მწყემსი კეთილი

წმიდა ნიკოდიმოს ათონელი

უხილავი ბრძოლა

თავი 31
როგორ ამყოფებს მტერი თავის ბადეში მას, ვინც საკუთარი გაჭირვებული
მდგომარეობა იცის და თავდახსნაც სურს, მაგრამ საქმეს ჯერ არ შესდგომია;
და რატომაა, რომ ჩვენ კეთილი ზრახვები ხშირად არ სრულდება

მტერი ცდილობს, მას, ვინც საკუთარი ყოფის სიავე და უბედურება შეიცნო, თავისი ძალაუფლება ასეთი უბრალო, მაგრამ ძლიერი შეგონებით მოახვიოს თავს: „შემდეგ, შემდეგ, ხვალ, ხვალ“. ამგვარი ჩაგონებით მოხიბლული საბრალო ცოდვილიც გადაწყვეტს: „მართლაცდა, ხვალ. ახლა საქმეებს მოვიმთავრებ და შემდეგ უკვე სრული უზრუნველობით დავემორჩილები ღვთის მადლს და უყოყმანოდ შევუდგები სულიერ ცხოვრებას. ახლა ამას და ამას გავაკეთებ, ხვალ კი მოვინანიებ“. ჩემო ძმაო, მტერი სწორედ ამ მახით ღუპავს ბევრს და მთელი ქვეყანა უპყრია ხელთ. ჩვენი მცონარება და სიბრმავეა იმის მიზეზი, რომ ეს ბადე მტკიცედ გვავლია გარს. უდებებისა და სიბრმავის გარდა ვერაფრით ავხსნით იმას, რომ ისეთ მნიშვნელოვან რაიმეს, რაზედაც ჩვენი ცხონება და ღვთის დიდების მოვლინებაა დამოკიდებული, მყისვე არ ჩავჭიდებთ ხელს, როგორც ყველაზე უბრალო და მსუბუქ, ამასთანავე, ყველაზე ქმედით იარაღს; მაშინვე მთელი ენერგიითა და სიმხნევით არ ვეტყვით საკუთარ თავს: „ახლავე! ახლავე ვიწყებ სულიერ ცხოვრებას და არა შემდეგ. ახლა მოვინანიებ და არა ხვალ. დღევანდელი დღე ჩემს ხელთაა. ხვალე და შემდგომი კი ღმერთს ეკუთვნის. მაგრამ თუ ღმერთი ინებებს და მიბოძებს ხვალეს და შემდეგს, შეიძლება კი დარწმუნებული ვიყო, რომ მაშინაც მეწვევა ცხოვრების გამოსწორების კეთილი აზრი?“ როდესაც სენის განსაკურნავად უებარ წამალს გთავაზოებნ, განა უაზრობა არ იქნება, თქვა: „მაცადეთ, ცოტას კიდევ ვიავადმყოფებ“. ჩვენი ცხონების გზაზე გადადება სწორედ ამგვარ რაიმეს ემსგავსება.

მაშ, თუ გსურს, მტრის ხიბლს თავი დააღწიო და დაამარცხო იგი, მყისვე მის წინააღმდეგ საიმედო იარაღს ჩასჭიდე ხელი. მაშინვე ყურად იღე და საქმით დაემორჩილე ღვთისგან ჩანერგილ კეთილ ზრახვებსა და ჩაგონებებს, რომლებიც სინანულისკენ მოგიწოდებენ. მცირე ხნითაც ნუ შეყოვნდები და ნუ მისცემ უფლებას საკუთარ თავს, თქვას: „მტკიცედ გადავწყვიტე მოვინანიო ცოტა ხნის შემდეგ და არ გადავუხვევ ამ აზრს“. ნუ მოიქცევი ასე, მსგავსი გადაწყვეტილება ყოველთვის მაცდუნებელი აღმოჩნდება ხოლმე. ბევრი, ვინც ასე ფიქრობდა, სხვადასხვა მიზეზის გამო ცხოვრების ბოლომე მოუნანიებელი დარჩა.

ა) ამ მიზეზთაგან პირველი ის გახლავთ, რომ ჩვენი გადაწყვეტილებები დაფუძნებული არაა საკუთარი თავის უნდობლობასა და ღვთისადმი მტკიცე სასოებაზე. ამიტომ ჩვენთვის უცხო არაა საკუთარ თავზე ამაყი წარმოდგენა, რის უშუალო შედეგიცაა ჩვენგან ღვთის მადლისმიერი შემწეობის განშორება და ამის გამო გარდუვალი დაცემა. ვინც გადაწყვეტს, ხვალ აღარ შევცოდავო, მას ყოველთვის საწინააღმდეგო რამ ემართება - აღმასვლის მაგივრად ცოდვით ეცემა და ერთ შეცოდებას მეორე მოსდევს. ღმერთიც განგებულებით ხანდახან დაუშვებს ამას, რათა თავდაჯერებულ ადამიანს საკუთარი უძლურება დაანახვოს და უფლისთვის შემწეობის სათხოვნელად აღძრას; რათა მან საკუთარი თავის ყოველგვარი იმედი უკუაგდოს და მოიკვეთოს. ადამიანო, გსურს იცოდე, როდის იქნება შენი გადაწყვეტილებანი მტკიცე და კეთილსაიმედო? - როდესაც საკუთარი თავის არანაირი იმედი არ გექნება და მხოლოდ ღვთისადმი მორჩილებასა და მტკიცე სასოებას შეიძენ.

