მწყემსი კეთილი

მიტროპოლიტი
ანტონ სუროჟელი

ისწავლეთ ლოცვა!..

„სიღრმეში მიმავალ გზაზე“

მე ვამბობდი, რომ ერთ-ერთი იმ პრობლემათაგანი, რომელთა წინაშეც გამუდმებით ვდგავართ და რომლებივ აუცილებლად უნდა გადაიჭრას, არის ის, თუ საით მივმართოთ ლოცვა. და მე ამგვარი რამ შემოგთავაზეთ: საკუთარი თავისკენ... მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ლოცვა, რომელიც გვსურს ღმერთს შევწიროთ, თავად ჩვენს მიერ შესაფერისად გააზრებული და განცდილია, შეგვიძლია, მასთან ერთად წარვდგეთ ღვთის წინაშე. თუ უყურადღებონი ხართ იმ სიტყვების მიმართ, რომელსაც წარმოსთქვამთ, თუ თქვენი გული არ ეხმაურება მათ და თუ თქვენი ცხოვრება არ მიილტვის იქით, საითაც - თქვენი ლოცვა, ის ღმერთამდე ვერ ამაღლდება. ამიტომ, როგორც უკვე ვთქვი, პირველი, რისი გაკეთებაც გვმართებს, ესაა ავირჩიოთ ის ლოცვა, რომლის წარმოთქმასაც შევძლებთ მთელი ჩვენი გულით, ჩვენი გონებით, ჩვენი პირადი ნებით. ლოცვა, რომელიც შეიძლება, არც იყოს ლიტურგიკული პოეზიის საუკეთესო ნიმუში, მაგრამ აუცილებლად უნდა იყოს მართალი და არა იმაზე სუსტი, რისი გამოხატვაც ჩვენ გვსურს. ჩვენ ეს ლოცვა მთელი მისი სიზუსტითა და სიმდიდრით უნდა გვახსოვდეს.

ლოცვის სიტყვების შერჩევისას სამი რამ უნდა გავაკეთოთ: შეგვიძლია, საკუთარი სიტყვებით ვილოცოთ. - ეს ის ლოცვაა, რომელიც ჩვენი საკუთარი სულიდან გადმოჩქეფს; შეგვიძლია, წარმოვთქვათ მოკლედ ფორმულირებული ლოცვა, ლოცვის ეს სახე სიმოკლის გამო მეტად ინტენსიურია, დიდ სივრცეს მოიცავს და მეტად დიდი მნიშვნელობა აქვს. ასევე შეიძლება, გამოვიყენოთ ლოცვა, რომელსაც ხშირად დაუდევრობის გამო „მზა ლოცვებს“ უწოდებენ. ესაა ყველაზეზ უფრო მიწიერი წარმოშობის მქონე ლოცვები. ადამიანებს სჭირდებათ ლოცვა, რომელიც სხვადასხვა ყოფით პრობლემებთან არის დაკავშირებული. მათ წმიდანების საკუთარი სულიერი მოთხოვნილებების მიხედვით კი არ ქმნიდნენ, არამედ სულიწმიდა წერდა მათ სულებში ამ ლოცვების სიტყვებს. მინდოდა, რომ ლოცვის თითოეული ამ სახეობის შესახებ მეთქვა რაიმე.

„თავისუფალი“, „ბუნებრივი“ ლოცვა, ლოცვა საკუთარი სიტყვებით ორ შემთხვევაშია შესაძლებელი. მაშინ, როდესაც ჩვენ უცაბედად ღვთის მყოფობას შევიცნობთ და ეს შეცნობა ჩვენგან ლოცვით გამოძახილს, სიხარულს, პასუხის ყოველგვარი იმ ფორმით გამოხატვას მოითხოვს, რისი ძალაც შეგვწევს, იმისათვის, რომ ბოლომდე გულწრფელნი ვიყოთ და ცოცხალი ღმერთის წინაშე შევძლოთ წარდგომა. ან მაშინ, როდესაც გავაცნობიერებთ, რომ სასიკვდილო საფრთხის წინაშე აღმოვჩნდით, ღმერთს მივმართოთ და სასოწარკვეთილებისა და მარტოობის სიღრმიდან ვყვირით, ვყვირით იმ გრძნობით, რომ არ არსებობს შველა, თუ ღმერთი არ გვიშველის.

ეს მდგომარეობები ორ სრულიად ურთიერთსაწინააღმდეგო პოლუსზე იმყოფებიან: როდესაც ვხედავთ საკუთარ უსასოო მდგომარეობას, საკუთარ მარტოობას, უღმერთობას, მწუხარებას და არ ძალგვიძს, მათ დავუძვრეთ. ან - სასწაული: რომ ჩვენ უეცრად ღვთის პირისპირ აღმოვჩნდით, როდესაც შეგვიძლია, როდესაც შეგვიძლია, სპონტანურად ვილოცოთ, ხოლო რომელ სიტყვებს გამოვიყენებთ, განსაკუთრებული მნიშვნელობა არა აქვს. შეიძლება გუჩერებლად ვიმეოროთ: - „რა კარგია! რა კარგია!“ შეიძლება, ნებისმიერი სიტყვები წარმოვთქვათ, იმიტომ, რომ სიტყვებს მნიშვნელობა არა აქვს, ისინი მხოლოდ განწყობილებას გადმოსცემენ. ბრმად და უგუნურად გამოხატავენ ჩვენს სიყვარულსა თუ ჩვენს მწუხარებას. თქვენ ალბათ გახსოვთ ის ეპიზოდი სახარებიდან, როდესაც ფერისცვალებისას პეტრე მიმართავს ქრისტეს: - „ვქმნათ აქა სამ ტალავარ: ერთი შენთვის, ერთი მოსესთვის და ერთი ელიასთვის“. და მახარებლის თქმით - „არა იცოდა, რაიმცა მიუგო“ (ნახ. მარკ. 9,6), იმიტომ, რომ საკუთარ თავს არ ეკუთვნოდა; ის პირისპირ აღმოჩნდა რაღაც ისეთი შემაძრწუნებელის პირისპირ, რომ თქვა ის, რაც პირველად მოუვიდა თავში. გრძნობათა სიჭარბის გამო თავისი მდგომარეობა ამგვარად გამოხატა.

ამიტომ თუ გვეგონება, რომ მთელი ცხოვრების განმავლობაში შეგვიძლია, ჩვენი სიტყვებით ვილოცოთ, ე.ი. ბავშვურ ცდომილებაში ვიმყოფებით. „თავისუფალი ლოცვა“ გულის სიღრმიდან უნდა იყოს ამოხეთქილი. ჩვენ ვერ შევძლებთ, უბრალოდ ონკანი გავხსნათ, რომ ის წამოვიდეს. არ არსებობს ისეთი ჭა, რომლიდანაც მას ნებისმიერი დროს ამოვხაპავთ. ის ჩვენი სულის წიაღიდან ძგერს - ან სასოწარკვეთილების ან განცვიფრების გამო და არა - იმ საშუალო მდგომარეობაში, როდესაც ჩვენ არც ღვთისმყოფობით ვართ შეძრულნი, არც იმ საშინელებით, რომ ჩვენ ასეთები ვართ და რომ ასეთია ჩვენი მდგომარეობა!.. ასეთ მდგომარეობაში იმის მცდელობა, რომ თავისუფალ ლოცვას მივმართოთ, სრულიად ილუზიური სავარჯიშოა. არის დროის მონაკვეთები, როდესაც არა ზღვის ფსკერზე ვართ ჩაძირულები და არც ტალღების თავზე ვართ მოქცეულები და იმისათვის, რომ ვილოცოთ, აუცილებელია, რაღაც საკუთარ თავზე ძალდატანებით მოვიმოქმედოთ. ეს ის პერიოდებია, როდესაც სპონტანური ლოცვა არ შეგვიძლია და ამიტომ ლოცვისათვის ძალისხმევაა საჭირო. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, იმიტომ, რომ ლოცვითი ცხოვრების დასაწყისში ბევრს ჰგონია, რომ არ არის საკმარისად გულწრფელი, თუკი ლოცვის ყველა სიტყვას და ფრაზას მთელი ძალით არ განიცდის და ამიტომ მისი ლოცვა უმართებულოა. ზოგჯერ შესაძლოა, ვიყოთ სრულიად გულწრფელნი გონების სინათლითა თუ ნების მიმართულებით, თუმცა ამა თუ იმ მომენტში სიტყვა და თვით ქმედებაც კი გამოხატავს იმას, რასაც ამ წუთას არ განიცდი.

