ღმერთის სული, რომელიც მიეცა ჩვენს ხორცს, ვერ აიტანს სევდას ან იძულებას. - მოძღვარი ერმა

როდესაც სულიწმინდა გარდამოდის ადამიანზე და სრულიად აღავსებს მას, მის სულს ენითაუწერელი სიხარული ეუფლება, რადგან სულიწმინდა სიხარულად აქცევს ყველაფერს, რასაც კი შეეხება.

ცათა სასუფეველი არის მშვიდობა და სიხარული სულიწმინდაში.

მოიხვეჭეთ სულიწმინდის მადლი და თქვენს გარშემო მრავალნი ცხონდებიან. - წმ. სერაფიმე საროველი.

შეკრული მუშტი თუ გაშლილი ხელები?

რომის კატაკომბების ზოგიერთ კედელზე გამოსახულია მლოცველი ქალის ფიგურა ანუ ორანტა. მისი თვალები ზეცას უმზერს, ხოლო გაშლილი ხელების მტევნები კი ზევით აქვს აპყრობილი. ეს ერთ-ერთი უძველესი ქრისტიანული ხატია. ვის გამოსახავს მლოცველი ქალის ფიგურა - ღვთისმშობელ მარიამს, ეკლესიას თუ ადამიანის სულს ლოცვის დროს? იქნებ სამივეს ერთად? თუმცა განმარტების მიხედვით, ხატზე გამოსახულია ქრისტიანის ძირითადი მდგომარეობა, რომელიცაა სულიწმინდის მოხმობა ანუ ეპიკლესისი, სულიწმინდის მოწვევა ანუ მისი გარდამოსვლის მოლოდინი.

ადამიანის ხელებს სამი ძირითადი მდგომარეობის მიღება შეუძლიათ და თითოეულს თავისი სიმბოლური მნიშვნელობა აქვს. ხელის მტევნები შეიძლება იყოს მუშტებად შეკრული თავდაცვის ან რაიმესთვის ხელის მაგრად ჩავლების ნიშანი, რაც აგრესიას ან შიშს გამოხატავს. მეორე მდგომარეობა დუნედ ჩამოშვებული ხელებია, რომლებიც არც თავდაცვას გამოხატავს და არც რაიმეს მიმღებია. მესამე შესაძლებელი პოზიცია კი ორანტას მდგომარეობის მსგავსად ზეაწეული ხელებია, არა მუშტად შეკრული, არამედ გახსნილი, არა დუნედ ჩამოშვებული, არამედ სულიწმინდის ნიჭების მისაღებად მზადმყოფი. სულიერ გზაზე სვლისას უმნიშვნელოვანესია ის, რომ ვსწავლობთ, თუ როგორ გავხსნათ შეკრული მუშტი და გავშალოთ ხელები. ყოველ საათსა და წუთში უნდა გავითავისოთ ორანტას მდგომარეობა: უხილავად აღვაპყროთ გაშლილი ხელები ზეცისაკენ და ვუხმოთ სულიწმინდას - მოვედ.
ქრისტიანული ცხოვრების მთავარი მიზანია ვიყოთ სულიწმინდის მატარებლები, ვიცხოვროთ სულიწმინდაში და ვისუნთქოთ მისით.

ქარი და ცეცხლი

სულიწმინდას აქვს ისეთი საიდუმლო და ფარული თვისება, რომლის გამოც მის შესახებ საუბარი ან წერა რთულია. როგორც წმ. სვიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი წერს: “ის იღებს სახელს მატერიიდან, რომელშიც იმყოფება, რადგან არა აქვს განსხვავებული სახელი კაცთა შორის”.

სხვაგან წმ. სვიმეონი წერს (მისი სიტყვები კარგად მიესადაგება ყოვლადწმინდა სამების მესამე პირს):

“ის უხილავია და შეუძლებელია მისი მოხელთება;

მიუწვდომელია და მაინც ყველგან მყოფობს. . .

რა არის ის? ჰოი, საოცრებავ! რა არ არის ის? რადგან მას სახელი არა აქვს.

მე, ბრიყვმა, ვცადე ხელი ჩამევლო მისთვის, მუშტი შევკარი, მეგონა მოვიხელთე, მაგრამ დამისხლტდა და ვერ შევძელი მისი თითებში მომწყვდევა. სევდით აღსავსემ გავშალე თითები და კვლავ დავინახე ის ჩემი ხელის მტევანზე.

ო, ენით გამოუთქმელო საოცრებავ! ო, უცნაურო საიდუმლოებავ!

რატომ ვშფოთავთ ამაოდ? რატომ დავხეტიალობთ გზააბნეულები?”

ეს მოუხელთებლობა ცხადად ჩანს სულიწმინდის აღმნიშვნელ წმ. წერილისეულ სიმბოლოებში: ის მსგავსია “მოწევნისა ქარისა სასტიკისა “ (საქმე 2:2): თვით მისი სახელი “სული” (პნეუმა- ბერძნ.) აღნიშნავს ქარს ან სუნთქვას. როგორც იესო ეუბნება ნიკოდიმოსს: “სულსა ვიდრეცა უნებნ, ქრინ, და ხმაი მისი გესმის, არამედ არა იცი, ვინაი მოვალს და ვიდრე ვალს“ (იოანე 3:8). ვიცით, რომ ქარი ქრის, ღამით გაღვიძებულებს გვესმის, როგორ აშრიალებს ხეებს. მთაზე ან გორაკზე ასვლისას მის ქროლვას საკუთარ სახეზე ვგრძნობთ, მაგრამ, თუ მის ხელში დაჭერას შევეცდებით, თითქოს იკარგება. Aასევეა სულიწმინდაც. მას ვერც ავწონით ან გავზომავთ და ვერც ჩაკეტილ ყუთში შევინახავთ. ჯერარდ მენლი ჰოპკინსი თავის ერთ-ერთ პოემაში ღვთისმშობელ მარიამს ადარებს ჰაერს, რომლითაც ვსუნთქავთ. ასეთივე ანალოგია სულიწმინდის მიმართაც შეგვიძლია გამოვიყენოთ. ჰაერის მსგავსად სულიწმინდაც სიცოცხლის წყაროა, “რომელი ყოველგან არს და ყოველსავე აღავსებს”, ყოველთვის ჩვენ გარშემოა და ჩვენშია, ჰაერივით უხილავია, მაგრამ მისი საშუალებით ვხედავთ და ვიგებთ სხვა რამეებს. სულიწმინდა არ გვიცხადებს საკუთარ სახეს, ის ყოველთვის ქრისტეს სახეს გვიჩვენებს.

