჩუენდა და მეუფესა მას ანგელოზთასა, რამეთუ სადა იხილონ სისხლი იგი სამეუფოჲ, ივლტიან ეშმაკნი და მიისწრაფიან მუნ ანგელოზნი... ესე არს ცხოვრებაჲ სულთა ჩუენთაჲ. ამით განიბანების სული, ამით შეიმკვების, ამით გამოიხურვების, ესე ცეცხლისა უბრწყინვალეს-ჰყოფს გონებასა ჩუენსა, ესე ოქროჲსა უწმიდეს-ჰყოფს სულსა... და რომელნი ამის სისხლისაგან ეზიარებოდიან, იგინი ანგელოზთა თანა და მთავარანგელოზთა და ძალთა ზეცისათა მდგომარე არიან... და შეუმოსიეს სამოსელი იგი სამეუფოჲ და საჭურველი იგი სულიერი. და რად ესრეთ ვიტყვი, რამეთუ თავადი იგი მეუფე ყოველთაჲ შეუმოსიეს"[15].

 

ხედავ თუ არა, ჩემო კეთილო ძმაო, რა საოცარი ნიჭებით გაჯილდოვებს ხშირი ზიარება, როგორ განანათლებს იგი აზრს, გონებას, განწმენდს სულის თითოეულ ძალას? ხოლო თუ ხორციელი ვნებების მოკვდინებაც გინდა, ამასაც ხშირი ზიარების მეშვეობით შეძლებ. აი ისევ კირილე ალექსანდრიელს მოუსმინე:

 

„გჯეროდეს, რომ წმინდა ზიარება არა მხოლოდ სიკვდილისგან გიხსნის, არამედ სნეულებებისგანაც გათავისუფლებს. რამეთუ როდესაც ქრისტე ჩვენში შემოდის, იგი მიაძინებს სხეულის ბუნებრივ მღელვარებას და აცხოველებს კრძალვას ღვთისადმი, ხოლო ვნებებს სპობს".

 

ამგვარად, ხშირი ზიარების გარეშე ჩვენ ვერ შევძლებთ გავთავისუფლდეთ ვნებებისაგან და მივეახლოთ უვნებლობის მწვერვალს, – ისევე როგორც ისრაიტელები ვერ შეძლებდნენ ეგვიპტის მონობისაგან გათავისუფლებას, თუ არ მოისურვებდნენ პასექის ჭამას.

 

ეგვიპტე ვნებების მონობაში ყოფნის სიმბოლოა; და თუკი ჩვენ განუწყვეტლივ (თუნდაც ყოველდღე) არ ვეზიარებით ქრისტეს პატიოსან ხორცსა და სისხლს, ვერ შევძლებთ, გონიერი ფარაონელების მონობას დავაღწიოთ თავი. სწორედ ამას ამბობს ღვთაებრივი კირილე ალექსანდრიელი:

 

„რაც ისრაელმა ერმა ეგვიპტის მონობაში ყოფნის დროს აღასრულა [კრავის დაკვლა და პასექის ჭამა], მოასწავებს იმას, რომ ადამიანის სული სხვაგვარად ვერ გათავისუფლდება ეშმაკის ტირანიისაგან, თუ არა ქრისტესთან ზიარებით. თვითონვე ამბობს ქრისტე: "უკუეთუ ძემან განგათავისუფლნეს, ჭეშმარიტად თავისუფალ იყვნეთ" (იოანე 8, 36). და იგივე წმინდა მამა ამბობს: "კრავის მსხვერპლად შეწირვით ისრაიტელებმა ქრისტეს პირველსახე გამოხატეს, ვინაიდან სხვაგვარად გათავისუფლება მათ ვერ შეძლეს", – ეს იმიტომ, რომ თავისუფლების მოპოვება მხოლოდ ქრისტეს მიერაა შესაძლებელი.

