მეცნიერება და რელიგია

 

ნანა დვალიშვილი
„ყველაზე პატარა

 

„და აკურთხნა იგინი ღმერთმან მეტყუელმან:
აღორძნდით და განმრავლდით და აღავსეთ ქუეყანაი
და ეუფლენით მას“ (დაბ. 1:28)

მოხდა შეხვედრა... აღდგა მთელი... იფეთქა სიცოცხლემ. ჩაისახა პატარა, ყველაზე პატარა...

აი, ციფრებიც: ზომა – 0.01 მმ; წონა – 0.004 მგ. თვალით არ ჩანს, მაგრამ უკვე არსებობს. ინდივიდის ნიშნები ჯერ არა აქვს, მაგრამ აქვს გეგმა, როგორი იყოს. ამ გეგმას უნდა მისდიოს... მოგვიანებით ნიშნებიც გამოჩნდება, ისეთი, მხოლოდ მას რომ ექნება. შემდეგ იშვება, ზრდასრულ იქმნება...

გავშალოთ სათქმელი...

• ✞ წინაპერიოდი
• ✞ ადამიანის ჩანასახი - სულისა და ხორცის ერთიანობა
• ✞ „მე უკვე ვცოცხლობ!“
• ✞ დედის წიაღში
• ✞ მოდერნიზებული „მორალი“

წინაპერიოდი

სანამ ახალ სიცოცხლეს მისცემდნენ დასაბამს, გამეტები, ანუ სასქესო უჯრედები, გარკვეულ მოსამზადებელ პერიოდს გაივლიან. ქალის გამეტისათვის, კვერცხუჯრედისათვის, ეს პერიოდი გაწელილია დროში და განსხვავებულია მამაკაცის გამეტის, სპერმატოზოიდის, ფორმირების პროცესისაგან. განსხვავებულია ასევე გამეტათა რაოდენობა, ზომა, აგებულება, მოძრაობის აქტივობა. საერთო კი ის აქვთ, რომ გამეტების ფორმირება ხდება წყვილ ორგანოებში (საკვერცხეებსა და სათესლე ჯირკვლებში); სასქესო უჯრედები გადაადგილდებიან სპეციალურ ქსელურ სისტემებსა თუ მილებში; ამ პროცესებს აკონტროლებენ ჰორმონები და ჯირკვლების სეკრეციის სხვა პროდუქტები. თითოეული რგოლის გამართული მუშაობა ჯანმრთელი შთამომავლობის მოცემის ერთ-ერთი წინაპირობაა.

სანამ დაასრულებდნენ მომწიფებას, გამეტები ჩამოიცილებენ სხეულის უჯრედებისათვის დამახასიათებელი ორმაგი გენეტიკური კომპლექტის ნახევარს (23 ქრომოსომას გენებითურთ), რათა შეხვედრისას შეავსონ ურთიერთი და „სრულ იქმნენ“.

გენეტიკური მასალის განახევრება გამეტებში მიიღწევა ე.წ. მეიოზური გაყოფით, რომელიც 2 სტადიას მოიცავს. ქალებში დაბადებამდე, ჩანასახშივე, იწყება 1-ელი სტადია და შეჩერდება, სანამ გოგონა 12-13 წლისა არ გახდება. შემდეგ 1-ელი სტადია მთავრდება და იწყება მეიოზის მე-2 სტადია, რომელსაც დასრულება მხოლოდ მამაკაცის გამეტასთან შეხვედრის შემთხვევაში უწერია, წინააღმდეგ შემთხვევაში – მოუმწიფებელი უჯრედი გამოიდევნება ქალის სხეულიდან. რაც შეეხება სპერმატოზოიდს, ის ერთბაშად, პაუზების გარეშე გაივლის მეიოზური გაყოფის ორივე სტადიას (მისი ჩამოყალიბების სრული ციკლი დაახლოებით 2 თვეს მოიცავს).