ბიბლიაში სულიწმინდა ცეცხლთანაცაა შედარებული. სულთმოფენობის დღეს ნუგეშინისმცემელი პირველ ქრისტიანებზე გარდამოდის, როგორც “განყოფანი ენათანი ვითარცა ცეცხლისანი“ (საქმე 2:3). ჰაერის მსგავსად ცეცხლიც მოუხელთებელია: ცოცხალი, თავისუფალი და მარად მოძრავი, რომელიც არც იწონება და არც იზომება და ვერც ვიწრო ჩარჩოში მოვაქცევთ. ვგრძნობთ ცეცხლის ალის მხურვალებას, მაგრამ ვერ მოვიმწყვდევთ და დავიკავებთ მას ხელში.

ამგვარია სულიწმინდის მიმართ ჩვენი დამოკიდებულება. ვგრძნობთ მის არსებობას, ვიცით მისი ძალა, მაგრამ რთულია წარმოვიდგინოთ მისი პიროვნება. წმ. სამების მეორე პირი განკაცდა და ცხოვრობდა დედამიწაზე როგორც კაცი; სახარება გადმოგვცემს მის სიტყვებსა და მოქმედებებს, მისი სახე შემოგვცქერის წმ. ხატებიდან და ამიტომ რთული არ არის მისი ხატის ჩვენს გულებში გამოსახვა. მაგრამ სულიწმინდა არ განკაცებულა; მისი საღვთო პიროვნება ადამიანური სახით არ გამოგვცხადებია. წმ. სამების მეორე პირის შემთხვევაში ტერმინი “შობილი”, რომელიც მამა ღმერთისაგან მისი მარადიული წარმომავლობის აღსანიშნავად გამოიყენება, ადამიანის გონებას ამ სიტყვის ჩვეულებრივი გაგებისაგან განსხვავებულ, განსაკუთრებულ აზრსა და წარმოდგენას აუწყებს, თუმცა ვაცნობიერებთ, რომ ეს წარმოდგენა პირდაპირი მნიშვნელობით არ უნდა განვმარტოთ. ტერმინი “გამომავლობა” კი, რომელიც სულიწმინდის მამა ღმერთთან მარადიულ ურთიერთობას აღნიშნავს, არ გადმოგვცემს ცხად და განსხვავებულ აზრს, არამედ საკრალური იეროგლიფის მსგავსად მიგვითითებს საიდუმლოებისაკენ, რომელიც ჯერ არ არის სრულად გახსნილი. ეს ტერმინი აღნიშნავს, რომ სულიწმინდასა და მამა ღმერთს შორის ურთიერთობა არ არის ძე ღმერთსა და მამას შორის ურთიერთობის მაგვარი, მაგრამ ზუსტად როგორი ბუნებისაა ეს განსხვავება, ამის შესახებ არაფერი გვეუწყება. რადგან სულიწმინდის მოქმედების სიტყვიერად განსაზღვრა შეუძლებელია, ამიტომ მისით უნდა ვიცხოვროთ და უშუალოდ განვიცადოთ ის.

მიუხედავად სულიწმინდის ამგვარი საიდუმლოებრივი ხასიათისა, მართლმადიდებლურ სწავლებაში მის შესახებ ორი რამეა მტკიცედ ჩამოყალიბებული: პირველია ის, რომ სულიწმინდა პიროვნებაა. ის არ არის უბრალოდ “ღვთაებრივი მონაბერი” (როგორც ერთხელ გავიგონე, თუ როგორ აღწერდა მას ვიღაც), არა უსიცოცხლო ძალა, არამედ წმ. სამების სამ მარადიულ პიროვნებას შორის ერთ-ერთი და ამიტომ, მიუხედავად მისი გარეგნული მოუხელთებლობისა, შეგვიძლია მასთან პიროვნულ “მე-შენ” ურთიერთობაში შესვლა. მეორეა ის, რომ სულიწმინდა, როგორც წმ. სამების მესამე პირი, დანარჩენი ორის თანაბარი და თანამარადიულია და არა მათზე დამოკიდებული და მხოლოდ შუამავლის ფუნქციის შემსრულებელი. ერთ-ერთი უმთავრესი მიზეზი, რატომაც მართლმადიდებელი ეკლესია უარყოფს “მრწამსში” ლათინების მიერ ფილიოქუე-ს დამატებასა და სწავლებას სულიწმინდის “ორმაგი გამომავლობის” შესახებ, რომელიც ამ დამატებიდან გამომდინარეობს, შიშია, რომ მათ შეიძლება სულიწმინდის დეპერსონალიზაციამდე და მის სუბორდინაციამდე მიგვიყვანონ.
სულიწმინდის თანამარადიულობა და თანაბრობა მუდმივად თანამდევი თემაა სულთმოფენობის დღესასწაულის საგალობლებისა და საკითხავებისა:

სულიწმინდა იყო მარადის და არს და იყოს სამარადისოდ, არცა დაწყებაი აქუს, არცა დასასრული, არამედ მამისა და ძისა თანა ჰგიეს და ორთა მათ გუამოვნებათა თანა, სამ-გუამოვანსა სრულჰყოფს ცხოველსმყოფელი ძალი და ცხოვრება და ბრწყინვალებაი და ნათლისა მომგებელი, თვით-სახიერი და უფსკრული ყოვლისა სახიერებისა, რომლისა მიერ იცნობების მამა და ძე იდიდების მის მიერ, ხოლო საცნაურ არს ძალი და არსება მისი, ერთი ბუნება, ერთი ნება და ერთი განწესება და ერთი თაყვანისცემა წმიდისა სამებისა უსაზღვრო, უხილავი, არსებითი, უცვალებელი.(მარხვანი)

სულიწმინდა და ძე ღვთისა

მამა ღმერთის “ორ ხელს” - მის ძესა და სულიწმინდას შორის, ორმხრივი ურთიერთობა და ურთიერთმსახურების დამოკიდებულებაა. ხშირად გვხვდება ამ ორს შორის ურთიერთდამოკიდებულების ცალმხრივად გამოხატვის ტენდენცია, რითაც მათი ურთიერთობის ორმხრივობა იჩრდილება. ნათქვამია, რომ ჯერ ქრისტე მოვიდა, ხოლო მისი ზეცად ამაღლების შემდეგ კი, სულთმოფენობისას ის აგზავნის სულიწმინდას. სინამდვილეში ურთიერთკავშირები ბევრად რთული და გაწონასწორებულია. ქრისტე გვიგზავნის სულიწმინდას, მაგრამ ამავე დროს ის თვითონ, სწორედ სულიწმინდის წარმოგზავნილია. მოდით, გავიხსენოთ ტრინიტარულობის ზოგიერთი ნიმუში, რომლებზეც წინა თავებში ვსაუბრობდით.