 

მაშ ასე, თუ ეგვიპტიდან, ანუ ცოდვის სიბნელიდან გაქცევა გვსურს, და მდევარ ფარაონს – ანუ გონიერ ტირანს გვინდა დავაღწიოთ თავი (როგორც გრიგორი ღვთისმეტყველი აღნიშნავს), და თუ გვსურს დავიმკვიდროთ ჩვენი გულის აღთქმული ქვეყანა, მაშინ ისევე როგორც ისრაელ ერს ისუ ნავე წინამძღვრობდა, ჩვენც უნდა გვიწინამძღვროს ხშირი ზიარების მეშვეობით იესუ ქრისტემ. ამით ჩვენ დავამარცხებთ ქანანელებსა და უცხო ტომებს (ანუ ხორციელ ვნებებს), დავამარცხებთ გაბაონელებს (მაცთურ აზრებს) და დავემკვიდრებით იერუსალიმში, – იერუსალიმი კი საღმრთო მშვიდობას აღნიშნავს (საერო მშვიდობისაგან, ამსოფლიური მშვიდობისაგან განსხვავებით); იესო ქრისტემ ხომ თვითონვე გვამცნო: "მშვიდობასა ჩემსა მიგცემ თქუენ, არა ვითარ სოფელმან მისცის, მე მიგცემ თქუენ" (იოანე 14, 27); ანუ: "მოწაფენო ჩემნო, გაძლევთ ჩემს მშვიდობას – საღმრთოს და წმინდას; არა ისეთს, როგორიც ამქვეყნიური, საერო მშვიდობაა, ბოროტებას რომ ისახავს ხშირად მიზნად".

 

თუ ამ საღმრთო მშვიდობას დავიმარხავთ, მაშინ ჩვენს გულში სული წმიდა დაიმკვიდრებს, ანუ მივიღებთ სული წმიდის ბეჭედს – ისევე როგორც მაცხოვრის ბრძანებით იერუსალიმში დარჩენილმა მოციქულებმა მეერგასე დღეს სრულყოფილება და სული წმიდის მადლი მიიღეს. მშვიდობა ხომ – ეს ის ნიჭია, რომელიც საკუთარ თავში ყველა დანარჩენ ღვთაებრივ ნიჭს ფლობს. მასში ღმერთი ცოცხლობს. და წინასწარმეტყველმა ილიამაც მშვიდად მობერილ ნიავში იხილა ღმერთი: არა ძლიერად მოვარდნილ ქარიშხალში, არა ცეცხლში, არა ძვრაში, არამედ ნიავში – მასში იხილა ღმერთი.

 

თუმცაღა მშვიდობას ვერავინ მოიპოვებს, თუ ჯერ სხვა სათნოებების მოპოვებას არ შეეცდება, სათნოებები კი მხოლოდ მცნებების შესრულებით მოიპოვება; მცნებების სრულყოფილად შესრულება, თავის მხრივ, სიყვარულს მოითხოვს, ხოლო სიყვარულის მოპოვება საღმრთო ზიარების მეშვეობითაა შესაძლებელი. მაშ ასე, როგორც ვხედავთ, ზიარების გარეშე ყოველგვარი შრომა ამაოა.

 

 

ხშირად ადამიანები საკუთარ თავში რაღაც სათნოებებს მიაკვლევენ ხოლმე და იმედი აქვთ, რომ ამ სათნოებების წყალობით ხშირი ზიარების გარეშეც იოლად მოიპოვებენ ცხონებას. მაგრამ ეს თითქმის შეუძლებელია: ისინი ხომ ღვთის ნებას ეწინააღმდეგებიან, არ სურთ დამორჩილდნენ მას. ღვთის ნება კი ისაა, რომ ხშირად ვეზიარებოდეთ, ანუ, როგორც საეკლესიო კანონი მიგვითითებს, ყოველ ლიტურგიაზე, როდესაც შევიკრიბებით ტაძარში.

 

სწორედ ასეთ ადამიანებს ამხილებს ღმერთი წინასწარმეტყველ იერემიას პირით: "მე დამიტევეს, წყაროჲ წყლისა ცხოველისაჲ, და უთხარნეს თავთა მათთა ჯურღმულნი განხურეტილნი, რომელნი ვერ შემძლებელ არიან დაპყრობად წყლისა" (იერემია 2, 13); სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მიატოვეს სათნოებებისა და სული წმიდის ნიჭების წყარო და საკუთარ თავში ამოთხარეს ჯურღმული, რომელიც ქვემოდანაა გახვრეტილი და არ ძალუძს წყლის დაკავება.

