მღვდელი ანდრია გორბუნოვი

მხეცის საიდუმლო
აპოკალიფსისის წინასწარმეტყველების გახსნის მცდელობა
(მე-4, შესწორებული და შევსებული გამოცემის მიხედვით)

"მაშინ ანგელოზმა მითხრა: რად გიკვირს? მე გეტყვი საიდუმლოს ქალისას და მისი მტვირთველი მხეცისას, რომელსაც აქვს შვიდი თავი და ათი რქა". (გამოცხ. 17:7)

"ხოლო როცა დაიწყება ყოველივე ამის ახდენა, აღიმართეთ და მაღლა ასწიეთ თავი, ვინაიდან ახლოვდება თქვენი გამოხსნა". (ლუკა 21:28)

ანოტაცია

აპოკალიფსისი დღეს ჩვენს თვალწინ სრულდება. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, დღეს ჩვენ აპოკალიფსისის ერთ-ერთ გვერდზე ვცხოვრობთ, ხვალ კი მეორე გვერდზე გადავალთ. აპოკალიფსისის უარყოფითი ხატია - "მხეცი". რას გვამცნობს ეს ხატი? რა განსხვავებაა "ზღვისგან ამომავალ მხეცს", "მიწისგან ამომავალ მხეცსა" და "უფსკრულისგან ამომავალმ მხეცს" შორის? როგორ გავიგოთ აპოკალიფსისი სიტყვები "მხეცის რიცხვზე", ან "მხეცის მოლაპარაკე ხატზე" ან კიდევ "მეძავზე, რომელიც მხეცზე ზის"? სწორედ ამ კითხვებზე პასუხის გაცემას ცდილობს წიგნის ავტორი. ამასთან, ის აჩვენებს, რომ აპოკალიფსური ხატები სამი მხეცისა და მხეცის სახელისა და ხატისა გაერთიანებულია ერთი "იდეით" - ადამიანთა სულიერი გამხეცებით, რომლებიც თავიანთ ბელადთან, ანუ ეშმაკთან ერთად "ახალი მსოფლიო წესრიგის დამყარებას ესწრაფვიან".

აპოკალიფსისის ავტორისეული განმარტება ეფუძნება წმიდამამებისეულ ტრადიციას, ასევე მართლმადიდებელ მოაზროვნეთა და სხვა ავტორიტეტულ ადამიანთა აზრებსა და შეფასებებს. წიგნი სავსეა ციტატებით, რომლებიც ადასტურებენ ავტორის დასკვნებს. და მაინც, ეს განმარტება გარკვეულწილად განსხვავდება ადრე ცნობილი განმარტებისგან, და შესაძლებლობას გვაძლევს ახლებურად, აპოკალიფსისის პრიზმაში, შევხედოთ თანამედროვე სამყაროსა და მასში მიმდინარე მოვლენებს.

შინაარსი

წინასიტყვაობა

ნაწილი პირველი

სიმხეცე, სამი მხეცი

"ადამიანი-მხეცი"

განკერძოებულობა-გაუცხოება

პიროვნება

ურთიერთობა

სახელი

პიროვნების უარყოფა

სიყვარულის გაცივება

"ვაჲ თქუენდა, რომელნი იცინით…"

გაუსახურება

განათლება

ახალი მსოფლიო წესრიგი და თალმუდი *

წინა <-----     დასაწყისში     ----->შემდეგი

გაუცხოება

ადამიანთა გამხეცება - ეს მათი ურთიერთ გაუცხოების შედეგია, როდესაც ერთურთისგან გაუცხოებულნი, მხეცურ დამოკიდებულებას ავლენენ ერთმანეთისადმი. გაუცხოება - ეს არის "სხვისი" პიროვნების შინაგანი უარყოფა, აქედან კი მისდამი, როგორც პირუტყვისადმი დამოკიდებულება, რომელიც არ არის უკვდავი.

"ვისაც არ უყვარს, სიკვდილში რჩება. ყველა, ვისაც სძულს თავისი ძმა, კაცისმკვლელია; თქვენ კი იცით, რომ არცერთ კაცისმკვლელს არ აქვს საუკუნო სიცოცხლე, თვით მასშივე დამკვიდრებული" (1 იოანე. 3:14-15). გძულდეს, - ეს ნიშნავს არ გსურდეს დანახვა. კაცთმოძულე უარყოფს მოყვასის პიროვნებას, არ ცნობს მასში სიცოცხლეს, არ სურს მისი, როგორც პიროვნების არსებობა, ამიტომაც კლავს მას თავის გულსა და ზრახვებში.

არა მარტო სიძულვილი, არამედ ყოველგვარი ცოდვა მეტაფიზიკურად არის მკვლელობა და თვითმკვლელობა, რადგანაც საკუთარ თავში შეიცავს გაუცხოებას და სხვა ადამიანში მისი პიროვნების უარყოფას.

ცოდვა გაუცხოებაა. "ცოდვა განაშორებს ღმრთისგან... ასეთი ადამიანი ცოცხალ-მკვდარია, ანუ ცოცხალია ხორცით, მაგრამ მკვდარია სულით. ყოველი ცოდვა, ღმრთის სჯულის ყოველი დარღვევა (რადგან, მოციქულის თქმით, "ცოდვა არის უსჯულოება" (1 იოანე 3:4)), საკუთარ თავში შეიცავს იმ პიროვნებისგან გაუცხოებას, ვინც ეს მცნებები მოგვცა. ამიტომაც, "ყოველი ცოდვა, ღმრთის მცნებისადმი სიძულვილის გამო, ქედმაღლობად იწოდება, რომელიც უფლის შემეცნების წინააღმდეგ ქედმაღლობს" (წმ. ბასილი დიდი).

მცნებათა აღმსრულებელი კაცი აჩვენებს თავის სიყვარულს ღმრთისადმი და თავის მზადყოფნას მარადის იყოს ღმერთთან, აჩვენებს სურვილს, რომ ილტვის დაუბრუნდეს მამისა და ყოველივეს შემოქმედის ერთობას. მაშინ როდესაც, მცნებათა დარღვევისას ადამიანი ავლენს ღმრთისადმი თავის გულგრილობას და საკუთარ პატივმოყვარებასა და თავმოყვარებას ემონება.

როგორც ღირ. სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი ამბობს, "ქრისტეს მცნებათა ყოველ დარღვევაში არის ღმრთისადმი ურწმუნოება და განდგომა" (ანუ გაუცხოება - ავტ.) (სიტყვა 24-ე). ურწმუნოება არის ღმრთისგან განდგომა, ხოლო რწმენა - ცოცხალი კავშირი ღმერთთან. ამიტომაც ბრძანა მაცხოვარმა სახარებაში, რომ სულიწმიდა "როცა მოვა, ამხილებს ქვეყანას... ცოდვისათვის, რადგანაც არ მიწამეს" (იოანე 16:7-9).

ურწმუნოება ღმრთისგან გაუცხოება რომ არის, კარგად ჩანს მოციქულ პავლეს შემდეგი სიტყვებიდანაც: "იფხიზლეთ, ძმანო, რომ არცერთ თქვენგანს არ ჰქონდეს უკეთური და ურწმუნო გული, რათა არ განუდგეს ცოცხალ ღმერთს" (ებრ. 3:12).

ღმრთის სჯული, როგორც წმიდა წერილიდან ვიცით, სიყვარულის აღსრულებაა. ამიტომაც მისი დარღვევა, ანუ უსიყვარულობა, არის უსჯულოება, იგივე გაუცხოება.

გაუცხოება არის მსოფლიოს ტრაგედიის არსი და საფუძველი. ადამიანებში, გაუცხოება, არის არანორმალური, არაბუნებრივი მდგომარეობაა, მათი ცოდვით დაცემის შედეგია, რომელსაც დასაბამი სამოთხეში მიეცა.

თავდაპირველად ჩვენი პირველწინაპრების, ადამისა და ევას ცხოვრება იყო ღმრთისადმი განუწყვეტელი მსახურება, მასთან და ერთმანეთთან პიროვნული ურთიერთობა. მაგრამ, მოხდა ტრაგედია. ჩვენი წინაპრები მიეცნენ ცთომას, ცდუნდნენ სატანისგან, რომელიც მათ წინაშე წარსდგა მხეცის (გველის) სახით. თავისი დაუმორჩილებლობით, რომელიც ღმრთის მცნებათა დარღვევაში გამოიხატა, ისინი გაუცხოვდნენ ღმრთისგან. ცოდვამ იმდენად შეცვალა ისინი, რომ "დაიმალნენ ადამიც და მისი ცოლიც უფალი ღმერთის პირისგან" (დაბ. 3:8), ანუ მათ დაეუფლა ღმრთისგან გაუცხოება, შეწყდა პიროვნული ურთიერთობა ღმერთთან. უფალმა მიანიშნა მათ, თუ როგორ არანორმალურ მდგომარეობაში ჩაცვივდნენ ისინი, მოუწოდა სინანულისკენ, რადგან უთხრა: "ადამ, სადა ხარ?" (დაბ. 3:9), ანუ "სად არის შენი პიროვნება? რატომ გაუცხოვდი ჩემგან? რატომ გამირბიხარ? ამით ხომ შენ საკუთარი თავი დაკარგე. იხილე, სად იმყოფები და რა მდგომარეობაში ხარ" (ამბა დოროთე. სწავლანი. სიტყვა 1).

მაგრამ, სინანულის ნაცვლად ადამმა უპასუხა: "შენი ხმა გავიგონე, როცა დადიოდი სამოთხეში და შემეშინდა, რადგან შიშველი ვარ, და დავიმალე. და უთხრა მას: ვინ გითხრა შენ, რომ შიშველი ხარ, თუ არ ჭამე იმ ხიდან, რომელზეც გიბრძანე შენ, რომ მხოლოდ მისგან არ გეჭამა?" (დაბ. 3:10-11).

ღმრთისგან გაუცხოებულ ადამს შიში დაეცა, თანაც ისე, რომ ღმერთთან შეხვედრაც კი არ ისურვა და დაემალა. ადამის პასუხში ღმერთმა დაინახა ადამის სურვილი მიჰფარებოდა ღმრთის მზერას და მიეჩქმალა თავისი დანაშაული. თანაც იმაშიც მოიტყუა, თითქოსდა ღმერთს ემალებოდა თავისი სიშიშვლის გამო.

"და თქვა ადამმა: დედაკაცმა, რომელიც მომეცი მე, მან მომცა მე ხიდან, და ვჭამე. და უთხრა უფალმა ღმერთმა დედაკაცს: ეს რა ქენი? და თქვა დედაკაცმა: გველმა მაცდუნა მე, და ვჭამე" (დაბ. 3:12-13). აქედან ჩანს, რომ ღმრთისგან გაუცხოებას მოჰყვა გაუცხოება კაცთა შორის. ადამმა დაიწყო თავის მართლება და საკუთარი დანაშაული ევას გადააბრალა (რაც არის სხვათა განსჯის დასაბამი), ხოლო ამით - თვით უფალ ღმერთსაც აბრალა თავისი შეცდომა, რადგან უთხრა: "დედაკაცმა, რომელიც მომეცი მე, მან მომცა მე ხიდან, და ვჭამე" (დაბ. 3:12). ამით ადამმა საკუთარი თავი ევასგანაც გაიუცხოვა. ევამ, რომელმაც ასევე არ აღიარა და არ შეინანა თავისი დანაშაული, განუდგა უფალსაც და ადამსაც. ადამიანები უცხონი გახდნენ ერთმანეთისთვის. ჩვენი პირველწინაპრები მიუხედავად მათი ხორციელი კავშირისა, ერთმანეთს გადაემტერნენ.

ღმრთისგან ამ გაუცხოებას უწოდა უფალმა სიკვდილი, როდესაც უკრძალავდა ადამსა და ევას არ ეჭამათ ხისგან ცნობადისა კეთილისა და ბოროტისა. მან უთხრა: "ხოლო ხიდან კეთილისა და ბოროტის შემეცნებისა არ ჭამოთ, რადგან რომელ დღესაც შეჭამთ მისგან, სიკვდილით მოკვდებით" (დაბ. 2:17). გაუცხოების სასიკვდილო ვირუსმა ადამიანის ბუნებაში შეაღწია. დაიკარგა ადამიანის ღრმთისმსგავსება, ღმერთთან ურთიერთობა და ხატიც ღმრთისა კაცში დამახინჯდა.

გაუცხოების შხამთან ერთად, ადამიანის ბუნებაში დაისადგურა მხეცურმა ჟინმაც (სიმხეცემ). "ჩვენ, ბრძანებს წმ. გრიგოლ სინელი, - მცნების გარდახდომით განვეშორეთ ღმრთივბოძებულ სიკეთეებს და პირუტყვთ მივემსგავსეთ, გონიერებიდან გარდავიქეცით უგუნურებად, ღვთაებრივიდან მხეცებად" (Добротолюбие. Т. 5. Издание Свято-Троицкой Сергиевой Лавры, 1993. С. 181).

იმ დღიდან, რა დღიდანაც დასნეულდა კაცი გაუცხოებით, მისი ნება ცოდვისკენ მიდრეკილი გახდა. ამაოდ როდი უთხრა უფალმა კაენს, რომ ცოდვა ძევს მისი გულის კარებთან: " თუ სიკეთის მქნელი არ ხარ, ცოდვა ჩასაფრებულია კართან, შენსკენ აქვს მას ლტოლვა, შენ კი იბატონე მასზე" (დაბ. 4:7). ანუ, ამიერიდან ადამიანს დასჭირდება დიდი ძალისხმევა ცოდვასა და გაუცხოებაზე გასამარჯვებლად (შეად. "ცათა სასუფეველი ძალით იღება, და ძალისმხმეველნი მიიტაცებენ მას" (მათე 11:12) და "მძლეველს გვერდით მოვისვამ ჩემს ტახტზე, როგორც თავად ვძლიე და ჩემს მამასთან დავჯექი მის ტახტზე" (გამოცხ. 3:21).

მაგრამ, თავიდაპირველად გაუცხოებამ თავი იჩინა ანგელოზთა შორის. და ეს ამბავი ჯერ კიდევ ადამიანის შექმნამდე მოხდა. ყველა ანგელოზი, მათი შექმნის დროიდან, ერთმანეთთან დაკავშირებულნი იყვნენ სიყვარულით, გააჩნდათ ურთიერთობა ღმერთთან და ერთმანეთთან. როგორც სულიერი არსებები, როგორც პიროვნებები, ღმერთმა ისინი დააჯილდოვა თავისუფლებით და მისცა ნება ყოფილიყვნენ პირადი ურთიერთობის ამ მდგომარეობაში (რომელიც შესაძლოა იყოს მხოლოდ თავისუფალი, რადგან შეუძლებელია გიყვარდეს იძულებით) და წარმატებულიყვნენ ამ სათნოებაში (ანუ სულიერად სულ უფრო და უფრო ამაღლებულიყვნენ მზარდ სიყვარულში), ან კიდევ - შეცვლილიყვნენ უარესისკენ, განდგომოდნენ ღმერთს და ღმერთთან და სხვა ანგელოზებთან სიყვარულსა და ურთიერთობაზე უარი ეთქვათ.

და აი, შექმნიდან ძალიან მალე, ერთ ერთი ანგელოზი განდგა სიკეთისგან და აღმოჩნდა ბოროტებაში, გადაემტერა ღმერთს და გაუცხოვდა მისგან. ის გაიტაცა ოცნებამ გამხდარიყო ღმრთის თანასწორი. მან ღმერთთან გატოლება გადაწყვიტა (შეად. ესაია 14:12-14). ისურვა გამხდარიყო ღმერთი ჭეშმარიტი ღმრთის გარეშე, სიყვარულისა და ერთობის გარეშე.

ამ ხიბლისმიერ გატაცებას ნამდვილი დაუმორჩილებლობა და ღმრთის წინააღმდეგ კადნიერი ამხედრება მოჰყვა. მან დაიწყო ღმრთის ცილისწამება, ყოველივეს უარყოფა და წინააღმდეგობა. ამგვარად, წმიდა ანგელოზთაგან ერთ ერთი ეშმაკად (ბერძნ. διάβολος - ცილისმწამებელი) და სატანა (წინააღმდგომი, უარმყოფელი, გამანადგურებელი) გახდა.

ორივე სახელწოდება (ეშმაკი და სატანა) ღმრთისგან გაუცხოებაზე მიუთითებს. იგივე აზრი გააჩნია დაცემული ანგელოზის სხვა სახელწოდებებსაც: "ბნელეთის თავადი", "გველი", "მხეცი" და სხვა. ხოლო სახელწოდება "ლუციფერი" (ლათ. lucifer - გაბრწინვებული, ნათელმოსილი) და "მთიები" (ცისკრის ვარსკვლავი) უთითებენ ამ დაცემული ანგელოზის თავდაპირველ, ნათელ მდგომარეობაზე.

გონიერ ქმნილებათა, ანუ პიროვნებათა სამყაროში სატანა გახდა გაუცხოების "მამა", ქაოსის, ცოდვის, სიკვდილის, სიცრუისა და ბოროტების წყარო და მისი განმახორციელებელი (ამიტომაც უწოდებს უფალი სახარებაში მას "დასაბამიდან კაცისმკვლელსა და სიცრუის მამას"). სატანამ მიიმხრო მრავალი ანგელოზი (იხ. გამოცხ. 12:4. "კუდით მოითრევდა ცის ვარსკვლავთა მესამედს, გადმოყარა ისინი ქვეყნად"), რომლებიც ასევე ნებაყოფლობით გახდნენ ბოროტნი, რადგან ნებაყოფლობითვე დასნებოვდნენ ამ გაუცხოებითა და განდგომილებით.

"და ატყდა ბრძოლა ცაში: მიქაელი და მისი ანგელოზები ებრძოდნენ ურჩხულს, ურჩხული და მისი ანგელოზები კი ებრძოდნენ მათ. მაგრამ ვერ იმძლავრეს და აღარ აღმოჩნდა მათი ადგილი ცაში. და გადმოვარდა დიდი ურჩხული, დასაბამიერი გველი, რომელსაც ჰქვია ეშმაკი და სატანა, მთელი საწუთროს მაცდური; გადმოვარდა ქვეყნად და თან გადმოჰყვნენ მისი ანგელოზები" (გამოცხ. 12:7-9). სახარების თანახმად, სატანა (სხვა, ღმრთისგან გაუცხოებულ ანგელოზებთან ერთად) ელვასავით გარდამოვარდა ციდან (ლუკა 10:18). ასეთი შედარება ციდან დაცემის სისწრაფესა და იმ ადრინდელ ბრწყინვალებაზე მიანიშნებს, რაც მას ღმერთთან ყოფნის დროს გააჩნდა". ეშმაკი შთავარდა "შავეთში, ქვესკნელის უფსკრულებში" (ესაია 14:15).