1. განკაცება. ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის ხარების დროს სულიწმინდა გარდამოვიდა ქალწულ მარიამზე და მან მუცლად იღო ლოგოსი: “მრწამსში” წერია, რომ იესო ქრისტემ “ხორცნი შეისხნა სულისაგან წმინდისა და მარიამისაგან ქალწულისა და განკაცნა”. აქ სწორედ სულიწმინდა აგზავნის ქრისტეს ამქვეყნად.

2. ნათლისღება. ურთიერთობა ისეთივეა. ამოდის თუ არა იესო იორდანეს წყლიდან, მასზე მტრედის სახით სულიწმინდა გარდამოდის: სწორედ სულიწმინდა “აძლევს დავალებას” ქრისტეს და აგზავნის ხალხის მსახურებისათვის. ეს განსაკუთრებით ცხადი ხდება ნათლისღების შემდგომ მოვლენებში. სულიწმინდას მიჰყავს ქრისტე უდაბნოში (მარკოზი 1:12), რომ მან ქადაგების დაწყებამდე ორმოცდღიანი გამოცდის პერიოდი გაიაროს. ამ ბრძოლის დასასრულს, როდესაც ქრისტე ბრუნდება სწორედ “ძალითა სულისა წმიდისაითა” (ლუკა 4:14), მისი ქადაგების პირველივე სიტყვები პირდაპირ მიანიშნებს, რომ ის სწორედ სულიწმინდის გამოგზავნილია: კითხულობს წინასწარმეტყველ ისაიას წიგნის 61:1 მუხლს და ტექსტს თავის თავს მიუყენებს, “სული უფლისაი ჩემ ზედა, რომლისათვის მცხო მე მახარებელად გლახაკთა“ (ლუკა 4:18). მისი წოდება “ქრისტე” ანუ “მესია” სწორედ იმის აღმნიშვნელია, რომ ის სულიწმინდის მიერაა ცხებული.

3. ფერისცვალება. აქ სულიწმინდა კვლავ გარდამოდის ქრისტეზე, ამ შემთხვევაში არა მტრედის, არამედ ნათლის ღრუბლის სახით. ისევე, როგორც წინა შემთხვევაში, როდესაც სულიწმინდამ იესო ჯერ უდაბნოში და შემდეგ ხალხისათვის საქადაგებლად გაგზავნა, ახლაც სულიწმინდა აგზავნის მას თავისი “გამოსვლათა”-საკენ, ანუ ზვარაკად შეწირვისაკენ იერუსალემში (ლუკა 9:31).

4. სულთმოფენობა. აქ ორმხრივი ურთიერთობა შებრუნებითაა.  თუ აქამდე სულიწმინდა აგზავნიდა ქრისტეს, ახლა აღდგომილი ქრისტე აგზავნის სულიწმინდას. სულთმოფენობაშია განკაცების მიზანი და მისი განსრულება: როგორც ვლადიმირ ლოსკი წერს, “ლოგოსი განხორციელდა, რათა შეგვძლებოდა სულიწმინდის მიღება.”

5. ქრისტიანული ცხოვრება. თუმცა მამა ღმერთის “ხელების” ორმხრივი ურთიერთობა ამით არ ამოიწურება. ისევე, როგორც ხარების, ნათლისღებისა და ფერისცვალებისას სულიწმინდა აგზავნის ქრისტეს და სულთმოფენობისას კი ქრისტე გარდამოავლენს სულიწმინდას, ასევე, სულთმოფენობის შემდეგ სულიწმინდა დაამოწმებს აღდგომილი ქრისტეს მუდმივად ჩვენ შორის მყოფობას. თუკი განკაცების მიზანი სულთმოფენობისას სულიწმინდის გამოგზავნაა, სულთმოფენობის მიზანია გააგრძელოს ქრისტეს განკაცება ეკლესიის ცხოვრებაში. სწორედ ამას აღასრულებს სულიწმინდა ევქარისტიული მსხვერპლთშეწირვისას ეპიკლესის-ში, რაც მოდელი და ნიმუშია იმისა, თუ რა ხდება მთელი ჩვენი ქრისტეში ცხოვრების განმავლობაში.

“სადაცა იყვნენ ორნი გინა სამნი შეკრებულ სახელისა ჩემისათვის, მუნ ვარ მე შორის მათსა” (მათე 18:20). როგორ იმყოფება ქრისტე ჩვენ შორის? _სულიწმინდის მეშვეობით. “აჰა ესერა მე თქუენ თანა ვარ ყოველთა დღეთა და ვიდრე აღსასრულამდე სოფლისა“ (მათე 28:20). როგორაა ქრისტე ყოველთვის ჩვენთან? _სულიწმინდის მეშვეობით. იმის გამო, რომ ნუგეშინისმცემელი ყოველთვის ჩვენს გულში იმყოფება, უბრალოდ გადმოცემით კი არ ვიცით ქრისტე, როგორც წარსული დროის ფიგურა, ვის შესახებაც წერილობითი დოკუმენტებიდან ფაქტობრივ ინფორმაციას ვფლობთ, არამედ უშუალოდ ვიცნობთ მას აწმყოში, აქ და ახლა, როგორც ჩვენს პიროვნულ მხსნელსა და მეგობარს. თომა მოციქულთან ერთად ვადასტურებთ, “უფალი ჩემი და ღმერთი ჩემი” (იოანე 20:28). უბრალოდ კი არ ვამბობთ “ქრისტე იშვა” - ერთხელ, ძალიან დიდი ხნის წინათ, არამედ _ “ქრისტე იშვება” - ახლა, ამ წუთში, ჩემს გულში. კი არ ვამბობთ “ქრისტე მოკვდა”, არამედ “ქრისტე ჩემთვის მოკვდა”. არ ვამბობთ “ქრისტე აღსდგა”, არამედ ქრისტე აღმდგარია” _ ცოცხალია ახლა, ჩემთვის და ჩემში. ამგვარი უშუალო და პიროვნული დამოკიდებულება იესოსთან სწორედ სულიწმინდის მოქმედების შედეგია.

თვითონ სულიწმინდა საკუთარი თავის შესახებ კი არა, ქრისტეს შესახებ გვესაუბრება. “ოდეს მოვიდეს სული იგი ჭეშმარიტებისაი”, - ამბობს იესო საიდუმლო სერობაზე, “გიძღოდის თქუენ ჭეშმარიტებასა ყოველსა, რამეთუ არა იტყოდის თავით თვისით. . . ჩემგან მიიღოს და გითხრას თქუენ“ (იოანე 16:13-14). სწორედ ესაა სულიწმინდის ანონიმურობის, ან უფრო ზუსტად, მისი გამჭვირვალობის მიზეზი; ის უთითებს არა თავისი თავისაკენ, არამედ აღდგომილი ქრისტესაკენ.