მაგალითი, რომელიც ახლა გამახსენდა ასეთია: როდესაც ოჯახთან ცხოვრობთ და მომქანცველ სამუშაოზე მუშაობთ, ხშირად სახლში დაბრუნება გადაქანცულს გიხდებათ. ასეთ დროს თუ დედა, მამა, და ან ოჯახის რომელიმე სხვა წევრი გკითხავს: - „შენ მე გიყვარვარ?“ შენ უპასუხებ: - „დიახ“. მაგრამ თუკი ადამიანი დაიჟინებს: - „მაგრამ დანამდვილებით გიყვარვარ სწორედ ახლა, განიცდი ამ სიყვარულს?“ ასეთი შემთხვევაში პატიოსნად თუ უპასუხებდით, ალბათ იტყოდით: „არა, ამჟამად არ განვიცდი არაფერს - ზურგის ტკივილის და სხეულის დაღლილობის გარდა“. მაგრამ სრულიად მართალი იქნებით, თუ იტყვით, რომ გიყვართ, იმიტომ, რომ შესანიშნავად იცით, დაღლილობის საფარქვეშ სიყვარულის ცოცხალი წყარო იმალება. და როდესაც ქრისტე ამბობს: „ვისაც ვუყვარვარ, ჩემი მცნებები აღასრულოს...“ ეს არ ნიშნავს: „თუ მე გიყვარვარ, გამუდმებით აღტაცებულ მდგომარეობაში უნდა იმყოფებოდე...“ არამედ - „თუ ჩემი გჯერათ, იმის მიხედვით იცხოვრეთ, რაც მოგეცათ“. ეს იმას ნიშნავს, რომ იმაზე ცოტა მეტი გავაკეთოთ, რაც მოგვეთხოვება, სულ ცოტა მეტი, იმაზე, რასაც ჩვენი სურვილით გავაკეთებდით.

ასე რომ, ლოცვის საჭიროება და აუცილებლობა ნამდვილად არის, არსებობს უამრავი ლოცვა, რომელიც მამებმა შექმნეს და სულიწმიდის მიერ არის ნაკარნახევი. არსებობს ფსალმუნები, უამრავი მოკლე თუ ვრცელი ლოცვა. საჭიროა, საკმარისი რაოდენობით მოვიძიოთ და ვისწავლოთ ისინი, რომ საჭიროების დროს გამოვიყენოთ, თითოეული ჩვენგანი ხომ განსაკუთრებით მგრძნობიარეა ამა თუ იმ ლოცვის მიმართ, მეტად განიცდის მის სიტყვებს, რადგან ეს სიტყვები გამოხატავენ რაღაცას ღმერთის, საკუთარი თავის, ცოდვის თუ ნეტარების შესახებ, რაღაცას - ისეთს, რაც ჩვენ უკვე ვიცით გამოცდილებით. ზეპირად ისწავლეთ ეს სიტყვები და მაშინ, როდესაც სულით იმდენად დაეცემით, როდესაც სასო იმდენად წარგეკვეთებათ, რომ საკუთარ თავში ვეღარ აღმოაჩენთ პირადად თქვენს სიტყვებს, ისეთს, ღმერთს რომ შესწირავდით, ლოცვის ეს სიტყვები თქვენს ცნობიერებაში ამოტივტივდებიან, როგორც საჩუქარი ღვთისა და ეკლესიისა და თქვენს დაშრეტილ ძალებს აღადგენენ. ასე რომ, ჩვენ ნამდვილად გვჭირდება ლოცვები, რომელთაც ვისწავლით ზეპირად და იმდენად გავითავისებთ, რომ საკუთარი არსების ნაწილად ვაქცევთ.

მართლმადიდებელ ეკლესიას აქვს საკმაოდ ვრცელი დალა-საღამოს ლოცვები. მათი კითხვა ნახევარი საათის განმავლობაში გრძელდება და ხშირად ხდება, რომ მორწმუნეებმა ეს ლოცვები ზეპირად იციან, რათა საჭიროებისას წარმოთქმა შეძლონ. თუ ჩვენი ცხოვრება არ არის მოქმედი ლოცვა, თუ ჩვენი ცხოვრება და ლოცვა ერთმანეთზე არ არის გადაჯაჭვული, მაშინ ლოცვა იმ თავაზიან მადრიგალებს ემსგავსება, რომელსაც მოცალეობისას შევწირავთ ღმერთს მაშინ, როდესაც მისთვის დროს ვიპოვით. თუ დილის ლოცვაში წარმოსთქვით ლოცვის რომელიმე სიტყვები, მოვალენი ხართ, ეს სიტყვები მთელი დღის განმავლობაში განახორციელოთ კიდეც. ალბათ ვერ შესძლებთ, რომ აიღოთ რომელიმე ლოცვა და მთელი დღის განმავლობაში მისით ცხოვრობდეთ, ნახევარი საათის განმავლობაშიც რომ შესძლოთ ეს, დიდი მიღწევა იქნება, აბა შეეცადეთ და აიღეთ ეს სიტყვები: „განმზადებულ არს გული ჩემი შენდამი, ღმერთო...“ და ნახევარი საათის განმავლობაში ისე იცხოვრეთ, რომ თქვენი გული მისი ნების აღსასრულებლად იყოს გახსნილი. ნახევარი საათის შემდეგ რაიმე სხვაზე გადადით. იმიტომ რომ, თუ ერთ ლოცვას დიდი ხნის განმავლობაში გაიმეორებთ, ბოლოს იმით დაამთავრებთ, რომ იტყვით: - „მორჩა, მეტი აღარ შემიძლია“. და სრულიად მიატოვებთ ამ საქმიანობას. მაგრამ თუ რამდენიმე ლოცვით ფრაზას შეარჩევთ და დროის გარკვეულ მონაკვეთებში ერთმანეთს შეუნაცვლებთ მათ, ნახავთ, რომ ლოცვის სიტყვები თანდათანობით გაცოცხლდებიან თქვენში, განმსჭვალავენ თქვენს ნებას და სახეს უცვლიან მასაც და თქვენს სხეულსაც, იმიტომრ, რომ მცნებების აღსრულება მხოლოდ სხეულის მონაწილეობით არის შესაძლებელი.

შესაძლოა, ისიც მოხდეს, რომ თქვათ: - „მე არცთუ ისე განვიცდი ამ სიტყვებს“. მაგრამ მთავარი მაინც ის არის, რომ ისინი თქვენს ღრმა, უმთავრეს რწმენას გამოხატავენ.

ამასთან, შეგიძლიათ ილოცოთ გამუდმებული (რამდენადაც ეს შესაძლებელია) ლოცვითი მოხმობით, რომელიც შეიძლება მთელ დღეს ან მთელ თქვენს ცხოვრებას ფონად გასდევდეს. ამჯერად მხედველობაში მაქვს სპეციალური მართლმადიდებლური პრაქტიკა, რასაც იესოს ლოცვას ვუწოდებთ: უფალო, იესო ქრისტე, შემიწყალე მე, ცოდვილი. ეს ლოცვა უპირატესია ბერ-მონაზონთათვის, მაგრამ მას ერისკაცებიც იყენებენ. ეს ლოცვა ღმერთის პირისპირ გვაყენებს და პირადად ჩვენს მდგომარეობას განსაზღვრავს.