ეშმაკის განდევნა, როგორც მისი დაცემა, წმიდა ეკლესიის სწავლებით, მოხდა ადამიანის შექმნამდე. თანაც "სანამ ადამიანი შეიქმნებოდა ეშმაკს კიდევ ჰქონდა შესაძლებლობა შეენანა თავისი საქციელი, მაგრამ როდესაც ამპარტავნებისა და შურის გამო მოხდა განდიდებულის (ანუ ადამიანის - ავტ.) მკვლელობა, მისთვის საბოლოოდ დაიკეტა სინანულის კარი" (ღირ. ანტონი დიდი).

დიახ, მოხდა სწორედ "განდიდებულის (ადამიანის - ავტ.) მკვლელობა", ანუ ეშმაკმა ორმაგად მოჰკლა ადამიანი. ამიტომაც იწოდება იგი სახარებაში "დასაბამითგანვე კაცის მკვლელად" (იოანე 8:44). სოლომონ ბრძენთან ნათქვამია: "ღმერთმა ადამიანი უხრწნელად შექმნა და თავისი მარადიულობის ხატად დაბადა იგი, მაგრამ ეშმაკის მოშურნეობით სამყაროში სიკვდილი შემოვიდა და მისი წილხვდომილნი განიცდიან მას" (სიბრძნე სოლომონისა 2:23-24).

ღმერთმა ადამიანი შექმნა თავის ხატად და მსგავსად - გონიერ და თავისუფალ არსებად, მაგრამ "იმის შემდეგ, რაც მცნების დარღვევით დამახინჯდა ჩვენში ღმრთის ხატი, გავხდით ბოროტნი, მოვაკლდით ღმერთთან ერთობას, აღმოვჩნდით სიცოცხლის გარეთ და დავექვემდებარეთ ხრწნილებასა და სიკვდილს" (ღირ. იოანე დამასკელი).

ღმერთთან უახლოესი და უშუალო ურთიერთობის დაკარგვა და გაუცხოების ბნელ სტიქიაში დანთქმა - აი ცოდვით დაცემის უმთავრესი შედეგი.

რაკიღა ღმერთი უკვე აღარ ეცხადებოდა ადამიანებს ხილული სახით, როგორც ეს ხდებოდა სამოთხეში, ადამიანთა ლოცვა გახდა არასრულყოფილი. ცოდვით სამყაროში შემოვიდა სიკვდილი. ცოდვით დაცემის შედეგად ადამიანის ბუნებაში დამკვიდრდა გამანადგურებელი ხრწნილება, ტანჯვა და ხორციელი სიკვდილი, რომელიც განჰოფს სულს სხეულისგან. "სიკვდილს არ გააჩნია არსი, არამედ ის არის ცოდვის თანმდევი" (ანტონი დიდი).

ადამიანი განშორდა ღმერთს, რომელიც არის სიცოცხლე; ის ჯერ დაექვემდებარა სულიერ სიკვდილს, რომელსაც, როგორც უცილობელი შედეგი, მოჰყვა ხორციელი სიკვდილიც. ბერძენი ღვთისმეტყველი მიტრ. იეროთეოსი (ვლახოსი) ამის შესახებ ასე წერს: "ცოდვა, რომლის შედეგად იშვა სიკვდილი, არის ადამის დაცემა სამოთხეში. ღმერთმა, მისცა რა ადამიანს მცნება არ ეგემა აკრძალული ხის ნაყოფი, ასევე ამცნო: "მხოლოდ კეთილის და ბოროტის შეცნობის ხის ნაყოფი არ შეჭამო, რადგან როგორც კი შეჭამ, მოკვდებით" (დაბ. 2:17).

და მართლაც, ამ ცოდვის ჩადენის შემდეგ სიკვდილმა დაისადგურა ადამიანის ბუნებაში; ჯერ სულიერი სიკვდილი დადგა, რომელიც არის ადამიანის სულის გაუცხოება და განშორება ღმრთისან, შემდეგ კი ხორციელმა სიკვდილმაც მოიწია, როდესაც უკვე თვით ადამიანის სული განშორდება მისსავე სხეულს" («Усмань Православная». 2004, № 13). აი, რატომ ბრძანა ქრისტემ: "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ვინც დაიმარხავს ჩემს სიტყვას, უკუნისამდე არ იხილავს სიკვდილს" (იოანე 8:51). ვინც უფალთან სიყვარულით არის შეერთებული (რასაც დაადასტურებს მისი ნებისა და მის მცნებათა განუხრელი შესრულება), ის არ იხილავს მარადიულ სიკვდილს.

ადამიანის ცოდვით დაცემას მოჰყვა მისი სამოთხიდან განდევნა. ტანჯვანი და ფიზიკური სიკვდილი, რომლითაც უფალმა დასაჯა ადამიანი, წმ. კირილე ალექსანდრიელის განმარტებით იყო ერთგვარი "ლაგამი" (წმ. კირილე ალექსანდრიელი. "განკაცებისათვის უფლისა"), ანუ საშუალება, რასაც უნდა აელაგმა ცოდვით დაცემულ კაცში უკიდურესი, სატანური განდგომა და გაუცხოება.

როდესაც ადამიანი ღმერთს აუმხედრდა, ბუნების ჰარმონიულობაც მაშინ დაირღვა, ქმნილებანი აუმხედრდნენ ერთმანეთსაც და ადამიანსაც. "ძეძვი და ეკალი აღმოგიცენოს და მინდვრის ბალახი იყოს შენი საზრდო" (დაბ. 3:18), - უთხრა უფალმა ცოდვით დაცემულ ადამს. ცხოველებს კაცის შეეშინდათ, გაველურდნენ და გახდნენ მტაცებლები.
 
"ცოდვამ, - გვასწავლის წმ. ბასილი დიდი, - ადამიანის მთლიანი ბუნება მრავალ ურთიერთგადამტერებულ ნაწილად გახლიჩა". სწორედ გაუცხოებაში მდგომარეობს ე. წ. პირველდაწყებითი ცოდვა, რომელიც ადამიდან და ევადან გადავიდა მათ შთამომავლობაზეც, მთელს კაცობრიობაზე, ყოველ ჩვენთაგანზე.

ადამისა და ევას მიერ აკრძალული ხის ნაყოფის ჭამა გაუცხოების მხოლოდ დასაწყისი იყო, პირველი ბიძგი. ადამიანში შემოვიდა "ცოდვის სჯული" (რომ 7:18, 22-23), ანუ გაუცხოების კანონი. სამოთხიდან ჩვენი პირველწინაპრების განდევნის შემდეგ, კაცთა შორის გაუცხოება კიდევ უფრო გაღრმავდა. პაისი ათონელი ამბობს, რომ აბელის მკვლელობის შემდეგ (ეს იყო კაცობრიობის ისტორიაში პირველი მკვლელობა და ხორციელი სიკვდილი) კაენი "დაბორიალობდა ტყეში ველური პირუტყვივით" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 230).

მეტ-ნაკლებად, გაუცხოება და სიმხეცე ყოველ ჩვენთაგანშია. ადამისა და ევას მსგავსად, ჩვენ ყველანი "პირუტყვული ჟინით ვკლავთ გონებას (სულს)" (წმ. ანდრია კრიტელის სინანულის საგალობლიდან). "მისვდევ იესუ ჩემო პირ-უტყვებრივთა გემოთა, და პირ-უტყუად ვჰსჩან ჭეშმარიტად იესუ ჩემო, ვნებითა მივემსგავსნე ჩემო იესუ, პირ-უტყვებისგან მიხსენ", - ვევედრებით ჩვენ უფალს, იესუ ტკბილის საგალობელში.

გაუცხოება დგას ნებისმიერი ვნებისა და ცოდვის უკან, ის არის ვნებებისა ფონი და მათი წყარო. გაუცხოება არა მარტო უხეშ ვნებებშია (მრისხანება, სიძვა-მრუშობა), არამედ უფრო "ნატიფ" ვნებებშიც (ვერცხლისმოყვარება, დიდებისმოყვარება, თავმოყვარება, მუცელღმერთობა) ავლენს თავს. ახალი აღთქმა გვასწავლის, რომ ყველა სათნოება მოიცავს სიყვარულს; ყოველი სათნოება დაფუძნებულია სიყვარულს, რადგან სიყვარული არის "რომელიც არის საკვრელი სრულქმნილებისა" (კოლას. 3:14). ასევე, ყველა ცოდვა და ცოდვითი ვნება მოიცავს გაუცხოებას და მასზეა დაფუძნებული.

როდესაც ერთმანეთიგან გაუცხოებულნი არიან, ადამიანებს არ ესმით ერთმანეთის. ისეც ხდება, რომ ერთი ადამიანი ცდილობს რაღაც აუხსნას მეორეს, ის კი ვერაფრით იგებს მისი სიტყვების არსს, თუმცა ორივენი ერთსა და იმავე ენაზე ლაპარაკობენ. გაუცხოება არის გულქვაობის, გულცივობის და სისასტიკის მიზეზი. მას ეფუძნება გულგრილობა მოყვასისა და სულიერი საგნებისადმი. ის არის მიზეზი მზაკვარებისა, ფარსისა (მსახიობობისა) და ხელოვნურობისა კაცთა შორის.

მზაკვარებასა და გაპირუტყვებას შორის კავშირი კარგად აჩვენა იოანე ილინმა: "ყველა ადამიანი მზაკვარია, გულუბრყვილო და ბავშვურად მიამიტი ადამიანების გამოკლებით. ჩვენი მზაკვრობა მომდინარეობს ინსტინქტიდან, საკუთარი თავის შენარჩუნების გრძნობიდან და იმის შეგნებიდან, რომ მრავალი როდია ჩვენს მიმართ კეთილგანწყობილი; უმრავლესობა კი... ვინ იცის, როგორი დამოკიდებულება აქვთ მათ ჩვენდამი? დამფრთხალი ფრინველივითა და მშიშარა ცხოველივით დადის კაცი ცხოვრების უღრან ტყეში და ფრთხილობს თავი აარიდოს საშიშროებას; იყურება ირგვლივ, მალავს თავის განზრახვას, მზად არის დაიმალოს მოსალოდნელი მტრის გამოჩენისთანავე ან პირიქით, დააყენოს ის მცდარ გზაზე და ა. შ. ეს არის სოციოლოგიური ფაქტი და მხოლოდ სამოთხეში შეიძლება იყოს ყველაფერი სხვაგვარად" (Ильин И. Хитрец // «Усмань Православная». 2004, № 13).

სკიტეს პატერიკში არის ასეთი თქმულება: "ამბა პიმენი ამბობდა "თუ ადამიანი მიაღწევს ისეთ მდგომარეობას, რომლის შესახებაც ბრძანებდა მოციქული: "წმიდათათვის ყველაფერი წმიდაა" (ტიტ. 1:15), მაშინ დაინახავს, თვითონ რომ ყოველგვარ პირუტყვზე უარესია". ძმამ ჰკითხა მხცოვანს: "კი მაგრამ, როგორ შემიძლია ვიფიქრო, რომ მე ვარ მკვლელზე უარესი?" მხცოვანმა უპასუხა: "თუ ადამიანი მივა იმ მდგომარეობამდე, რომელზეც მოციქული უთითებს და დაინახავს სხვა ადამიანს, რომელმაც მკვლელობა ჩაიდინა,  იტყვის: "ამან ერთხელ მოჰკლა, მე კი ამას ყოველდღე ჩავდივარ" (Скитский патерик. О стяжании евангельских добродетелей. Сказания об изречениях и делах святых и блаженных отцов Христовой Церкви. М., 2001. С. 23). ამბა პიმენი აქ ლაპარაკობს თავის მოსაგრეობაზე და დასტირის იმ გაუცხოებას, რომლის საფუძველშიც დევს სხვა ადამიანის პიროვნების უარყოფა, რაც სულიერი თვალსაზრისით არის მკვლელობა.

"ადამიანი, როგორც ეკლესიის წევრი, მოწოდებულია იყოს კაცთა მოდგმასთან ერთად განუყოფელ მთლიანობაში, რომელიც ამ წუთისოფელში გაყოფილ და გაუცხოებულ მდგომარეობაში ცხოვრობს. ადამიანი მოწოდებულია საკუთარი თავივით უყვარდეს ის, ვისგანაც მოწყვეტილია და საკუთარ ძმასავით მიიღოს ყოველი მტერი თუ მოყვასი და მით გახდეს საყოველთაო, ზოგადსაკაცობრიო ადამიანი. ეს არის სწორედ მცნებათა დაცვის უმთავრესი მიზანი.  

მაგრამ, ყოველივე ზემოთთქმული მიუწვდომლად და შეუძლებლად გვეჩვენება ჩვენი ყოველდღიურობის თვალსაწიერიდან. ამიტომაცაა, რომ ამ წუთისოფელს სისულელედ მიაჩნია ქრისტეანული სწავლება. მხოლოდ საეკლესიო ცხოვრებაზე გადასვლა და ქრისტესთან ერთობა ხდის ამ იდეალს გასაგებს და რეალურს.

ყოველდღიური გამოცდილების სიბრტყეში ადამიანი კაცობრიობის ერთარსობას განიცდის გაუცხოების ტრაგიზმის შიგნით. ამიტომაც ის გამუდმებით უკმაყოფილოა და გაორებული. ეს ცხოვრება მას ეჩვენება ბუნებრივ მდგომარეობად, რომელიც არის დამახინჯებული და ტრაგიკული. ხოლო ეკლესიის შინაგან ცხოვრებაში, ადამიანი მოწოდებულია განიცადოს კაცობრიობის ერთობა, მისი განყოფის მიუხედავად. ის, როგორც ეკლესიის წევრი, მოწოდებულია სძლიოს ამ ტრაგიზმს ქრისტესადმი რწმენით. მტრისადმი სიყვარული სრულიად ალოგიკურად ეჩვენება, მაგრამ სწორედ ეს არის ქრისტეანული სიყვარულის კრიტერიუმი: "თუ გეყვარებათ თქვენი მოყვასნი, რას მიითვლით მადლად? რადგან თავიანთი მოყვასნი ცოდვილთაც უყვართ. და თუ კეთილს უყოფთ თქვენს კეთილისმყოფელთ, რას მიითვლით მადლად? რადგან ცოდვილნიც ასევე იქცევიან. თუ ასესხებთ იმათ, ვისგანაც დაბრუნების იმედი გაქვთ, რას მიითვლით მადლად? რადგან ცოდვილნიც აძლევენ სესხს ცოდვილთ, რათა დაიბრუნონ ერთი იმდენიც. ხოლო თქვენ გიყვარდეთ თქვენი მტრები..." (ლუკა 6:32-35).

ამგვარად, "ქრისტეანული სიყვარული წინააღმდეგობაშია მასთან, რასაც კაცობრივი მსჯელობა გონივრულად და ლოგიკურად მიიჩნევს. შესაბამისად, ქრისტეანული ზნეობრიობაც თავიდანვე უზნეობად უჩნს წუთისოფლის მორალს. ქრისტეანული მორალი კი ადამიანს მოუწოდებს შეეთანაწყოს ღვთიურ ზნეობას, რომელიც განსხვავებულია კაცობრივისგან და წინააღმდეგობაშია მასთან. ის მოუწოდებს ადამიანს იყოს წმიდა ვითარც ღმერთი. ეს კი ნიშნავს აკეთო სიკეთე ყოველთვის და ყოველივეში, გიყვარდეს მოყვასი და მტერი და საკუთარი თავი გასწირო მათთვის" (გეორგი მანძარიდისი. "გლობალიზაცია და გლობალურობა: ქიმერა და ჭეშმარიტება").

"გიყვარდეს მტერი შენი", - ამბობს ქრისტე (მათე 5:44). ეს ნიშნავს: გიყვარდეს არა რაღაცის გამო, არა იქიდან გამომდინარე თუ რა დამოკიდებულება აქვს მას შენთან, არამედ თავად ის, "ვითარცა თავი შენი" (მარკოზი 12:31). ანუ ნუ განყოფ მათ შენგან და თვითონაც ნუ განეყოფი მათ, არამედ შენთან ერთად აღიქვის ისინი ერთ მთლიანობად. ვისშიც არის სიყვარული, ასწავლის ღირ. ეფრემ ასურელი, "ის არ უყურებს მოძულე თვალით, მისთვის არავინაა უცხო, მისთვის ყველა თავისიანია" (Св. Ефрем Сирин. Творения. Т. 1. Издательский отдел Московского Патриархата, 1993. С. 6).

ასეთი მდგომარეობა, როდესაც შენთვის არავინაა უცხო და ყველაში სიკეთესა და დადებითს ხედავ, შეიძლება გააჩნდეს მართლმადიდებელ ქრისტეანს, განსაკუთრებით ევქარისტიის ღვთაებრივ საიდუმლოსთან ზიარების შემდეგ.  

აპოკალიპსისი ლაპარაკობს სამყაროს აღსასრულის წინ ადამიანთა გაუცხოების უკანასკნელ ხარისხსზე, უკანასკნელ განვითარებასა და ეტაპზე.

როდესაც ცოდვილი ცხოვრება მიაღწევს უკიდურეს ზომას (რაც დამახასიათებელია ბოლო დროის კაცობრიობისთვის), მაშინ განსაკუთრებულად გაიზრდება გაუცხოება კაცთა შორის და გამეფდება ადამიანთა სიმხეცე.

აი "ტექნიკური პროგრესის" დღევანდელი მიღწევა (ტელევიზია, კომპიუტერები, მობილური ტელეფონები, თანამედროვე მუსიკა, ტრანსპორტი, სხვადასხვა ტექნიკური კეთილმოწყობა და ა. შ.) წარმოადგენს ამ გაუცხოების მწვერვალს, როგორც მოცემულობას, როგორც ნორმას. მეტიც, ადამიანებში ის ნერგავს გაუცხოების კულტს, აიძულებს ადამიანებს ერთმანეთთან დამოკიდებულება ჰქონდეთ არა როგორც პიროვნებებთან. შეიძლება ითქვას, რომ გაუცხოება დღეს მეფობს მთელს "ცივილიზებულ" სამყაროში. ფილოსოფოსებსა და სოციოლოგებს აქვთ სპეციალური ტერმინიც კი თანამედროვე დასავლური ცივილიზაციის აღსანიშნად, - "გაუცხოებული საზოგადოება" (იხ. მაგალითად: Философский словарь / Под ред. И. Т. Фролова. 6-е изд. М., 1991. С. 238).