 

და აი, ისევ გვამხილებს ღმერთი წინასწარმეტყველ ესაიას პირით: "მე დღესა დღისაგან მეძიებენ და ცნობად გზათა ჩემთა გული უთქუამს, ვითარცა ერსა სიმართლისმოქმედსა და მსჯავრსა ღმრთისა მისისა არდამტევებელსა, მთხოენ მე მსჯავრსა მართალსა და მიახლებად ღმრთისა გული უთქვამს, მეტყველთა, ვითარმედ: ვიმარხეთ და არა იხილე, დავიმდაბლენით სულნი ჩუენნი და არა სცან. – რამეთუ დღეთა შინა მარხვათა თქუენთასა იპოებიან ნებანი თქუენნი და ყოველთა ხელისქუეშეთა თქუენთა დაჰქენჯნით, სასჯელთამი და ლალვათა იმარხავთ და ჰგუემთ თითთმწყლველობით მდაბალსა, რაჲსა იმარხავთ ჩემდად? რაჲთა დღეს სასმენელ იქმნეს ღაღადებისა მიერ ხმაჲ თქუენი? არა ესე მარხვაჲ გამოვირჩიე და დღე დამდაბლებისა კაცისა სულისა თვისისა, არცა მო-თუ-იდრიკო, ვითარცა გრკალი, ქედი შენი, და ძაძაჲ და ნაცარი დაირეცო, არცა ეგრეთ ეწოდოს მარხვაჲ შეწყნარებული და დღე სათნოჲ უფლისაჲ" (ესაია 58, 2-5).

 

სხვა სიტყვებით: – ისინი ყოველდღე მეძიებენ და სურთ შეიცნონ ჩემი განგებულების სიბრძნე, თითქოსდა სიმართლისმოქმედი ერი ყოფილიყოს და ჩემი ბრძანებების შემსრულებელი; ამბობენ: "უფალო, რატომ არ გინდა დაინახო, რომ ჩვენ ვიმარხეთ, რატომ არ გინდა გაიგო, რომ ამდენი ტანჯვა გადავიტანეთ?" და მიუგებს ღმერთი: "თქვენ იმარხავთ და შემდეგ კვლავ საკუთარ ბოროტ სურვილებს აღასრულებთ, ამიტომაც არ ვისმენ თქვენსას. ასეთი მარხვა, ასეთი გვემა მე არ მჭირდება. საწოლის ნაცვლად ძაძა რომ დაიფინოთ, არც ასეთ მარხვას მივიღებ თქვენგან".

 

არამედ მაშინ მიიღებს ღმერთი ჩვენს შრომას და სათნოებებიც ნაყოფს მაშინ გამოიღებენ, როდესაც ისინი ღვთის ნებასთან იქნებიან თანხმობაში. ღვთის ნება კი, როგორც ვთქვით, იმაში მდგომარეობს, რომ შევასრულოთ იესო ქრისტეს მცნება: "რომელი ჭამდეს ხორცსა ჩემსა და სუმიდეს სისხლსა ჩემსა, აქუნდეს ცხოვრებაჲ საუკუნოჲ" (იოანე 6, 54). ეს მხოლოდ მცნება კი არა – ყველა დანარჩენი მცნების თავია, მათი აღმასრულებელი ძალა და აუცილებელი შემადგენელი ნაწილი.

 

მაშ ასე, საყვარელო, თუ გინდა, რომ საკუთარ გულში აღანთო ღვთაებრივი ეროსის ცეცხლი და ქრისტესადმი სიყვარული მოიპოვო, მის კვლადაკვალ კი ყველა დანარჩენი სათნოება, ხშირად მიეახლე წმინდა ზიარებას, და მაშინ მიიღებ იმას, რასაც ესწრაფვი. განა შეიძლება, ქრისტეს სიყვარულით არ განიმსჭვალოს და ქრისტესთვისაც საყვარელი არ გახდეს ის ადამიანი, ვინც განუწყვეტლად ეზიარება მის წმიდათაწმიდა ხორცსა და სისხლს? ეს ბუნებრივად ხდება. და აი, მომისმინე, როგორ.

 