ფიქრი გამექცა... მომიტევოს უფალმა თამამი აზრი და ამაშიც ხომ არ ვლინდება ღვთიური სიბრძნე, ქალის მამაკაცისადმი დაქვემდებარებულობას რომ გულისხმობს?! გამეტათა წინამორბედი უჯრედებიც კი განსხვავებულად არიან მოწყობილი: ქალის უჯრედი უმწიფარია და მხოლოდ მამაკაცის უჯრედს ძალუძს მისი ჩამოყალიბების დასრულება – მხოლოდ მას შემდეგ, როცა მოხდება გამეტათა შეხვედრა, კვერცხუჯრედი დაასრულებს მომწიფებას.

ასეთი უმწიფარი უჯრედების რიცხვიც წინდაწინ განსაზღვრული და შეზღუდული აქვს ქალის ორგანიზმს – ახალშობილში მათი რიცხვი მილიონს აღწევს. სიმწიფის ასაკიდან იწყება თვეში თითო უჯრედის გამოსვლა (ოვულაცია) პარტნიორ გამეტასთან შესახვედრად, ვაჟებში კი რამდენიმე ტრილიონი უჯრედი მწიფდება სიცოცხლის მანძილზე – მუდმივად ხდება სპერმის განახლება.

იქნებ ესეც არის ერთგვარი მატერიალური მოტივაცია გაბატონებული აზრისა, რომ ქალს, სულიერი სიწმინდის დაცვასთან ერთად, განსაკუთრებული რუდუნებით მართებს საკუთარი სხეულის სიწმინდის დაცვა, საზიანო ფიზიკური თუ ქიმიური ფაქტორებისაგან თავდაცვა. ბავშვებშიც თანდაყოლილ პათოლოგიათა მეტი წილი დედაზე მოდის. მომავალი დედის მიერ ნარკოტიკების მოხმარება, ალკოჰოლის მიღება თუ სხეულის ნიკოტინით გაჯერება უშუალოდ ახდენს მავნე ზემოქმედებას ქალის სხეულის წიაღში უკვე არსებულ კვერცხუჯრედის წინამორბედ უჯრედებზე, რომელთა განახლება უკვე აღარ მოხდება, ვეღარ მოხდება, რადგან ასე დაუდგინა უფალმა დედაკაცს...

არის კიდევ ერთი ფაქტორი, დედის განსაკუთრებულ როლზე რომ მიგვანიშნებს. კვერცხუჯრედი ზომით მრავალჯერ აღემატება სპერმატოზოიდს. განსხვავება ზომებში იმითაა განპირობებული, რომ ქალის გამეტას მომარაგებული აქვს ყოველივე აუცილებელი, რაც განაყოფიერების შემთხვევაში დასჭირდება ახლადჩასახული სიცოცხლის საკვებითა და ენერგიით უზრუნველსაყოფად. „უჯრედულ აგრეგატებს“, რომლებიც განაყოფიერებული კვერცხუჯრედის, ე.წ. ზიგოტის, ენერგეტიკულ მომსახურებას უზრუნველყოფენ, აქვთ საკუთარი გენეტიკური აპარატი. ბირთვული გენეტიკური აპარატისაგან განსხვავებით, რომელიც კომბინირებულია და ორივე მშობლისაგან მოტანილ მემკვიდრულ ინფორმაციას აერთიანებს, ბირთვის გარეთ არსებული გენები მხოლოდ დედისეულია, მათ სიწმინდეზე პასუხისმგებელიც დედაა მხოლოდ. დღესდღეობით გამოვლენილია ამგვარი გენების მემკვიდრული დეფექტებით გამოწვეული უამრავი სერიოზული პათოლოგია, მხოლოდ ქალის ხაზით რომ გადაეცემა შთამომავლობას. ქალს მართებს გაუფრთხილდეს მას, რაც თავშივე მიეცა, უბიწოდ დაიცვას იგი. ჯანმრთელი შვილის დედობა მანკიერ ქმედებათაგან თავშეკავებითა და ღვაწლით მოიპოვება. ამას ეკლესიური სწავლებაც ქადაგებს: „კურთხევანში“ განსაკუთრებული ლოცვაც კი არის „ხელმოცარული“ დედებისათვის – „ლოცვა დედაკაცსა ზედა, რაჟამს მუცელი წაუხდეს“. ეს, რასაკვირველია, სრულიად არ ამცირებს მამის პასუხიმგებლობას შვილოსნობასთან მიმართებაში – გენეტიკური ტვირთი ორივე მშობლისაგან გადაეცემა უსუსურ არსებას.