ამ ლოცვაში პირველ რიგში ვაღიარებთ ქრისტეს, როგორც უფალს, ანუ ვაღიარებთ მის ძალაუფლებას ჩვენზე, ანუ იმას, რომ იგი არის უფალი და ღმერთი ჩვენი. ეს იმას გულისხმობს, რომ ჩვენს ნებას მის ნებას გადავცემთ. შემდეგ სახელით - იესო ვაღიარებთ განხორციელების რეალურობას და ყოველივე იმას, რასაც განხორციელება გულისხმობს. შემდეგ - ქრისტე: ეს ის არის, ვისშიც განხორციელებულ ღვთის სიტყვას ვხედავთ, ძველი და ახალი აღთქმის მიხედვით - ცხებული ღვთისა. ანუ ჩვენ ვაღიარებთ ჩვენს რწმენას არა მხოლოდ იესო ქრისტეს, არამედ სამპიროვანი ღმერთის მიმართ, იმიტომ, რომ იგია ძე მამისა და გალილეველ წინასწარმეტყველში ვერავინ შეიცნობს განხორციელებულ ღვთის სიტყვას, თუ სულიწმიდა არ ასწავლის მას დაინახოს, შეიცნოს, და თაყვანისცეს მას. სარწმუნოების ეს მეოთხე აღიარება უფლებას გვაძლევს, სიმართლით ვიდგეთ ღმერთის პირისპირ. და ბოლოს - შეგვიწყალენ ჩვენ. რაც ბერძნულად ჟღერს, როგორც - კირიე ლეისონ.

თუ ლოცვაში ჩვენს მიერ გამოყენებულ სიტყვენს ჩვენსავე რეალურ სიტყვებს არ შევუთავსებთ, ისინი აზრს მოკლებულნი აღმოჩნდებიან: ისინი დაემსგავსებიან მშვილდს - ლარის გარეშე. საიდანაც ისრის გასროლა შეუძლებელია. დიდი უაზრობაა, ღმერთს სთხოვო რაიმე ისეთი, რისთვისაც თვითონ მზად არა ხარ. როდესაც ვამბობთ: „უფალო მიხსენ მე ამ განსაცდელისაგან“ და ამავ დროულად ამ განსაცდელთა შეხვედრას ყოველგვარი ხერხებით ვცილობთ, თანაც გვჯერა, რომ ღმერთი სადარაჯოზეა და ძალით გამოგვტაცებს განსაცდელის ხელიდან, ასეთ შემთხვევაში ძალიან მცირე შესაძლებლობა არსებობს წარმატებისათვის. ღმერთი ძალას გვაძლევს, მაგრამ ეს ძალა თვითონ უნდა მოვიხმაროთ. როდესაც ლოცვაში უფალს ვთხოვთ, მოგვცეს ძალა მისი სახელის განსადიდებლად, ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ვთხოვთ, ჩვენს მაგივრად იმოქმედოს, იმიტომ რომ, თვითონ მეტისმეტად უნებისყოფოები ვართ და მოქმედება არ შეგვიძლია.

წმიდათა ცხოვრებაში ძალიან ბევრი მაგალითია. დასავლეთის ეკლესიის ერთ-ერთი წმინდანის ცხოვრებაშიც ხდება ასეთი შემთხვევა: ფილიპე ძალიან ფიცხი ხასიათის ადამიანი  იყო, ხშირად ჩხუბობდა, მონასტრის ძმები ბევრს ითმენდნენ მისგან და თვითონაც მეტისმეტად შეწუხებული იყო. ერთხელ მან იგრძნო, რომ ასე გაგრძელება აღარ შეიძლებოდა, ცნობილი არ არის, მასში სათნოებებმა გაიღვიძა თუ თანამოძმეების ატანა ვეღარ შეძლო. იგი შევარდა სამლოცველოში, ქრისტეს გამოსახულების წინაშე მუხლზე დაემხო და შეევედრა მას, ეხსნა იგი - ფილიპე მრისხანების ვნებისაგან. ამის შემდეგ იგი იმედით აღსავსე გამოვიდა სამლოცველოდან, პირველი, ვინც გზად შეხვდა, იყო ერთი ძმა, რომელსაც მასში მრისხანება არასოდეს გამოუწვევია და ცხოვრებაში პირველად ეს ძმა მას უხეშად და კადნიერად გამოელაპარაკა. ფილიპე განრისხდა და გაბრაზებულმა განაგრძო გზა. უცებ იგი მეორე ძმას შეხვდა, რომელიც მას ყოველთვის სიხარულსა და სიმშვიდეს ანიჭებდა. მაგრამ ამჯერად ისიც გამომწვევად მოექცა. მაშინ ფილიპე სამლოცველოში დაბრუნდა, კვლავ ქრისტეს ფეხთა ქვეშ დაეცა და მიმართა: - „უფალო, მე ხომ გთხოვე გაგეთავისუფლებინე მრისხანების ვნებისაგან“?! და უფალმა მიუგო: „დიახ, ფილიპე, სწორედ ამიტომ გივლენ ამდენ განსაცდელს, რომ განეშორო ამ ვნებას.

ვფიქრობ, მეტად მნიშვნელოვანია, გავაცნობიეროთ, რომ ღმერთი სწორედ ამგვარად მოგვექცევა ჩვენც; ის ყოველდღიურად, კვლავ და კვლავ არ ავა ჯვარზე ჩვენთვის. რაღაც ეტაპზე თვით ჩვენ უნდა ავიღოთ ეს ჯვარი და ვზიდოთ იგი. თითოეულმა ჩვენგანმა თავისი ჯვარი უნდა იტვირთოს და როდესაც ლოცვაში ვითხოვთ რაიმეს, ეს იმას გულისხმობს, რომ თვითონაც მთელი ძალით შევუდგებით საქმეს, მთელი ჩვენი გონებითა და სულით, რაც კი შეგვიძლია, ყველაფერი ჩავდოთ თითოეულ ქმედებაში, მთელი ჩვენი ვაჟკაცობითა და ენერგიით, რაც გაგვაჩნია. ამის გარდა ჩვენ ვასრულებთ საქმეს მთელი იმ ძალით, რასაც ღმერთი გვაძლევს, თუ ამას არ ვიზამთ, ჩვენი ლოცვა დროის ამაო ხარჯვა ყოფილა. ეს იმასაც ნიშნავს, რომ სიტყვები - „უფალო, შეგვიწყალენ!“ ან ნებისმიერი სხვა სიტყვა, რომელსაც წარმოვსთქვამთ, თვით ჩვენსკენ უნდა მოვმართოთ; გონება სიტყვების მიერ უნდა იყოს ფორმირებული, მათთან შეწყობილი, ჰარმონიულად არსებობდეს მათთან, მათით იყოს სავსე. ჩვენს გულს ეს სიტყვები სრული დამაჯერებლობით უნდა კვებავდეს და გამოხატავდეს მას მთელი ძალით - რამდენადაც ამის ძალა შეგვწევს; ჩვენი ნება მათ მიერ უნდა იყოს მოცული და ქმედებაში გადაიზარდოს. ამგვარად, ლოცვა და მოქმედება უნდა იქცეს ლოცვითი მდგომარეობის ორგვარ გამოხატულებად ღვთის წინაშე, საკუთარი თავის წინაშე, ყოველივე იმის წინაშე, რაც ჩვენს ირგვლივ არსებობს. სხვაგვარად დროს ტყუილუბრალოდ დავკარგავთ. რა აზრი აქვს, უამბო ღმერთს იმაზე, რომ რაღაც ისე არ არის, ხოლო, როდესაც იგი ბრძოლისათვის მოგცემს ძალას, იჯდე და ელოდო, ვიდრე შენს მაგიერ იგი თავად მოიმოქმედებს ყველაფერს. რა აზრი აქვს, ამტკიცო რაღაც სიტყვებით, რომლებიც ისე ღატაკნი, ისეთი უაზრონი არიან, რომ ჩვენსა და ღმერთს შორის აბლაბუდას ქსელივით არიან გაბმულნი.