ზოგიერთები ვერ ხვდებიან, რატომ უყვართ მშობლებს თავიანთი შვილები და შვილებს – მშობლები. ვუპასუხებთ: არასოდეს არავის მოუძულებია საკუთარი თავი და საკუთარი სხეული. შვილებმა თავიანთი სხეული მშობლების სხეულისაგან მიიღეს; ისინი იკვებებიან დედის სისხლით – როგორც დაბადებამდე, ასევე დაბადების შემდეგ (რძე ხომ თავისი ბუნებით სხვა არაფერია, თუ არა თეთრ ფერად ქცეული სისხლი). ამიტომაც ვამბობ: ბუნების კანონია, რომ შვილებს უყვარდეთ თავიანთი მშობლები, ხოლო მშობლებს – შვილები; შვილები ხომ საკუთრივ მშობლების სხეულისაგან არიან ჩასახული. ასევე ის ადამიანები, რომლებიც ხშირად ეზიარებიან იესო ქრისტეს ხორცსა და სისხლს, ბუნებრივად აღანთებენ საკუთარ თავში მისწრაფებასა და სიყვარულს ქრისტესადმი: ერთი მხრივ იმიტომ, რომ ეს ცხოველმყოფელი და ცხოვრებისმომცემელი ხორცი და სისხლი იმდენადვე ძლიერად აღაგზნებს მაზიარებლის გულში სიყვარულს, – თუნდაც სრულიად უხეირო და უსულგულო მაზიარებლის, – რამდენადაც ხშირია მასთან მიახლება; ხოლო მეორე მხრივ იმის გამო, რომ ღმრთისადმი სიყვარული – ეს რაღაც უცხო საგანი კი არ არის ჩვენთვის, არამედ იგი თვით ჩვენსავე გულის სიღრმეშია დანერგილი და დამკვიდრებული იმ დროიდან, რაც გავჩნდით ხორციელად და განვცხოველდით სულიერად ნათლისღების მეშვეობით.

 

მიეცემათ თუ არა ხელსაყრელი შემთხვევა, ეს ბუნებრივი ნაპერწკლები იმავე წამს აღეგზნებიან და ცეცხლის ალად იქცევიან – როგორც ამას ღვთაებრივი ბასილი ამბობს: "ჩაისახება თუ არა ადამიანი, მასში ინერგება რაღაც შთამომავლობითი ლოგოსი, რომლისგანაც ბუნებრივად იშვება [ღმრთის] სიყვარულის უნარი. ამ ძალის (ანუ ლოგოსის) განმტკიცებას შეეწევა ღვთის მცნებების გულმოდგინედ შესრულება, კვებავს ღვთის შეცნობა და სრულყოფილების მწვერვალზე აჰყავს ღვთის მადლს. საჭიროა ისიც ვიცოდეთ, რომ სიყვარულის ღვაწლი ერთია, მაგრამ ის აღასრულებს და თავის თავში იტევს ყველა დანარჩენ მცნებას"[16].

 

მაშ ასე, ღვთისადმი სიყვარულის ამ ბუნებრივ ძალას განამტკიცებს, აღაორძინებს და სრულყოფს იესო ქრისტეს ხორცისა და სისხლის ხშირი ზიარება. ამიტომაც წერს წმინდა კვიპრიანე, რომ, როდესაც მოწამეები ტანჯვის ასპარეზზე უნდა გასულიყვნენ, პირველ რიგში წმინდა საიდუმლოს ეზიარებოდნენ ხოლმე, და, მისით განმტკიცებულები, ისე აღენთებოდნენ ღვთისადმი სიყვარულით, რომ შესაწირად გამზადებული კრავებივით გარბოდნენ წამების ადგილისკენ, და ქრისტეს ხორცისა და სისხლის სანაცვლოდ, რომელსაც ეზიარნენ, საკუთარ სისხლს ღვრიდნენ, საკუთარ ხორცს აძლევდნენ დასაგლეჯად.

 

კიდევ რა გინდოდა მიგეღო, ქრისტიანო, ამ სიკეთეზე უფრო მეტი და რა ვერ მიიღე წმინდა ზიარებისგან? ნუთუ არ გინდა, რომ ყოველი დღე დღესასწაული იყოს შენთვის? რომ ყოველთვის, როცა კი მოისურვებ, იზეიმო ბრწყინვალე აღდგომა, და ეს მწუხარებებით სავსე ცხოვრება გამოუთქმელ ნეტარებაში გაატარო? – განუწყვეტლივ მიეახლე წმინდა საიდუმლოს, ჯეროვნად მომზადებული, და მაშინ დატკბები იმით, რაც გსურს. ჭეშმარიტი პასექი და ჭეშმარიტი დღესასწაული ხომ ქრისტეა სულისთვის – ქრისტე, რომელიც საიდუმლოში მსხვერპლად შეიწირვის. ამას მოციქული გვიდასტურებს, მის კვალდაკვალ კი – ღვთაებრივი ოქროპირი.