სულთმოფენობის ძღვენი

სულთმოფენობის დღეს ნუგეშინისმცემელის მიერ მოძღვნილი ნიჭის შესახებ სამი რამაა ღირსშესანიშნავი:

პირველ რიგში, ის მთელი მორწმუნე კრებულისადმია მიძღვნილი: “აღივსნეს ყოველნი სულითა წმიდითა “ (საქმე 2:4). სულიწმინდის ნიჭი არ მიეცა მხოლოდ ეპისკოპოსებსა და სამღვდელოებას, არამედ ყოველ მონათლულ ადამიანს. ყველა მათგანი სულიწმინდის მატარებელი, “ქარიზმატიკოსია” ამ სიტყვის სათანადო მნიშვნელობით.

მეორეა, რომ ეს ერთობის ნიჭია: “იყვნეს ყოველნი ერთბამად ურთიერთას“ (საქმე 2:1). სულიწმინდა აერთიანებს მრავალს ერთ სხეულად ქრისტეში. სულთმოფენობისას სულიწმინდის გარდამოსვლა ცვლის იმ შედეგებს, რაც ბაბილონის გოდლის აშენებას მოჰყვა (შესაქ. 11:7). როგორც სულთმოფენობის დღესასწაულის ერთ-ერთ საგალობელშია:

რაჟამს იგი გარდამოხდა და ენანი შეურივნა მიმოდაყუნა მაღალმან ნათესავნი, ხოლო აწ რაჟამს ცეცხლისა ენანი განუყუნა, ერთბამად მოიყუანნა იგინი, ამისთვსიცა ერთობით ვადიდებდეთ სულსა ყოვლადწმინდასა - (სულთმოფენობის კონდაკი)

სულიწმინდის მოქმედების შედეგია ერთობა და ურთიერთგაგება; ის შეგვაძლებინებს “ერთხმად” ვისაუბროთ და ინდივიდებს პიროვნებებად გარდაქმნის. სულთმოფენობის მომდევნო პერიოდის იერუსალემის პირველი ქრისტიანული თემის შესახებ მოციქულთა საქმეში წერია, რომ “მათ ყველაფერი საერთო ჰქონდათ (აქუნდა ყოველივე ზოგად)” და იყვნენ “გულითა და გონებითა ერთ” (საქმე 2:44, 4:32); ეს უნდა იყოს დამახასიათებელი ნიშანი ეკლესიისა, როგორც სულთმოფენობრივი კრებულისა ყველა ეპოქაში.

მესამე ისაა, რომ სულიწმინდის ნიჭი მრავალფეროვნების ნიჭია: ცეცხლის ენები “დანაწევრებული” ანუ “განყოფილია” (საქმე 2:3) და პირდაპირ უნაწილდება თითოეულს. სულიწმინდა არა მხოლოდ გვაერთიანებს ყველას, არამედ თითოეულ ჩვენგანს განსხვავებულსაც ხდის. სულთმოფენობისას ენების სიმრავლე კი არ გაუქმდა, არამედ სიმრავლე აღარ იყო დაყოფის მიზეზი; ისევე, როგორც უწინ ყველა საუბრობდა თავის ენაზე, მაგრამ სულიწმინდის ძალით თითოეულს შეეძლო სხვისი გაგება. ჩემთვის სულიწმინდის მატარებლობა ნიშნავს ჩემს პიროვნებაში არსებული ყველა განსხვავებული თვისების რეალიზებას; ჭეშმარიტი თავისუფლების მიღწევას: გავხდე ჭეშმარიტად ის, რაც ვარ, მთელი ჩემი უნიკალურობით. სულიწმინდაში სიცოცხლე ამოუწურავად მრავალფეროვანია; მოსაწყენი და ერთფეროვნად გამეორებადი სწორედ ცოდვაა და არა სიწმინდე, როგორც ერთი ჩემი მეგობარი მღვდელი ყოველდღიურად, აღსარებების მოსმენის შემდეგ, ღონეგამოცლილი აღნიშნავდა: “რა დასანანია, რომ არ არსებობს ახალი ცოდვები!” მაგრამ ყოველთვის არსებობს სიწმინდის ახალი ფორმები.

სულიწმინდით განბრძნობილი მამები და სალოსები

მართლმადიდებლურ ტრადიციაში, ქრისტიანულ თემში ნუგეშინისმცემლის მოქმედება ძალიან ცხადად ჩანს ორ “სულიწმინდით განბრძნობილ” ფიგურაში, ბერში, ანუ სულიერ მოძღვარსა და სალოსში.

სულიერი მოძღვარი ანუ “ხუცესი”, რომელსაც ბერძნულად “ღერონს” (გერონ) და რუსულად კი “სტარეცს” უწოდებენ, არ არის აუცილებელი მოხუცი იყოს. მისი სიბრძნე საღრმთო ჭეშმარიტებაში ყოფნის გამოცდილებაში მდგომარეობს, ის ნაკურთხია “სულიწმინდაში მამობის” მადლით და მიცემული აქვს სულიერ გზაზე სხვების წაძღოლის ქარიზმა. სულიერ შვილებს არა უმთავრესად ზნეობრივ რჩევებს ან ქრისტიანული ცხოვრების წესებს, არამედ პიროვნულ ურთიერთობას სთავაზობს. “სტარეცი”, – ამბობს დოსტოევსკი, – “არის ის, ვინც იღებს შენს სულსა და ნებას თავის სულსა და ნებაში.” მამა ზაქარიას (მამა ზაქარია: “საბჭოთა პერიოდის დასაწყისის წმინდანი: მამა ზაქარიას ცხოვრება” ჯეინ ელისის თარგმანი, ლონდონი 1976) მოწაფეები მის შესახებ ამბობდნენ: “ისეთი განცდა გვქონდა, თითქოს ის ჩვენს გულებს ხელით ატარებდა.”

