წმიდა ეფრემ ასური

თქუმული წმიდისა ეფრემისი სავსე ცხორებითა

ძველი ქართული თარგმანი

ჵ კაცო უძლურო, უკუეთუ გნებავს პოვნად ცხორებაჲ, მოიგე სიმდაბლე და დაიცევ სარწმუნოებაჲ და მათ მიერ ჰპოვო წყალობაჲ და შენდობაჲ და სიტყუათა ღმრთისათა გულისჴმის-ყოფაჲ. და კუალად, უკუეთუ გნებავს მოგებად ცხორებაჲ პირველად ყოვლისა მოიგე სიწრფოებაჲ და მით ვიდოდე წინაშე ღმრთისა. შეჰრაცხე თავი შენი მსგავსად ჯინჭველისა და ვითარცა მწერისა და მტუერისა და სარასირისა შეურაცხად და ვითარცა ყოლად უმეცარისა, ვითარცა [ჩ]ჩჳლი ყრმაჲ. მიეახლე ღმერთსა და ვიდოდე წინაშე ღმრთისა, რაჲთა ღირს იქმნე სიყუარულსა ღმრთისაგან, ვითარცა-ღა შობილი მშობელთაგან. თქუმულ არს, ვითარმედ უფალმან დაიცვნის [ჩ]ჩჳლნი, და რამეთუ ყრმაჲ სიწრფოებით, უცბობითა, მიეახლის ბოროტსა გუელსა და უპყრის ქედი მისი ჴელითა თჳსითა და არარაჲ ავნის მას, და კუალად უწყით სამე, ვითარმედ იგი ყრმაჲ ზამთრის სიცივესა იქცევინ შიშუელი; და მწჳსნი მოსიერ არიედ და სიცივე ევნებინ, და [ჩ]ჩჳლი თოვლსა და მყინვარსა და სასტიკსა სიცივესა შიშუელი იქცევინ და არაჲ ევნებინ ყოლადვე, რამეთუ მოსიერ არნ იგი სხჳთა სამოსლითა უხილავითა მცველისა მიერ მისისა, და ოდე[ს] იხილნე გუამნი ყრმათა ჩჩჳლთანი და არარაჲ ვნებათაგან შეეხებოდის მათ, გულისჴმა-ყავ, ვითარმედ ღმერთი უზრუნავს და სცავს და ჰფარავს მათ ყოველთაგან ვნებათა და განსაცდელთა სიწრფოებისა და უმეცრებისა მათისათჳს და უცბებისა. და მრავალთა ბრძენთა და მეცნიერთა და მოძღუართა სოფლისათა ესე გულისჴმა-ყვეს და ნებსით დაუტევეს მეცნიერებაჲ მათი სოფლისაჲ და შეევედრნეს სიბრძნესა და მეცნიერებასა ღმრთისასა, და ნეფსით იქმნეს ყრმა ჩჩჳლ სიწრფოებითა, მაშინ ისწავეს მათ ჭეშმარიტი იგი სიბრძნე უშრომელად, რომელი არღარა წარვალს.