ამიტომ ზუსტი, საჭირო სიტყვები იპოვე; იპოვე და მათ მთელი ყურადღებით მიეჯაჭვე. ეს ხომ სიმართლის სიტყვებია, ის სიტყვები, რომელთაც ღმერთი შეისმენს, თუკი ისინი მართალია. მთელი შენი გული ჩადე მათში. დაე, ეს სიტყვები აზრობრივად გაცოცხლდნენ, იმიტომ, რომ ისინი მართალია და საშუელება მიეცი მათ, რომ შენი გული ღრმად გამსჭვალონ.

ლოცვის სიტყვებს აქვს ზემოქმედების ისეთი ძალა, რომელიც მათ აღსრულებას ვალად გაკისრებს. ლოცვის სიტყვები შეიძლება, წარმოთქვათ მხოლოდ იმის გაცნობიერებით, რომ „რადგან მე ვამბობ, ეს ნიშნავს, რომ მე გავაკეთებ ამას, როგორც კი საშუალება მომეცემა“. როდესაც თქვენ ღმერთს ეუბნებით: „ნებისმიერ ფასად, ნებისმიერ ფასად, უფალო, მიხსენ მე!“ თქვენ უნდა გახსოვდეთ, რომ ამით მთელი ძალისხმევით მობილიზება გაუკეთოთ საკუთარ ნებას, იმიტომ, რომ ოდესმე ღმერთი გეტყვით: „აი, ფასი, რომელიც უნდა გადაიხადოთ“. ძველი მწერლები ამბობდნენ: „დაღვარე სისხლი და მიიღებ სულს“. აი - ფასი. მიატოვე ყველაფერი და მიიღებ ზეცას; მიატოვე მონობა - მოიპოვებ თავისუფლებას. და ასევე, როგორც თქვენი ნება მხოლოდ ლოცვის აქტში კი არ მონაწილეობს, არამედ მისგან გამომდინარე ყოველ მოვლენაში მონაწილეობს სხეულიც. იმიტომ, რომ ადამიანი მარტო უბრალოდ სული კი არ არის, რომელიც მხოლოდ გარკვეული ხნითაა შეკავშირებული სხეულთან; ადამიანი არის სხეული და სული - ერთი მთლიანი არსება. ამიტომ ლოცვაში ფიზიკური ძალისხმევაც უნდა ჩაერთოს, ფიზიკური მზაობა; თუ საკვები ზედმეტად გამძიმებთ და ლოცვის საშუალებას არ გაძლევთ, ეს ძალისხმევა მარხვაშიც უნდა ჩავრთოთ. ამგვარად თუ მოიქცევით, ეს იმას ნიშნავს, რომ კარზე აკაკუნებთ.

ახლა, თუ ყველა ამ სიტყვით შეიარაღებულნი, ჩვენ შიგნით შეღწევას ვაპირებთ, ისე როგორც მაღაროელები ბურღავენ მიწას და მის წიაღში ჩადიან, რათა იქიდან ზედაპირზე ამოიტანონ რაღაც, მაშინ რისკისათვის მზად უნდა იყოთ: სიღრმეში ჩასვლა მეტად ძნელია. ეს უბრალოდ ჟღერს; ყველანი ვთვლით, რომ ჩვენში არის სიღრმე და რაც უფრო ღრმად ჩადიხარ მასში, მით უფრო შესანიშნავი ხდება იგი. მაგრამ ეს არც ისე ადვილია. დიახ, - როდესაც ჩვენ საკმარიდან ჩავუღრმავდებით, მაშინ ეს მართალია, მაგრამ გზა ძალიან ჰგავს მონათხრობს წმ. გრაალის ან იდუმალი ქალაქის ძებნას. გზად შეიძლება, მრავალ ურჩხულთან მოგვიწიოს შეხვედრამ და ეს ურჩხულები სულაც არ არიან ეშმაკები, სულაც არ არიან ჩვენი ახლობლები, არამედ ჩვენ თვითონ ვართ. და ამიტომ ყველაფერი გაცილებით უსიამოვნო და გაცილებით ძნელი ხდება.

ჩვეულებრივ სიხარბე, შიში, ცნობისმოყვარეობა გვაიძულებს საკუთარი თავის გარეთ ვიცხოვროთ. თავის წიგნში „ადამიანი, ეს უცნობი...“ ალექსის კარელი ამბობს: „თუ საკუთარ თავს ვკითხავთ, სად არის ჩვენი პიროვნების ზღვარი, მაშინ ვნახავთ, რომ ენა ტკბილეულისმოყვარულია და საცეცების მსგავსად ეპოტინება ყველაფერს, რაც საჭმელად გამოდგება, თვალები ცნობისმოყვარეა, საცეცებით მიემართება ყოველივე საინტერესოს, ყურები - ცნობისმოყვარისა უფრო და უფრო გრძელდებიან, ცდილობენ, მეტი და მეტი დაიჭირონ“. მაგრამ თუ ასეთ მდგომარეობაში საკუთარ ავტოპორტრეტს დავხატავთ, ვნახავთ, რომ ჩვენი შინაგანი ქონება არც ისე დიდია, იმიტომ, რომ ყველაფერი გარეთაა მიმართული. ამიტომ პირველი, რაც უნდა გავაკეთოთ, არის ის, რომ მოვაშოროთ ჩვენი საცეცები ყველაფერს და შიგნით შევიკეცოთ ისინი. შეუძლებელია, სიღრმეში მიდიოდე მაშინ, როდესაც ერთიანად გარეთ იმყოფები.

შეეცადეთ და გზად კიდევ მრავალ საჭირო რამეს აღმოაჩენთ. მაგალითად, მონახეთ დრო, რომ საკუთარ თავთან განმარტოვდეთ: დაკეტეთ კარი და გარკვეული ხნის მანძილზე, როცა გასაკეთებელი არაფერი გაქვთ, დაჯექით თქვენს ოთახში და უბრალოდ თქვით: - „ეხლა მე საკუთარ თავთან ვარ“. ცოტა ხნის შემდეგ მოწყენილობა შეგიპყრობთ და ეს მეტად ბევრის მასწავლებელია. ეს მიგვახვედრებს, რომ მაშინ, როდესაც ათი წუთის განმავლობაში გვბეზრდება ჩვენი თავი, უკვე გასაკვირი აღარ არის, რომ მასთან ყოფნა სხვებსაც ბეზრდებათ! რატომ ხდება ასე? იმიტომ ხომ არა, რომ ჩვენ თითქმის არაფერი გვაქვს საერთო საკუთარი გონების, საკუთარი ემოციების, საკუთარი ცხოვრების გამოსაკვებად? იმიტომ რომ, თუ ჩვენს ცხოვრებას დაჟინებით დავაცქერდებით, ძალიან სწრაფად აღმოვაჩენთ, რომ ხანდახან ჩვენ რაღაცნაირად - შიგნიდან გარეთ ვცხოვრობთ, როგორც წესი, სტიმულს, გარეგნულ გამაღიზიანებელს ვეხმაურებით. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ჩვენ ვცხოვრობთ ასახვითი ცხოვრებით, ვრეაგირებთ. რაღაც მოხდა - და ჩვენ ვეხმაურებით; ვიღაც ლაპარაკობს - და ჩვენ ვპასუხობთ. მაგრამ, როდესაც ფიქრის, საუბრის ან მოქმედების სტიმული არ არის, უცებ აღმოჩნდება: ჩვენს შიგნით ძალიან ცოტა რამ არის ისეთი, რაც რაიმე მიმართულებით მოქმედების სურვილს აღგვიძრავს და ეს მეტად დრამატული აღმოჩენაა: ჩვენ სრულიად ცარიელები ვართ, ჩვენ შიგნიდან არ ვმოქმედებთ, არამედ, პირიქით, საკუთარი შინაგან ცხოვრებას არად ვაგდებთ, სინამდვილეში გარედან ვიკვებებით; რაღაც ხდება და გვაიძულებს რაღაცის კეთებას, მხოლოდ ხანდახან ვახერხებთ, რომ ვიცხოვროთ უბრალოდ - იმ სიღრმითა და სიმდიდრით, რომელიც საკუთარ თავში გვეგულება.