თანამედროვე ცხოვრების მთელი წყობა მიმართულია ადამიანში პირუტყვულობისა და სიმხეცის განვითარებისკენ. რაც უფრო ნაკლებად ურთიერთობენ ადამიანები ერთმანეთში უშუალო ურთიერთობით, მით უფრო ეკონტაქტებიან ერთურთს სხვადასხვა მოწყობილობებითა და მანქანებით ან მათი მეშვეობით. "ტექნიკურმა კეთილდღეობამ, - ამბობს მხცოვანი პაისი, - გადალახა ყოველგვარი საზღვრები. გაიზარდა მანქანათა რიცხვი და თვით ადამიანიც კი გადააქცია მანქანად. ამჯერად მანქანები კარნახობენ ადამიანს ცხოვრების წესს და მისი გულიც რკინისებური და მექანიკური გახდა" ("Отче, помоги!" С. 36).

"ცივილიზაცია, - აღნიშნავს არქიმანდრიტი რაფაელ (კარელინი), - ერთმანეთისგან აცალკევებს ადამიანებს, ამიტომაც დიდი ქალაქები არა მარტო შუშისა და ბეტონის ჭიანჭველების ბუდეს წააგავს, არამედ ნამდვილ უდაბნოს სულისთვის. ადამიანები არა მარტო მანძილით არიან დაშორებული ერთურთს, არამედ შინაგანი კონტაქტის არარსებობითაც. ადამიანებს უკვე აღარ სჭირდებათ ცოცხალი ურთიერთობა, უფრო ადვილი და მოხერხებულია მექანიკური ურთიერთობა. ტექნიკური ცივილიზაციის ეპოქაში მცხოვრები ადამიანი მანქანასავით დაპროგრამებულია. ის გადაიქცა ბიოლოგიურ აპარატად, რომელიც მიერთებულია მკაცრი რეჟიმის სტანდარტს, რომელსაც ალტერნატივად შეუძლია დაუპირისპიროს მხოლოდ საკუთარი ნევროზები. აქ ჩვენ ვაწყდებით უცნაურ მოვლენას: სიგიჟეს, როგორც ჯანყს მანქანების წინააღმდეგ. პათოლოგია ხელოვნებაში, პათოლოგია პირადი ცხოვრების ნებისმიერ სფეროში... აქ მანქანა არა მარტო ამარცხებს ადამიანს, არამედ კლავს კიდეც და ანადგურებს მას" (Архим. Рафаил (Карелин). Тайна спасения. С. 116-117).

ალექსანდრე კრასნოვის შესანიშნავ წიგნში "ბერი ანტონის სულიერი გასაუბრებანი და დარიგებანი" (სამ ნაწილად) ნათქვამია: "თანამედროვე ცივილიზაციის მატარებელი - ეს არის ნებაყოფლობითი მორჩილება ეშმაკისადმი, საკუთარი სულის გადაცემა მარადიული ტანჯვისათვის, ნებაყოფლობითი უარყოფა ღმრთისა და სწაფვისა განღმრთობისკენ...

ერთადერთი შესაძლებლობა საკუთარი თავის დახსნისა, სულისა და ხორცის გადარჩენისა, არის ერთობა ღმერთთან და ყოველივე ამსოფლიურის უარყოფა... რაც უფრო "ცივილიზებულია" ადამიანის საცხოვრებელი ადგილი, მით უფრო მეტი საშინელება დაატყდება მას თავს ტექნიკური და ბუნებრივი კატაკლიზმებისგან" (ნაწილი მე-2).

წინა <-----     დასაწყისში     ----->შემდეგი

წინა <-----     დასაწყისში      ----->შემდეგი

"იყვნენ ერთ, ვითარცა ჩუენ ერთ ვართ" (იოანე 17:22)

როდესაც ადამიანი განისაზღვრება როგორც "ღმრთის ხატი", ეს განსაზღვრება აფიქსირებს უმთავრესს - ადამიანის კავშირს ღმერთთან, ღმრთის მოწოდებას ადამიანისადმი. რა მოწოდებაა ეს? ეს არის მოწოდება ერთობისა და სიყვარულისკენ. ადამიანი არის პიროვნება და ღმრთის მსგავსება იმ ზომიტ, რა ზომითაც აქვს მას ურთიერთობა ღმერთთან და რა ზომით აღიარებს ის ამგვარ მსგავსებას სხვა ადამიანებში.

ადამიანის არსებობის ერთადერთი აზრი - პირადი უკვდავებაა. "რა არის უკვდავება? - კითხულობს უდიდესი ქრისტეანი ფილოსოფოსი ისააკ ასურელი და პასუხობს: - უკვდავება - ეს ღმრთის შეგრძნებაა", ანუ - პირადი ურთიერთობა ღმერთთან.

"როდესაც ეკლესია ასწავლის მარადიული სიცოცხლის შესახებ, ლაპარაკი სულაც არ არის ერთგვარ მომავალ "მდგომარეობაზე", რომელშიც ადამიანის ამა თუ იმ ნაწილს, - მის "სამშვინველს" თუ "სულს", - ძალუძს გადარჩეს სხეულის სიკვდილის შემდგომ. ეკლესიის რწმენა არის იმაში დარწმუნება, რომ ჩვენი არსებობა განპირობებულია არა მისი ბუნების ფსიქოფიზიკური თვისებებით, არამედ ღმერთთან კავშირით, მისი სიყვარულით ყოველი ჩვენთაგანისადმი. მარადიული სიცოცხლისადმი რწმენა ეს არის დაჯერება იმისა, რომ ღმრთის სიყვარული უცვალებელია ჩვენდამი.

ამავე დროს, მარადიული ცხოვრება იქნება არა მარტო სულის სიცოცხლე, რომელიც გათავისუფლდება ხორცისა და სამშვინველისგან, არამედ სიცოცხლე ახალ იერუსალიმში, რომელიც ასე მკაფიოდ აღწერა იოანე ღვთისმეტყველმა თავის გამოცხადებაში: "მერე ვიხილე ახალი ცა და ახალი მიწა, რადგანაც პირველი ცა და პირველი მიწა გადაეგო, და ზღვა აღარ არის. ვიხილე წმიდა ქალაქი, ახალი იერუსალიმი, ღვთისაგან ჩამომავალი ზეცით, სასძლოსავით გამზადებული და სასიძოსთვის შემკული. და მომესმა მგრგვინავი ხმა ტახტით, რომელმაც თქვა: აჰა, კარავი ღვთისა კაცთა შორის, რომელიც დაემკვიდრება მათში, და თვით ღმერთი იქნება მათთან. შეაშრობს ღმერთი მათ თვალზე ცრემლს, და აღარ იქნება სიკვდილი: აღარც გლოვა, აღარც ტირილი და ტანჯვა იქნება, რადგანაც გადაეგო ყოველივე უწინდელი. ხოლო ტახტზე მჯდომარემ თქვა: აჰა, ყველაფერს შევქმნი ახალს. მე კი მითხრა: დაწერე, რადგან ეს სიტყვები სარწმუნოა და ჭეშმარიტი" (გამოცხ. 21:1-5).

მარადიული ცხოვრების შესაძლებლობა, ერთის მხრივ, და, მეორეს მხრივ, სიკვდილის პერსპექტივა ადამიანს "დღის დაზოგვას", ღირსეულ ცხოვრებას ასწავლის. ადამიანი ჭვრეტს უკეთესს არსებულიდან, შეჰხარის ყოველგვარ სრულყოფას, მდიდრდება სულიერი გამოცდილებით, მადლობს და ხარობს მიღებული წყალობით (Ильин И. А. Аксиомы религиозного опыта. М., 1993. С. 412).

უკვდავების ქრისტეანული გაგება ასახულია "სიკვდილით შობის" საიდუმლოში. სიკვდილმა უნდა გვირგვინოსან ჰყოს ადამიანის ცხოვრება. მას ისეთი დასასრული უნდა ჰქონდეს, რომელშიც უკვე იქნება გამობრწყინვებული ახალი აღმასვლის დასაწყისი. ის ამქვეყნიური განწმენდის უკანასკნელი ეტაპია, ბოლო სულიერი გამოცდა და ადამიანის მატება, ღმრთისადმი მიმართული სულიერი სიყვარული და უკანასკნელი კითხვა სულიერი შემეცნებისა" (Там же. С. 413).
"ვინც ჩემში ცოცხლობს და სწამს ჩემი, არ მოკვდება უკუნისამდე. გწამს თუ არა ეს?" (ინ. 11:26). "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ვინც ისმენს ჩემს სიტყვებს და სწამს იგი, ვინც მომავლინა, აქვს საუკუნო სიცოცხლე და არ წარუდგება სამსჯავროს, არამედ უკვე გადავიდა სიკვდილიდან სიცოცხლეში" 9ინ. 5:24). წმიდა მამები გვასწავლიან, რომ ღმერთთან ურთიერთობა - ეს არის სწორედ პირადი უკვდავება, ხოლო მადლი - სიცოცხლე სამარადისო. ასე გვასწავლიან წმიდა მამები. ღმერთთან კავშირის საბოლოო გაწყვეტა, მისგან სრული გაუცხოება - ეს არის სულიერი სიკვდილი და მარადიული წარწყმედა.

"ხშირად ქრისტეანული ზნეობის დაცვა გაიგივებულია იმ ღირებულებებთან და კანონებთან, რომლებიც თავის მხრივ გამომდინარეობენ სახარებიდან და საეკლესიო გადმოცემიდან. შესაბამისად, სწამთ, რომ ეს ზნეობა განქარდება იქ, სადაც ამ ღირებულებებს უგულებელჰყოფენ, კანონებს კი არღვევენ. ასეთი შეხედულება შეიძლება კარგად იქნეს დასაბუთებული საზოგადოების ინტერესების პოზიციიდან. სავარაუდოდ, ის სწორია და სასარგებლოა საზოგადოებრივი წყობისთვის, ზნეობრივი საკადრისობისთვის. მაგრამ შეუძლებელია სწორად და მით უმეტეს საკმარისად მივიჩნიოთ ის საღვთისმეტყველო პოზიციიდან. რადგან ხსენებული შეხედულება უგულებელჰყოფს ადამიანის კავშირს ქრისტესთან. არადა ქრისტეანის სიმტკიცე ღირებულებათა მიღებისა და კანონთა დაცვის საკითხში, რომელიც სახარებასა და საეკლესიო გადმოცემას ეხება, არავითარ სარგებლობას არ მოიტანს, თუ არ არსებობს უშუალო კავშირი ქრისტეს პიროვნებასთან.

ჯერ კიდევ ძველ აღთქმაში ღმრთის კანონი ან მცნება წარმოსდგება როგორც მისი პირადი ნება. შესაბამისად, ღმრთის კანონის ან მცნების დარღვევა არ განიხილება როგორც უბრალო უწესრიგობა ან კიდევ ზნეობრივი გადახრა, არამედ როგორც ღმრთის ნების უარყოფა, ან კიდევ ღმერთთან ურთიერთობის გაწყვეტა. ღმრთის კანონის ან მცნების ფორმალიზაცია უეჭველ გადახრად გარდაიქცევა, რადგან ამაშია არსი ფარისევლობისა. ახალ აღთქმაში ღმრთისა და ადამიანის ურთიერთობის პიროვნული ხასიათი თავის ლოგიკურ დასრულებას ღებულობს. თვით ღმერთი ხდება ადამიანი და პირად ურთიერთობაში შედის მასთან. ახალი აღთქმის სჯული ხდება ლოგოსი, ქრისტე. ამიტომაც, ძველი სჯულის მცნება გარდაიქმნა მადლად, რომელიც ქრისტემ მოიტანა" (წმ. მელიტონ სარდელი. "პასექის შესახებ").

როდესაც ჩვენი სინდისის თვალსაწიერიდან ქრისტესთან პირადი ურთიერთობის ხასიათი იკარგება, ჩვენ უკვე აღარ გვაქვს უფლება ვილაპარაკოთ ქრისტეანულ ცხოვრებასა და ქრისტეანულ ზნეობრიობაზე. განწყობა, რომელსაც ხშირად ვხვდებით ქრისტეანულ სამაყაროში ისეთია, რომ მორწმუნე ადამიანი მიისწრაფვის დაიცვას ტრადიციით ნაკურთხი ღირებულებები ან კიდევ თანამიმდევრული იყოს ქრისტეანული კანონების დაცვისას, მაგრამ ქრისტესთან რაიმე პირადი ურთიერთობისა და კავშირის გარეშე, რაც უკვე მანკიერებაა. ამგვარი განწყობა აუცილებელია შეფასდეს არა იუდაიზმთან უბრალო დაბრუნებად, არამედ დაბრუნებად მისი ყველაზე დაცემული ფორმით, რომელიც სახარებებში ფარისევლებისა და სადუკევლების სახით არის წარმოჩენილი.

არავინ უარყოფს, ცხადია, ზნეობრივი კანონის ან ზნეობრივი ღირებულებების მნიშვნელობას საზოგადოებრივი ცხოვრებისთვის, ადამიანთა შორის ურთიერთობებისთვის. ნებისმიერ შემთხვევაში, ღმრთის კერძო ნება გამოიხატება ადამიანთა ცხოვრებაში, როგორც ისტორიულად, ასევე ზნეობრივი კანონის სახით, ზნეობრივი ღირებულებების სახით. მაგრამ, ხსენებულ საგანთა მნიშვნელობისდა მიუხედავად არ შეიძლება მათი გაიგივება ქრისტეანულ ზნეობასთან.

როდესაც ქრისტეანი თავის ცხოვრებას ნებისმიერი გარდამავალი კანონებისა და ღირებულებების საფუძველზე აგებს, ის შეიძლება იყოს საზოგადოების უზადო წევრი, სანიმუშო მოქალაქე, წესიერი მეოჯახე, ღირსეული ადამიანი, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არაფერს ამბობს იმაზე, თუ როგორი ქრისტეანია იგი. არა იმიტომ, რომ ყოველივე ამას აქვს ანტიქრისტეანული ხასიათი. პირიქით, ის საკმაოდ ღრმად არის დაკავშირებული ადამიანის ბუნებასთან, რომელიც არსით ქრისტეანია, და იზრდება ადამიანში კაცობრიობაზე ქრისტეანული რწმენისა და სწავლების მრავალსაუკუნოვანი გავლენის შედეგად. მაგრამ ეს სათნოებები ნამდვილად ქრისტეანული რომ გახდეს, აუცილებელია შეუერთდეთ ქრისტეს პიროვნებას. უფრო ზუსტად, აუცილებელია წმიდა სამებასთან: მამასთან, ძესთან და სულიწმიდასთან შეერთება.

ქრისტე არ მოუწოდებს ადამიანს შეეწყოს კანონებს, განკარგულებებს და ბრძანებულებებს ან კიდევ შეითვისოს ზნეობრივი და ფილოსოფიური პრინციპები. ის ადამიანს მისდამი მიყოლას მოუწოდებს. ხოლო ქრისტესადმი მიყოლის პირობად ღმერთი საკუთარი თავის უარყოფას და სიკვდილისთვის მზადყოფნას გვიყენებს: "მაშინ უთხრა იესომ თავის მოწაფეებს: ვისაც სურს მე მომდიოს, განუდგეს თავის თავს, აიღოს თავისი ჯვარი, და გამომყვეს მე. რადგან ვისაც სურს სულის ხსნა, დაჰკარგავს მას: და ვინც ჩემი გულისთვის დაჰკარგავს სულს, ის ჰპოვებს მას" (მათე 16:24-25).

ქრისტე არ ითხოვს ადამიანისგან ისეთს, რომლისთვისაც მრავალგზის არ მიაგებს. აქ ის ადამიანისგან თვით ადამიანს და მის სიცოცხლეს ითხოვს. მაცხოვარი ითხვს რათა ადამიანმა უარყოს საკუთარი თავი და მას მისდიოს, თავისუფლად შესძლოს საკუთარი თავის მსხვერპლად მიტანა, რათა ჭეშმარიტად კვლავ მოიპოვოს. და აქ ლაპარაკია არა კანონების დაცვაზე ან ღირებულებების აღიარებაზე. იმიტომ კი არა, რომ ისინი უსარგებლოა, არამედ იმიტომ, რომ თავისთავად ისინი ჯერ კიდევ არ მიანიშნებენ იმაზე, რომ მიჰყვებიან ქრისტეს.

ვინმეს თუ ქრისტეს მიყოლა და სიკვდილამდე მისი მცნებების ერთგულება არ სურს, რამდენი კანონიც უნდა დაიცვას, რამდენი ღირებული და ღირსეული საქმეც უნდა აღასრულოს, ქრისტეანული თვალსაზრისით ღირებული ამაში არაფერი იქნება. ასეთ შემთხვევაში, ალბათ, უსჯულოდ და უკანონოდ მცხოვრები, მაგრამ მონანული ადამიანი სჯობია, რადგან სინანული ხომ სულის ცხოვნების პირობაა რასაც ქრისტეს სიტყვებიც ადასტურებს: "მართალთა სახმობლად კი არ მოვსულვარ, არამედ ცოდვილთა სინანულად" (მათე 9:13).

ადამიანის ცხოვრება აღესრულება ღმერთთან მისი პირადი ურთიერთობით. ხოლო ეს კავშირი მყარდება  ღმრთის სჯულის ან ღვთიურ და ზნეობრივ ღირებულებათა მიერ. ის იქმნება ღმრთის მცნებათა დაცვით, რომელიც არის მარად ცოცხალი ღმრთის მოქმედება ჩვენში, რადგან "მისი მცნება საუკუნო სიცოცხლეა" (ინ. 12:50). ეს არის სიცოცხლე, რომელიც სიკვდილს ამარცხებს.

კაცობრიობის ისტორიული არსებობა და საზოგადოებრივი წესრიგი საჭიროებენ კანონებსა და ღირებულებებს. მაგრამ ეს ყოველივე უნდა შეეწეოდეს ადამიანს, და არ ბატონობდეს მასზე, რადგან: "შაბათი კაცისათვის შეიქმნა, და არა კაცი შაბათისათვის" (მკ. 2:27). ადამიანი ქრისტეანი ვერ გახდება მხოლოდ იმიტომ, რომ ის კანონებისა და განწესებების თანხმიერად ცხოვრობს. ის ქრისტეანი მაშინ ხდება, როდესაც მორჩილებს ღმერთს და საკუთარ ცოდვებს ნანობს, როდესაც ამტვრევს ეგოიზმის ნაჭუჭს და ეხსნება ქრისტეს. როდესაც ის გადაწყვეტს მიჰყვეს ქრისტეს, უარს ამბობს საკუთარ თავზე და მის მცნებებს სიკვდილამდე იცავს. აქ ამჟღავნებს თავს მცნების ბუნება: ქრისტეს მცნება, რომელიც მარადიულ სიცოცხლესთან არის გაიგივებული; ეს არის ორმაგი მცნება სიყვარულისა, - ღმრთისა და მოყვასისადმი.