აწ უკუე ევედრე ღმერთსა, რაჲთა მოგცეს შენ მიწევნაჲ სარწმუნოებასა ჭეშმარიტსა. და ოდეს აგრძნე სიტკბოებაჲ მისი თავსა შინა შენსა, არღარაჲ დაგაკლდებოდის შენ ქრისტეს მიერ, რომელი გენებოს და დაივიწყო ყოლადვე სოფელი და საქმენი მისნი. ამისთჳს ყოლადვე ილოცევდი და ევედრებოდე ცრემლითა მჴურვალითა და ლმობიერითა გულითა მოსწრაფედ, რაჲთა მოიღო; და ოდეს მოგცეს, არღარა დაშურე მერმე ყოლადვე. და ამისა მოღებასა ამით ღირს იქმნე, რაჟამს მიანდო ყოველი სასოებაჲ შენი მოწყალეთა ღმრთისათა სარწმუნონებით, და მინდობაჲ ღმრთისაჲ უმჯობეს არს შენდა მინდობასა მეცნიერებისა შენისასა. და ოდეს იხილოს ღმერთმან, ვითარმედ მისა ოდენ მინდობილ ხარ, მაშინ მოავლინოს შენ ზედა ძალი, რომელი შენ არა იცოდე, და იგი გფარვიდეს შენ. და იგრძნა უეჭუელად ძალი იგი, რომელი მოიწიის, რომელნი ღირს იქმნიან მიღებად მას. და ვითარცა აგრძნიან იგი, ოდესმე ცეცხლსა შევიდიან უშიშად და არა შეეხის მათ, და ოდესმე სიღრმესა წყალთასა ზედა ვლენედ და არა დაინთქნიან და არცა ეჭუეულ იქმნიან, რამეთუ სარწმუნოებაჲ განაძლიერებნ მათ და არას ზრუნვიდიედ ხილვისათჳს და საქმისა საშინელთა საქმეთათჳს, ვიდრემდის არა განთავისუფლდის გონებაჲ მრავალთა გულის-სიტყუათაგან და მიიწიოს სიწრფოებად უბიწოდ, ვერ შემძლებელ არს გრძ[ნ]ობად სულიერთა.

უკუეთუ უნდეს კაცსა ცნობად საშუებელთა მათ საუკუნეთა, აქაჲთ განიშორენი მრავალ-ფერნი გულის-სიტყუანი სასუფეველისათჳს ცათაჲსა. იტყჳან, ვითარმედ განზრახვაჲ არს სულიერი და ესე ვერ მოიგების საქმითა, არამედ მადლითა და ვიდრემდის არა განიწმიდნეს კაცმან გულის-სიტყუანი თჳსნი, არა ღირს არს ჴსენებადცა მისა, რამეთუ არა სწავლითა მოიგების იგი. უკუეთუ მიიწიო უბიწოებასა, შვილო ჩემო, რომელი მოიგების სარწმუნოებისაგან გულისა და კაცთა განშორებისა, და შეევედრო აღსარებასა უძლურებისასა სიწრფოებით, სცხოვნდე წინაშე ღმრთისა კეთილად და იყო შენ უზრუნველ; ვითარცა-იგი მისდევნ აჩრდილი თჳ[ს]სა გუამსა კაცისასა, ეგრეთვე წყალობაჲ ღმრთისაჲ - მდაბალთა. და უკუეთუ გნებავს მოგებაჲ ამათი, ნუ მისცმ ჴელსა შენსა გულის-სიტყუათა უძლურთა. და უკუეთუ მოგიცვან შენ ყოველთა ბოროტთა და განსაცდელთა მავნებელთა და გაშინებდენ ყოლადვე, ნუ მიხედავ მათ და ნუცა რას ჰზრუნავ მათთჳს. უკუეთუ მინდობილ ხარ ღმრთისა, ვითარმედ იგი შემძლებელ არს დაცვად შენდა და განგებად საქმეთა შენთა. და თუ მისა შედგომილ ხარ, ნურარას ზრუნავ მათთჳს, არამედ არქუ სულსა: მე ღმრთისა შემივედრებიეს თავი ჩემი ერთვე და იგი ყოველსავე მიეწიფების;  მე არას ვზრუნავ, ვითარცა ენებოს, ყოს. მაშინ იხილო სასწაულითა შეწევნაჲ ღმრთისაჲ, ვითარ-იგი ჴსნაჲ მისი მახლობელ არს მათდა, რომელთა ეშინის მისგან. და მადლმან მისმან გარე შეცვნის იგინი უხილავად. და არცა ჯერ-არს მცველისათჳს, რომელ მოცემულ არს ჩუენდა, მარადის ეჭჳ, ვინაჲთგან ვერ ვხედავთ ჩუენ თუალითა ჩუენითა, რამეთუ უხილავ არს, ვითარცა ცუდ იყო. ნუ იყოფინ! და რამეთუ ოდესმე გამო-ცა-ჩნდის თუალთა წინაშე, რაჲთა შენ ირწმუნო.

