წმინდა ეპისკოპოსი
გაბრიელი (ქიქოძე)

ცდისეული ფსიქოლოგიის საფუძვლები

პირველი განყოფილება

ადამიანის სულის ყოფიერების,
თვისებების და მოქმედებების შესახებ

თავი მეოთხე

სულიერი მდგომარეობების შესახებ

ა) სულის სასიამოვნო და უსიამოვნო მდგომარეობათა შესახებ

§106. სირცხვილი

სირცხვილი მძიმე შეგრძნებაა, რომელიც იბადება სულში იმის გაფიქრებისას, რომ ჩვენ ჩავიდინეთ რაღაც არაღირსეული, სასაცილო ან მდაბალი. ზოგჯერ ეს გრძნობა წარმოიშობა არა მარტო საძრახი საქმის ჩადენისას, არამედ მასზე მხოლოდ გაფიქრებისას, სხვისი ცუდი საქციელის დანახვისასაც კი. ამ გრძნობისადმი მეტი თუ ნაკლები მიდრეკილება სხვადასხვა მდგომარეობაზეა დამოკიდებული. ზოგს რცხვენია ძალზე ხშირად და ძალზე ბევრი რაიმესი, ზოგი კი ამ გრძნობას იშვიათ შემთხვევაში განიცდის. აღზრდა, ზნეობრივი მდგომარეობა, ხასიათი და სხვა ვითარებები აპირობებენ სირცხვილის ხარისხს. ვინც კარგი აღზრდა მიიღო, ბალღობიდან შეეჩვია კეთილზნიან აზრებსა და ქცევას, სხვებზე ხშირად და მეტად რცხვენია ყოველივე ცუდისა. ამ შემთხვევაში კიდევ უფრო მეტი მნიშვნელობა აქვს ჩვევას. მანკი, რომელიც თავდაპირველად სირცხვილს გვრიდა ადამიანს, უკვე აღარ იწვევს შეცბუნებას, როგორც კი ადამიანი ეჩვევა მას. განსაკუთრებით ნიშანდობლივია, რომ ბევრია ისეთი ადამიანი, უაღრესად და მართლა რომ მორცხვია საზოგადოებაში, მაგრამ ძალიან მამაცია, როცა მარტოა.

სირცხვილის გრძნობა შეიძლება და უნდა იყოს ადამიანთა ქცევის მართვის იარაღი. ის განსაკუთრებით უნდა გამოვიყენოთ ბავშვთა აღზრდისას, რომლებშიც ის ჯერ კიდევ არ არის ჩახშობილი მანკიერებასთან ნაცნობობით.