ქრისტეანული სული უპირველეს ყოვლისა მოიცემა ცხოვრებისეულად. ქრისტეანული ცხოვრება უნდა გამოხატავდეს ქრისტეანული რწმენის შინაარსს. ის უნდა აქეზებდეს სხვებს გასინჯონ ქრისტეანული ცხოვრების წესი. ასე რომ, საბოლოოდ, საზოგადოების გამოსწორება - ეს არის ადამიანის პირადი გამოსწორების საკითხი. ნებისმიერ შემთხვევაში, ყოველი ჩვენთაგანი - საზოგადოების წევრია და როდესაც საკუთარ თავს ვასწორებთ, საზოგადოების რაღაც ნაწილსაც ვასწორებთ, ერთდროულად კი ვქმნით ჯანსაღი ცხოვრების კერას.

მაგრამ, როდესაც საზოგადოების გამოსწორების საკითხს განვიხილავთ, როგორც კერძო საქმეს, უპირველეს ყოვლისა მხედველობაში გვაქვს ის, რომ არ შეგვიძლია მოვითხოვოთ სხვისგან ეს გამოსწორება. თუკი თვით ღმერთი ძალდატანებით არავის ასწორებს, როგორ შეგვიძლია ჩვენ ამისი გაფიქრება? სხვა ადამიანის თავისუფლების პატივისცემა ყოველგვარი ქრისტეანული მოღვაწეობის საფუძველთა საფუძველია.

მეტიც, უნდა ვიცოდეთ, რომ საკუთარი თავის გამოსწორება ოდენ საკუთარი ინტერესებით შემოფარგვლასა და თვითჩაკეტილობას როდი ნიშნავს. ადამიანი არსებობს როგორც პიროვნება და ყოველთვის სხვა პიროვნებებთან ურთიერთობაში ვითარდება. თვითშეზღუდვა და კარჩაკეტილობა შესაძლოა საჭირო იყოს დროის რაღაც მონაკვეთში, თვითკრიტიკისა და თვითჩაღრმავების მისაღწევად. მაგრამ ქრისტეანის მიზანი სულაც არ არის საკუთარი თავით შეზღუდულობა და ჩაკეტილობა, არამედ მთელი კაცობრიობისადმი სამახარობლო საქმის ქადაგება.

სააღდგომო ტროპარში ვგალობთ, რომ ჩვენმა უფალმა "სიკვდილითა სიკვდილი დათრგუნა". ხოლო ქრისტეს სიკვდილი, ლიტურგიის მიხედვით, - "ცხოველმყოფელია". "სად არის, სიკვდილო, ნესტარი შენი? სად არის, ჯოჯოხეთო, ძლევა შენი?" (1 კორ. 15:55). ხოლო "სიკვდილის ნესტარი ცოდვაა" (1 კორ. 15:56), ანუ გაუცხოება (რადგან ცოდვა ღმრთისგან აუცხოებს ადამიანს). ჯვარზე თავისი სიკვდილით გამოაძრო რა სიკვდილის ნესტარი (გააუქმა გაუცხოება) მაცხოვარმა, გააუქმა სიკვდილი როგორც გაუცხოება ღმრთისგან, როგორც სიცოცხლისგან მოკვეთა. "მაგრამ მადლობა ღმერთს რომელმაც მოგვცა ძლევა ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს მიერ" (1 კორ. 15:57). სწორედ ამიტომ განკაცდა ქრისტე, ამისთვის ეცვა ჯვარს და მკვდრეთით აღსდგა.

ქრისტე იმიტომაც იწოდება მაცხოვრად, რომ გვიხსნა გაუცხოებისგან, ანუ ცოდვისგან (შეად. მათე 1:21). "რადგანაც იგია მშვიდობა ჩვენი, ერთად რომ აქცია ორი, მათ შორის აღმართული ზღუდის დამრღვევი, რომელმაც თავისი ხორცით გაანაქარა მტრობა, აღთქმათა რჯული კი - მოძღვრებით, რათა, მშვიდობისმყოფელს, ორისაგან ერთი ახალი კაცი შეექმნა თავის თავში, და ორივე ერთი სხეულით შეერიგებინა ღმერთთან ჯვრის მეშვეობით, რომელზედაც მოაკვდინა მტრობა" (ეფეს. 2:16-22). მხოლოდ განკაცებული მხოლოდშობილი ძისგან ღებულობენ ადამიანები ჭეშმარიტ და დაუღამებელ სიცოცხლეს, მარადიულობას. "რადგანაც მისი მეოხებით ორივენი ერთი სულით მივეახლებით მამას" (ეფეს. 2:18).

"აჰა, კართან ვდგავარ და ვაკაკუნებ. თუ ვინმე გაიგებს ჩემს ხმას და კარს გამიღებს, შევალ და მასთან ვივახშმებ, ხოლო ის - ჩემთან" (გამოცხ. 3:21).

წინა <-----    

კეცალკოატლი - ამერიკელ ინდიელთა თაყვანსაცემი არსება

აცტეკების იეროგლიფების გაშიფვრამ ცხადყო, რომ "მზის დღესასწაულზე" ინდიელი მოგვები კეცალკოატლს მსხვერპლად 20 000-მდე ყრმასა და ქალწულს სწირავდნენ. ისინი მახვილი და ობსიდიანური დანებით კვეთდნენ მკერდს და იქიდან ჯერ კიდევ მფეთქავი გული ამოჰქონდათ (გული, როგორც ცნობილია, "შინაგანი სიცოცხლის", პიროვნების სიმბოლოა - ავტ.). თამბაქოს კვამლის ნისლში, რომელსაც სამსხვერპლოს უკმევდნენ, მფეთქავი გულების ოხშივარი მზისკენ აიზიდებოდა" (Раб Божий Кирилл. Демонология табакокурения // «Первый и Последний». 2003, № 9 (13). С. 16-17).

მსხვერპლშეწირვის აქ აღწერილი საშინელი, წარმართული წესი არაორაზროვნად ყველა წარმართული კულტის არსზე - სატანის მიერ ადამიანის მოკვლაზე მიანიშნებს.

წარმართული დევნულების პერიოდის ქრისტეანთა ცხოვრებაში ყველგან ერთსა და იმავე მოტივს ვხვდებით: ქრისტეანები უარს ამბობდნენ უსულო კერპთათვის მსხვერპლი შეეწირათ, რომელთაც "ყურნი ასხენ და არ ესმით, თვალნი ასხენ და ვერ ხედვენ" და ა. შ. ამ უსახურ კერპებს ქრისტეანობაში პიროვნული ღმერთი უპირისპირდებოდა, რომლისადმი ვედრებით იყო აღსავსე მოწამეთა გულები...

მსოფლმხედველობა, რომელიც აბსოლუტთან საკუთარი იგივეობის განცდით არის შეფერადებული და პიროვნული საწყისის უარყოფისკენ ორიენტირებული, ადრეული ქრისტეანობის ხანაში გნოსტიციზმში გამოვლინდა, რომელსაც სამართლიანად უწოდებენ ყველა მომდევნო მწვალებლობის დედას. სპეციფიკას წარმოადგენს ის, რომ გნოსტიკოსებთან განმსაზღვრელი გახდა ცოდნის, როგორც თვითშემეცნების თემა. გნოსტიკოსები საკუთარი თავის შემეცნებისა და პოვნისკენ მოუწოდებნენ, მაგრამ ამასთან ადგილს არ ტოვებდნენ სხვა პიროვნებათა აღიარებისთვის.

ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, მ. კ. ტროფიმოვა, თავის ნარკვევში "Историко-философские вопросы гностицизма" ("გნოსტიციზმის ისტორიულ-ფილოსოფიური საკითხები") (М., 1979), ქრისტეანობას და გნოსტიციზმს პიროვნული საწყისის კუთხით ადარებს და მათ სრულ შეუსაბამობას ამტკიცებს. ის წერს: "აბსოლუტთან საკუთარი იდენტურობის რწმენა განაყენებდა გნოსტიკოსს სოციალურობისგან, რომელიც სხვა პიროვნებათა აღიარებისკენ იყო ორიენტირებული და ის თვითჩაღრმავებისკენ, მედიტაციური აქტივობისკენ მიჰავდა... ამგვარი განწყობა სხვა პიროვნებისადმი რწმენას გამორიცხავდა.

ვ. ვ. ბოლოტოვი (გამოჩენილი საეკლესიო ისტორიკოსი - ავტ.) ამას "ნახევრად რწმენას" უწოდებდა (Болотов В. В. Лекции по истории Древней Церкви. СПб., 1910. Т. II. С. 170), რადგან უკიდურესობაში გნოსტიკოსი საკუთარ თავს აბსოლუტად აღიქვამდა, უკიდურესობაში აღარავინ რჩებოდა რწმენის საგნად, გარდა საკუთარი თავისა... მორწმუნისა და ღმრთის ის კავშირი, რომელზეც არის ორიენტირებული ქრისტეანული სწავლა-მოძღვრება, სწორედ პიროვნული საწყისის არსებობას ადასტურებს. ეს ვლინდება თუნდაც არჩევანის თავისუფლებაში, რომლითაც დაჯილდოვებულია ადამიანი.

თავისუფალი არჩევანი კეთილსა და ბოროტს შორის არ ეწინააღმდეგება განგებულების იდეას. ამ სწავლების თანახმად, ღმერთი ზრუნავს ადამიანზე თავისი განგებით, მაგრამ არჩევანის უფლებას თვით ადამიანს ანიჭებს. ადამიანზეა დამოკიდებული მისი ზნეობრივი გზის არჩევა. გნოსტიციზმში პირიქით, არ არსებობს არც განგებულება, არც ნიჭები, არც თავისუფლება (მისი ადრექრისტეანული გაგებით). არ არსებობს ვინმე, ვისზეც შეიძლება ზრუნვა, ვისაც შეიძლება რაიმე აჩუქო... შეიძლება მხოლოდ "განათლება". უნდა ითქვას, რომ გნოსტიციზმი პიროვნული საწყისის დაკარგვაზეა ორიენტირებული. მოუწოდებს რა სრული თვითჩაღრმავებისკენ, გნოსტიციზმი გნოზისის გზაზე შემდგარი ადამიანისგან მასში მიძინებული ძალების გამოღვიძებას ითხოვს, ის გულისხმობს ადამიანის "მე"-ს თანდათანობით გაფართოვებას სამყაროს მასშტაბებამდე, მის შერწყმას ყოველივე გარემომცველთან, ოღონდ ფინალში - ერთიც და მეორეც იკარგება. ამ თვალსაზრისით შეიძლება ვილაპარაკოთ გნოსტიციზმის არარელიგიურობის სიღრმეებზე...

ამრიგად, გნოსტიკური განწყობისა და მსოფლმხედველობის თანახმად, ფაქტობრივად უქმდება ყოველგვარი განსხვავებულობა, რადგან ყოველივეს გნოსტიკოსი შეისრუტავს და საკუთარ თავს აბსოლუტში აიგივებს. აქ არ არის ადგილი არც შენთვის, არც რომელიმე პიროვნებისთვის. ამის საწინააღმდეგოდ, ადრეულ ქრისტეანობაში ცნობიერება შენი პიროვნული "მე"-ს არსებობაზეა ორიენტირებული" (М. К. Трофимова. Гностицизм и христианство. – В кн.: Апокрифы древних христиан: Исследование, тексты, комментарии. С. 168-171).

შეგახსენებთ, რომ სიტყვა "რელიგია" ფრანგული სიტყვიდან მომდინარეობს და "კავშირს", "დაკავშირებას" ნიშნავს; ანუ, ჭეშმარიტი რელიგია ადამიანს აკავშირებს ღმერთთან, შეჰყავს ის ღმერთთან ცოცხალ ურთიერთობაში, როგორც პიროვნებასთან.

გნოსტიციზმი სამართლიანად იწოდება ყველა შემდგომი მწვალებლობის დედად, რომლებიც ჭეშმარიტი ქრისტეანობის დამახინჯების შედეგად აღმოცენდა. ყოველი მათგანი, ძველი მწვალებლობებიდან დაწყებული თანამედროვე სექტების სწავლებით დამთავრებული, ერთი მეორის მიყოლებით რომ განვიხილოთ, ყოველი მათგანის ცრუსწავლებაში, მის "სულიერ" პრაქტიკაში იმავე სიღრმისეულ მიმართულებას ვიპოვით, რომელიც პიროვნების უარყოფაზე, მის გაუსახურებაზეა ორიენტირებული. საკმარისია გავიხსენოთ კათოლიციზმის იურიდიზმი ან კიდევ პიროვნების შინაგანი სიცოცხლის მომაკვდინებელი პროტესტანტიზმი.

არ არის საიდუმლო, რომ მრავალრიცხოვან თანამედროვე, განსაკუთრებით კი "ტოტალიტარულ" სექტებში, ადამიანები თავიან პიროვნებასა და სახეს კარგავენ. სექტანტის ლაპარაკი რობოტის ლაპარაკს მოგვაგონებს. მას აღგზნებული ან პირიქით, გაყინული გამოხედვა გააჩნია, რითაც მოუდრეკელი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებს. სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ დესტრუქციული სექტის წევრი, სადაც გამოიყენება ცნობიერების შეცვლის ტექნოლოგიები და ფსიქოლოგიური კონტროლი, ყოველთვის გრძნობს ღრმა, შინაგან კონფლიქტს და გამუდმებულ ბრძოლაშია საკუთარ თავთან. შინაგანად ის გრძნობს "ხელოვნურ პიროვნებას".

ამჯერად განვიხილოთ რა განსხვავებაა ქრისტეანობასა და ისლამს შორის? მუჰამედი ღმერთში სამპიროვნებას უარყოფს. ღმრთის სამპიროვნების აღიარებით ქრისტეანობა აჩვენებს, რომ ჩვენი ღმერთი სიყვარულია როგორც საკუთარ თავში, ასევე მის მიერ შექმნილი ანგელოზებისა და ადამიანისადმი. მუსულმანობაში ღმერთი სრულიად მარტოკა არსებად წარმოგვიდგება. მუსულმანობის უმთავრესი დოგმატია - "არ არის ღმერთი, გარდა ღმრთისა (ალლაჰისა)" - ღმერთში ის ყოველგვარ მრავლობითობას უარყოფს ბუნებითაც და იპოსტასურადაც. არაბულ ენაზე ამ სიტყვებს ასეთი შინაარსი აქვს: მხოლოდ ერთი ღმერთია სამყაროში მოქმედი ძალა, ხოლო დანარჩენ ქმნილებას, როგორც სულიერს, ასევე ნივთიერს, არანაირი თავისუფლება არ გააჩნიათ და ღმრთის ბრმა იარაღად განიხილებიან. ღვთაება ნთქავს ადამიანს და სულაც არ უტოვებს მას თავისუფლებას. ადამიანის თავისუფალი ნება აქ შეზღუდულია. აი, რატომ არასოდეს იტყვის მუსულმანი "ღმერთი სიყვარულიაო", თუმცა ღმრთის ძალასა და ყოვლისშემძლეობას ყოველთვის აღიარებს.

ისლამურ ფატალიზმში პიროვნების თავისუფალი თვითგამორკვევა ფიქციად იქცევა. პიროვნება განპირობებულია, წინასწარგანსაზღვრულია; აქ აუცილებლობის კანონი მეფობს. მაგრამ შეუძლებელია პიროვნება არსებობდეს თავისუფლების გარეშე. ეს ორი ცნება მჭიდროდ არის დაკავშირებული ერთმანეთთან.

ამგვარად, ისლამი, გამორიცხავს რა ღმრთის სამპიროვნებასა და ადამიანის პირად თავისუფლებას, ამკვიდრებს გაუცხოებას და უარყოფს პიროვნებას.

ისლამში არის ისეთი მისტიკური სწავლება, როგორიცაა სუფიზმი (აღმოცენდა VIII-XIX სს. უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა არაბულ, განსაკუთრებით კი სპარსულ პოეზიაზე). აღიარებენ რა მხოლოდ ღმრთის არსებობას, ხოლო გარემომცველ საგნებსა და მოვლენებს მის ემანაციებად (გარდასახვებად - რედ.), სუფიზმის მიმდევრები ცხოვრების უმაღლეს მიზანს საკუთარი "მე"-ს უარყოფით ადამიანის სულის ღმერთთან მისტიკურ შერწყმაში ხედავენ. "ღვთაებასთან" ამგვარი "შეერთება", სუფიზმის სწავლებით, ექსტაზში ხდება, სანამდეც უნდა მიიყვანოს საკუთარი თავი მორწმუნე ადამიანმა. სუფისტური ძმობის წევრები დერვიშებად იწოდებიან.

*   *   *

საერთოდ, ყოველგვარ რელიგიურ (ასევე ფილოსოფიურ) სწავლებაში, მართლმადიდებლური ქრისტეანობის გარდა, ასევე ყოველგვარ სხვა სულიერ პრაქტიკასა და მისტიკურ ცდებში, მართლმადიდებლური სულიერი გამოცდილების გამოკლებით, ჩანს მეტ-ნაკლებად დაფარული (ან სრულიად დაუფარავი) ორიენტაცია პიროვნების უარყოფისა, რაც სრულიად განსაზღვრულად ამ ცრუსწავლებათა და ცრუ სულიერ პრაქტიკათა უმთავრეს ავტორსა და შთამაგონებელზე, უმთავრეს უსახურებასა და მხეცობის "მამაზე", ეშმაკზე უთითებს.

დაცემულ ანგელოზთა ეს გამოგონებანი, ანუ "რელიგიური" სწავლებანი, ერთის შეხედვით ერთმანეთისგან ძლიერ განსხვავდებიან, მაგრამ ერთ საკითხში აქვთ მტკიცე თანაზიარობა და ეს საკითხი - პიროვნების უარყოფაა.

მწვალებლობათა და ცრუსწავლებათა წინააღმდეგ ეკლესიის ბრძოლის მთელი ისტორია (მაგ.: წმიდა მამათა ბრძოლა არიანელობის, ნესტორიანელობის, მონოფიზიტობის, მონოთელიტობის, ხატმებრძოლეობისა და სხვა მწვალებლობათა წინააღმდეგ) - არსებითად ქრისტეანობის უმთავრესი პრინციპის, პიროვნების დაცვას წარმოადგენს. ღმრთის შესახებ ნებისმიერი არასწორი სწავლების სიღრმისეული შესწავლა გვაჩვენებს, რომ მათ საფუძვლად ღმრთის პიროვნულობის (უფრო ზუსტად, სამი პიროვნების) უარყოფა უდევთ, რასაც საერთოდ ნებისმიერი პიროვნების უარყოფამდე მივყავართ. თუმცა ეს ცალკე საუბრისა და გამოკვლევის თემაა.