ოდეს განაგდოს კაცმან ყოველი შემწე ხილული მისგან და სასოებაჲ კაცთა მიმართ, და ღმერთი ხოლო მოიპოვოს სარწმუნოებითა და გულითა წმიდითა, მუნთქუესვე მოიწიოს მისი მადლი და აჩუენოს ძალი თჳსი მრავალ-ფერითა შეწევნითა, პირველად საჩინოჲთა მით, რომლითა ჴორციელად ხედვიდეს შეწევნასა მი[ს]სა და ზრუნვასა მის[ს]ა მისთჳს, რაჲთა მათ მიერ ეუწყოს მას ძალი იგი ზრუნვისა ღმრთისაჲ მისთჳს, რაჲთა საჩინოთგან საქმეთა გულისჴმა-ყოს ჭეშმარიტად, ვითარ-იგი განემარჯუა ყოველი საქმე მისი უშრომელად და გარე წარჰჴადნეს მრავალნი განსაცდელნი სავსენი ბოროტითა. და მან არა უწყინ, რამეთუ ვერ აგრძნის. და სცავნ მას, ვითარცა დედა-მძუძე, რომელი ანუკვებნ და შუებით ზრდიან და ზრუნვით პოხნ ყრმათა მათ, რომელნი ერწმუნნიან; გინა ვითარცა დედაჲ შვილსა თჳსსა სწყალობნ და ჰფარავნ ჴელითა თჳსითა, რაჲთა არაჲ ბოროტი ევნოს მას. და აღუხუნის თუალნი მისნი და უჩუენის, ვითარმედ წარწყმედაჲ მისი მოახლებულ იყო. და გამოიყვანის დაფარულთაგან და განუხუნის წინაშე მის[ს]ა ნამალევნი იგი გულის-სიტყუათანი ძნელოვანნი, რაჲთა მყის შინა გულისჴმა-ყოს მეცნიერებაჲ მათი და გამოცხადნეს მის წინაშე ყოველნი სამალავნი ბოროტთა ეშმაკთანი და ზაკულებაჲ გულის-სიტყუათა მათთაჲ და რომელი-იგი შეუდგს მათ ბოროტი, და მისცის მას გულისჴმის-ყოფაჲ ცნობად მათ ყოველთა და განაბრწყინვის მას შინა ნათელი იგი საიდუმლოჲ, რომლისა მიერ მეცნიერ იქმნის ყოველთა დაფარულთა. და ამისგან ეუწყის, ვითარმედ ლოცვასა შინა მი[ს]სა მოეცემის ყოველი, რომელი ითხოვოს განმგებელისაგან თჳსისა. და ოდეს დააჯერის მადლმან მინდობაჲ ღმრთისა მიმართ, მაშინ იწყის შეყვანებად განსაცდელთა, რომელთა-იგი შემძლებელ არნ ტჳრთად. და მოსცის განსაცდელთა მათ შინა შეწევნაჲ ცნობით, რაჲთა ესრეთ განძლიერდეს და მოიგოს სიბრძნე მტერთა შეურაცხ-ყოფად მინდობითა მისითა ღმრთისა მიმართ. და თჳნიერ ამათსა ვერ შემძლებელ არს