საეკლესიო სამართალი

დავით ჩიკვაიძე

საეკლესიო სამართლის პროცესი

შენიშვნები

1. გ. ხუბუა, სამართლის თეორია, თბ., 2004, გვ. 205, §613
2. იქვე
3. ”ესრეთ იყოს სიხარული ცათა შინა ერთისათჳს ცოდვილისა, რომელმან შეინანოს“ (ლუკა, 15;7). შდრ. მიცვალებულისათვის განწესებული ლოცვა: „არა არს კაცი, რომელი სცხონდეს და არა სცოდოს“.
4. იხ. აგრეთვე კართაგენის მგ (43) კანონი
5. ”არა შური იძიო ერთბამად ორგზის“ (ნაუმ. 1;9)
6. იხ. მოციქულთა კე (25) და ბასილი დიდის ლბ (32) კანონები
7. სასულიერო პირების ხარისხებისა და უფლებამოსილებათა შესახებ იხ. დავით ჩიკვაიძე, საეკლესიო სამართლის საკითხები, თბ., 2004, გვ. 126-128
8. იხ. ანტიოქიის იე (15) კანონი
9. იხ. ეპ. ალექსანდრე სემიონოვი, მართლმადიდებლური კატეხიზმო, თბ., 2001, გვ. 55
10. იქვე, გვ. 52
11. ეპ. ალექსანდრე სემიონოვი, მართლმადიდებლური კატეხიზმო, თბ., 2001, გვ. 94
12. მაგ.: ქალკედონის მსოფ. კრების თ (9) და კართაგენის ადგ. კრების იე (15) კანონები.
13. ომოფორი წარმოადგენს საგანგებო სამღვდელმთავრო შესამოსელს, რომელსაც მღვდელმთავარი მხრებზე იდებს ღვთისმსახურებისას. იგი განასახიერებს მისდამი მინდობილ სამწყსოს. საეკლესიო ტრადიციით მღვდელმთავრის ომოფორის ქვეშ ყოფნა გულისხმობს მისი საეკლესიო იურისდიქციის ქვეშ ყოფნას.
14. იხ. მოციქულთა ოდ (74) კანონი.
15. იხ. კართაგენის ჟვ (96) კანონი.
16. იხ. მოციქულთა ჲთ (69) კანონი.
17. მართლმადიდებელი ქრისტიანის მიერ იმიტომ, რომ საეკლესიო კანონებით, საეკლესიო სამართლის სუბიექტი არის მხოლოდ მართლმადიდებლური განწესით და უფლებამოსილი სასულიერო პირის მიერ მონათლული ადამიანი, რომელიც არ არის განკვეთილი ეკლესიიდან. დაწვრილებით, იხ. დ. ჩიკვაიძე, საეკლესიო სამართლის საკითხები, თბ., 2004, გვ. 68-69.
18. იხ. კართაგენის რკჱ (128) და რკთ (129) კანონები.
19. იხ. მოციქულთა ი (10) და ია (11) კანონები.
20. იხ. ტიმოთე ალექსანდრიელის იჱ (18) კანონი.
21. იხ. კართაგენის ოთ (79) კანონი
22. იხ. მოციქულთა ლზ (37) კანონი
23. იხ. კართაგენის იბ (12) და იდ (14) კანონები
24. იხ. მოციქულთა ოდ (74) კანონი
25. იხ. კონსტანტინოპოლის ვ (6) კანონი
26. იხ. კართაგენის კ (20) კანონი (კანონშია: „სხვათა ბრალი”, რაც ჩვენი აზრით შეიძლება გულისხმობდეს ერისკაცის ბრალდების განხილვასაც)
27. იხ. ამავე კრების ჟვ (96) კანონი
28. იხ. კართაგენის რკბ (122) კანონი
29. იხ. ანტიოქიის იდ (14) კანონი
30. საეკლესიო სამართალში არსებული ტრადიციით, სასჯელად (ანუ მისაგებლად) ჩვეულებრივ გათვალისწინებულია უზიარებლობა, დაცადება, ხარისხიდან განკვეთა და ანათემა. სასჯელთა შესახებ ქრისტიანულ მოძღვრებასთან დაკავშირებით იხ. მცირე სჯულისკანონი, ე. გიუნაშვილის რედ., თბ., 1972; აგრეთვე Заозерскiй Н., Хахановъ Ал., Номоканонъ Iоанна Постника въ его редакцiяхъ грузинской, греческой и славянской съ предисловiемъ издателей, М., 1902
31. იხ. აგრეთვე, ანკვირიის ბ (2) კანონი
32. იხ. გრ. რუხაძე, მსოფლიო საეკლესიო კრებები. დოგმატური ღმრთისმეტყველება, სსგ, თბ., 2004, გვ. 149
33. იხ. მათეს სახარება, 18; 18
34. იხ. იოანეს სახარება, 16; 16
35. იხ. გრ. რუხაძე, დასახ. ნაშრომი, გვ. 149