ადამიანის გაუცხოება ღმრთის პიროვნებისგან და სხვა პიროვნებების უარყოფა საფუძვლად უდევს ისეთ მოვლენას, როგორიცაა ათეიზმი. ამიტომაც, სამართლიანად ითქმის, რომ ათეიზმი - ყოველთვის ანტითეიზმია. "შეუძლებელია არსებობდეს აბსოლუტური, ონტოლოგიურად გააზრებული ათეიზმი, - მსჯელობდა ამ თემაზე ნ. ბერდიაევი. - ათეიზმი, ეს არის ბრძოლა ღმრთის წინააღმდეგ, ეს არის ანტი-თეიზმი... მხოლოდ ზედაპირულად თუ ჩანს, რომ ათეიზმი გონებრივი დაბრკოლებების გამო წარმოიშვა, რომელიც ღმრთის რწმენაში ხელს უშლის ადამიანს, რომ ის არის ფილოსოფიის ან მეცნიერების პროდუქტი. მაგრამ თუ კარგად დავაკვირდებით დავინახავთ, რომ შეუძლებელია ათეიზმი თეორიულ-შემეცნებითი ეჭვების შედეგად დაბადებულიყო და ლოგიკურ არგუმენტაციას დაფუძნებოდა. ათეიზმამდე ადამიანი პრაქტიკულ-ცხოვრებისეული საფუძვლებით მიდის. ათეიზმი სულიერი და მორალური კატეგორიის მოვლენაა. ათეიზმის ფენომენი ან სულიერების დაკნინებას ნიშნავს, ან კიდევ ცრუსულიერების მიმართულებაზე მიანიშნებს" (Бердяев Н. Из размышлений о теодицее // "Путь". 1927, № 7. С. 50).

ღმრთისადმი ჭეშმარიტი რწმენა - ყოველთვის იყო, არის და იქნება ღმერთის, როგორც პიროვნების აღიარება და მასთან ურთიერთობა. ყოველივე დანარჩენი ურწმუნოებაა, ღმერთში პიროვნების უარყოფაა, მისგან გაუცხოებაა, მისი განყენებული შეფასებაა... ამიტომაც, არსებითად, კაცობრიობას მხოლოდ ორად ორი სარწმუნოება გააჩნია - პირველი: ეს არის ჭეშმარიტი, ქრისტეანული სარწმუნოება (რომელიც პიროვნების უნივერსალურ პრინციპს ამკვიდრებს, ღმერთში აღიარებს პიროვნებას და ღმერთსმიმსგავსებულ პიროვნებას აღზრდის ადამიანში) და მეორე: ცრუ, ანტიქრისტეანული რელიგია, რომელიც ღმრთისა და ადამიანის პიროვნულობის პრინციპს უარყოფს და ადამიანებში ახშობს სულიერ ცხოვრებას.

ყოველი ცრურელიგიური სწავლება, როგორც ანტიქრისტეანობის ნაირსახეობის გამოვლინება, უარგყოფს შენ, ხოლო თუ შენ არ არსებობ, მაშინ არც "მე" არსებობს. ამიტომაც, ყოველი მათგანი სამართლიანად იწოდება სულისწარმწყმედელად. ასეთ გაუსახურებამდე შეიძლება მივიდეს მართლმადიდებელი ადამიანიც, თუკი, სიამაყით, ან გამოუცდელობით, სულიერ ხიბლში შთავარდება. ადამიანს აუსახურებს და პიროვნულობას უკარგავს ყოველგვარი ცოდვისადმი მონობა და მსახურება.

წინა <-----     დასაწყისში      ----->შემდეგი

კაცობრიობის სულიერი ისტორიის მოცემული მომენტი სამართლიანად იწოდება "აპოსტასიად". ეს ბერძნული სიტყვა ბიბლიურ კონტექსტში ადამიანთა ღმრთისგან განდგომას (იხ. მაგ.: 1 ტიმ. 4:1), ანუ ღმრთისგან გაუცხოებას ნიშნავს.  აპოსტასიის ეპოქა ანტიქრისტეს მოსვლისა და სამყაროს აღსასრულის ჟამის მოახლოვებას მოასწავებს. "არ მოიწევა ის დღე, ვიდრე უმალ არ მოაწევს განდგომილება და არ გამოჩნდება ურჯულოების კაცი, წარწყმედის ძე" (2 თესალონიკ. 2:3).

ღმრთისგან ადამიანთა მასობრივი განდგომა ჯერ კიდევ XIX საუკუნიდან დაიწყო "ღმერთი მოკვდა, ჩვენ ის მოვკალით", - აუწყა მსოფლიოს ნიცშემ ზარატუშტრას პირით, როდესაც ახასიათებდა თავის დროის სულიერ ვითარებას (უფრო ზუსტად, სულიერ ტრაგედიას), როდესაც ღმერთი მართლა მოკვდა ადამიანთა გულებში; და დაუცხრომლად დაიწყეს იმის ძიება, რაც მათთვის ღმერთს შეცვლიდა. "აბსოლუტური ჭეშმარიტების წყურვილი გაქრა, ის გაამსოფლიურებამ ჩაყლაპა", - წერს ამ დროების შესახებ მღვდელმონაზონი სერაფიმ როუზი (Иером. Серафим (Роуз). Человек против Бога. С. 29).

ნიცშე ერთ ერთი უმთავრესი ქადაგია გაუცხოებისა. სულის სიღრმეში ის ღმერთს აღიარებდა, მაგრამ რჩებოდა მეამბოხედ და ღმრთისმბრძოლად რჩებოდა, რომელიც "ღირებულებათა გადაადგილებას" შეეცადა. კაცობრიობას ნიცშე სინდისის, პასუხისმგებლობის, ასკეტიკის, ეკლესიის, გონიერების, ჭეშმარიტებისა და ღმრთისგან გათავისუფლებას (სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანის მხეცად გარდაქმნას) სთავაზობდა. ადამიანის ნაცვლად უნდა ვადიდოთო "ქერა ბესტია", "ზეკაცი".

კაცობრიობის ბოლო ათწლეულები განსაკუთრებული აპოსტასიურობით ხასიათდება. "ჩვენი დროისთვის, - წერდა სერაფიმ როუზი, - დამახასიათებელია სიყვარულის გაციება, რომელიც სახარებაში ქრისტეს მეორედ მოსვლის მოახლოვების ერთ ერთ უმთავრეს ნიშნად მიიჩნევა, და დამახასიათებელია ის უფრო მეტად, ვიდრე ისტორიის სხვა რომელიმე პერიოდისთვის" (Иером. Серафим (Роуз). Знамения времен. Тайны книги Апокалипсис).

ამ აპოკალიფსურ ნიშანს დღეს მრავალი ამჩნევს. მკვეთრად შეიგრძნობა მსოფლიო ცხოვრებისა და ადამიანურ ურთიერთობათა სიცივე. ურთიერთგაუცხოება და მზაკვრობა (რომელსაც საფუძვლად შიში და სხვა ადამიანების მოწინააღმდეგეებად აღქმა უდევს) თანამედროვე ცხოვრების გაბატონებული ტონი გახდა. მსოფლიოს "გამხეცებასმ" საშინელ მასშტაბებს მიაღწია. მსოფლიო მხეცებით სავსე უდაბნოს დაემსგავსა, რადგან არ იგრძნობა მასში ღმრთის სულის მოვანება, რომელიც გააცოცხლებდა და გაამხნევებდა დაწყურებულ სულებს. ადამიანები გაუცხოვდნენ ღმრთისგან და გაბოროტდნენ.

თვით ურწმუნო ან მცირედმორწმუნე ადამიანებისგანაც კი გაიგებ დღეს ასეთ ფრაზას: "ადამიანები პირუტყვებზე უარესები გახდნენ". მართლაც, დღეს ადამიანები იმდენად დაშორდნენ ღმერთს, რომ პირუტყვულ-მხეცური სფეროდან გადადიან დემონურ სფეროში, უფრო და უფრო ეფლობიან სატანურ უფსკრულში. თანამედროვე ადამიანი-მხეცი - ეს არა მარტო არაადამიანია (როგორც ჩვეულებრივი მხეცი), არამედ ანტი-ადამიანი და დემონოადამიანია.

მართლმადიდებელი ფსიქოლოგები ი. მედვედევა და ტ. შიშოვა თავიანთ სტატიაში "Задержка развития души" ("სულის განვითრების შეჩერება"), რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში "Первый и Последний" (2004. № 10 г.), დამაჯერებლად აჩვენებენ, რომ თანამედროვე ადამიანები უკვე აღარ არიან "ღმრთის ხატნი, არამედ ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე შეიძლება ითქვას, რომ ესენი დემონს მიმსგავსებული არსებები არიან".

ჩვენს დროში მიზანსწრაფულად და დაჩქარებით ინგრევა მორალური ღირებულებები, გასაოცარი სისწრაფით იზრდება ეგოიზმი და წყურვილი მატერიალური სიკეთეებისადმი. ინგრევა ოჯახის ინსტიტუტი, რომელიც ყოველთვის იყო ღირსეული ადამიანური ცხოვრებისა და პიროვნების ჩამოყალიბების საფუძველი. შეიმჩნევა უიმედობის საერთო-საზოგადო განწყობა, ადამიანთა არნახული დამნაშავეობა და გარყვნილება, რომლებიც ებრძვიან ღმრთის განგებას ადამიანში და ადამიანურ ბუნებაში. ქრისტეანული სარწმუნოებიდან განდგომა, ჭეშმარიტი სულიერებისა და რელიგიური ცხოვრების გარყვნა - თანამედროვე ცხოვრების საყოველთაო ნიშანი გახდა.

იცვლება ადამიანურობის ხატი, ურთიერთობა ადამიანებს შორის. ურთიერთგაუცხოება ნორმა გახდა. მიზანმიმართულად ირღვევა ტრადიციული ადამიანური კავშირები. იკარგება სიღრმისეული კავშირი მამაკაცებსა და დედაკაცებს შორის, მშობლებსა და შვილებს შორის.

თანამედროვე ბავშვებმა არ იციან ზნეობრიობის ელემენტარული ნორმები, რომელთა გარეშე შეუძლებელია ადამიანური პიროვნების ჩამოყალიბება, სამაგიეროდ საკმაოდ სწრაფად ეუფლებიან პრაქტიკულობას. თუმცა, მათი პრაქტიკულობა საზიანოა. ერთის მხრივ განსაკუთრებულად არ მიელტვიან ამქვეყნიურ სიმდიდრეს, მაგრამ მეორეს მხრივ, არ სურთ რაიმეში დათრგუნონ საკუთარი სურვილები. ცხოველთა მსგავსად, სრულიად ემონებიან წუთიერ და ვნებიან მიდრეკილებებს.

მეცნიერებისა და ტექნიკის არნახული განვითარების პარალელურად მიმდინარეობს სულიერი ცხოვრების უკუსვლა, იზრდება გულგრილობა და მტრობა ყოველივე სულიერისადმი. ქცევის ნორმები, რომელსაც რელიგია იძლევა, წარსულს ბარდება. თანამედროვე ცხოვრება კარნახობს რეკომენდაციებს, რომელიც ითვალისწინებს ახალ ნორმებს, უფრო მსუბუქს და სასიამოვნოს, ვიდრე ის ნორმებია, რომლის მიხედვითაც კაცობრიობა ცხოვრობდა ათასწლეულების განმავლობაში. ადამიანებს მეტი უფლებები მიეცათ, მაგრამ უფრო და უფრო ნაკლები ზნეობრივი მოვალეობები.

გარდა ამისა, ყველგან კვდება თავისუფლება - პოლიტიკური, ეკონომიკური და პირადი. თავისუფლება ადამიანს სჭირდება თავისი უმაღლესი სულიერი და შემოქმედებითი მოთხოვნილებების განსახორციელებლად. მატერიალური სიკეთეების გამოსაყენებლად თავისუფლება საჭირო არ არის. არსებობს მრავალი ადამიანი, ვინც არ აფასებს თავისუფლებას და არც საჭიროებს მას. იმ ქვეყნებშიაც კი, რომლებიც ტოტალიტარულად არ ითვლებიან და ჯერ კიდევ სრულად არ დაუკარგავთ თავისუფლება, თითქმის ყველა შეიწყნარებს ახალ კანონებს და სულ უფრო უმორჩილებს ქვეყნის მოსახლეობას მის მმართველებს. თავისუფლების გარეშე ცხოვრება ადვილია. რამდენი ადამიანი მისცემდა თავის თავისუფლებას მშვიდი და კომფორტული ცხოვრებისთვის. ადვილია უპასუხისმგებლო ცხოვრება, როდესაც არავინ არაფრისთვის პასუხს არ გთხოვს, მაგრამ ამასთან იკარგება ყველაზე მნიშვნელოვანი - უპასუხისმგებლო ცხოვრება ყოველთვის არასულიერია.

პასუხისმგებლობის გრძნობა პიროვნების განვითარების ერთ ერთი უმთავრესი ნიშანია, ნორმალური ადამიანის ერთ ერთი უმთავრესი თვისებაა. დღეს ყალიბდება სულიერ დეგენერატთა საზოგადოება, რომლებიც, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი შეიტყობენ, რომ მათი დედა ან შვილი მანქანამ გაიტანა, ადგილიდანაც კი არ დაიძვრებიან, სანამ კომპიუტერული თამაშის მორიგ "დონეს" არ მიაღწევენ. თანამედროვე ადამიანის ეგოცენტრული ქცევა ატომიზირებს მას, განყოფს სხვებისგან. ის არ რეაგირებს ნათესავებისა და ახლობლების გაჭირვებაზე, უარს ამბობს ოჯახურ უღელზე, ბავშვების გაზრდის პასუხისმგებლობაზე, ერისა და სამშობლოს ბედ-იღბალზე.

იცვლება დამოკიდებულება შრომისა და შემოქმედებისადმი. სულ უფრო მეტი და მეტი ადამიანი გაურბის ჯანსაღ შრომას. უკვე შემოქმედებით ღვაწლსაც კი არ მოაქვს სიხარული. ნებისმიერი ძალისხმევა არასასიამოვნო და არასაჭირო გახდა. ცხოვრება გართობისა და ახალი შეგრძნებების გამუდმებულ ძიებამდე დავიდა, თუნდაც წამიერი იყოს ეს სიამოვნება და გართობანი. ადამიანებს დაავიწყდათ, რომ შინაარსს მოკლებული ცხოვრება, არასაჭიროა და ფუჭი.

კატასტროფულად კლებულობს იმ ადამიანთა რიცხვი, ვინც ადამიანურად ცხოვრობს. მრავალ ადამიანს ზნეობრივი გრძნობა სრულიად ატროფირებული აქვს. მრავალმა უკვე სრულიად დაკარგა ის, რაც უმთავრესად უნდა განასხვავებდეს კაცს პირუტყვისგან: სიყვარული, თანაგრძნობა, სხვებზე მზრუნველობა, გულწრფელობა ურთიერთობებში, სირცხვილის გრძნობა, მოკრძალება, პატიოსნება, ადამიანური ღირსება. სიკეთისა და სიყვარულისადმი გულგრილობის ლაფსა და ტალახში დანთქმულა მთელი პლანეტა. მატერიალური შესაძლებლობების წარმოუდგენელ მიღწევებთან ერთად ჩვენ ვცხოვრობთ მორალური დეგრადაციისა და სულიერების დაკარგვის ეპოქაში. და ამგვარი მდგომარეობის ძირითადი სულიერი მიზეზი გახლავთ პირადი, სულიერი ცხოვრების უარყოფა, საკუთარი თავის მიცემა უსახურ-პირუტყვული ჟინისა და სტიქიებისადმი.

ტელევიზორის ეკრანები, რადიო, გაზეთები, პოპულარული ლექციები - რის შესახებ მსჯელობენ ტვინის გამომრეცხავი ეს საშუალებები? უამრავი ტყუილი, მოწოდებები სიამოვნებისკენ, ყოველგვარი გართობისკენ და რაც მთავარია - სულ ახალი და ახალი იდეებისა და "აღმოჩენებისკენ", რომლებიც არც თუ იშვიათად ჭეშმარიტების საპირისპიროა. ყოველივე ამას მივყავართ იმისკენ, რომ ადამიანებს უკვე აღარაფრის სჯერათ, გარდა იმისა, რაც შეიძლება შეიგრძნონ თავიანთი გრძნობათა ორგანოების მიერ. თანამედროვე ადამიანების მასებს მხოლოდ მიწიერი რეალობის სჯერათ. მათ სჯერათ მეცნიერების, უფრო ზუსტად იმისი, რასაც ის მეცნიერებად მიიჩნევს, და არ სჯერათ არაფერი არამატერიალურის. რელიგიის მოთხოვნები მისთვის არარსებული და არასავალდებულოა. მსოფლიო მისთვის მხოლოდ მატერიაა და თანაც არასულიერი.

თანამედროვე ადამიანს, უპირველეს ყოვლისა სჭირდება მოგება, წარმატება, შემოსავალი. მისთვის უმთავრესი ღირებულებაა საქმოსნობა და შეთანხმება, და არა მარტო აღებ-მიცემობაში, არამედ საერთოდ, ცხოვრებაში. "ღმრთის სუნთქვის" მაგიერ თანამედროვე ადამიანებში, მთელი მათი "ჭკვიანური" სიბრძნისა და განათლების მიუხედავად, გამოვლინდა მათი სულის შინაგანი მზაკვარება. ადამიანთა ცხოვრებიდან იკარგება სულიერი, რადგან იქ, სადაც მრავალი მზაკვარებაა, სულ სხვა სტიქია, მხეცობა ბობოქრობს. და რაც უფრო იზრდებიან ადამიანები, მით უფრო მზაკვარი ხდება მათი სული. პირით აქებენ და ადიდებენ ერთურთს, მაგრამ არა გულით. "პირით აკურთხებენ, გულით კი სწყევლიან" (ფსალმ. 61:5). "ტყუილს ეტყვიან ერთიმეორეს, ქლესა ტუჩებით ორპირულად ლაპარაკობენ" (ფსალმ. 11:3), - წინასწარმეტყველებდა ადამიანთა ამგვარ მდგომარეობაზე წინასწარმეტყველი და ფსალმუნთმგალობელი დავითი.

როდესაც თანამედროვე ადამიანები ერთმანეთთან ურთიერთობაში შედიან, თვით ერთმანეთის პიროვნებას კი არ მიმართავენ, არამედ მის უნიფიცირებულ სოციალურ როლს, რადგან ადამიანში ხედავენ მხოლოდ ამა თუ იმ ფუნქციას, ნივთს, საგანს. თანამედროვე ადამიანთა ურთიერთობა უკვე აღარ არის პიროვნებათა ურთიერთობა, არამედ პიროვნებათშორისი ურთიერთობაა, რომელიც წმიდად სათამაშო, "მსახიობურ", როლურ ურთერთობად იქცა. ადამიანები გახდნენ ინფორმაციის ავტომატური გადამცემები, რომლის უკან, როგორც წესი, დგას ცივი ანგარიში, საკუთარი მოგების ეგოისტური სურვილი.