გერონი შინაგანი მშვიდობის კაცია, ვისთანაც ათასობით ადამიანს შეუძლია ცხოვნების გზა იპოვოს. სულიწმინდისაგან მიცემული აქვს განჭვრეტისა და წინასწარი ცოდნის ნიჭი, როგორც ნაყოფი ლოცვისა და თვით-უარყოფისა, რაც საშუალებას აძლევს მას წაიკითხოს ადამიანის გულში დაფარული საიდუმლოება და პასუხობს არა მხოლოდ იმ შეკითხვებს, რომლებსაც სხვები უსვამენ, არამედ შეკითხვებს, რომლებიც ხშირად უფრო არსებითია და რომელთა შესახებ მათ არც უფიქრიათ რომ ეკითხათ. განჭვრეტის ნიჭთან ერთად ის ფლობს სულიერი კურნების ნიჭსაც, რაც ადამიანების სულებისა და ხანდახან მათი სხეულების აღდგენის ძალაა. სულიერ კურნებას აღასრულებს არა მხოლოდ სიტყვების ან რჩევა-დარიგებების მეშვეობით, არამედ მდუმარებითა და უბრალოდ მყოფობითაც. რამდენად მნიშვნელოვანიც არ უნდა იყოს მისი რჩევა, ბევრად მნიშვნელოვანია მისი ლოცვა, რომლითაც ღმერთს ევედრება ადამიანებისათვის. სულიერი შვილებისათვის განუწყვეტელი ლოცვით, მათი სიხარულისა და მწუხარების გათავისებით, საკუთარი მხრებით მათი დანაშაულისა თუ უძლურების ტვირთის ზიდვით ის შინაგანად ამთლიანებს თავის სულიერ შვილებს. ვერავინ იქნება გერონი, თუ მოუკლებელად არ ლოცულობს სხვებისათვის.

თუ გერონი მღვდელია, ჩვეულებრივ, მისი, როგორც სულიერი მოძღვრის, მსახურება მჭიდრო კავშირშია აღსარების საიდუმლოებასთან. მაგრამ გერონი, ამ სიტყვის სრული აზრით, როგორც დოსტოევსკიმ აღწერა ან რომლის მაგალითიც მამა ზაქარიაა, მეტია, ვიდრე მხოლოდ აღსარების მიმღები მღვდელი. გერონად დანიშვნა ვერ მოხდება რაიმე უპირატესი იერარქიული ავტორიტეტის მიერ. საქმე იმაშია, რომ სულიწმინდა, ვინც პირდაპირ საუბრობს ქრისტიანების გულებთან, ცხადს ხდის, რომ ამა თუ იმ პიროვნებას ღმერთმა მისცა სულიერ გზაზე სხვების წაძღოლისა და კურნების მადლი. Aამ აზრით ჭეშმარიტი გერონი წინასწარმეტყველური ფიგურაა და არა ინსტიტუციის ოფიციალური წარმომადგენელი. Uუმეტესწილად გერონები მღვდელმონოზვნები არიან, მაგრამ შეიძლება იყოს ასევე ქორწინებაში მყოფი სამრევლოს მღვდელიც ან უფრო იშვიათად მონოზონი, ან ერში მცხოვრები ერისკაცი, ან ქალი. თუ გერონი მღვდელი არ არის, მაშინ ხალხის პრობლემების მოსმენისა და მათთვის რჩევა-დარიგების მიცემის შემდეგ ის ხშირად აგზავნის მათ მღვდელთან აღსარების საიდუმლოში მონაწილეობისა და ცოდვების შენდობის მისაღებად.

სულიერ შვილსა და მოძღვარს შორის ურთიერთობა ძალიან მრავალფეროვანია. ზოგიერთი შეიძლება მთელი ცხოვრების განმავლობაში გერონთან მხოლოდ ერთხელ ან ორჯერ მივიდეს განსაკუთრებული ცხოვრებისეული კრიზისის პერიოდში. სხვები კი, რეგულარულად, ყოველთვიურად ან შეიძლება ყოველდღიურადაც კი მივიდნენ გერონთან. ამასთან დაკავშირებით არავითარი წესი არ არსებობს. მოძღვარსა და სულიერ შვილს შორის ურთიერთობა სულიწმინდის უშუალო ხელმძღვანელობით ღრმავდება.

ეს ურთიერთობა ყოველთვის პიროვნულია. გერონი არ იყენებს წიგნიდან ნასწავლ ზოგად წესებს, როგორც კონტრ-რეფორმაციული კათოლიციზმის “კაზუისტიკაშია”, არამედ თითოეულ ცალკეულ შემთხვევაში ხედავს კონკრეტულ კაცს ან ქალს, რომელიც მის წინაშე დგას და სულიწმინდით განათლებული იღწვის, გაიგოს ღმერთის უნიკალური ნება კონკრეტულად ამ ერთი პიროვნებისათვის. რადგან ჭეშმარიტ გერონს ესმის და პატივს სცემს თითოეული ადამიანის განსხვავებულ ხასიათს, ის კი არ თრგუნავს მათ შინაგან თავისუფლებას, არამედ აძლიერებს მას. მისი მიზანი არ არის სულიერი შვილების მექანიკურ მორჩილებას მიაღწიოს, არამედ მიყავს ისინი სულიერი სიმწიფის მდგომარეობამდე, სადაც თვითონ შესძლებენ გადაწყვეტილების მიღებას. გერონი თითოეულ მათგანს მის საკუთარ ჭეშმარიტ სახეს აჩვენებს, რომელიც იქამდე სრულიად დაფარული იყო ამ პიროვნებისაგან; მისი სიტყვები შემოქმედებითი და ცხოვრების მომცემელია, რომლებიც აძლევს სხვებს უნარს აღასრულონ ისეთი საქმეები, რომელთა შესრულებაც მანამდე შეუძლებლად მიაჩნდათ. მაგრამ ყველაფერ ამას გერონი მხოლოდ იმიტომ აღწევს, რომ თითოეული მათგანი პიროვნულად უყვარს. უფრო მეტიც, ეს ურთიერთობა ორმხრივია: გერონი ვერ დაეხმარება ადამიანს, თუ მას მთელი სერიოზულობით არ სურს შეცვალოს თავისი ცხოვრება, სიყვარულით მიენდოს და გაუხსნას გული გერონს. ის, ვინც კრიტიკული ცნობისმოყვარეობით მიდის გერონთან სასაუბროდ, მოსალოდნელია, რომ მისგან ცარიელი ხელებითა და ყოველგვარი შთაბეჭდილების გარეშე დაბრუნდება.

რადგან ეს ურთიერთობა ყოველთვის პიროვნულია, კონკრეტული გერონი ყველას ერთნაირად ვერ დაეხმარება. ის შეძლებს დაეხმაროს მხოლოდ იმას, ვისაც სწორედ მასთან გამოაგზავნის სულიწმინდა. ამიტომ მოწაფემ არ უნდა თქვას: “ჩემი მოძღვარი ყველა სხვაზე უკეთესია”, არამედ შეიძლება თქვას მხოლოდ: “ჩემი მოძღვარი საუკეთესოა ჩემთვის”.