 

"დიდმარხვა წელიწადში მხოლოდ ერთხელაა, – ამბობს იგი, – პასექი კი კვირაში სამჯერ და ხანდახან ოთხჯერაც; უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ, იმდენჯერ, რამდენჯერაც მოვისურვებთ. რამეთუ პასექი – ეს მარხვა კი არ არის, არამედ – შესაწირავი და მსხვერპლი, რომელიც თან ახლავს ყოველ შეკრებას; ხოლო ამ სიტყვების ჭეშმარიტებაში რომ დარწმუნდე, პავლეს მოუსმინე: "ზატიკად ჩუენდა [ანუ პასექად ჩუენდა] ჩუენთვის დაიკლა ქრისტე" (I კორ. 5, 7). ასე რომ, ყოველთვის, როცა კი სუფთა სინდისით მიეახლები საიდუმლოს, შენ აღასრულებ პასექს. მაშინ კი არა, როცა მარხვას ინახავ, არამედ როცა ამ მსხვერპლს ეზიარები.

 

... კათაკმეველი ხომ პასექს არასოდეს აღასრულებს, თუმცა კი ყოველ წელიწადს მარხულობს: ეს იმიტომ, რომ შესაწირავს არ მიეახლება"; ანუ არ ეზიარება. და პირიქით: "როცა ადამიანი მარხვაზე არ არის, მაგრამ სუფთა სინდისით მიეახლება საიდუმლოს, სწორედ მაშინ აღასრულებს იგი პასექს – იქნება ეს დღეს, ხვალ, თუ ნებისმიერ დროს. რამეთუ მომზადება დროის გამოთვლის მიხედვით კი არ ფასდება, არამედ შეუბღალავი სინდისის მიხედვით"[17]. ანუ: ზიარებისთვის საუკეთესო მომზადება იმას კი არ ნიშნავს, რომ გამოვითვალოთ რვა, თხუთმეტი ან ორმოცი დღე და შემდეგ ვეზიაროთ, არამედ იმას, რომ შეუბღალავი სინდისით მივეახლოთ საიდუმლოს.

 

მაშ ასე, ის მორწმუნეები, რომლებიც აღდგომის მარხვას ინახავენ, მაგრამ აღდგომა დღეს არ ეზიარებიან, პასექს არ დღესასწაულობენ, – როგორც ეს ღვთაებრივი მოძღვრისგან შევიტყვეთ. თუ ადამიანი ყოველ დღესასწაულზე იესო ქრისტეს ხორცისა და სისხლის მისაღებად არ არის მზად, მაშინ ის რიგიანად ვერ იდღესასწაულებს ვერც კვირა დღეს, ვერც სხვა რომელიმე დღესასწაულს წლის მანძილზე, რამეთუ ასეთი ადამიანი საკუთარ თავში ვერ ჰპოვებს დღესასწაულის მიზეზსა და საბაბს – ტკბილ იესოს, ვერ ჰპოვებს იმ სულიერ სიხარულს, რომელსაც შობს საღმრთო ზიარება.

 

თავიანთ თავს აცთუნებენ ის მორწმუნეები, რომელთაც ჰგონიათ, რომ პასექი და დღესასწაული – ესაა მარტოოდენ მდიდრული ტრაპეზი, რაც შეიძლება ბევრი სანთელი, კეთილსურნელოვანი საკმეველი, ოქროსა და ვერცხლის სამკაულით მორთული ტაძარი. არა, ღმერთი ამას არ ითხოვს ჩვენგან, ეს არ არის პირველხარისხოვანი და გადამწყვეტი. აი, წინასწარმეტყველ მოსეს მოუსმინე, რომლის პირითაც ღმერთი გესაუბრება:

 

"რასა ითხოვს უფალი ღმერთი შენგან, არამედ რაჲთა გეშინოდის უფლისა ღუთისა შენისა, და ხვიდოდი ყოველთა გზათა მისთა, და შეიყვარო იგი, და მსახურებდე შენ უფალსა ღმერთსა შენსა ყოვლითა გონებითა შენითა და ყოვლითა გულითა შენითა, და დაიცუნე მცნებანი და სამართალნი უფლისა ღმრთისა შენისანი და მსჯავრნი მისნი" (2 სჯ. 10, 12-13).

 

ცხადია, ახალა იმაზე არა გვაქვს საუბარი, კარგია თუ არა კეთილკრძალულების გამო ეკლესიაში შესაწირავის მიტანა. ეს კარგია. ოღონდაც ამასთან ერთად და უპირველეს ყოვლისა ღვთის მცნებებისადმი მორჩილება გვმართებს, ეს უნდა შევწიროთ ძღვნად, და ეს მორჩილება ყველანაირ მსხვერპლსა და შესაწირავზე მაღლა უნდა დავაყენოთ, – როგორც ამბობს წინასწარმეტყველი დავითი: "მსხვერპლ ღმრთისა არს სული შემუსრვილი, გული შემუსრვილი და დამდაბლებული ღმერთმან არა შეურაცხყოს" (ფს. 50, 19).