საშინელია თანამედროვე მსოფლიო თავისი პრაგმატიზმით. მასში ყოველივე დაქვემდებარებია უტილიტარულ მიზნებს. ადამიანთა ურთიერთობები სულ უფრო და უფრო ნივთიერია, საგნობრივია, სუბიექტები მანიპულიაციის ობიექტებად იქცნენ. ადამიანი ერთგვარი ფუნქციების მატარებლად იქცა. ადამიანი დავიდა ნივთის დონემდე. თანამედროვე "განივთებული" ადამიანის ცხოვრება მოექცა გარკვეული წინაპირობების ჩარჩოებში. ადამიანი უკვე გამოდის როგორც მზა როლის შემსრულებელი, როგორც საგნების მომსახურეობის ფუნქციონალური საშუალება."თვით ადამიანი, - წერდა მარქსი, - განიხილება როგორც სამუშაო ძალა, ბუნების საგანი, თუმცა ცოცხალი და შეგნების მქონე ნივთი" (Цит. по: Философский словарь / Под ред. И. Т. Фролова. С. 315).

ერთის მხრივ, მიმდინარეობს ადამიანის გაუსახურების, მისი დეპერსონიფიკაციის პროცესი, მეორეს მხრივ კი - ობიექტებს (მათ შორის სხვადასხვა სახის აპარატებს, მოწყობილობებსა და მექანიზმებს) ენიჭებათ სუბიექტის თვისებები, ხდება ნივთების პერსონიფიკაცია, ფეტიშიზაცია. განსაკუთრებულად კარგად ჩანს ეს თანამედროვე რეკლამაში: "მე, შენ და როტმანსი (სიგარეტი - რედ.)" (უსახური შესატყვისობა "ნივთი - მომხმარებელი" აქ დამატებით იტვირთება პიროვნული აზრით). ფეტიშიაცია ვლინდება ასევე: ფულის კულტში, რომელსაც ადამიანებზე ძალაუფლება და დამოუკიდებლობა ენიჭება; ძალაუფლების პოლიტიკური და საზოგადოებრივი სიმბოლოების წინაშე ფანატიკურ ქედმოდრეკაში; იდეოლოგიური წარმოდგენების მაგიურ ზემოქმედებაში, ლოზუნგებში (ავიღოთ, მაგალითად, "საერთაშორისო ტერორიზმის" წინააღმდეგ ბრძოლის ლოზუნგი) და ა. შ.

ისტორიაში არნახულ მეცნიერულ-ტექნიკურ და "სოციალურ" "მიღწევებს" თან ახლავს ასევე არნახული ძალის კატასტროფები და ვერც ფილოსოფიას, მით უმეტეს მეცნიერებას, რომლისთვისაც სულიერი კატეგორიები საერთოდ "არამეცნიერულია", ამ პროცესის შეჩერება არ ძალუძთ. არა მარტო მეცნიერება, ფილოსოფია და კულტურა, არამედ ცხოვრების მთელი ატმოსფერო სულ უფრო და უფრო გადაჭრით და მიზანმიმართულად გამორიცხავს ადამიანთა საზოგადოებიდან ღმრთისა და მოყვასისადმი სიყვარულს. ი. ს. აკსაკოვი წერდა: "პროგრესი, რომელიც ღმერთსა და ქრისტეს უარყოფს, ბოლოს და ბოლოს ხდება რეგრესი; ცივილიზაცია დამთავრდება გაველურებით; თავისუფლება - დესპოტიზმითა და მონობით. ის ჩამოიხსნის ადამიანურობის ნიღაბს და შემოსება მხეცით" (Цит. по: Букварь: Наука, философия, религия. Кн. 2. С. 1529).

თანამედროვე ადამიანები მომხმარებელ მანქანებად გარდაიქცნენ, დაკარგეს საკუთარი შინაგანი სამყარო, დაივიწყეს სულიერი მოთხოვნილებები და თავისუფლება გადაადგილებასა და მოთხოვნებზე შეზღუდვების მოხსნასთან გააიგივეს.

დიდი ქალაქების ცხოვრების გიჟური ტემპი სულ უფრო და უფრო მატულობს. ახალი "კეთილმოწყობებს": მობილურს, კომპიუტერებსა და მანქანებს არა თუ შვება არ მოაქვთ ადამიანებისთვის, არამედ აიძულებენ მას სულ უფრო და უფრო სწრაფად იტრიალოს ციყვის ბორბალში. ადამიანი ემსგავსება მანქანაში გამომწყვდეულ ცხოველს თუნდა იმიტომ, რომ მას უკვე ერთმევა ღმერთზე ფიქრის შესაძლებლობა. ყველა ამ ღონისძიების საბოლოო მიზანია ის, რომ ადამიანს არ ჰქონდეს ლოცვის დრო არც დღისით და არც ღამით, და ამ საშუალებებით მოწყვიტონ ის არა მარტო ლოცვას, არამედ ღმერთზე ფიქრსაც კი.

მაგრამ ღმრთისგან განდომას მოჰყვება განდგომა თვით ცხოვრებისგან. ადამიანი, რომელიც მოკლებულია "შინაგან ზამბარას", შინაგან საფუძველს, მოწყენილობასა და დარდს ეძლევა. დარდი კი ადამიანს უსპობს წინააღმდეგობის შესაძლებლობას და აიძულებს მას მისდიოს დინებას, როგორი ბინძურიცა და მღვრიეც უნდა იყოს იგი.

ცნობილმა ღვთისმეტყველმა იუსტინე პოპოვიჩმა თანამედროვე ცივილიზაციას "ადამიანის პიროვნების წინააღმდეგ ორგანიზებული ამხედრება" უწოდა. ის სისტემატურად აჩლუნგებს პიროვნებას ადამიანში იმ დრომდე, სანამ სრულიად არ ჩააცხრობს მასში და თანამედროვე "კულტურის" ადამიანი იტყვის: "მე ვარ ხორცი და მხოლოდ ხორცი; მე ვარ მიწა და მხოლოდ მიწა. "დროის სულისკვეთება, - წერს იუსტინე პოპოვიჩი, - ბოჭავს ადამიანს თავისი თვითმპყრობელური ტირანიით, ახდენს მის მექანიზირებას: შენ მხოლოდ ერთი ჭანჭიკი ხარ თანამედროვეობაში - ამიტომაც უნდა იარსებო, როგორც ჭანჭიკმა; შენ ხარ კლავიშა ამჟამინდელი დროების დაშლილ როიალზე, კლავიატურა, რომელსაც ეხება დროის სული, ამიტომაც იარსებე როგორც კლავიშამ" (Прп. Иустин Попович. Прогресс в мельнице смерти. Минск, 2001. С. 41-42).

იუსტინე პოპოვიჩი ლაპარაკობს იმის შესახებ, რომ "ევროპული ჰუმანისტური პროგრესის" თანამედროვე ადამიანი საშინლად ცარიელია იმ მიზეზით, რომ მისი შეგნებისგან სრულიად განდევნილია "პირადი უკვდავების გრძნობა", რომლის გარეშეც ადამიანი არ შეიძლება იყოს ადამიანი... ო, როგორ არის შევიწროებული ევროპელი ადამიანი, ფენომენალურად შევიწროებულია და დამცირებული, დაკნინებული, დამახინჯებული, მიყვანილია ადამიანის ნამტვრევისა და ნაგლეჯის დონემდე, რადგან მისგან გამოდევნილია უსასრულობისა და მარადიულობის ყოველგვარი გრძნობა. "მაგრამ რა არის ადამიანი მარადისობის გარეშე? განა მკვდარი არ არის იგი ამ გრძნობის გარეშე? განა ნივთი არ ხდება იგი ნივთებს შორის და პიუტყვი პირუტყვებს შორის?"

"ჰუმანისტური ადამიანი, - აგრძელებს იუსტინე პოპოვიჩი, - დაპატარავებულია, დამჭკნარია, განივთიერებულია, ამიტომაც, სულაც ბუნებრივია და არ უნდა გვიკვირდეს, როდესაც ამგვარი არსება თავისი ფილოსოფოსების პირით აცხადებს, რომ მისი წინაპარი იყო მაიმუნი.

წარმომავლობით ცხოველებთან გაიგივებული, რატომ მორალითაც არ უნდა უიგივებდეს მათ თავს? და თუ თავისი არსით მეტაფიზიკურად განეკუთვნება ცხოველებისა და პიტურტყვების კლასს, მათვე ეკუთვნის მორალური თვალსაზრისით... რადგან თუ ადამიანში არაფერია მარადიული და უკვდავი, მთელი ეს ეთიკა, ბოლოს და ბოლოს, მივა ინსტინქტურ მისწრაფებამდე. და ჰუმანისტური ადამიანი, რომელიც თანამიმდევრულია თავის ლოგიკაში, ეთიკურადაც თავის "წინაპრებს", მაიმუნებსა და მხეცებს მიემსგავსება და მისი ცხოვრების უმთავრესი პრინციპი გახდება დევიზი: homo homini lupus est (ადამიანი ადამიანისთვის მგელია) (Прп. Иустин Попович. Прогресс в мельнице смерти. Минск, 2001. С. 30-31).

ადამიანი დღეს იმდენად გაბოროტებულია, იმდენად გაქვავებულია, დაბნელებულია და მიცემულია ამაოებას, რომ სულიერი ცხოვრებისთვის უკვე არც ძალა ყოფნის და არც ადგილი აქვს გულში. პაისი მთაწმინდელი ამბობს, რომ "ეშმაკის ძალაუფლების ქვეშ არის ის, ვინც ამაოებას არის მიძალებული. ამაოებით დატყვევებული გული აბრკოლებს სულის განვითარებას და აბნელებს გონებას. და მაშინ, ადამიანი მხოლოდ გარეგნულად ჩანს ადამიანად, არსებითად კი ის არის სულიერად უმწიფარი" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 65). ანუ ეს არის ადამიანი პიროვნულობის დაბალი დონით. ამაოებაში დანთქმული ნახევარკაცი, არც თვითონ ცხოვრობს როგორც სულიერი არსება, და არც სხვაში აღიარებს პიროვნებას (მათ შორის ახლობლებსა და ნათესავებშიც), დამოუკიდებლად იმისა, ხშირად ურთიერთობს მათთან თუ არა. მოყვასში უკვდავი პიროვნულობის უარყოფა მათ უსიყვარულობას ნიშნავს, მათგან შინაგან გაუცხოებას, მათი, როგორც პიროვნებების არსებობის უარყოფას, ანუ - სულიერ პლანში - მათ მოკვლას საკუთარ თავში, საკუთარ ცნობიერებაში.

მიწიერი, ეგოისტური ცხოვრება უფრო რომ გაიხანგრძლივონ, და მეტიც, მარადიული შექმნან, ყველაზე თანამედროვე მეცნიერულ "მიღწევებს" იყენებენ. "ახალი ტექნოლოგიების" დახმარებით თანამედროვე, ღმრთისგან განმდგარი კაცობრიობა, უკვდავებას ელტვის. მაგრამ უკვდავება მათ მიერ გაიგება, როგორც სხეულის უკვდავება.

"უკვდავება, ახალ ტექნოლოგიებს ავადმყოფ "მიცვალებულთა" უკვდავებად ესმის, - აღნიშნავს ი. სილუიანოვა. - ადამიანის "სათადარიგო ნაწილებით" "რემონტის" იდეოლოგთა, ამ ადამიანის მსგავს პირუტყვთა აზრით - უკვდავება წარმოადგენს თვითშენარჩუნების ინსტინქტის  გარდაქმნილ ფორმას, და ის გაიგება როგორც უზენაესი მიზანი, რომლის მისაღწევად ყველა საშუალებაა მისაღები. ამგვარი "უკვდავება" - სხეულის უკვდავება - ანგრევს ზნეობრივ წყობას" (Силуянова И. Искушение «клонированием» или человек как подобие человека. Этические проблемы современной генетики. С. 62)

სულ უფრო და უფრო ხშირად გამოიყენება ხელოვნური ჩასახვის ტექნოლოგიები, რასაც ყველაზე ძვირფასი ზნეობრივი ღირებულების, სიყვარულის გაუფასურების გზით, ზნეობრივი ღირებულებების მთელი სისტემის ნგრევასთან მივყავართ. ტრადიციული ზნეობრიობის უარყოფასა და ქორწინების დაშლაში ერთის მხრივ და მეორეს მხრივ "ხელოვნური გამრავლების ახალი მეთოდების" დანერგვაში, შეუძლებელია არ დავინახოთ სასტიკი და ულმობელი კავშირი.

ამ თვალსაზრისით მეტად საგულისხმოა ო. ჰაკსლის რომანი-ანტიუტოპია "ო, საკვირველი სამყარო". მასში ლოგიკურად არის ნაჩვენები ადამიანთა ხელოვნური გამრავლების შესაძლებლობები და შედეგები. ახალ სახელმწიფოში ხელოვნური გამრავლების კანონმდებლობა ლოგიკურად იწვევს ოჯახის, დედობის, ცოლ-ქმრობის უარყოფას. ახალ საზოგადოებაში ეს ყოველივე განიხილება როგორც ძლიერ და არასასურველი განცდების წყარო, რომელიც იწვევს სულიერ ტკივილს, შედეგად კი - მრავალგვარ დაავადებებს. სიყვარულის ადგილს იკავებს "ურთიერთგამოყენება", რომელიც აფიქსირებს ადამიანის ღირსებისადმი ზიზღსა და პირადი თავისუფლების უარყოფას.

"კომფორტთაყვანისმცემელთა" თანამედროვე ცივილიზაცია თავს ინუგეშებს იმ აკვიატებული აზრით, რომ მთელი სამყარო პროგრესს განიცდის და უკეთესისკენ მიდის. მაგრამ ღმრთის გამოცხადება გვამცნებს არა სამყაროს პროგრესზე, არამედ მის დეგრადაციაზე. პროგრესს თუ არ შეუძლია ადამიანს მოუტანოს უკვდავება, მაშინ ეს არის ცრუპროგრესი, შენიღბული რეგრესი. ხოლო ჭეშმარიტი პროგრესი შეიძლება დაეფუძნოს მხოლოდ მკვდრეთით აღმდგარ იესუ ქრისტეს. "ყოველი პროგრესი, რომელიც არ ეფუძნება ადამიანის პიროვნების უკვდავებას, - წერს იუსტინე პოპოვიჩი, - წარმოადგენს ჯადოსნურ ზღაპარს და გამონაგონს, რაც ეზმანება სიკვდილის დრაკონს ჩახუტებულ უბედურ ადამიანს" (Прп. Иустин Попович. Прогресс в мельнице смерти. С. 25).

თანამედროვე ადამიანი მოექცა ტექნიკური პროგრესის ზეგავლენის ქვეშ და გახდა მისი მოხმარების, მდაბიო ვნებების დაკმაყოფილების საგანი. მსოფლიო სულ უფრო და უფრო ეფლობა ვნებათა ჭაობში, მისი არსებობა გაჭიანურებულ აგონიაში გადადის. კაცობრიობამ, რომელიც საკუთარ "ღიპში" ცხოვრობს (დოსტოევსკი გამოთქმა), თავისი ვნებების დაკმაყოფილების ზღვარი არ იცის. უმეტესწილად, ადამიანები, როგორც წმ. იოანე ოქროპირი ამბობდა, "მუცლისთვის ცხოვრობენ, მიეწებნენ აწმყოს და თავიანთი ვნებიანობითა და სიხარბით არაფრით ჯობიან ღორებსა და თხებს, რომლებმაც მარტო ის იციან, რა ჭამონ, რა სვან, ვის ეჩხუბონ და ა. შ." (ჰომილიიდან "იუდეველთა წინააღმდეგ").

ახლა მიდის კაცობრიობის გამოკვება. დიახაც, რომ გამოკვება. რადგან, როგორც გლეხი ჰკვებავს დასაკლავად გამეტებულ თავის საქონელსა და ფრინველს, ასევე კაცობრიობაც ემზადება თავისი სიკვდილისთვის, უპირველესად სულიერი სიკვდილისთვის" ("Духовные беседы и наставления старца Антония", часть 1-я). დღეს სრულიად დამახინჯებულია წარმოდგენა ჭეშმარიტ და მარადიულ ღირებულებებზე. ვნებები და ცოდვები მიყვანილია ყველაზე პრიმიტიულ, ზოოლოგიურ დონემდე. დაკარგულია ადამიანური ყოფიერების ფუნდამენტალური კატეგორიები - სიკეთისა და ბოროტების ცნებები. ადამიანთა ცნობიერებაში აქტიურად იქადაგება და ინერგება ანტიადამიანური ფორმულა: "სიკეთე" - ეს არის ის, როდესაც მე კარგად ვარ, ხოლო "ბოროტებაა" ის, როდესაც მე ცუდად ვარ.

ადამიანმა დაჰკარგა თავისი სახე, ჩამოყალიბდა ახალი ადამიანი, რომლისთვისაც არაფერია წმიდა და ღვთაებრივი. მარადიულ ღირებულებათა იერარქია განზეა გაწეული, როგორც კიბე, რომელზე ასვლასაც არავინ აპირებს. ადრე ღმრთისკენ მიდიოდნენ, საკუთარ ცხოვრებას სახარებისეულ მცნებებს უდარებდნენ. ახლა კი ადამიანს თავს ახვევენ მოდის წუთიერ მოთხოვნებს. ადამიანის სახით ზრდიან მაიმუნს, რომელიც მზადაა თავი მოირთოს მოხმარებისთვის.

თანამედროვე "ცივილიზებული" ადამიანი გამოცხადებულია ყველა საგნის საზომად, მაგრამ ეს არ არის ღმრთის ხატი და მსგავსი ადამიანი, არამედ ადამიანი თავისი "სისუსტეებით" (ვნებებით), ცოდვებით, არასრულყოფილებებით, ანუ "გაუცხოებული ადამიანი", რომელიც გამხეცებულია. ეს არის "ადამიანი-მხეცი".

მოხდა ადამიანის ცოდვილიანობასთან (სიმხეცესთან, გაუცხოებასთან) შერიგება, თანხმობა იმასთან, რომ ცოდვა (სიმხეცე, გაუცხოება) - ეს არის ადამიანის ნორმალური, ბუნებრივი მდგომარეობა. ამიტომაც, თანამედროვე ცივილიზაციას შეიძლება ვუწოდოთ "მხეცობის ცივილიზაცია", "მხეცის ცივილიზაცია".

"დააკვირდით ჩვენი ქალაქების ქუჩებს, - წერს ვალენტინა სოლოგუბი, - განსაკუთრებით ზაფხულში: როგორ გამოფენილან გარყვნილი, ნახევრად შიშველი, ბილწად მოსაუბრე, ცინიკური, სოციალურად საშიში, კრიმინალიზირებული, დაბოლილი, ნასვამი, აგრესიული და გონებრივად დაჩლუნგებული ბიოლოგიური არსებები, რომლებმაც არც კი იციან თავიანთი წარმომავლობა და ფესვები. და საერთოდ, თავს არ იწუხებენ ინტელექტუალური საკითხებით. დღეს ეს არის საზოგადოების ფიზიკურად მოწიფული ნაწილი, რომელიც უფრო პირუტყვებს მოგვაგონებს, ვიდრე ადამიანებს... არადა ჰორიზონტზე უკვე მათი შთამომავლობა, ახალი თაობა მოსჩანს, რომელიც მათზე არაფრითაა უკეთესი... (Сологуб В. Союз извращенцев и иноверцев, Или кто нами правит? // «Русь Православная» (rusprav.ru)).