კაცი, რაჲთა განისწავლოს ბრძოლათა მიმართ სულიერთა და იცნას მომგებელი თჳსი, და ც[ნ]ნეს საღმრთონი ძალნი და სრულ იქმნეს სარწმუნოებასა შინა თჳსსა და ოდეს იხილოს მადლმან დაწყებად მას შინა საქმეთა ზუაობისა და ამპარტავანებისათა, მიუტევნეს განძლიერებად განსაცდელნი მის ზედა, რაჲთა შეუძლონ მას და რაჲთა ცნას უძლურებაჲ თჳსი და ივლტოდის და მიეახლოს და შეევედროს ღმერთსა სიმდაბლით სარწმუნოებითა და სასოებითა ღმრთისაჲთა. მაშინ იქმნის კაცი იგი სრულ გამოცდილებითა და აღიწიის სიყუარულად. არა შემძლებელ არს კაცი ცნობად ძალსა ღმრთისასა შუებითა და განსუენებითა, და არცა სახილველ არს თუალვაჲ და შეწევნაჲ მისი თჳნიერ უდაბნოს და დაყუდებასა და ადგილთა განშორებულთა შფოთთაგან და თანაქცევისა კაცთაჲსა. ნუ გიკჳრნ შენ, რაჟამს იწყო კეთილისა საქმედ და აღმოეცენნენ შენ ზედა განსაცდელნი ბოროტნი და საშინელნი ყოვლით კერძოვე, რამეთუ ვერ ეგების კეთილისა საქმე თჳნიერ ჭირისა და განსაცდელისა. რამეთუ რომელი კეთილისა საქმე იყოს მაგრიად და ძნელად, იგი შეწირულ არს წინაშე ღმრთისა, რამეთუ ყოველსავე კეთილისა საქმესა ძნელ ეწოდების და იწრო. ყოველსა რომელსა ჰნებავს ღმრთის-მსახურებაჲ ქრისტე იესუჲს მიერ, იდევნენ, რამეთუ ესრე თქუა ქრისტემან: "რომელსა ჰნებავნ შემოდგომაჲ ჩემდა, უარ-ყავნ თავი თჳსი, აღიღენ ჯუარი თჳსი და შემომიდეგინ მე; და რომელსა უნდეს განრინებად სული თჳსი, წარიწყმიდოს თავი თჳსი, და რომელმან წარიწყმიდოს ჩემთჳს, მან პოვოს იგი" (მათე 16. 24-25) . ამისთჳს წინაჲსწარვე გიჩუენა ღმერთმან გზაჲ იგი იწროჲ და საჭირველი, რაჲთა მის მიერ შეხჳდე შენ ცხორებასა მას საუკუნესა. რაჲსათჳს-მე ოდეს დამდაბლდეს კაცი გონებითა, შემოკრბებიან გულის-სიტყუანი. ვითარცა-იგი სული ვერ იხილვების და ვერცა საჩინო იქმნების თუალთა წინაშე ჴორციელთა, ეგრეთვე მდაბალი ვერ საცნაურ არნ კაცთა შორის ხილვითა კიდე ქცევისაგან შერეულებისა კაცთაჲსა.