 

და მოციქული პავლეც ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეში ცოტა სხვა სახით ამასვე იმეორებს: „შესაწირავი და მსხუერპლი არა გთნდა, ხოლო ხორცნი დამამტკიცენ მე" (ებრ. 10, 5); ანუ: „უფალო, შენ არ ისურვე სხვა მსხვერპლი და შესაწირავი, შენი სურვილი მხოლოდ ისაა, რომ ღვთაებრივ საიდუმლოს მივეახლო და ამ წმინდა ტრაპეზიდან შენი ძის წმიდათაწმიდა ხორცს ვეზიარო, რომელიც ჩემთვის განამზადე, რამეთუ ასეთია ნება შენი". მოციქულს სურდა, მორჩილებისადმი შენი მზადყოფნა დაენახა, ამიტომაც თქვა: „ესერა მოვალ ყოფად ნებისა შენისა, ღმერთო" (ებრ. 10, 9); „და შჯული შენი შუა მუცელსა ჩემსა" (ფს. 39, 8); ანუ: „მე მოვდივარ, რათა მთელი მოსწრაფებით ვყო ნება შენი და მთელი გულით აღვასრულო სჯული შენი".

 

ასე რომ, თუ ცხონება გვინდა, როგორც ნამდვილი შვილები, ისე უნდა ვასრულებდეთ ღვთის ნებასა და მცნებებს – სიყვარულითა და ხალისით, და არა შიშით, როგორც მონები. შიში ხომ ძველი აღთქმის მცნებების შესრულებას ახლავს თან, სიყვარული კი – სახარების მცნებებისას. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ძველი აღთქმის სჯულის ქვეშ მყოფნი სჯულის დადგენილებებსა და მცნებებს შიშის გამო აღასრულებდნენ – რათა არ დასჯილიყვნენ და სატანჯველს არ მისცემოდნენ; ჩვენ კი, ქრისტიანები, რაკი სჯულის ქვეშ აღარ ვიმყოფებით, სახარების მცნებებს შიშის გამო კი არ უნდა ვასრულებდეთ, არამედ სიყვარულის გამო, ანუ – როგორც შვილები, ისე უნდა აღვასრულებდეთ ღვთის ნებას.

 

ღვთის ნება კი, მისი კეთილნებელობა, თავიდანვე იმაში მდგომარეობდა, რომ აღეშენებინა სხეული თავისი მხოლოდშობილი ძის – იესო ქრისტესთვის; ანუ მისი მხოლოდშობილი ძე განხორციელებულიყო და დაეთხია სისხლი გამოხსნისათვის სოფლისა, და ჩვენ, ქრისტიანები, განუწყვეტლად ვზიარებოდით მის ხორცსა და სისხლს, რათა ეშმაკის საცთურთ ამ ცხოვრებაშიც გავქცეოდით, და შემდეგშიც, როცა ჩვენი სული ხორცს გაეყრებოდა და მტრედის მსგავსად აღფრინდებოდა ზეცაში – მოხარული და თავისუფალი – მისთვის ჰაერის მცველებს არავითარი წინააღმდეგობა არ გაეწიათ.

 

სწორედ ამას ადასტურებს ღვთაებრივი ოქროპირი, როდესაც ამბობს: „გარდა ამისა, სხვამაც მიამბო, მავანისგან მოსმენილი კი არა, არამედ თავად გამხდარა ღირსი იმის დანახვისა და გაგებისა, თუ რა ელის ამ სოფლიდან განსასვლელად მომზადებულს, თუკი ის შეუბღალავი სინდისით ეზიარა წმინდა საიდუმლოს: უკანასკნელი ამოსუნთქვისთანავე თურმე ანგელოზები შემოეხვევიან გარს, წაუძღვებიან აქედან მიმავალს"[18].