თანამედროვე კულტურა, ზოგიერთი გამონაკლისის გარდა, სიამოვნების კულტს წარმოადგენს. გართობის ინდუსტრია დღეს უფრო ძლიერია ვიდრე გუშინ. სულიერ პლანში ეს იწვევს, როგორც საკუთარი, ასევე სხვა პიროვნებისგან გაუცხოებას. მიჰყავს რა ადამიანი ქვეცნობიერისკენ, გართობისა და სიამოვნებების ინდუსტრია უსახო სტიქიაში ძირავს ადამიანს, სიამოვნებები განაშორებენ მას ღმრთისაგან. ასეთი ცხოვრება, თავისი მრავალსახოვანი "კულტურით" და ხმაურიანი "პროგრესით" მხოლოდ "პირუტყუვლი ფუფუნებისთვის" არის დამახასიათებელი.

მღვდელმონაზონი სერაფიმე (როუზი) საზოგადოების ამგვარ მდგომარეობას "ბრიყვთა სამოთხეს" უწოდებდა. ჯერ კიდევ 1982 წელს წაკითხულ თავის მოხსენებაში "მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობა", სერაფიმ როუზი თანამედროვე ცხოვრების არანორმალურობას სამყაროს აღსასრულის ერთ ერთი უტყუარ ნიშნად მიიჩნევდა:

"ყოველი, ვინც კი ჩვენს თანამედროვე ცხოვრებას ადრინდელი, ნორმალური ცხოვრების პერსპექტივაში დააკვირდება, არ შეიძლება არ გააოგნოს იმან, რამდენად არანორმალური გახდა იგი... ცხოვრების აზრი "გართობათა" გაუთავებელი ძიება გახდა, რომელიც იმდენად არის მოკლებული ყოველგვარ სერიზულ მნიშვნელობას, რომ XIX საუკუნის ნებისმიერი ქვეყნის მცხოვრებს რომ შეეხედა ჩვენი პოპულარული ტელეგადაცემებისთვის, ატრაქციონებისთვის, რეკლამებისთვის, კინოფილმებისა და მუსიკისთვის, მოკლედ, ჩვენი თანამედროვე კულტურის ნებისმიერი ასპექტისთვის, - იფიქრებდა, რომ მოხვდა გიჟების ქვეყანაში, რომელთაც ყოველდღიურ რეალობასთან ყოველგვარი შეხება დაუკარგავთ. ჩვენ ხშირად არ ვფიქრდებით იმაზე, რომ ვცხოვრობთ ამ საზოგადოებაში და შევიწყნარებთ მას, როგორც ჩვეულებრივ მოცემულობას.

თანამედროვე ცხოვრების მკვლევარებმა დღევანდელ ახალგაზრდა თაობას უწოდეს "მე", ხოლო ჩვენს დროებას "ნარცისიზმის საუკუნე", რომელსაც საკუთარი თავისადმი თაყვანისცმეა და საკუთარი თავის გაღმერთება ახასიათებს. ეს ყოველივე ხელს უშლის ნორმალური ადამიანური ცხოვრების განვითარებას. ზოგიერთი "პლასტმასის" ან ფანტასტიკურ სამყაროზე მსჯელობს, სადაც დღეს ხალხთა უზარმაზარი მასები ცხოვრობენ, მაგრამ უუნარონი არიან გარემომცველი სამყაროს რეალობას გაუსწორდნენ ან შეეთანაწყონ მას და საკუთარ, შინაგან პრობლემებს მიუბრუნდნენ... და ბოლოს, არაინ ადამიანები, ვინც შეგნებულად ხელს უწყობენ ყოველივე ამას..." (Приношение православного американца. Сборник трудов отца Серафима Платинского. М., 1998. С. 10-13, 23).

წარღვნამდელი პერიოდის მსგავსად, კაცობრიობის წარწყმედას ეშმაკი დღესაც ცდილობს, რისთვისაც მის გულსა და გონებას წარმართავს მხოლოდ გრძნობიერისკენ. ამის გამო გამეფებულია საყოველთაო გარყვნილება, ნივთიერი პროგრესი, რომელიც სამყაროს აღსასრულსა და ქრისტეს მეორედ მოსვლას გვაახლოვებს.

თანამედროვე ადამიანები, "გარყვნილებას მისცემიან გრძნობამიხდილნი და მზად არიან ყოველგვარი უწმინდურება ჩაიდინონ გაუმაძღრობით" (ეფეს. 4:19). მამაკაცთა და დედაკაცთ შორის ურთიერთობებში უპირატესობს პრინციპი: "უნდა შეგეძლოს სიამოვნების მიღება ისე, რომ არანაირი ვალდებულებებით არ დაიმძიმო თავი". ტელევიზია, გაზეთები, რეკლამა, და საერთოდ, თანამედროვე ადამიანის ყოველი სიტყვა თუ ქმედება პირდაპირ თუ ირიბად სიძვა-მრუშობის ცოდვისკენ არის მიმართული. თანამედროვე იუმორი, ხუმრობები, მახვილსიტყვაობანი, განცდები, ხელოვნების ნიმუშთა სიუჟეტები, სიხარული და მწუხარება, ტრაგიზმისა და ბედნიერების შეგრძნებები ძირითადად ტრიალებენ მრუში ვნებების ირგვლივ. ცოდვის მონები მოუწოდებენ "თავისუფლებისკენ", ყველგან ისმის: "ძირს ცრურწმენები!", "მივუახლოვდეთ ბუნებას და ბუნებრივ გრძნობებს!", "ძირს სირცხვილი!" – "ყველანი უკან, ბუნებისკენ!".

გემოთმოყვარეობა უცხოა კაცობრივი ბუნებისთვის, გვასწავლიან წმიდა მამები. ძლიერ ცდებიან ისინი, ვინც ფიქრობენ, რომ ხორციელი სურვილები ადამიანის სხეულის ბუნებრივი თვისებაა, ხოლო მათი დაკმაყოფილება ბუნებრივი აუცილებლობა. არა! ცოდვით დაცემის გამო ადამიანის სხეული დამდაბლდა პირუტყვის დონემდე. ბუნებრივი ხორციელი მოსურვებანი მხოლოდ დაცემული ბუნებისთვისაა დამახასიათებელი, ისინი არაბუნებრივია ადამიანისთვის იმ მდგომარეობაში, რაშიც ის პირველად იყო შექმნილი. წმ. იოანე ოქროპირი, თავის ცნობილ ჰომილიაში "ქალწულების შესახებ" აღნიშნავს, რომ ადამიანს რომ არ შეეცოდა, შემოქმედს შეეძლო ხორციელი კავშირის გარეშეც გაემრავლებინა ადამიანები, როგორც მაგალითად, შექმნა ევა და ურიცხვნი ანგელოზნი. ამის შესახებ მსჯელობს წმ. გრიგოლ ნოსელიც თავის ტრაქტატში "შესაქმისათვის კაცისა" (Григорий Нисский. Человек есть образ Божий. С. 26-29).

ადამიანის სულიერი სიჯანსაღისთვის განსაკუთრებულად მავნეა სირცხვილის ბუნებრივი გრძნობის დათრგუნვა და გადალახვა. უსირცხვობა - ეს არის ადამიანის პიროვნების "გაფუჭების", მისი სულის გახრწნის უტყუარი ნიშანი. პიროვნების დეგრადაცია გამოიხატება ფსიქიკისა და ქცევის დარღვევებში (ასევე, ხორციელ სნეულებებში) და ის უეჭველად არის ზნეობრივი გახრწნის შედეგი. ადამიანის სული კარგავს მისთვის დამახასიათებელ ისეთ ნორმალურ, ბუნებრივ თვისებებს, როგორიცაა: გონების სიმკვეთრე და ნათელმოსილება, გამჭრიახობა, აღქმის სიცოცხლე, გულის სიხარული და ა. შ. გახრწნილ ადამიანში ადამიანის მხოლოდ სახეღაა დარჩენილი, რადგან სული თანდათანობით იხრწნება და კვდება.

გარყვნილ, ხორციელი სიამოვნებებისკენ პათოლოგიურად მიდრეკილ ადამიანს უკვე აღარა აქვს იმის შეგნება, რომ იმის მიღმა, რასაც ის "სიყვარულს" უწოდებს, იმალება ღრმა გაუცხოება, მტრობა მოყვასისადმი, იმალება სულიერი მკვლელობა და თვითმკვლელობა.

ღირ. ანტონი დიდის თქმით "ბილწი ვნებებით აღძრული ადამიანი, ღმრთის წინაშე არაფრით განსხვავდება უგუნური პირუტყვისგან" (Отечник, составленный епископом Игнатием (Брянчаниновым). М., 1993. С. 6). წმ. იოანე ოქროპირი თავის სიტყვაში " იუდეველთა წინააღმდეგ" გარყვნილ ადამიანთა პირუტყვულობაზე ასე მსჯელობს: "თავიანთი ვნებიანობით განა არ აღემატნენ ისინი (იუდეველნი - რედ.) ყველაზე ვნებიან პირუტყვებს? ისმინე, რას ამბობს მათ შესახებ წინასწარმეტყველი: "ატეხილი, ნასუქარი ულაყები არიან, ერთიმეორის ცოლებს შეჭიხვინებენ" (იერ. 5:8); არ ამბობს:  ყოველი ვნებით იყო აღძრული თავისი მოყვასის ცოლისადმიო, არამედ განსაკუთრებული სიმძაფრით გამოხატავს მათ ვნებას და ნასუქარი ულაყის ჭიხვინს ადარებს". წინასწარმეტყველ ეზეკიელთან ნათქვამნია: "მათ ხარჭებზე უფრო ავხორცი გახდა, რომელთა სხეული ვირების სხეულია და ულაყებივით არიან ატეხილნი" (ეზეკ. 23:20). მოციქულ პეტრეს თქმითაც, ხორციელ ვნებებსა და გარყვნილებაში მცხოვრებნი, ძაღლთა მსგავსად უბრუნდებიან თავიანთ ნანთხევს და დაბანილი ღორებივით კვლავ ტლაპოში გორაობენ (იხ. 2 პეტრე 2:18, 22).

ეკლესიისთვის ცნობილია წმიდა მამები, რომლებიც გარეგნულად გარეულ პირუტყვთა მსგავსად ცხოვრობდნენ (მაგ. წმ. ბარბაროსი, ყოფილი ყაჩაღი. ხს. 6 მაისი (ძვ. სტ.)), მაგრამ ამგვარ ცხოვრებას ისინი საკუთარი ვნებების თასათრგუნად და ღმრთის მადლის მოსაპოვებლად მიმართავდნენ. ძველი მამები პირუტყვთა მსგავს საცხოვრებელ პირობებს იქმნიდნენ, რათა დაეძლიათ ფუფუნება და განწმენდილიყვნენ, ხოლო თანამედროვე ადამიანები, პირიქით, პირუტყვებს თავიანთ თვისებებში ბაძავენ და პირუტყვზე უარესად ცხოვრობენ. "ადამიანები დღეს უფრო განწყობილნი არიან დემონური შთაგონებებისკენ, ვიდრე უწინ და უფრო დაქვემდებარებულნი არიან დემონიზაციას", - ამბობს წმ. პაისი მთაწმინდელი. ლავრენტი ჩერნიგოველის (†1950) აზრით, ბოლო ჟამს დემონები ჯოჯოხეთიდან დედამიწაზე გამოვლენ და ადამიანებში იცხოვრებენ. რაზე მსჯელობენ სახარებები? ადამიანთა სულიერ გაღატაკებაზე. და ამას უკვე გაღატაკებაც კი არ შეიძლება ეწოდოეს. ეს არის კაცობრიობის დემონიზაცია" (

ხელოვნურად შექმნილ, უსულგულო, მანქანურ-ციფრულ ცივილიზაციაში, ჩვენი საუკუნის ამ ბაბილონში, უკვე ადგილი აღარ დარჩა თბილ, ადამიანურ ურთიერთობას. სამყარო, სადაც ადამიანის გულს "მხურვალე მოტორი" და ელექტრონიკა ცვლის, უეჭველად უახლოვდება თავის აღსასრულს.

თავისუფლება და ზნეობრიობა - აი, სულის ჭეშმარიტი ატრიბუტები, რომელთა გარეშე ადამიანი ხდება მხეცი. თანამედროვე ადამიანი შეპყრობილია და დამონებულია მექანიკურ რიტმებს. ადამიანები მიწიერი ბუნების კანონებით ცხოვრობენ და ქრისტეანული იდეალების სიმაღლეზე ასვლას არც კი ცდილობენ. მათ უკვე აღარ ძალუძთ უყვარდეთ ისე, როგორც ქრისტეს. ისინი პირუტყვებს მიემსგავსნენ და უყვართ მხოლოდ ისინი, ვინც ამა თუ იმ მოთხოვნილებებს დაუკმაყოფილებენ. ამგვარი მიდგომა კი უეჭველად იწვევს პიროვნების დეგრადაციას, როგორც სხვისი, ასევე საკუთარი პიროვნების პატივისცემის დაკარგვას და საერთოდ, პიროვნულობის დაკარგვას.

აი, რატომ დაავალა უფალმა იოანეს, - სიყვარულის მოციქულს, - აპოკალიფსისის ავტორობა. ეს ბიბლიური წიგნი მოგვითხრობს სიყვარულის განქარვებაზე, კაცობრიობაში მის დაკარგვაზე და ადამიანების გამხეცებაზე.

წინა <-----     დასაწყისში      ----->შემდეგი

არსებობს ორგვარი სიცილი: ნათელი და ბნელი. მათი გარჩევა შესაძლებელია ღიმილითა და მოცინარი ადამიანის თვალებით. საკუთარ თავში კი ის შეიძლება აღმოაჩინო თანმდევი სულის მიხედვით: თუ სიცილს არ მოაჰქვს მსუბუქი სიხარული, ფაქიზი და გულისთვის სასიამოვნო მონაბერი, მაშინ სიცილი არანათელია. ამგვარი სიცილი იცის ანეკდოტმა, ან სამყაროს ჰარმონიაზე დაცინვამ. სამყაროს დამახინჯებული ჰარმონია ადამიანის სულსაც ამახინჯებს, რაც ადამიანის სახის ნაკვთებზეც აისახება.

წმ. მამათა სწავლებით უჯერო სიცილი - გემოთმოყვარე გულის, მდაბიო და არავაჟკაცური სულის ნიშანია; სიცილს, ამპარტავნებისგან, კადნიერებისგან და ნაყროვანებისგან წარმოქმნის მრუშობის დემონი; სიცილი აბნევს სულში დაგროვილ სათნოებებს, განაშორებს ღმრთის მადლს, კლავს სიკვდილისა და საშინელი სამსჯავროს შიშს. მოცინარ კაცს წმიდა მამები უდარდელ და სულიერი ცხოვრებისადმი უდიერ ადამიანად მიიჩნევენ.

ღირ. ისააკ ასურელის სწავლებით "არაფერი ისე არ გვანათესავებს ამ წუთისოფელს და მათ, ვინც ლოთობასა და სიძვას არის მიძალებული, არაფერი ისე არ განგვაშორებს სიბრძნის საცავსა და ღმრთის საიდუმლოთა შემეცნებას, როგორც სიცილი და აზრთა ფარფატი". მისივე თქმით: "მახვილსიტყვაობა გულში ქრისტესადმი მხურვალე სიყვარულს აცივებს" (Слова подвижнические, слово 68). "თუკი არაფერი ისე არ ესათნოვება ღმრთისმოშიშებას, როგორც გლოვა და ცრემლი, - გვმოძღვრავს ღირ. იოანე კიბისაღმწერელი, - მაშინ, უეჭველად, არაფერი ისე საძულველი არ ყოფილა მისთვის, როგორც სიცილი" (კიბე. სიტყვა 7-ე).

წმიდა წერილში დაცინვა დაგმობილია. მაგალითისთვის შეგვიძლია მოვიტანოთ ქამის ისტორია, რომელმაც მძინარე მამის, მართალი ნოეს სიშიშვლეს დასცინა (იხ. დაბ. 9:21-23). ქამის ამ ცოდვამ მთელი მისი შთამომავლობის წყევლა გამოიწვია (ისხ. დაბ 9:24-25).

ქრისტე ეფერება არა მოცინართ, არამედ მგლოვარეთ და ამბობს: "ნეტარ არიან მგლოვიარენი, ვინაიდან ისინი ნუგეშცემულნი იქნებიან" (მათე 5:4). "ვაი თქვენ, ამჟამად მოცინარნო, ვინაიდან ატირდებით და აქვითინდებით" (ლკ. 6:25). ატირდებით, რადგან ნახავთ, რომ ღმრთისგან მოცემული ნიჭი სიხარულისა იქ კი არ გამოიყენეთ, სადაც საჭირო იყო, არამედ იქ, სადაც ჯოჯოხეთის ტანჯვას იწვევს. სიცილის გამომწვევნი მომავალ საუკუნეში შერცხვენილ იქნებიან და იმ დროს, როდესაც მართალნი საუკუნოდ გაიხარებენ, ესენი იტირებენ და იქვითინებენ.

თუ ადამიანი საკუთარ თავს უფრთხილდება და იცავს, თუ მას შიში იპყრობს სიცოცხლის საიდუმლოს წინაშე, ის დაიცავს როგორც მთელს თავის ცხოვრებას, ასევე თავის სიცილსაც. მეტიც, ის თავის ღიმილსაც კი გაუფრთხილდება ღმრთის წინაშე. და ყოველივე წმიდად და ნათლად ექნება დაცული. ეკლესიის გადმოცემით, უფალი იესუ ქრისტე არასოდეს იცინოდა, არამედ, როგორც ამას წერილიც გვამცნობს ხშირად ღვრიდა ცრემლებს (ინ. 11:35).

წმიდა მამათა უმთავრესი საზრუნავი, რომლებიც ქრისტეს მისაბაძ გზებს გვიკვალავდნენ, სინანულსა და საკუთარი თავის გამოსწორებაში მდგომარეობდა. ამიტომაც გაურბოდნენ ისინი სიცილს და გლოვობდნენ, რომელიც უმთავრეს ქრისტეანულ სათნოებად მიაჩნდათ. და გლოვობდნენ არა მარტო საკუთარ თავზე, არა მარტო საკუთარ სულზე, რომელსაც ხშირად "მიცვალებულს" უწოდებდნენ, არამედ მთელს მსოფლიოზე, ყველა ადამიანზე. მსოფლიოში იმდენი ტკივილია, რომ ქრისტეანისთვის დიდი უდარდელობაა, დაივიწყო სხვისი გაჭირვება და დაიწყო სიცილი.