და ესე არნ ნებაჲ მდაბლისაჲ. უკუეთუმცა შესაძლებელ იყო, და-მცა-იმალა იგი გუამსა შინა თჳსსა. და ესე არს ქცევაჲ მისი საცნობელთა მისთა თანა, რაჲთა არავისგან საცნაურ იყოს. და ვითარცა არა შერაცხილ არს იგი დაბადებულთა თანა, ეგრე შეჰრაცხვის თავი თჳსი და ჰნებავნ, რაჲთა არავინ იცნას, გინა იხილოს იგი. მდაბალსა არა ჰნებავნ ხილვად კრებული ერისაჲ და არცა ჰნებავნ სმენაჲ ჴმასა მრავალ-მეტყუელთა და განმცხრომელთასა, და არცა უყუარნ შუებაჲ და განსუენებაჲ, რომლისაგან იქმნის უდბობაჲ და დაჴსნილობაჲ, არამედ უფროჲსღა ჰნებავნ მას ყუდროებაჲ და დაწყნარებაჲ და უყუარნ შეურაცხებაჲ და სიგლახაკე და დაწუნებაჲ უფროჲს წარჩინებულისასა. და უხარინ ჭირსა ზედა უფროჲს განსუენებისა, და არნ იგი ყოლადვე მოცალე და უზრუნველ და უშფოთველ საქმეთაგან ქუეყანისათა, და არა განუტევნის გულის-სიტყუანი მისნი რორინებად გარე სადავე უდებებით. ხოლო რომელი ეძიებნ მრავალთა საშუებელთა და ფრიადთა სანუაგეთა, იგი მუშაკი არს სიძვისა ეშმაკისაჲ. მრავალთა საჭმელთა მჭამელი შეიგინის თჳნიერ ცნობისა მისისა, ხოლო კოტორი ჴმელი პურისაჲ ტაბლისაგან უბიწოჲსა განსწმედს სულსა ყოველთაგან ვნებათა. სულმან ნაყროვნისა ტაბლისამან და საჭმელთა მისთამან აღუშფოთნის გულნი უბიწოთანი და რომელი მათდა ტაბლად მივიდეს, მსგავს არს იგი ძაღლსა, რომელი საწუნედ ლოკად მივიდის. ხოლო რომელსა მოუგიეს ლოცვაჲ ყოველსა ჟამსა, სული ტაბლისა მისისაჲ უსურნელეს არს მუშკისა. და რომელსა უყუარს ღმერთი, იგი ჰყუარობს მას. მსგავს არს საფასეთა მრავალთა ტაბლაჲ იგი, რომელსა ინაჴ-იდგმენ მღჳძარენი და [მ]მარხველნი, მშრომელნი და მდაბალნი და სათნონი. მიიწრაფე მათდა და მოიღე ცხორებაჲ, და განაცხოელე მით მომკუდარი სული შენი, რამეთუ ქრისტესა მათ თანა ინაჴ-უდგამს და იგი აკურთხევს ტაბლასა მათსა, რაჲთა შეცვალოს სიმწარე იგი შრომათა მათთაჲ სიტკბოებად გამოუთქუმელად, და მსახურნი სულიერნი ამწერობენ მათ და საზრდელსა მათსა წმიდასა. მე ვიცი ძმათაგანი ერთი, რომელმან ცხადად იხილნა იგინი. ნეტარ არს, რომელმან დააყენა პირი თჳსი ნებსით გემოთა მათგან მოცემულთა დამბადებელისაგან, რამეთუ ჭამდენ იგინი კეთილთა მათ საუკუნეთა ტაბლისაგან ღმრთისა, რომლისაგან იზარდებიან ძალნი ნათლისანი. ნეტარ  [არ]ს, რომლისა საზრდელი მისი არს პური იგი, რომელი ზეცით გარდამოჴდა და მოსცა ცხორებაჲ სოფელსა. სული [მ]მარხველისაჲ სურნელ და გემოვან არს, და შემთხუევასა მი[ს]სა მხიარულ არიედ სათნონი, ხოლო ნაყროანსა ეშინინ მიახლოებად მისა და ღონე იძიის, რაჲთა არა ჭამოს მის თანა. სახე [მ]მარხველისაჲ საყუარელ არს წინაშე ღმრთისა და რომელსა უყუარან გემონი, ივლტინ იგი მოძმეობისაგან მისისა. ფრიად აქებს ქრისტე მყუდროთა და მდუმარეთა, ხოლო რომელი წარტყუენულ არს ეშმაკისაგან, და განცხრომითა და შეურაცხებითა არა ჰნებავს ყოლადვე მიახლებაჲ მისი. ვისმე არა უყუარდეს მდაბალი და დაშნი, არამედ ამპარტავნსა და ზუავსა, რამეთუ უცხო არს იგი საქმეთაგან მისთა. ხოლო ჩუენ შევიყუაროთ სიმდაბლე და მოვიძულოთ ამპარტავნებაჲ და ღმერთსა სათნო-ვეყუნეთ, რომლისაჲ არს დიდებაჲ უკუნითი უკუნისამდე, ამენ.

"მამათა სწავლანი" - X-XI ს.ს. ხელნაწერების მიხედვით გამოსცა ილია აბულაძემ

ტექსტი გადმოღებულია საიტიდან http://titus.uni-frankfurt.de/