36. იხ. კართაგენის კთ (29) კანონი (ზიარების აკრძალვა სასულიერო პირისთვის ამავე დროს გულისხმობს მისთვის სხვა საიდუმლოების აღსრულების აკრძალვას, ვინაიდან სავალდებულოა, რომ მღვდელი ეზიაროს მის მიერ აღსრულებულ წირვაზე, ამდენად ზიარების აკრძალვა წირვის აკრძალვასაც ნიშნავს)
37. საინტერესოა, რომ აღნიშნულ საკითხს მცირედით განსხვავებულად აწესრიგებს მოციქულთა კზ (37) კანონი. კერძოდ, მასში ნათქვამია, რომ კრება მოიწვევა წელიწადში ორჯერ: სულთმოფენობის დღეებში (აღდგომიდან 50-ე დღე) და 12 სექტემბერს (ძვ. სტილით). თუმცა კი, მოციქულთა ამ კანონში საუბარი არაა კრების, როგორც სააპელაციო ორგანოს შესახებ.
38. იხ. მოციქულთა ლბ (32) კანონი
39. იხ. ანტიოქიის იე (15) კანონი
40. იხ. კართაგენის კჱ (28) კანონი
41. იხ. სარდიკიის იგ (13) კანონი
42. იხ. ამავე კრების დ (4) კანონი
43. ნიკეის I კრების ია (11) კანონი
44. ანკვირიის ჱ (8) კანონი
45. ტრულის პზ (87) კანონი
46. ბასილი დიდის ნზ (57) კანონი
47. უზიარებლობის აღსრულების სახეებთან დაკავშირებით იხ. ბასილი დიდის ნვ (56) კანონი
48. მეტანია (ბერძნ. μετανοία) ბერძნული წარმოშობისაა და სიტყვასიტყვით სინანულს ნიშნავს. საეკლესიო ტერმინოლოგიით მეტანია აღნიშნავს თაყვანისცემას, რომელიც არსებობს ორი სახის: დიდი და მცირე. დიდი მეტანია აღესრულება ორივე მუხლზე დაჩოქებით და თავის მიწაზე დადებით, ხოლო მცირე - წელში მოხრით და მიწაზე ხელის შეხებით. მეტანიის საეკლესიო-სლავური შესატყვისია поклóнъ. (იხ.მცირე საეკლესიო ენციკლოპედია (სსგ, 2005 წლის კალენდარი), გვ. 159)
49. კათაკმეველი მომდინარეობს ბერძნული სიტყვიდან κατεχούμενον და ნიშნავს მოხმობილს. მისი საეკლესიო-სლავური შესატყვისია оглáшенный.
50. იხ. მცირე საეკლესიო ენციკლოპედია (სსგ, 2005 წლის კალენდარი), გვ. 171
51. იხ. ნიკეის I კრების იგ (13) კანონი
52. იხ. სარდიკიის ბ (2) კანონი
53. იხ. ანკვირიის ა (1) კანონი
54. იხ. მოციქულთა კე (25) კანონი
55. იხ. მცირე საეკლესიო ენციკლოპედია (სსგ, 2005 წლის კალენდარი), გვ. 130
56. იხ. დავით ჩიკვაიძე, საეკლესიო სამართლის საკითხები, თბ., 2004, გვ. 120
57. საინტერესოა კართაგენის კრების რლგ (133) კანონი. კერძოდ, მასში ნათქვამია, რომ ეპისკოპოსი არ უნდა აჩქარდეს უზიარებლობის მისჯით, თუკი მას რაიმე საბუთით (ტექსტშია: გამოსაჩინებელითა) არ შეუძლია პირის შეცოდების დადასტურება. ჩვენი აზრით, აქ შესაძლებელია იგულისხმებოდეს ნივთმტკიცებაც, თუმცა ამის ცალსახა მტკიცება არასწორი იქნებოდა.
58. იხ. მათეს სახარება, 5; 33-37.
59. იხ. ბასილი დიდის ჲდ (64) კანონი.
60. იხ. კართაგენის რლ (130) კანონი.
61. იხ. კართაგენის რლბ (132) კანონი.
62. იხ. კართაგენის რლგ (133) კანონი.
63. იხ. კართაგენის რლა (131) კანონი.
64. იხ. მოციქულთა ოე (75) და ტრულის პე (85) კანონები, იხ. აგრეთვე, მეორე სჯული, 19;16
65. იხ. ბასილი დიდის ოა (71) კანონი. ჩვენ სპეციალურად აღვნიშნეთ „მძიმე შეცოდება“ (ტერმინი პირობითია), ვინაიდან წმ. ბასილი კესარიელს ნა-ო (51-70) კანონებში ჩამოთვლილი აქვს მძიმე შეცოდებები (რომელთათვის უზიარებლობა 7 წელზე მეტითაა განსაზღვრული), ხოლო შემდეგ კანონში მიუთითებს, რომ თუ ვინმემ აღნიშნული შეცოდების შესახებ იცის და არ იტყვის, იგივე სასჯელით დაისაჯოს, რითაც შემცოდეო.