წინა <-----     დასაწყისში     ----->შემდეგი

"მტერთა ჩემთა თქუეს ბოროტი ჩემთჳს: ოდესმე მოკუდეს და წარწყმდეს სახელი მისი" (ფსალმ. 40:6)

მორწმუნეებს, რომლებიც ადამიანთა ელექტრონული კოდიფიკაციის წინააღმდეგ გამოდიან, არც თუ ხშირად ეუბნებიან: "გვითხარით, გეთაყვა, რა კავშირი აქვს ამ წმიდად ტექნიკურ და ფორმალურ ოპერაციას რელიგიასთან, სულიერ-ზნეობრივ სფეროსთან?" კავშირი ცხადი გახდება, თუ გავხსნით ამ "ოპერაციის" სულიერ აზრს. მაშინ გავიგებთ, რომ პირადი კოდების და "პიროვნების იდენტიფიკაციის უახლესი კომპიუტერული ტექნოლოგიების" საკითხი ეხება ადამიანის შესახებ მართლმადიდებლური სწავლების სიღრმეებს, მის ღმრთის ხატებასა და მსგავსებას, ღმრთისგან ბოძებულ თავისუფლებას.

როდესაც ადამიანს სამუდამო და უცვალებელ საიდენტიფიკაციო ნომერს ანიჭებენ, ამით ხდება სახელის შეცვლა რიცხვით, სიტყვიერი სახელის შეცვლა უსიტყვო ნომრით, ანუ ეს არის "ციფრული" სახელი, არსებითის შეცვლა რიცვით. მაგალითად, შევადაროთ: პეტრე - ვინ? 123-ე - რომელი? რომელი ხარ შენ რიგით, რომელი ნომერი მოგანიჭეს? ეს ყოველივე ლაპარაკობს გაუსახურებაზე, პიროვნებისა და სახელის დაკარგვაზე, მაშასადამე - მარადიულ ცხოვრებაზეც...

სულიერი გამხეცება, როგორც პიროვნების დაკარგვა, მეტაფიზიკურად სახელის დაკარგვასთან არის დაკავშირებული. "სახელი გულისხმობს ამა თუ იმ პიროვნებას. სიტყვით ჩვენ შეგვიძლია ვილაპარაკოთ ნებისმიერ საგანზე; ხოლოს სახელს პიროვნებას ან საერთოდ პიროვნულ საგანს ვარქმევთ (ა. ფ. ლოსევი) (Лосев А. Ф. Диалектика мифа. М., 2001. С. 404).

სიტყვიერს სახელს სიტყვიერი, გონებრივ-პიროვნული არსება ატარებს, ხოლო უსიტყვო "სახელი" აჩვენებს, რომ მისი მატარებელი პირუტყვია. სახელი სულს ეძლევა, რიცხვი კი სხეულს. სახელი შინაგან ადამიანზე მეტყველებს, "მე"-ზე, ციფრული კოდი კი - გარეგანზე, იმაზე, რაც "ჩემია". მაშასადამე, ისინი, ვინც ციფრული იდენტიფიკაციის ამ სისტემას ნერგავენ, ცდილობენ რათა ადამიანებმა დაივიწყონ თავისი უმაღლესი ადამიანური დანიშნულება, ადამიანური ღირსება, თავიანთი შინაგანი პიროვნება და იყონ, გარეგანი, ხორციელი, სულიერი მკვდარი არსებები. მათ სურთ, რათა ადამიანი დაყვანილ იქნას საკუთარ ხორცამდე, შეზღუდულ იქნეს მხოლოდ გარეგანით, ხილულით და გარშემომყოფთათვის იყოს არა პიროვნება, არამედ უსულო ნივთი.

აი, რატომ უწოდებს აპოკალიფსისი რიცხვით სახელს მხეცურს. მხეცური - ნიშნავს გაუსახურებას, იმგვარს, რომელიც ადამიანს ართმევს ღმრთისგან ბოძებულ თავისუფლებას და ღმრთის მსგავს ღირსებას, უკვდავებას, სანაცვლოდ კი გარდააქცევს მას პირუტყვულ არსებად, მხეცად, პირუტყვად. ადამიანი ხდება ერთ ერთი ნივთი მრავალ ნივთს შორის (ამაზე უთითებს კოდირების ერთი და იმავე სტანდარტის გამოყენება ადამიანებისა და ნივთებისთვის), ავტომატური კომპიუტერული სისტემის დანამატი, რომელსაც მართავს ობიექტი, მექანიზმი, რომელიც უსულო ციფრებით არის მარკირებული.

ადამიანის სახელი თუ მისი პიროვნების დადასტურებაა, რიცხვული "სახელი" (უფრო სწორედ რიცხვი სახელის ნაცვლად ანუ ანტისახელი) - ეს არის პიროვნების დაკარგვის მაჩვენებელი. სახელის მეშვეობით ადამიანი ავლენს თავის პიროვნებას, რიცხვის მეშვეობით კი ის ხდება საგანი საგანთა შორის. ძველ რომში, მაგალითად, მონებს არ გააჩნდათ საკუთარი სახელი, მათ "მოლაპარაკე ნივთებს" უწოდებდნენ. ხშირად მონებს უბრალოდ ტომობრივი კუთვნილების მიხედვით ან გამყიდველის ან კიდევ მისი შესყიდვის ადილის მიხედვით მოუწოდებდნენ. მაგრამ ეს იყო არა საკუთარი სახელები, რომელიც მას, როგორც პიროვნებას, გამოარჩევდა სხვა პიროვნებებისგან, არამედ უბრალოდ ინვენტარული ეტიკეტი ან კიდევ ნივთის იარლიყი, რომელიც ბატონის ახირების მიხედვით იცვლებოდა, განსაკუთრებით, როდესაც მონა ერთი ბატონიდან გადადიოდა მეორე ბატონთან (См.: История Древнего мира / Под ред. В. Н. Дьякова и Н. М. Никольского. М., 1959).

დღევანდელი ციფრული სახელები კიდევ უფრო მეტად შეიძლება ადამიანთა საინვენტარო იარლიყებად მივიჩნიოთ, რომლებიც განიხილებიან როგორც ნივთები, რომელთაც აღრიცხვა სჭირდებათ. მითუმეტეს, რომ საიდენტიფიკაციო ნომერი შეიცავს მითითებას ადამიანის, მოცემული "მოლაპარაკე ნივთის" ადგილსამყოფელზე (ან "ახალი მსოფლიო წესრიგისადმი" მისაყიდად?).

ამრიგად, თუ ადამიანი განიხილება როგორც პიროვნული, საკუთარი სახელის მატარებელ არსებად, მას სწორედ ამ სახელით მიმართავენ, რაც მასში განუმეორებელი და ცალკეული პიროვნების არსებობაზე მეტყველებს. ხოლო თუ ადამიანს მისი მაიდენტიფიცირებელი ნომრის მატარებლად მიიჩნევენ და მას ნომრის მიხედვით მიმართავენ, მაშასადამე, მასში პიროვნება უარყოფილია.

პირადი ნომრის მიღების საშიშროება კიდევ იმაშია, რომ "ადამიანის ნუმერაცია პიროვნების გაუქმების ტოლფარდოვანი გახდება". დღეს ადამიანი მოიაზრება არა როგორც პიროვნება, არამედ როგორც რიცხვი. ელექტრონული საინფორმაციო სისტემა ანადგურებს პიროვნების თავისუფლებას. ადამიანს აქცევს საინფორმაციო ობიექტად, თრგუნავს მას და მიჰყავს ის წინასწარ განსაზღვრულ მსოფლმხედველობასთან და ქცევასთან; გარდაქმნის მას ობიექტად, რომელიც მორჩილად მიჰყვება და ასრულებს ახალი მსოფლიო წესრიგის წესდებებსა და აკრძალვებს. ამით ითრგუნება ღმრთისგან ბოძებული პიროვნება. ეს ძალზედ მნიშვნელოვანია საკითხის არსში წვდომისთვის. შეცდომა იქნებოდა ადამიანების ციფრული იდენტიფიცირება განგვეხილა როგორც თავისთავადი მოვლენა და არა თანამედროვე "მხეცური" ეპოქის ფართო კონტექსტში.

წმიდა წერილში მრავლადაა ადგილები, სადაც ადამიანს სახელი ეძლევა დანიშულების მიხედვით, მისიის აღსანიშნავად და ა. შ. აი, რას წერს წმ. იოანე ოქროპირი:"ხოლო სავლე, რომელიც კვლავ მძვინვარებდა და სიკვდილს უქადდა უფლის მოწაფეთ, მღვდელმთავართან მივიდა" (საქმე 9:1). ხოლო ეპისტოლეებში ის პავლედ იწოდება: რატომ შეუცვალა სულიწმიდამ მას სახელი? როგორც ბატონი, რომელიც მონას იყიდის და სურს მას აჩვენოს თავისი ძალაუფლება მასზე, სახელს უცვლის. ასე მოიქცა მაშინ სულიწმიდაც. როგორც ბატონიმა მან დაატყვევა პავლე, ქრისტეანთა ამასწინანდელი მდევნელი და თავის მონად გაიხადა, ამ მიზნით შეუცვალა სახელიც, რათა აქედან შეეცნო, რომ ამიერიდან ჰყავს ახალი ბატონი". აქედან გამომდინარეობს უმაღლესად პრინციპული საკითხი: ვინ და რა მიზნით აძლევს ადამიანებს ახალ ციფრულ სახელწოდებებს? ახალი სახელის მიღება ხომ ახალი ბატონისადმი მონობას და თაყვანისცემას, ასევე შესაბამისი სულის მიღებასაც ნიშნავს.

ცხადია, რომ ღმრთისგან ბოძებული კერძო სახელების უსახურ, მკვდარ რიცხვებზე გადაცვლის ინიციატორი შეიძლება მხოლოდ კაცობრიობის მტერი, ეშმაკი იყოს.

არ არის შემთხვევითი, რომ საეკლესიო ტრადიცია სატანისა და სხვა დაცემულ სულთა აღსანიშნავად იყენებს ისეთ სიმბოლოებს, როგორიცაა (დრაკონი, გველი, თხა, მგელი, ძაღლი და სხვა) ან კიდევ მხეცური ბუნების ცალკეულ ნიშნებს (რქები, ჩლიქები, კუდი, ბეწვი, ეშვები, ბრჭყალები და სხვა). ასე, მაგალითად, იოანე ოქროპირის მიერ შედგენილ ლოცვებში ეშმაკი "გონისმიერ მგლად" იწოდება (იხ. ზიარების აკოლუთიაში). მხეცების გარეგნობა აქვთ მრავალ წარმართულ "ღვთაებებს" (მაგალითად, ეგვიპტური კინოკეფალები - ძაღლისთავება "ღვთაებები"), ჩვენს კი ღმრთის სიტყვიდან, ანუ ბიბილიიდან ვიცით, რომ წარმართთა კერპები - ეშმაკნი არიან (ფსალმ. 95:5). ბოროტი სულით შეპყრობილი ადამიანები ხშირად მხეცივით იქცევიან: ყეფენ, ყმუიან, ღრინავენ, კნავიან და ა. შ. ეს მოვლენა, ჯერ ერთი, მათში სულიერ "მხეცთა" - დემონთა ყოფნაზე უთითბს; მეორედ კი ლაპარაკობს დაცემულ სულთა მისწრაფებაზე მხეცად გადააქციონ ადამიანი. მოსაგრეები ამბობენ, რომ დემონთშეპყრობილობა ღმრთისგან დაშვებულია, როგორც წესი, მძიმე (მაგ.: ბუნებისსაწინააღმდეგო სიძვა-მრუშობისთვის, მაგიისთვის, დემონთთაყვანისცემისთვი და სხვა) ცოდვებისთვის, მათ შორის ოკულტიზმით გატაცებისთვისაც. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანს თვითონ, თავისი ცოდვებით სიმხეცე შემოჰყავს საკუთარ თავში, მასთან ერთად კი სულიერად შემოდიან გამხეცებული არსებები.

ცნობილია, რომ "თანამედროვე სატანიზმის მამა" ალისტერ კროული (1875-1947), რომელიც ნარკოტიკებისგან გარდაიცვალა, საკუთარ თავს "აპოკალიფსურ მხეცს" უწოდებდა (Духовные основы наркомании / Под общ. ред. иером. Анатолия (Берестова). М., 2002. С. 47). სატანის სხვა მსახური, "საიენტოლოგიის (დიანეტიკის) ეკლესიის" დამფუძნებელი, ლაფაიეტ რონ ჰაბარდი სიკვდილამდე ცოტა ხნით ადრე მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ის თვითონ არის აპოკალიფსური "მხეცი უფსკრულიდან" (Свящ. Олег Стеняев. Маги, заклинатели, колдуны и чародеи. С. 10). უეჭველია, რომ ეს აზრები მას სატანამ შთააგონა. და ეს არის კიდევ ერთი მოწმობა იმისა, რომ სატანა ადამიანთა გამხეცებისკენ მიისწრაფვის, მას სურს ადამიანთა სულიერი მკვლელობა, რაც ხშირად გამოიხატება ბოროტების შეგნებულ მსახურებზე.

სატანა პირველია, ვინაც უარჰყო საკუთარი პიროვნება და სხვათა გაუსახურებასაც ელტვის. ის პირველი გაუსახურებული-თვითმკვლელია, და, როგორც ამის შედეგი, სხვათა მკვლელიც. აი რატომ იწოდება სატანა (ითარგმნება, როგორც "მოწინააღმდეგე", - ღმრთისა და ყოველი სხვა პიროვნებისა, რომელიც ღმრთის მიერ არის შექმნილი) წმიდა წერილში "კაცისმკვლელად". "მეფედ ჰყავდათ (ადამიანთა მომწყვლელ კალიებს - რედ.) უფსკრულის ანგელოზი, და სახელი მისი ებრაულად აბადონ, ხოლო ბერძნულად აპოლიონ (წარმწყმედელი - რედ.)" (გამოცხ. 9:11). ხოლო სიტყვა "ეშმაკი" ითარგმნება არა მარტო როგორც "ცილისმწამებელი", არამედ როგორც "დამანგრეველი", - ანუ ის არის პიროვნების დამანგრეველი.

ღმრთისგან განვარდნის შემდეგ ნათელმოსილი ანგელოზიდან ის უსახურ და ცივ გონებად, სულიერ მხეცად გარდაიქცა, რომლისთვისაც უცხოა თანაგრძნობა და სიყვარული. ასეთივენი გახდნენ მისი მიმდევარი სხვა ანგელოზებიც, რომლებიც შავბნელ დემონებად იქცნენ. აბსურდულ ღმრთისმბრძოლობაში მათ აირჩიეს მარადიული სიკვდილი და, შურით აღძრულები, იმავეს უსურვებენ ღმრთის მიერ შექმნილ სხვა პიროვნებებს და არა მარტო ადამიანებს, არამედ ნათელ ანგელოზებსაც. მეტიც, მათ ერთმანეთიც სძულთ, და მხოლოდ ბოროტება და გარდაუვალი შურისგების შიში აერთიანებთ. ამპარტავანსა და ამაყს სიყვარული არ ძალუძს. ამპარტავან ადამიანებს შორის შეიძლება იყოს სოლიდარობა და რაღაც სხვა, მეგობრობის მსგავსი, თანაც მხოლოდ ერთ შემთხვევაში, - როდესაც ისინი ერთად გამოდიან მოჩვენებითი ან ნამდვილი მოწინააღმდეგის წინაშე. მაგრამ, როგორც კი "ერთობის ფაქტორი" ქრება, ყოფილი სოლიდარობის კვალიც კი აღარ რჩება. ასეა დემონებშიც. ადამიანებს ისინი გაუცხოებულად უყურებენ, როგორც ობიექტებს, მაშინ როდესაც ღმერთი ყოველ ადამიანში ხედავს სუბიექტს, პიროვნებას, საკუთარ ანარეკლს თავის ქმნილებაში.

გონიერ ქმნილებათა გაუსახურება და სულიერი სიკვდილი არის სატანის ბილწი საკვები. მას სძულს ადამიანი. გაუცხოებულებნი საღმრთო მადლისგან და უსასრულო შურით გაჟღენთილები, ბოროტი სულები გარკვეულწილად კმაყოფილდებიან (იკვებებიან) ბოროტებით, ბოროტი სიხარულით, როდესაც ხედავენ ადამიანს, რომელიც მათსავით კარგავს ღმრთის მსგავსებას და სულიერად წარწყმედის გზაზეა შემდგარი. უფლისთვის კი "საჭმელი და სასმელი" მის მიერ შექმნილ პიროვნებათა ცხოვნებაა და მათთვის მარადიული ცხოვრების მინიჭებაა. ეს არის მისი საქმე და მისი ნება: "უთხრა მათ იესომ: ჩემი საჭმელი ის არის, რომ ვყო ჩემი მომავლინებლის ნება და აღვასრულო მისი საქმე" (იოანე 4:34).

მაცხოვარი გვიხსნის გაუსახურებისგან. მის მიერ კაცთა საცხოვნებლად დაფუძნებული ეკლესია, როგორც რუსი ღვთისმეტყველი ვ. ნ. ლოსკი ამბობს, არის "გარემო, სადაც ხორციელდება ადამიანის პიროვნებათა შეერთება ღმერთთან" (В. Н. Лосский. Очерк мистического богословия Восточной Церкви (глава IX «Два аспекта Церкви»)). ანტიქრისტეს სისტემა კი შლის პიროვნებას და არაფრად გარდააქცევს.

პერსონალურ ნომერს ანტიქრისტეს სისტემა იმიტომ იძლევა, რათა საბოლოოდ ამოშალოს ადამიანის სახელი სიცოცხლის წიგნიდან. აპოკალიფსისში პირდაპირ ნათქვამია, რომ "თაყვანს სცემენ მხეცს" მხოლოდ ისინი, "რომელთა სახელებიც, ქვეყნიერების დასაბამიდან, ჩაწერილი არ არის სიცოცხლის წიგნში კრავისა, რომელიც დაკლულ იქნა" (გამოცხ. 13:8). წმ. ანდრია კესარიელი განმარტავს, რომ მხეცი "ყოველ ღონეს იხმარს, რათა დაიმორჩილოს ყველა ტომი და ერი, მაგრამ დაეუფლება მხოლოდ მათ, ვისი სახელიც ჩაწერილი არა რის სიცოცხლის წიგნში" (Свт. Андрей Кесарийский. Толкование на Апокалипсис. М., 1901. С. 104).

წინა <-----     დასაწყისში     ----->შემდეგი