 

ამიტომ შენც, ჩემო ძმაო, რაკი არ იცი, როდის დაგიდგება სიკვდილის ჟამი – დღეს, ხვალ თუ აი ახლა, ამავე წუთში, ყოველთვის მზად იყავი მის შესახვედრად – უხრწნელ საიდუმლოს ნაზიარები. თუ ღმერთი ინებებს და ერთხანს კიდევ დაყოვნდები ამქვეყანაზე, მაშინ, წმინდა ზიარების მადლით, შენი ცხოვრება სავსე იქნება სიხარულით, სიყვარულით, სიმშვიდითა და სხვა სათნოებებით. ხოლო თუკი ღმერთი შენს წაყვანას მოისურვებს, ასეთ შემთხვევაში, ისევ და ისევ ზიარების წყალობით, თავისუფლად გაივლი ეშმაკის საზვერეებს – ჰაერში რომ ეღობებიან ადამიანის სულს, და გამოუთქმელი სიხარულით დამკვიდრდები ზეციურ სავანეში. წმინდა ზიარება ხომ ტკბილ იესო ქრისტესთან გაერთიანებს – ყოვლადძლიერ მეუფესთან, და თუ იგი ყოველთვის შენში იქნება, ამქვეყნიურ ცხოვრებასაც ნეტარებაში გაატარებ და აღსრულების შემდეგაც ბოროტი სულები პირს იბრუნებენ შენგან: როგორც ელვას, ისე გაგექცევიან, ანგელოზები კი ზეცის კარიბჭეს გაგიღებენ და ზეიმით წარგადგენენ ყოვლადწმიდა სამების ტახტის წინაშე.

 

ო, რა დიადია ის ნეტარება, რომელსაც ქრისტიანები ხშირი ზიარების წყალობით განიცდიან – აქაც, ამ წუთისოფელშიც და იმქვეყნიურ ცხოვრებაშიც!

 

ნუთუ არ გინდა, ქრისტიანო, განიწმინდო ყოველდღიური, მცირე შეცოდებებისგან? შენ ხომ ადამიანური უძლურების გამო ხშირად სცოდავ თვალით, სასმენელით. მიეახლე წმინდა საიდუმლოს შიშითა და გულშემუსვრილებით, და განიწმინდები და აღიხოცება შენი ცოდვები. ამას წმინდა ანასტასი ანტიოქიელი დაგიდასტურებს. ის ამბობს:

 

„თუ ადამიანური უძლურების გამო მცირე შეცოდებებს ჩავდივართ, – მაგალითად, ან ენა გვაცთუნებს, ან სასმენელი, ან თვალი, ან პატივმოყვარეობა გვძლევს, ან სევდა, ან მრისხანება, ან კიდევ სხვა რამ ვნება, – აღუაროთ ღმერთს ჩვენი შეცოდებები და საკუთარი თავის ბრალობით წმინდა საიდუმლოს მივეახლოთ, და გვწამდეს, რომ ზიარება ყოველივე ამისგან განსაწმენდად აღესრულება".

 

ამას ადასტურებს ბევრი სხვა წმინდანიც. წმინდა კლემენტოსი წერს: „ქრისტეს პატიოსან ხორცსა და სისხლს რომ ვეზიარებით, მადლობა შევწიროთ ღმერთს, რომელმაც წმინდა საიდუმლოსთან მიახლების ღირსი გაგვხადა, და შევევედროთ, რომ ზიარება სასჯელად კი არ გვექცეს, არამედ მოსატევებელად ცოდვათა და ცხოვრებად საუკუნოდ".

 

ბასილი დიდი ამბობს: „და ღირს ყვენ დაუსჯელად მიღებად უხრწნელთა ამათ და ცხოველსმყოფელთა შენთა საიდუმლოთა მისატევებელად ცოდვათა"[19].

 

ღვთაებრივი ოქროპირი კი წერს: „რაYთა ექმნეს მიმღებელთა განსაფრთხობელად სულისა, მისატევებელად ცოდვათა"[20]; ანუ: რათა მაზიარებლებისთვის საიდუმლო სულის განწმენდისა და ცოდვათა მიტევების წყაროდ იქცეს.

 

ცოდვები, ცხადია, აღსარების თქმითა და ეპიტემიის შესრულებითაც მოგვეტევება, მაგრამ საბოლოოდ რომ გავთავისუფლდეთ მათგან, ამისთვის საღმრთო ზიარებაა აუცილებელი. როდესაც დამპალი ჭრილობის კურნებას შევუდგებით, თავდაპირველად მატლები უნდა მოვაშოროთ მას, შემდეგ დაჩირქებული ადგილები მოვაჭრათ, საბოლოო განკურნებისთვის კი მალამოს წასმა ხდება აუცილებელი, ვინაიდან თუ ჭრილობას მალამოს გარეშე დავტოვებთ, იგი კვლავ გამიზეზდება და განახლდება. ცოდვასთან მიმართებაშიც ასე წარმოიდგინე: აღსარება მატლებს აშორებს, ეპიტემია დამპალ ადგილებს კვეთს, საღმრთო ზიარება კი მალამოსავით ედება სულს და საბოლოოდ კურნავს ცოდვებისაგან. ხოლო ზიარების გარეშე დარჩენილი საბრალო ცოდვილი კვლავ თავის ძველ მდგომარეობას უბრუნდება „და იქმნის უკანაჲსკნელი კაცისაჲ მის უძვირეს პირველისა" (მათე 12, 45).