დიკენსის „პიკვიკის კლუბის ჩანაწერებში“ არის ნაწყვეტი, რომელიც ძალიან კარგად ასახავს ჩემს და შესაძლოა - თქვენს ცხოვრებასაც. პიკვიკი მიემგზავრება კლუბში და ქირაობს მეეტლეს; გზად იგი მეეტლეს უამრავ შეკითხვას აძლევს და სხვათა შორის ეკითხება: - „როგორ ახერხებს ეს საცოდავი და უძლური ცხენი ამხელა ეტლის ზიდვას?“ და მეეტლე პასუხობს: „- საქმე ცხენში კი არ არის, არამედ ბორბლებში“. „ამით რისი თქმა გსურთ?“ - კვლავ კითხულობს პიკვიკი და პასუხად იღებს: - „ხედავთ, რომ ჩვენი ბორბლების წყვილი შესანიშნავია, ისე შესანიშნავადაა გაზეთილი, რომ საკმარისია, ცხენი ოდნავ დაიძრას და ბორბლები ბრუნავს იწყებენ, საცოდავი ცხენები იძულებულები არიან საკუთარი სიცოცხლის გადასარჩენად გაიქცნენ“. შეხედეთ, თუ როგორ ვცხოვრობთ ჩვენ - უმეტეს შემთხვევაში: ჩვენ ის ცხენი კი არ ვართ, რომელიც ეტლს ეზიდება, არამედ ის, რომელიც ეტლს გაურბის, რომ მისი მსხვერპლი არ აღმოჩნდეს...

და სწორედ იმიტომ, რომ არ ვიცით, როგორ ვიმოქმედოთ გარეგნული ბიძგის გარეშე, აღმოჩნდება: ჩვენ არ ვიცით, რა ვუყოთ საკუთარ თავს და უფრო და უფრო მოსაწყენი ხდება ჩვენი ცხოვრება. ამიტომ დასაწყისისთვის განმარტოებულად ჯდომა უნდა ისწავლოთ, მოწყენილობას არ შეუშინდეთ და შეგეძლოთ, აქედან შესაბამისი დასკვნები გააკეთოთ.

მალე ჩვენ უარესი რამ გვემართება, ვიდრე მოწყენილობაა. იმიტომ, რომ ეს ის მოწყენა კი არ არის, როდესაც შეგიძლია თქვა: - „მე აქტიური ადამიანი ვარ და მივეჩვიე, რომ მოყვასს სარგებლობა მოვუტანო; მე ყოველთვის სიკეთის ქმნით ვარ დაკავებული და ეს უქმად ყოფნა, როდესაც სხვებისთვის არაფერს ვაკეთებ, მძიმე განსაცდელია“. არა. ამ დროს შენ ნელ-ნელა რაღაც - სულ სხვას აღმოაჩენ. ჩვენ მოწყენილები ვართ, ვცდილობთ გავექცეთ ამ მოწყენილობას და საკუთარ თავს ვუღრმავდებით, რომ იქ მაინც ვიპოვოთ რაიმე, რაც ამ მოწყენილობას გაფანტავდა, მაგრამ ძალიან ჩქარა აღმოვაჩენთ, რომ არაფერი არ არის... ყველაფერზე, რაზეც ფიქრი შეგვეძლო, უკვე ათჯერ ვიფიქრეთ; ჩვენი ემოციების მთელი მარაგი პიანინოს კლავიატურას ჰგავს, რომელიც დავხურეთ, იმიტომ, რომ ის თავსითავად არ უკრავს. ვიღაც გვჭირდება - ვინც კლავიშებზე დაუკრავს. ჩვენ მიჩვეულები არა ვართ „არაფერი არ ვაკეთოთ“, და შფოთი გვიპყრობს, შფოთი კი აუტანელ ტანჯვას გვაყენებს. მეუდებნოე მამები რომ წაგეკითხათ, შეძლებდით, გაგეხსენებინათ, რომ იყო მომენტები, როდესაც ისინი უბრალოდ გამორბოდნენ სენაკებიდან და ყვირილით ითხოვდნენ შველას იმის იმედით, რომ ვინმეს ან რამეს შეხვდებოდნენ, ვინც და რაც უნდა ყოფილიყო იგი; თვით ეშმაკიც კი უკეთესი სანახავი იყო, ვიდრე ეს დაცარიელებული თვითჭვრეტა. წმ. მღვდელმთავარი თეოფანე დაყუდებული ამბობს: „ადამიანების უმრავლესობა ხომ იმ ბურბუშელას ჰგავს, საკუთარი სიცარიელის ირგვლივ რომაა შემოხვეული“. თუ ცოტაოდენი პატიოსნება მაინც გვაქვს, უნდა ვაღიაროთ, რომ ეს ძალიან ადეკვატურად ასახავს იმ მდგომარეობას, რომელშიც პრაქტიკულად ჩვენ - ყველანი ვიმყოფებით.

აქ უნდა დავძლიოთ შიში და ვთქვათ: „არა, მე არ შევუდრკები, მე მივალ იმ წერტილამდე, როდესაც თვით ეს ტანჯვა გამომაფხიზლებს ისე, როგორც ამის გაკეთება კეთილი ნებით არ შემიძლია“. და ჭეშმარიტად: დგება წუთები - წუთები სასოწარკვეთისა, შფოთისა და შიშისა, რომელიც გვაიძულებს, კიდევ უფრო ღრმად ჩავიხედოთ საკუთარ თავშიდა შევღაღადოთ: - „უფალო, შემიწყალე! უფალო, ვიღუპები და გადამარჩინე!“ ჩვენ აღმოვაჩენთ, რომ ჩვენში არ არის რაიმე, რასაც ცხოვრების მონიჭება შეეძლო, ან, უფრო სწორად, ის, რაც არის ცხოვრება. ყველაფერი, რასაც ცხოვრებას ვეძახდით, რასაც ცხოვრებას ვუწოდებდით, იყო მხოლოდ გარეგნული. ხოლო სიღრმეში არაფერი არ იყო.

ჩვენ ვუმზერთ ამ არარსებობის უფსკრულს და ვგრძნობთ: რაც მეტად ჩავუღრმავდებით მას, მით უფრო ნაკლები რამ დარჩება ჩვენგან. ეს წამი საშიშია, ეს ის წამია, როდესაც უნდა შევჩერდეთ, დავფიქრდეთ, ყველაფერი ავწონოთ. ეს ის წუთებია, როდესაც ჩვენ სიღრმის პირველ ფენას მივაღწიეთ, იმას, როდესაც ჩვენში იბადება პირველი შესაძლებლობა იმისა, რომ კარზე დავაკაკუნოთ. იმ დონეზე, სადაც უბრალოდ დავისვენებთ ჩვენი ახლობლებისგან მანამ, ვიდრე ჩვენი მოწყენილობა შფოთის და მღელვარების ზღვრამდე მივა და ავფორიაქდებით. ჯერ კიდევ არ გვაქვს მიზეზი იმისა, რომ სასოწარკვეთილებისაგან ვყვიროდეთ და მოვთქვამდეთ - ჯერ კიდევ არ არის ჩვენი გონება, ჩვენი გული, ჩვენი ნება და ჩვენი სხეული იმდენდაც გადატვირთული იმ გრძნობით, რომ თუ ღმერთი არ მოვა - მე ვიღუპები, იმედი აღარ მაქვს, იმიტომ, რომ ვიცი, რომ ამ უფსკრულიდან კიდეც რომ გამოვაღწიო, ისევ იმ ჩრდილების, ანარეკლების სამყაროში მოვხვდები და არა - რეალურ ცხოვრებაში. ეს ის წუთებია, როდესაც შეგვიძლია, დავიწყოთ იმ კარზე კაკუნი, რომელიც ჯერ კიდევ დაკეტილია, მაგრამ, რომლის მიღმაც არის იმედი, ის იმედი, რომელიც ბრმა ბარტიმეოსმა იერიქონის ჭიშკართან განიცადა უსაზღვრო სასოწარკვეთილებით მოცულმა მაშინ, როდესაც ახლოს ქრისტემ ჩაუარა.