სულიერ გზაზე ადამიანების წინამძღოლობისას მოძღვარი ელოდება სულიწმინდის ნებისა და ხმის გაგებას. “მე გავცემ მხოლოდ იმას, რასაც ღმერთი მიბრძანებს”, _ ამბობდა წმ. სერაფიმე. “მჯერა, რომ პირველივე სიტყვა, რომელიც თავში მომდის, სულიწმინდითაა შთაგონებული.” ცხადია, რომ არავისა აქვს უფლება ამგვარად იმოქმედოს, თუ ასკეტური ღვაწლითა და ლოცვით არა აქვს მოხვეჭილი ღმერთის მყოფობის განსაკუთრებულად ძლიერი განცდა. ნებისმიერისათვის, ვისაც ამგვარი დონისათვის არ მიუღწევია, ასეთი საქციელი კადნიერება და უპასუხისმგებლობა იქნებოდა.

წმ. სერაფიმეს მსგავსად მამა ზაქარიაც ამბობს:

“ზოგჯერ ადამიანმა თვითონაც არ იცის წინასწარ, რას იტყვის. თვით უფალი საუბრობს მისი პირით. ადამიანმა ასე უნდა ილოცოს: “უფალო, დაე შენ ცხოვრობდე ჩემში, დაე შენ საუბრობდე ჩემი პირით, დაე შენ მოქმედებდე ჩემით.” როდესაც უფალი საუბრობს ადამიანის პირით, მაშინ ამ ადამიანის ყველა სიტყვას ძალა აქვს, და რასაც ის იტყვის, სრულდება. ამგვარად მოსაუბრე ადამიანი თვითონაც გაკვირვებულია ამით. . . არ უნდა დაეყრდნო მხოლოდ ადამიანურ სიბრძნეს.“

მოძღვარსა და სულიერ შვილს შორის ურთიერთობა გრძელდება სიკვდილის შემდეგაც, უკანასკნელი სამსჯავროს დადგომამდე. მამა ზაქარია არწმუნებდა თავის სულიერ შვილებს: “სიკვდილის შემდეგ უფრო მეტად ცოცხალი ვიქნები, ვიდრე ახლა, ასე რომ, არ იგლოვოთ, როდესაც მოვკვდები. . . განკითხვის დღეს სულიერი მოძღვარი იტყვის: მეც აქა ვარ ჩემს სულიერ შვილებთან ერთად.” წმ. სერაფიმემ ითხოვა, რომ მისი საფლავის ქვაზე შემდეგი ღირსშესანიშნავი სიტყვები ამოეკვეთათ:

“როდესაც ცოცხალი აღარ ვიქნები, მოდით ჩემს საფლავთან და რაც უფრო ხშირად მოხვალთ, მით უკეთესი იქნება. რაც არ უნდა გქონდეთ სულში, რაც არ უნდა გადაგხდეთ თავს, მოდით ჩემთან ისევე, როგორც ჩემს სიცოცხლეში და დაჩოქილებმა მთელი თქვენი სიმწარე ჩემს საფლავთან გადმოღვარეთ. მიამბეთ ყველაფერი და მე მოგისმენთ და მთელი სიმწარე განგეშორებათ. როგორც სიცოცხლეში მესაუბრებოდით, ახლაც ასევე მესაუბრეთ, რადგან ცოცხალი ვარ და მარადიულად ვიცოცხლებ.“

რასაკვირველია, ყველა მართლმადიდებელს არა ჰყავს საკუთარი სულიერი მოძღვარი. რა უნდა გავაკეთოთ, როდესაც სულიერი წინამძღოლი გვჭირდება და არა გვყავს? რა თქმა უნდა, შესაძლებელია წიგნებიდან მივიღოთ დახმარება: მიუხედავად იმისა, გვყავს გერონი თუ არა, ბიბლია მაინც ჩვენი მუდმივი მოძღვარია. მაგრამ წიგნებთან დაკავშირებით სირთულე იმაში მდგომარეობს, რომ ზუსტად უნდა ვიცოდეთ, თუ როგორ მივუყენოთ წიგნში წაკითხული ჩვენს პიროვნულ მდგომარეობას, სულიერ გზაზე სვლის კონკრეტულ მომენტს. წიგნებისა და სულიერი მამობის გარდა, არსებობს ასევე სულიერი ძმობა ან დობა _ დახმარება, რომელიც გვეძლევა არა ღმრთისმიერი მასწავლებლებისაგან, არამედ სულიერი ძმებისაგან ან დებისაგან. Aჩვენი მხრივ არ უნდა უკუვაგდოთ ამგვარი ფორმით მიღებული დახმარება. მაგრამ მათ, რომლებიც მთელი სერიოზულობით უძღვნიან თავს სულიერ გზაზე სიარულს, ყოველგვარი ძალა უნდა იხმარონ, რომ იპოვონ სულიწმინდით განბრძნობილი მოძღვარი და თუ თავმდაბლად სთხოვენ ღმერთს, უეჭველად მიეცემათ იმგვარი მოძღვარი, როგორიც ესაჭიროებათ. ეს არ ნიშნავს, რომ ყველა იპოვის ისეთ გერონს, როგორიც წმ. სერაფიმე და მამა ზაქარიაა. ყურადღებით უნდა ვიყოთ და ვიზრუნოთ იმაზე, რომ რაღაც შთამბეჭდავის მოლოდინში ყურადღების მიღმა არ დაგვრჩეს ის დახმარება, რომელსაც ღმერთი სინამდვილეში გვაძლევს. ის, ვინც გარეშე თვალისათვის გამორჩეული არ არის, ჩემთვის შეიძლება სწორედ ის სულიერი მოძღვარი აღმოჩნდეს, ვინც შეძლებს მითხრას პირადად მე ის ცეცხლოვანი სიტყვები, რომელთა გაგონებაც ყველაზე მეტად მჭირდება.

მეორე მაგალითი, სულიწმინდით განბრძნობილი წინასწარმეტყველური ფიგურისა ქრისტიანულ თემში, არის ქრისტესათვის სულელი, რომელსაც ბერძნები სალოსს, ხოლო რუსები კი იუროდივის უწოდებენ. ჩვეულებრივ ძნელია მიხვედრა, თუ როდისაა ეს “სისულელე” ცნობიერი და განზრახული, ხოლო როდის სპონტანური და უნებლიე. სულიწმინდის შთაგონებით სალოსი ასრულებს მეტანოიას, ანუ “გონების შეცვლის” მოქმედებას უკიდურეს შესაძლებელ ზღვრამდე და ყველა სხვაზე მეტად განასახიერებს ამოტრიალებულ პირამიდას, რადგან სამყაროს მისეული ხედვა თავდაღმაა შებრუნებული და ცოცხლად ამოწმებს ჭეშმარიტებას, რომ ქრისტეს სასუფეველი არაამსოფლიურია; ის ადასტურებს “ანტი-ამსოფლიურის” რეალობას, შეუძლებლის მოხდენის შესაძლებლობას. ცხოვრებაში ახორციელებს აბსოლუტურ, ნებაყოფლობით უპოვარებას და ამით თავს აიგივებს დამდაბლებულ ქრისტესთან. როგორც იულია დე ბიუსობრე წერს, “ის არავის ძე, არავის ძმა, არავის მამა არ არის და მას არა აქვს სახლი.” უარს ამბობს ოჯახურ ცხოვრებაზე და მოხეტიალე, ანუ პილიგრიმია, ვინც ყველგან ისე გრძნობს თავს, როგორც საკუთარ სახლში, მაგრამ არსად სახლდება. ზამთრის ყინვაშიც კი ძონძებში შემოსილს ფარდულში ან ეკლესიის პარმაღზე სძინავს და ამით უარყოფს არა მარტო მატერიალურ ქონებას, არამედ იმასაც, რაც სხვებს მის ფსიქიკურ ჯანმრთელობად და გონებრივ გაწონასწორებულობად მიაჩნიათ. და მაინც, ამგვარად ხდება ის სულიწმინდის უმაღლესი სიბრძნის გამტარი.