ბ) მეორე მიზეზი ისაა, რომ ასეთი გადაწყვეტილებებისას, ჩვენს თვასწინაა და ჩვენს თუნდაც სუსტ ნებას იზიდავს სათნოებების გარეგნული მიმზიდველობა და სინათლე, ხოლო მათი სირთულენი, რა თქმა უნდა, მხედველობიდან გამოგვრჩება ხოლმე. ეს იმიტომ ხდება, რომ თუ დღეს სათნოებების სილამაზის სურვილი ატყვევებს ნებას, ხვალ, როდესაც ჩვეული საქმე და საზრუნავი მოგვეძალება, ეს სურვილიც შესუსტდება, თუმცა მიღებული გადაწყვეტილება ჯერ კიდევ გვემახსოვრება. სურვილის შესუსტებისას ნებაც სუსტდება და საკუთარ ბუნებრივ უძლურებას უბრუნდება. გარდა ამისა, წინ წამოიწევს და თვალწინ წარმოგვიდგება სათნოებების მოპოვების მთელი სირთულე. სათნოებების გზა თავისი არსით მართლაც ძნელია და ყველაზე მეტად ამ გზაზე პირველი ნაბიჯის გადადგმა ჭირს. თუნდაც ის, ვინც გუშინ გადაწყვიტა, დღეს შესდგომოდა ამ გზას და აპირებს კიდეც, - საკუთარ თავში საყრდენს ვეღარ მოიძევს კეთილ საქმეთა აღსასრულებლად: სურვილი არ იქნება მხურვალე, ნება შესუსტდება, თვალწინ მხოლოდ დაბრკოლებები წარმოუდგება - საკუთარი თავისგან, ყოფიერისა თუ სხვებისგან მომდინარე. ამიტომაც გადაწყვეტს: ცოტას მოვიცდი, ძალებს მოვიკრებ, - დღე დღეს მიჰყვება და ასე შეიძლება მთელი ცხოვრება გალიოს. მაგრამ გუშინვე რომ შესდგომოდა საქმეს, როდესაც გამოსწორების გამამხნევებელი სურვილი გაუჩნდა, ამ მოთხოვნილების მიხედვით რომ შეეცვალა ცხოვრება, დღეს სურვილი და ნება ასე არ დასუსტდებოდნენ და პირველივე დაბრკოლების წინაშე უკან არ დაიხევდნენ. დაბრკოლებები არ დაილევა, და თუ საკუთარ თავში საყრდენს მოიძევდა, ძნელად, მაგრამ მაინც გადალახავდა მათ. ამას თუ მთელ დღეს მოანდომებდა, მეორე დღეს ნაკლებად იგრძნობდა მათს სიმძიმეს, მესამე დღეს - უფრო ნაკლებად და თუ ასე გააგრძელებდა, სათნოების გზასაც დაადგებოდა.

გ) თუ ცოდვისგან გამოფხიზლებული კეთილ ზრახვებს შეუსრულებლად დატოვებ, ისინი ადვილად აღარ გეწვევიან. და რომც გეწვიონ, ძველებური სიძლიერით აღარ იმოქმედებენ ნებაზე. ნებაც ისე სწრაფად აღარ მოიმართება მათს აღსასრულებლად, და თუ გადაწყვეტილებას მაინც მიიღებს, სუსტსა და ნაკლებად ენერგიულს. ხოლო როდესაც ძლიერ სურვილს ადამიანი ხვალამდე გადადებს, შემდეგ კი სულ დაკარგავს, მომავალში მათი დავიწყება უფრო გაუადვილდება, რაც ხშირად გადავდებთ კეთილი სურვილების აღსრულებას, მით უფრო შესუსტდება მათი მოქმედება. შემდეგ ეს სურვილები მთლად უმოქმედონი გახდებიან, უკვალოდ გაჩნდებიან, გაქრებიან და საბოლოოდ, აღარც მოვლენ. ადამიანი სრულიად დაეცემა. გული გაუუხეშდება და კეთილი ზრახვების მიმართ ზიზღი გაუჩნდება. ასე მივყავართ გადადებას საბოლოო სიკვდილამდე.

ერთსაც შევნიშნავ, დაყოვნებას მხოლოდ მაშინ კი არ მოაქვს ზიანი, როდესაც ცუდი ცხოვრების კეთილად შეცვლის შინაგანი იძულება ჩნდება, არამედ მაშინაც, როცა კაცი წესიერია, მოულოდნელად სიკეთის გაკეთების შესაძლებლობა ეძლევა, ის კი სახვალიოდ, ანდა განუსაზღვრელი დროით გადადებს. ამ დროს იგივე შემთხვევასთან გვაქვს საქმე, რაზედაც ვისაუბრეთ და იგივე შედეგს ვიმკით. იცოდე, ვინც ხელიდან უშვებს სიკეთის კეთების შესაძლებლობას, არა მარტო ვერ მიიღებს ნაყოფს იმ სიკეთისას, რომელიც შეეძლო გაეკეთებინა, არამედ ღმერთსაც შეურაცხყოფს. უფალი მას გაჭირვებულს უგზავნის, ის კი ეუბნება: „გამეცალე, მერე“. მართალია, ადამიანს პასუხობს, მაგრამ ეს ღვთისთვისაა ნათქვამი, ვინაც ეს ადამიანი გამოუგზავნა. უფალი გაჭირვებულისთვის სხვა კეთილისმყოფელს მონახავს, უარის მთქმელი კი უპასოხოდ არ დარჩება.