სახარებიდან ვიცით, რომ დაბრმავებული ბარტიმეოსი აღმოჩნდა სრულიად ღატაკი, გზაზე უიმედოდ მიტოვებული; მან ადამიანთა დახმარების ყოველგვარი რწმენა და იმედი დაკარგა და იძულებული იყო ლუკმა-პურისთვის ემათხოვრა, მას იმდენად მოწყალების იმედი კი არ ჰქონდა, რომელიც გულმოწყალებისა და ალერსიანი მზრუნველობისგან გამომდინარეობს, არამედ იმ გადმოგდებული მონეტისა, რომელსაც ისე უყრიან მათხოვრებს, რომ ადამიანს ვერც ამჩნევენ. და ერთხელ მან, როდესაც ყოველგვარი იმედი უკვე უარყოფილი ჰქონდა, სრულიად დაბრმავებულმა და მტვრით მოცულმა, შეიტყო ადამიანზე, ახალ წინასწარმეტყველზე, რომელიც მთელს წმ. მიწაზე სასწაულებს აღასრულებდა. ბარტიმეოსი ბრმა რომ არ ყოფილიყო, გაიქცეოდა და მთელს ქვეყანაში მოძებნიდა ამ წინასწარმეტყველს; მაგრამ ამ მოხეტიალე სასწაულმოქმედის პოვნა მას არ შეეძლო; ამიტომ იგი იქვე დარჩა, სადაც იჯდა და იმის შეგნება, რომ არის ვიღაც, ვისაც შესაძლოა, მისი განკურნება ხელეწიფება, უეჭველად კიდევ უფრო აღრმავებდა მის სასოწარკვეთილებას. და აი, ერთხელ მას მოესმა გზად მიმავალი ბრბოს შეძახილები. ბრბოსი, რომელიც რაღაც უჩვეულოდ ყვიროდა. სრულიად დამაჯერებელია, რომ როგორც ეს საერთოდ ემართებათ ხოლმე ბრმებს, მისი სმენა და აღქმა ჩვეულებრივზე მეტად იყო გამახივილებული. ამიტომ იკითხა: „ვინ მოდის?“ და პასუხად მიიღო: „იესო ნაზარეველი“. და აქ ბარტიმეოსი უსაზღვრო სასოწარკვეთილებამ და უსაზღვრო იმედმა მოიცვა. უსაზღვრო იმედმა - იმიტომ, რომ ქრისტე მისაწვდომ ფარგლებში შემოვიდა; მაგრამ ამავე დროს -უსაზღვრო სასოწარკვეთილებამ! - იმიტომ, რომ ქრისტე რამდენიმე ნაბიჯის შემდეგ გასცდებოდა და აღარასოდეს ასეთი შემთხვევა აღარ მიეცემოდა. და ამ სასოწარკვეთილი იმედის სიღრმიდან ბარტიმეოსს ყვირილი აღმოხდა: „იესო, ძეო დავითისო, შემიწყალე მე!“ ეს იყო სარწმუნოების სრული აღიარების ძახილი იმ წუთებში, სწორედ იმის გამო, რომ მისი სასოწარკვეთილება ესოდენ ღრმა იყო, მასში იშვა ესოდენ კადნიერი იმედი და მან მიიღო კურნება, ხსნა, სიმრთელე. ქრისტემ გაიგონა მისი ხმა...

სრულყოფილ, არანაკლულევან იმედთან ყოველთვის რაღაც საზომით სასოწარკვეთილებაა დაკავშირებული. ეს ის წუთებია, როდესაც საკუთარ თავში ჩაღრმავებისას ჩვენ შევძლებთ ლოცვას; და მაშინ სიტყვები: უფალო, შემიწყალე! - სრულიად საკმარისია. ასეთ დროს საჭირო არ არის გავრცობილი სიტყვები, რომლებსაც ასე ხშირად ვხვდებით ლოცვანებში. საკმარისია, მხოლოდ სასოწარკვეთილებისგან შევძახოთ: - „მიშველე!“ - და ეს შესმენილი იქნება.

ძალიან ხშირად, ლოცვისას საკუთარ თავში საკმაო ძალას, რწმენას, საკმაო იმედს ვერ ვპოულობთ იმიტომ, რომ ჩვენი სასოწარკვეთილება არც ისე ღრმაა. გვსურს, რომ ღმერთი, მისი მყოფობა ჩვენში უამრავ სხვა საგანთან ერთად მივიღოთ. ჩვენ გვინდა მისი შეწევნა და იმავდროულად ვცდილობთ, ეს დახმარება ყოველი მხრიდან მივიღოთ, საიდანაც კი ეს მოხერხდება. ჩვენ ღმერთს ისე მივმართავთ, როგორც რაღაც სათადარიგოს, როგორც უკანასკნელ საშუალებას. ჩვენ მივმართავთ ძლიერთ ამა ქვეყნისას, ადამიანის შვილებს და ვამბობთ: „ღმერთო, მიეცი ძალა, რომ მათ ეს ჩემთვის გააკეთონ!“ და ძალიან, ძალიან იშვიათად შევაქცევთ ზურგს ძლიერთ ამა სოფლისას, ადამიანის შვილებს და ვამბობთ: „დახმარებისთვის აღარავის მივმართავ, სჯობს, შენ თვითონ მომეხმარო!“ თუ ჩვენი სასოწარკვეთილება საკმაო სიღრმიდანაა აღმომხდარი, თუ ის, რასაც ჩვენ ვითხოვთ, რისთვისაც ვუხმობთ, იმდენად არსებითია, რომ ჩვენი ცხოვრებისთვის აბსოლუტურ აუცილებლობას გამოხატავს, მაშინ ლოცვისთვის სიტყვებს ვიპოვით და შევძლებთ, მივაღწიოთ ლოცვის მიზანს - ღმერთთან შეხვედრას.

ახლა კი მშფოთვარების შესახებ: შეიძლება, კავშირი ბარტიმეოსის შესახებ მონათხრობთანაც აღმოვაჩინოთ. იგი უხმობდა... და რას ამბობს სახარება მის გარშემომყოფთა შესახებ?! ისინი აიძულებდნენ, რომ გაჩუმებულიყო!.. ადვილად წარმოსადგენია ეს ღვთისმოსავი ადამიანები: თვალხილულნი, დამაჯერებელი ნაბიჯებით, ჯანმრთელნი - რომლებიც გარშემორტყმოდნენ ქრისტეს - მაღალ მატერიებზე საუბრობდნენ: მომავალ ღვთის სასუფეველზე, წმ. წერილის საიდუმლოებებზე. ადამიანები, რომლებიც ბატიმეოსს მიუბრუნდნენ და ეუბნებოდნენ: - „ბოლოს და ბოლოს, არ შეგიძლია, გაჩუმდე?! რა არის ეს შენი თვალები, რა მნიშვნელობა აქვთ მათ, თუ როგორია, როდესაც აქ ღმერთზე ვსაუბრობთ?“ ბარტიმეოსი, თითქოს კონტექსტიდან ვარდებოდა, როდესაც ითხოვდა ღმერთისგან რაღაცას - ისეთს, რაც მისთვის უკიდურესად აუცილებელი იყო; აქ კი რაღაც ცერემონია მიმდინარეობდა და იგი მას აწყობილ ჰარმონიას არღვევდა: დაუყოვნებლივ მისი გაგდება იყო საჭირო! საჭირო იყო, დაუყოვნებლივ გაეჩუმებინათ იგი! მაგრამ სახარება გვეუბნება, რომ მიუხედავად იმ ხალხისა, რომლებიც მას აჩუმებდნენ, იგი განაგრძობდა ძახილს იმის შესახებ, რაც ასე სჭირდებოდა, რაც უფრო ცდილობდნენ, მით უფრო ხმამაღლა ყვიროდა.