 

გესმის, ქრისტიანო, რამდენ სიკეთეს იღებ ხშირი ზიარებისგან? ყოველდღიური, მცირე შეცოდებებიც მოგეტევება, ჭრილობებიც გიშუშდება და სრულიად ჯანმრთელიც ხდები. რამ შეიძლება მოგვანიჭოს იმაზე დიდი ნეტარება, ვიდრე იმან, რომ ყოველთვის ვემზადებოდეთ ზიარებისთვის და მივეახლებოდეთ წმინდა სიდუმლოს, ამის წყალობით კი მუდამ თავისუფალი ვიყოთ ცოდვებისაგან? და რომ, მიწაზე მცხოვრებნი, ზეცაში მყოფ ანგელოზებს ვემსგავსებოდეთ სისპეტაკით? სხვა რომელი, რომელი ბედნიერება შეიძლება შეედაროს ამ ბედნიერებას?

 

უფრო მეტს გეტყვი: თუ ხშირად და ღირსეულად მიეახლები საიდუმლოს, თუ ხშირად ხდები იესო ქრისტეს ყოვლადდიდებული, ყოვლადუხრწნელი ხორცისა და სისხლის თანაზიარი, მაშინ ცხოველსმყოფელი ძალა და ქმედება ამ წმიდათაწმიდა ხორცისა და სისხლისა საყოველთაო აღდგომის დროს შენს ხორცსა და სისხლსაც განაცხოველებს და შენ აღსდგები უხრწნელი, ქრისტეს სხეულის მსგავსი სხეულით შემოსილი. ამას გვამცნობს მოციქული ფილიპელთა მიმართ ეპისტოლეში: „რომელმან გარდაცვალნეს ხორცნი ესე სიმდაბლისა ჩუენისანი, რაჲთა იყვნენ იგინი თანახატ ხორცთა მათ დიდებისა მისისათა" (ფილიპ. 3, 21).

 

მთელ ამ ენითუთქმელ დიდებასა და ნიჭებს, ამ დიდებულ, ზებუნებრივ სიკეთეებს, რომელზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, ყოველი ქრისტიანი იღებს, თუკი იგი შეუბღალავი სინდისით მიეახლება ტკბილი იესოს ღვთაებრივ საიდუმლოს; და კიდევ მეტსაც იღებს, მაგრამ ძალიან რომ არ გაგვიგრძელდეს სიტყვა, სხვა სიკეთეებს აღარ შევეხებით.

 

და ბოლოს, ზიარების შემდეგ, როდესაც ქრისტიანი კარგად გაიაზრებს, თუ რა საშინელ ზეციურ საიდუმლოს ეზიარა, ის ცდილობს, არაფრით შეურაცხყოს ღვთაებრივი მადლი, ამიტომაც უფრო ყურადღებიანი ხდება საკუთარი თავის მიმართ: უფრთხის არაწმინდა აზრებს, შეიკრძალავს გულის-სიტყვებს, იწყებს უფრო მკაცრ, კეთილკრძალულ ცხოვრებას და, რამდენადაც ძალა შესწევს, გაურბის ბოროტებას; ხოლო როცა იმასაც გაიაზრებს, რომ რამდენიმე დღის შემდეგ ისევ უნდა ეზიაროს, კიდევ უფრო აძლიერებს ყურადღებას, მზადყოფნას მზადყოფნაზე ამატებს, თავშეკავებას – თავშეკავებაზე, მღვიძარებას – მღვიძარებაზე, შრომას – შრომაზე, და ასე, რამდენადაც შეუძლია, მოღვაწეობს; ის ხომ თითქოს ორმაგ შეზღუდვას განიცდის: ერთი მხრივ იმით, სულ ახლახან რომ ეზიარა, მეორე მხრივ კი იმით, მალე ისევ რომ უნდა ეზიაროს.