წმინდა ეპისკოპოსი
გაბრიელი (ქიქოძე)

ცდისეული ფსიქოლოგიის საფუძვლები

მეორე განყოფილება

სულისა და სხეულის ერთად ყოფნის შესახებ

თავი მეცხრე

ტემპერამენტისა და ხასიათის შესახებ

2. ხასიათის შესახებ

§193. რელიგიის გავლენა ხასიათზე

ხასიათზე რელიგიის გავლენა ყველაზე ღრმა და უცილობელია. ეს დასტურდება ისტორიითაც და იმ ხალხთა ხასიათების სხვადასხვაობითაც, რომლებიც სხვადასხვა სარწმუნოებას აღიარებენ.

საკმარისია უბრალოდ გავიაზროთ, თუ რა ცვლილებები გამოვიწვია ხალხების აზრებსა და საქმეებში ქრისტიანულმა სარწმუნოებამ, რომ აღნიშნული დებულების სისწორე დავიჯეროთ. ქრისტიანულმა რწმენამ გარდაქმნა ადამიანის აზრები, გამოცვალა მისი გრძნობები, მიანიჭა მათ თვინიერება და ადამიანურობა, სხვა მირთულებით წარმართა ნება და ახალი მიზნების მინიშნებით, სიყვარულისა და ძმობის, როგორც საზოგადოებრივი კეთილდღეობის საფუძვლის გამოჩინებით დაამყარა ადამიანთა შორის ახალი ურთიერთობანი. მოკლედ, მან მთლიანად გარდაქმნა ადამიანი ყოველი მიმართულებით.

უკეთ რომ დავინახოთ ხასიათზე რელიგიის გავლენის მნიშვნელობა, შევადაროთ ორი ადამიანი - ქრისტიანი და მაჰმადიანი. დავუშვათ, რომ ორივე ზუსტად იცავს თავის რწმენას და იქცევა მისი იდეის შესატყვისად. რა საერთოს აღმოვაჩენთ მათ შორის? არავითარს! ხასიათის თვალსაზრისით ისინი ორ, სრულიად განსხვავებულ არსებად წარმოგვიდგება. მაშინ, როდესაც ერთი მათგანი თვინიერი და მშვიდია, ხოლო მისი სული და გული მთლიად უმაღლესი და კეთილშობილური ზრახვებითაა გამსჭვალული, მეორე სულ საპირისპირო გრძნობებსა და მისწრაფებებს ფლობს. მაჰმადიანი აღსავსეა აუტანელი ფანატიზმით. იგი ესწრაფვის ყველაზე უხეშ გრძნობად სიამოვნებას, თვლის სხვა რწმენის ადამიანს ცხოველად, გააჩნია სიკეთისა და ბოროტების შესახებ უმდაბლესი და უაზრო მცნებები. უფრო მეტიც, მისი უხეში წარმოდგენა ბედისწერაზე სრულიად ახშობს მის უნარებს, ნებელობით ენერგიას და აქცევს მას გონებაჩლუნგ და მეოცნებე არსებად.