წმინდა ეპისკოპოსი
გაბრიელი (ქიქოძე)

ცდისეული ფსიქოლოგიის საფუძვლები

პირველი განყოფილება

ადამიანის სულის ყოფიერების,
თვისებების და მოქმედებების შესახებ

თავი მეექვსე

ნების მოქმედების შესახებ

§140. თავის შინაარსი და კავშირი წინა თავებთან

როცა მეორე თავში ვაანალიზებდით სულის მოქმედ ანუ სურვილისმიერ უნარებს, ჩვენ ვთქვით, რომ გასაჭირი სულში მოუსვენრობას ბადებს, მოუსვენრობა აღძრავს დაკმაყოფილების ლტოლვას, ანუ მისწრაფებას; ნება კი არის სულის გადაწყვეტილება, გარკვეულად იმოძრაოს (არჩევანი), ანდა გარკვეული მოქმედების თავად დასაწყისი. ამ თავში ჩვენ გადავწყვეტთ ყველა საკითხს ნების მოქმედების შესახებ, განსაკუთრებით კი მთავარს - საკითხს ნების თავისუფლების შესახებ. ეს უმნიშვნელოვანესი ფილოსოფიური საკითხი მრავალგზის ყოფილა მრავალი მეტაფიზიკოსის ღრმა გამოკვლევის საგანი, და როგორც ჩვეულებრივ ხდება ხოლმე ყველა მეტაფიზიკური საკითხის განხილვისას, ამ საკითხმაც დაბადა ბევრი ურთიერთსაპირისპირო თვალსაზრისი. საკითხის არსება ასეთია - თავისუფალია თუ არა ნება თავის მოქმედებაში, ე.ი. თავისუფლად, იძულების გარეშე გადაწყვეტს თუ არა ის იმოქმედოს ასე ან სხვაგვარად, თუ ნებამ ყოველთვის აუცილებლობით უნდა ისურვოს და იმოქმედოს ასე და არა სხვაგვარად. ჩვენ შევეცდებით გადავწყვიტოთ ეს საკითხი ჩვენი ფსიქოლოგიის საფუძვლების შესატყვისად.