აი, რისი გადმოცემა მსურდა თქვენთვის. არის ასეთი ბერძენი წმიდანი - სახელად მაქსიმე, რომელიც ყმაწვილობისას ტაძარში მივიდა და იქ მოისმინა სიტყვები მოციქულის ეპისტოლედან: „მოუკლებელად ილოცევდით...“ ამ სიტყვებმა იმდენად განმსჭვალა იგი, რომ იფიქრა, სხვა არაფრის გაკეთება არ სურდა, გარდა იმისა, რომ ეს მცნება აღესრულებინა. და იგი გამოვიდა ტაძრიდან, მივიდა უახლოეს გორაკზე და განუწყვეტელი ლოცვა დაიწყო. ის IV ს-ის ბერძენი გლეხი იყო. ზეპირად იცოდა „მამაო ჩვენო...“ და რამდენიმე სხვა ლოცვა. საკუთარი მონათხრობის მიხედვით, იგი ერთმანეთის მიყოლებით კითხულობდა ამ ლოცვებს და იმეორებდა და იმეორებდა მათ. იგი ძალიან კარგაც გრძნობდა თავს; იგი ლოცულობდა, იგი იყო ღმერთთან, სიხარულით ფრთაშესხმული და ყველაფერი სრულყოფილად ეჩვენებოდა - გარდა იმისა, რომ მზე დასავლეთისკენ იხრებოდა, უფრო და უფრო ბნელდებოდა და სიცივე მატულობდა. და იმისდა მიხედვით, თუ რამდენად იმატებდა სიბნელე, სხვადასხვა შემაშფოთებელი ხმები გაისმოდა: ტოტების მტვრევის ხმა გარეული მხეცის თათებქვეშ, წვრილი ცხოველების ხმები, რომლებსაც მტაცებლები ესხმოდნენ თავს, მათი თვალების ელვა და ა.შ. და უცებ მაქსიმემ იგრძნო, რომ იგი სრულიად მარტოა - პატარა, დაუცველი არსება საშიშარ, სიკვდილის და მკვლელობის სამყაროში - თუ ღმერთი არ მოვიდოდა მის საშველად; მაშინ უკვე აღარ კითხულობდა საუფლო ლოცვასა და მრწამსს; იგი ზუსტად ისე მოიქცა, როგორც ბარტიმეოსი და დაიწყო ყვირილი: - „უფალო, იესო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე!“ და იგი ამგვარად მთელი ღამის განმავლობაში გაჰყვიროდა, იმიტომ, რომ მხეცები და მათი მოელვარე თვალები ძილის ნებას არ აძლევდნენ. შემდეგ დილა დადგა და მან იფიქრა: „ახლა მხეცები დაიძინებენ და მე შემიძლია, ვილოცო“, მაგრამ აქ იგრძნო, რომ მოშიებოდა. გადაწყვიტა, ხილი შეეგროვებინა და თხილნარში შევიდა, მაგრამ წარმოიდგინა, რომ ყველა ეს მანათობელი თვალი და ბრჭყალებიანი თათები უეჭველად სადღაც - ამ ბუჩქებში იყო დამალული. იგი ძალიან ფრთხილად აგროვებდა ნაყოფს და ყოველ ნაბიჯზე იმეორებდა: „ - უფალო, იესო ქრისტე, მიხსენ მე, შემეწიე მე, ღმერთო, დამეხმარე და დამიცავი მე!“ - მის მიერ აღებულ თითოეულ მარცვალს რამდენიმე ლოცვა მოსდევდა.

დრო გავიდა და მრავალი წლის შემდეგ მაქსიმე ძალიან მოხუცებულ და გამოცდილ მოღვაწეს შეხვდა, რომელმაც ჰკითხა, თუ როგორ ისწავლა მან მოუკლებელი ლოცვა, მაქსიმემ მიუგო: „ - ვფიქრობ, მე ის ეშმაკმა მასწავლა“. თანამოსაუბრემ კვლავ ჰკითხა: „ - მე მგონი, მესმის შენი, მაგრამ მინდა დავრწმუნდე, რომ სწორად გაგიგე“. მაშინ მაქსიმემ მას უამბო, თუ როგორ მინელდა ეს ფაჩუნი და საფრთხე დღისით და ღამით, მაგრამ შემდეგ მას ხორციელი განსაცდელი დაატყდა თავს, შემდეგ - გონებრივი ბრძოლები, ბოლოს კი - მტრის ძალიან აშკარა თავდასხმები. და ამ ხნის განმავლობაში არ არსებობდა წამი და წუთი, რომ ღმერთისთვის დახმარება არ ეთხოვა და მისთვის არ მიემართა: - „შემიწყალე, შემიწყალე, მიშველე, დამეხმარე!..“ და ერთხელ, მრავალი წლის შემდეგ, უფალი გამოეცხადა მას... და სიმშვიდე, სიწყნარე, უშფოთველობა დამკვიდრდა მასში. აღარ დარჩა შიში. არც სიბნელის შიში, არც - თხილნარის, არც - ეშმაკის. უფალმა ყველაფერი თავის თავზე აიღო. „ამ დროისთვის ვისწავლე, რომ თუ უფალი თვითონ არ მოვა, მე სრულიად უიმედოდ უსუსური ვარ. ასე რომ, უშფოთველობის, სიმშვიდისა და სიხარულის წუთებშიც ვაგრძელებდი ლოცვას: - „უფალო, იესო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე!..“ იმიტომ, რომ ვიცოდი, მხოლოდ ღვთის გულმოწყალება მომცემს გულის სიმშვიდეს, გონების სიმშვიდეს, ხორცის მოსვენებას და მართალ ნებას“.

აი ასე: მაქსიმემ ისწავლა ლოცვა, მაგრამ არა შფოთისაგან განრიდებით, არამედ შფოთის წყალობით, და ეს იმიტომ, რომ მისი შფოთი რეალური იყო - მის უკან რეალური საფრთხე იმალებოდა. იმას რომ ვაცნობიერებდეთ, რომ გაცილებით დიდი საფრთხის წინაშე ვდგავართ, რომ ეშმაკი ბრდღვინავს, ცდილობს, შეგვიპყროს და დაგვღუპოს ჩვენ, რომ ყოველი ადამიანური შეხვედრა არის სამსჯავრო, კრიზისი, ის სიტუაცია, როდესაც მოწოდებულნი ვართ, მივიღოთ ქრისტე - შემხევდრი ადამიანის სახით, ან ქრისტეს მაცნედ ვექცეთ მას; რომ გვესმოდეს, რომ ცხოვრებაში ყველაფერი რაღაც დიდ მნიშვნელობას შეიცავს, მაშინ შევძლებდით, გვეყვირა და გველოცა - გაუჩერებლად. მაშინ შფოთი და საფრთხე იქნებოდა ჩვენთვის არა ჩავარდნა, არამედ სწორედ ის მდგომარეობა, რომელიც ლოცვას გვასწავლის მაშინ, როდესაც მეტისმეტად გამოუცდელნი ვართ იმისთვის, რომ სიღრმიდან, ძალდატანების, სტიმულის გარეშე ვილოცოთ.

როგორ ვისწავლოთ ლოცვა იმ პირობებში, რომელშიც ცხოვრება გვიწევს, თუ ლოცვის შესახებ არაფერი ვიცით, არასოდედ გვილოცია ან გვილოცია ძალიან ცოტა?! მე ეს სხვადასხვა პირობებში გამოვცადე: იმ წლებში, როდესაც მედიცინაში ვმუშაობდი, ხუთი წლის განმავლობაში - საომარ პირობებში, შემდეგ მღვდლობისას და ა.შ. და გამომივიდა!.. დიახ, ეს გამოდის, თუ საკმარისად უბრალო და სადა ხარ და შეგიძლია, რომ შემდეგნაირად მოიქცე:

დილით რომ გაიღვიძებ, პირველ რიგში, მადლობა შესწირე ღმერთს, თუნდაც ის დღე, რომელიც იწყება, დიდ სიხარულს არ განიჭებდეს და თქვი: „ესე არს დღე, რომელი შექმნა უფალმა, ვიხარებდეთ და ვიშვებდეთ ამას შინა“ (ფს. 117,24); როდესაც ამას გააკეთებ, საკუთარ თავს საშუალება მიეცი, გააცნობიერო იმის მართლებულობა, რაც თქვი და საკუთარ თავს მიუსადაგო; შემდეგ წამოდექი, მოწესრიგდი, გააკეთე ყველაფერი, რასაც ყოველ დილას აკეთებ და კვლავ მიუბრუნდი ღმერთს. მიდი მასთან გაორმაგებული რწმენით: რომ შენ ღმერთისა ხარ და რომ ეს დღეც ღმერთს ეკუთვნის, რომ იგი სრულიად ახალი და ხელუხლებელია. ის ადრე არასოდეს ყოფილა!