საჭირო არც არის იმის თქმა, რომ სალოსობის მოწოდება ძალიან იშვიათია; არც მოჩვენებითის ნამდვილისაგან, “სულიერი აშლილობის სულიერი სიმაღლის მიღწევისაგან” გამორჩევაა ადვილი. ერთი რამაა, რითაც ბოლოს ყველაფერი გამოიცდება “ნაყოფთა სამე მათთაგან იცნნეთ იგინი” (მათე 7:20). ცრუ სალოსი უსარგებლო და ზიანის მომტანია თავისთვისაც და სხვებისთვისაც. ჭეშმარიტ ქრისტესათვის სულელს კი გულის სიწმინდე აქვს მოპოვებული და მის ირგვლივ მყოფებზე ცხოვრების გამაუმჯობესებელ გავლენას ახდენს. პრაქტიკული თვალსაზრისით სალოსის ნებისმიერი მოქმედება არავითარ სასარგებლო მიზანს არ ემსახურება. მაინც, რაღაც განსაცვიფრებელი მოქმედებით ან გამოუცნობი სიტყვით, რომელიც ხშირად განზრახ გამომწვევი ან გამაოგნებელია, გამოაღვიძებს ადამიანებს თვითკმაყოფილებისა და ფარისევლობისაგან. თავისი ქცევით იწვევს სხვების საპასუხო მოქმედებებს, რითაც მათი სულის სიღრმეში დამარხული ზედაპირზე ამოაქვს და საშუალებას აძლევს გაიწმინდოს და განიწმინდოს. ის ერთდროულად მამაციცაა და თავმდაბალიც და რადგან უარყო ყველაფერი ამქვეყნიური _ ჭეშმარიტად თავისუფალია. სალოს ნიკოლოზ ფსკოველის მსგავსად, რომელმაც მეფე ივანეს (მრისხანე – მთარგმნ.) სისხლიანი ხორცის ნაჭერი ჩაუდო ხელში, მას შეუძლია გაკიცხოს ამა ქვეყნის ძლიერნი იმ სითამამით, რომელიც სხვებს აკლიათ. ის არის საზოგადოების ცოცხალი სინდისი.

გახდი ის, რაც ხარ

ყველა თაობაში ძალიან ცოტა ქრისტიანი ხდება სტარეცი და უფრო ცოტა კი ქრისტესათვის სულელი. მაგრამ ყველა ნათელღებული, გამონაკლისის გარეშე, სულიწმინდის მატარებელია. “ნუთუ ვერ აცნობიერებთ, საკუთარ კეთილშობილებას?” _ წერს წმ. მაკარი დიდი თავის ჰომილიებში. “. . . თითოეული თქვენგანი ზეციური მირონითაა ცხებული და მადლისმიერ გახდა ქრისტე; თითოეული ხართ ზეციური საიდუმლოებების მეფე და წინასწარმეტყველი.”

ის, რაც აღსრულდა პირველ ქრისტიანებზე სულთმოფენობის დღეს, თითოეულ ჩვენგანზეც აღსრულდება, როდესაც ნათლობის საიდუმლოს შესრულების შემდეგ მირონს გვცხებენ. (შვიდი საეკლესიო საიდუმლოებიდან ეს მეორე საიდუმლო, დასავლურ ტრადიციაში კონფირმაციის შესაბამისია.) ახალმონათლულს, ბავშვი იქნება ეს თუ მოზრდილი, მღვდელი დაბეჭდავს შუბლზე, თვალებზე, ნესტოებზე, პირზე, ყურებზე, მკერდზე, ხელებსა და ფეხებზე შემდეგი სიტყვების თანხლებით: “ბეჭედი მონიჭებულ არს სულისა წმინდისა”. ეს თითოეულისათვის პიროვნული სულთმოფენობაა: სულიწმინდა, რომელიც ხილულად გარდამოვიდა მოციქულებზე ცეცხლის ენების სახით, უხილავად გარდამოდის თითოეულ ჩვენგანზე, თუმცა არანაკლები რეალურობითა და ძალით. თითოეული ხდება “ცხებული”, “ქრისტე”, იესო მესიას მსგავსება. თითოეული დაბეჭდილია ნუგეშინისმცემლის ცჰარისმატა-ებით. ნათლობისა და მირონცხების წუთიდანვე სულიწმინდა ქრისტესთან ერთად მოდის და ივანებს ჩვენი გულის უშინაგანეს საგანძურში. თუმცა ვუხმობთ სულიწმინდას “მოვედ,” ის უკვე ჩვენშია.

რაც არ უნდა დაუდევარი და ინდიფერენტული იყოს ნათელღებული, ნათლობის შემდგომ ცხოვრებაში მასში დავანებული სულიწმინდა არასოდეს განეშორება სრულიად. მაგრამ თუ არ ვთანამშრომლობთ ღმერთის მადლთან, თუ საკუთარი თავისუფალი ნებით არ ვიბრძვით მცნებების შესასრულებლად, მოსალოდნელია, რომ სულიწმინდის მყოფობა ჩვენში დაფარული და გაუცნობიერებელი დარჩეს. ვართ რა პილიგრიმები სულიერ გზაზე, ჩვენი მიზანია, რომ იმ საფეხურიდან, რომლიდანაც სულიწმინდის მადლი ჩვენში ფარულად მყოფობს და მოქმედებს, ავმაღლდეთ შეგნებულ ცოდნამდე, როდესაც პირდაპირ და უშუალოდ ვიცით სულიწმინდის ძალა, მისი სრული, შინაგანი განცდით. “ცეცხლისა მოვედ მიფენად ქუეყანასა ზედა”, - ამბობს ქრისტე, “და რაი მნებავს, რაითა აწვე აღეგზნეს!” (ლუკა 12:49). სულთმოფენობისეული სულიწმინდის ნაპერწკალი, რომელიც თითოეულ ჩვენგანში ინთება ნათლობის შემდეგ, კოცონივით უნდა აგიზგიზდეს. უნდა გავხდეთ ის, რაც ვართ.