გამოყენებული ლიტერატურა

1. ახალი აღთქუმაჲ, სსგ, თბ., 2000
2. დიდი სჯულისკანონი, ე. გიუნაშვილის რედ., თბ., 1975
3. დიდი სჯულისკანონი, თბ., 2004
4. მცირე სჯულისკანონი, ე. გიუნაშვილის რედ., თბ., 1972
5. საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალური მართლმადიდებელი ეკლესიის მართვა-გამგეობის დებულება (მიღ. 1995 წ. 15 სექტ., ქ. მცხეთაში)
6. ივ. ჯავახიშვილი, ქართველი ერის ისტორია, ტტ. VI-VII, თბ., 1982, 1984
7. ეპ. ნიკოდიმოსი (მილაში), ნიკეის I მსოფლიო კრების კანონები განმარტებებით, თბ., 2004
8. ეპ. ნიკოდიმოსი (მილაში), კონსტანტინოპოლის II მსოფლიო კრების კანონები განმარტებებით, თბ., 2005
9. ეპ. ნიკოდიმოსი (მილაში), ნიკეის VII მსოფლიო კრების კანონები განმარტებებით, თბ., 2004
10. დ. ჩიკვაიძე, საეკლესიო სამართლის საკითხები, თბ., 2004
11. გ. ხუბუა, სამართლის თეორია, თბ., 2004
12. გრ. რუხაძე, მსოფლიო საეკლესიო კრებები. დოგმატური ღმრთისმეტყველება, სსგ, თბ., 2004
13. მცირე საეკლესიო ენციკლოპედია, სსგ, 2005 წლის კალენდარი, თბ., 2004
14. ეპ. ალექსანდრე (სემიონოვი), მართლმადიდებლური კატეხიზმო, სსგ, თბ., 2001
15. Заозерскiй Н., Хахановъ Ал., Номоканонъ Iоанна Постника въ его редак-цiяхъ грузинской, греческой и славянской съ предисловiемъ издателей, М., 1902