შემდეგ?!. შემდეგ შესთხოვე ღმერთს, რომ დალოცოს ეს დღე, რომ ამ დღის განმავლობაში ის აკურთხევდეს და მართავდეს ყველაფერს. და ამასთან, ძალიან სერიოზულად მოეკიდე საკუთარ სიტყვებს, იმიტომ, რომ ჩვენ ხშირად ვამბობთ: - „უფალო, გვაკურთხე!“ - ხოლო, კურთხევის მიღების შემდეგ უძღები შვილივით ვიქცევით: ვაგროვებთ ჩვენთვის მოცემულ ყოველგვარ სიკეთეს და მივდივართ შორს, სხვაგან, უწესო ცხოვრებას ვიწყებთ.

მაშ ასე: ეს დღე ღვთის მიერ კურთხეულია, ის პირადად ღმერთის დღეა; ახლა კი მოდით შევიდეთ მასში. ახლადდაწყებულ დღეს ისე შეუდგები, როგორც პირადად ღვთისგან მონიჭებულს; ვისაც არ უნდა შეხვდე, ისე ხვდები, თითქოს მას ღმერთი ხვდებოდეს. ამ დღეს შენ მოვლინებული ხარ, რომ იყო უფლის მყოფობით, ქრისტეს მყოფობით, სულიწმიდის მყოფობით, სახარების მყოფობით; აი, შენი ფუნქცია დღეს; ღმერთს არასოდეს უთქვამს, რომ, როდესაც რაღაც სიტუაციაში მისი სახელით შეაბიჯებ, ჯვარზე კვლავ მას აცვამენ და შენ კი - აღსდგები. ყოველთვის მზად უნდა იყო, შეაბიჯო ვითარებათა ნებისმიერ თანმიმდევრობაში - ღმერთის სახელისათვის და იარო ძე ღვთისას მსგვსად: დამცირებითა და სიმდაბლით, სიმართლით და დევნის დათმენის მზადყოფნით.

როდესაც ღვთის მცნებებს ვასრულებთ, ჩვეულებრივ, ველით, რომ წამსვე საოცარ შედეგებს ვიხილავთ, ასეთი შემთხვევების შესახებ ზოგჯერ წმიდათა ცხოვრებაში ვკითხულობთ. მაგალითად: როდესაც ვიღაც სახეში შემოგვკრავს, ჩვენ მეორე ლოყას მივუშვერთ, ამ დროს კი სინამდვილეში არაფრით არ ველით, რომ ის კვლავ დაგვარტყამს, არამედ გვგონია, რომ შესძახებს: „ჰოი, რა საოცარი სიმდაბლეა!“ და - ჩვენ დაჯილდოებულნი აღმოვჩნდებით, ხოლო მოწინააღმდეგე სულის ხსნას მოიპოვებს. მაგრამ ეს ასე არ ხდება; ძალიან ხშირად ასეთ შემთხვევაში სასტიკი დარტყმა გველის; მნიშვნელოვანი ისაა, რომ ამისთვის მზად იყო. რაც შეეხება დღეს, თუკი გაიაზრე და მიიღე ის, რომ იგი ღვთის მიერ დალოცვილია, რომ მან თავისი ხელით აკურთხა იგი, მაშინ ყოველი ადამიანი, რომელსაც შეხვდები - ღვთის საჩუქარი იქნება შენთვის, ყოველი ვითარება, რომელშიც მოხვდები, იქნება ასევე საჩუქარი - ან მწარე, ან ტკბილი - იმისდამიუხედავად, მოგწონს თუ არა, იგი მაინც ღმერთის განსაკუთრებული საჩუქარია პირადად შენთვის და თუ სწორედ ასევე მიიღებ მას, მაშინ ყოველგვარ ვითარებასთან გამკლავებას შეძლებ. მაგრამ ასეთ დროს სრული მზადყოფნა უნდა გქონდეს იმისათვის, რომ ნებისმიერი რამ შეიძლება მოხდეს - სასიამოვნოც და უსიამოვნოც. და თუ ღვთის სახელით ივლი მთელ დღეს, რომელიც პირადად მისი ხელიდან ასეთი ხასხასა და ახალი მიიღე კურთხევით, რომ გეცხოვრა მასში, მაშინ შეძლებ, რომ ლოცვა და ცხოვრება ჭეშმარიტად მონეტის ორ მხარედ აქციო. მაშინ უკვე ერთი ამოსუნთქვით იწყებ ლოცვას და მოქმედებას, იმიტომ, რომ ყოველი ვითარება, ერთიმეორეს რომ მიყვება, ღვთის კურთხევას საჭიროებს.

რამდენიმე წლის წინ ამ საკითხთან დაკავშირებით ვესაუბრებოდი ახალგაზრდებს თეზის თავყრილობაზე. ამის შემდეგ ოცდაათამდე ახალგაზრდასთან - გოგონებთან და ვაჟებთან მიმოწერამ მომიწია. ერთხელ, ერთმა გოგონამ მომწერა: - „შევეცადე, თქვენი რჩევები გამომეყენებინა, ამას მთელი ძალით ვცდილობდი; წუთი არ იყო, რომ ერთდროულად არ მემოქმედა და არ მელოცა, ახლა კი სიტყვა „ღმერთის“ გაგონებაც აღარ მინდა. ასეთი ლოცვა ჩემთვის აუტანელი გახდა“. მე მას პასუხად მივწერე: „შენ მომნელებელი სისტემა დაგერღვა, ზედმეტი მოგივიდა. ლოცვაშიც აუცილებელია საღი აზრის შენარჩუნება, როგორც ცხოვრებაში. მისი საშუალებით ხელმძღვანელობა. როდესაც ცხოვრებაში არასოდეს გილოცია, არ შეიძლება, პირდაპირ დღეში თვრამეტსაათიანი ლოცვით დაიწყო და შენი საქმეც აკეთო. არამედ უნდა გამოყო ერთი ან ორი პერიოდი და შენს ენერგიას თავი მათში მოუყარო. უბრალოდ, მზერა მიაპყარი ღმერთს, გაიღიმე და დაიწყე. სხვა დროს კი უთხარი მას: - „მე ახლა უნდა დავისვენო. ძალა არა მაქვს, რომ გამუდმებით შენთან ვიყო“. ეს ხომ სიმართლე იქნება! შენ ჯერ კიდევ არ შეგიძლია, ღმერთთან განუწყვეტელ კავშირს გაუძლო. უთხარი ეს მას. ასე რომც არ მოიქცე, ღმერთმა შესანიშნავად იცის ყველაფერი. ჯერჯერობით გვერდზე გადექი და თქვი: - „ახლა მე დავისვენებ, დროებით თანახმა ვარ, რომ მეტისმეტად წმიდანი არ ვიყო“.

ამგვარად, ჩვენ უბრალოდ დავისვენებთ და შევხედავთ რაღაცა სხვას, რაც თავისთავად ასევე ღვთისგანაა - სახლებს, ხეებს. გარკვეული ხნის შემდეგ ისევ ღმერთს დავუბრუნდებით. უნდა ეცადოთ, მაგრამ სიფხიზლე არ მოადუნოთ იმიტომ, რომ არსებობს ცოდვა, რომელსაც წმ. მამები სულიერ სიხარბეს უწოდებენ: ჩვენ უფრო და უფრო მეტი ღმერთი გვინდა მაშინ, როცა დიეტა გვჭირდება: ასე, რომ ცოტა მიიღე და ჯერჯერობით ეს იკმარე.

გაგრძელება...