“ნაყოფი სულისაი არს: სიყუარული, სიხარული, მშვიდობაი, სულგრძელებაი, სიტკბოებაი. . . “. (გალ. 5:22). მთელი ჩვენი შინაგანი ცხოვრება სულიწმინდის მოქმედებების შეგნებული ცოდნით უნდა იყოს განმსჭვალული. აუცილებელი არ არის ყველა მოექცეს სარწმუნოებაზე რაიმე სასწაულის შედეგად. უფრო ნაკლებ აუცილებელია ყველამ “ენებზე ისაუბროს”. თანამედროვე მართლმადიდებლობის დამოკიდებულება ძალიან ფრთხილია “პენტეკოსტალური მოძრაობის” იმ ნაწილისადმი, რომლისთვისაც “ენებზე მეტყველების ნიჭი” მთავარი და აუცილებელი მტკიცებულებაა იმისა, რომ ადამიანი ჭეშმარიტად სულიწმინდის მატარებელია. რა თქმა უნდა, “ენებზე მეტყველების ნიჭი” გავრცელებული იყო მოციქულების ეპოქაში, მაგრამ მეორე საუკუნის შუახანებიდან მოყოლებული ის იშვიათი გახდა, თუმცა არასოდეს დაკარგულა სრულიად. ყოველ შემთხვევაში, პავლე მოციქული გვარწმუნებს, რომ სულიერ ნიჭებს შორის ის ყველაზე ნაკლებ მნიშვნელოვანია. (იხ. 1 კორ. 14:5).

“ენებზე მეტყველება”, როდესაც ის ნამდვილად სულიერია, ჩანს როგორც საკუთარი ნების დატევებისა და ღმერთისადმი სრულიად მინდობის მოქმედება, რომელიც გადამწყვეტი მომენტია საკუთარი ცოდვილი თვითდაჯერებულობის დაძლევასა და მის ჩანაცვლებაში სურვილით, რომ მივცეთ ღმერთს საშუალება იმოქმედოს ჩვენში. მართლმადიდებლურ ტრადიციაში “ნების დატევების” მოქმედება ხშირად ცრემლების ნიჭის სახეს იღებს. “ცრემლები”, - წერს წმ. ისააკ ასური, _ “აღნიშნავენ საზღვარს სხეულებრივ და სულიერ, ვნებებისადმი დაქვემდებარებისა და სიწმინდის მდგომარეობას შორის.” თავის ღირსსახსოვარ ციტატაში ის წერს:

“შინაგანი კაცის სულიერი ნაყოფი მხოლოდ მაშინ ჩნდება, როდესაც ის ცრემლების ღვრას იწყებს. როდესაც მიაღწევ ცრემლების ღვრის მომენტს, იცოდე, რომ შენი სული გამოსულია ამა სოფლის საპყრობილედან და ფეხი აქვს დადგმული ახალი საუკუნისაკენ მიმავალ გზაზე. ამ დროს სული იქაური შესანიშნავი ჰაერით სუნთქვასა და ცრემლების ღვრას იწყებს. ეს სულიერი შვილის დაბადების მომენტია და მშობიარობის ტკივილები ძლიერდება. მადლი, ჩვენი საერთო დედა, აჩქარებს სულის, ღმერთის ხატების, მისტიკურ დაბადებას და შეყავს ის მომავალი საუკუნის ნათელში. როდესაც დაბადების დრო დგება, ინტელექტი იწყებს რაღაცის განცდას იმ სხვა ქვეყნიდან, როგორც სუნამოს მიმქრალი სურნელებისა ან სიცოცხლის სუნთქვისა, რომელსაც ახალდაბადებული ჩვილი იღებს თავის სხეულში. რადგან არა ვართ შეჩვეული ამგვარ განცდას და გვიძნელდება მისი ატანა, ჩვენს სხეულს უცაბედად იპყრობს სიხარულთან შერეული ტირილი. “

თუმცა არსებობს უამრავი სახის ცრემლი და ყველა მათგანი სულიწმინდის ნიჭის ნაყოფი არ არის. სულიერი ცრემლების გარდა არსებობს ასევე მრისხანებისა და იმედგაცრუების ცრემლებიც, საკუთარი თავის შეცოდების, სენტიმენტალური და ემოციური ცრემლები. აქ საჭიროა განჭვრეტის უნარი და აქედან გამომდინარე, მნიშვნელოვანია გამოცდილი სულიერი მოძღვრის, გერონის დახმარება. განჭვრეტა უფრო მეტად აუცილებელია “ენებზე მეტყველების” შემთხვევაში. ხშირად ღმერთის სული კი არ საუბრობს ენების საშუალებით, არამედ თვითშთაგონებისა და მასობრივი ისტერიის სრულიად ადამიანური სული. არის ისეთი შემთხვევებიც კი, როდესაც “ენებზე მეტყველება” დემონური შეპყრობილობის ფორმაა. “საყუარელნო, ნუ ყოველი სული გრწამნ, არამედ გამოიცადენით სულნი, უკუეთუ ღმრთისაგან იყვნენ” (1 იოანე 4:1).

მართლმადიდებლობა როდესაც ითხოვს, რომ საჭიროა სულიწმინდის მოქმედების უშუალო განცდა, ასევე ითხოვს, რომ საჭიროა განჭვრეტის უნარი და სიფხიზლე. სულიწმინდის ნიჭებში მონაწილეობა თავისუფალი უნდა იყოს ყოველგვარი ფანტაზიისა და ემოციური აღტყინებისაგან. ნიჭები, რომლებიც ნამდვილად სულიერია, არ უნდა უარვყოთ, მაგრამ არასოდეს არ უნდა მივსდიოთ მათ - როგორც თვითმიზანს. ლოცვით ცხოვრებაში ჩვენი მიზანია არა რაიმე სახის შეგრძნებების ან “გრძნობითი” განცდების მიღწევა, არამედ მარტივად და ცალსახად საკუთარი ნების ღმერთის ნებისადმი დაქვემდებარება. “არა ვეძიებ თქუენსა, არამედ თქუენ”, - წერს პავლე მოციქული კორინთელებს (2 კორ. 12:14). ჩვენც ამასვე ვეუბნებით ღმერთს. ვეძიებთ არა ნიჭებს, არამედ იმას, ვინც ამ ნიჭებს გვაძლევს.