ადამიანის ჩანასახი – სულისა და ხორცის ერთიანობა

მამაკაცის უჯრედთან შესახვედრად გამზადებული ქალის უჯრედი გზას დაადგება. ეს მისი პირველი გზაა – სიცოცხლის შესახვედრად მიმავალი გზა. აქ მხოლოდ უფალი მეუფეობს, იგი განაგებს – მოხდეს თუ არა შეხვედრა, მამაკაცის უჯრედთაგან (მათი რიცხვი აქ 400 მილიონს აღწევს) ვინ ერთადერთი გახდეს რჩეული! უკან იხევს ადამიანის ნებელობა, მშობელს არა აქვს აქ არჩევანი.

შევჩერდი ისევ, თანამედროვე მედიცინის „მიღწევები“ გამახსენდა. ხელოვნური განაყოფიერების გზით ჩასახულ, რეალურად არსებულ ახალგაზრდათა 250 000-იანი არმია წარმომიდგა თვალწინ, ფულს დახარბებული „სუროგატი“ დედები და მათი ყრმები გამახსენდნენ, საჯიშე ბუღების სპერმის მსგავსად გაყინული ადამიანთა სპერმის სინჯები და მრავალი ბიოტექნოლოგიური სიახლე ამომიტივტივდა მეხსიერებაში. დღეს ეს უკვე რეალობაა, დიდი „წარმატებებია“ უკვე მიღწეული „ღმერთობანას თამაშებში“. ეს ვრცელი თემაა და მას კვლავ დავუბრუნდებით, როცა მოდერნიზებულ „მორალზე“ ვისაუბრებთ. ახლა კი კვერცხუჯრედს მივადევნოთ თვალი, „სიცოცხლის გზას“ რომ შესდგომია.

კვერცხუჯრედის ოვულაცია ფალოპის მილში ხდება. ეს უკანასკნელი მას საშვილოსნოსაკენ გაატარებს. მილშივე უნდა მოხდეს მისი განაყოფიერება. როგორც კი შეხვდება მამრობით გამეტას, მდედრობითი უჯრედის გარსებში ისეთი ხასიათის ქიმიური ცვლილებები ხდება, რაც ხელს უშლის სხვა სპერმატოზოიდის შეჭრას მასში – გზა მოჭრილია, არჩევანი უკვე გაკეთებულია! უმწიფარი კვერცხუჯრედი დაასრულებს შეყოვნებულ მეიოზურ გაყოფას, მისი ბირთვი შეერწყმება მამაკაცის უჯრედის ბირთვს და წარმოიქმნება ზიგოტა – ადამიანის პირველი უჯრედი... რეალური თუ მხოლოდ პოტენციური ადამიანი?!

ეს საკითხი დღეს განსაკუთრებული აქტუალობით დგას საზოგადოების წინაშე: მიიჩნიონ თუ არა ზიგოტა ახალი ადამიანის საწყისად, ახალი სიცოცხლის ათვლის წერტილად?! ის, ვინც ადამიანში ღვთის ხატს არ ცნობს, ვინც ადამიანის არსებას სხვა ცოცხალ ორგანიზმებთან აიგივებს, იგავის ენით, ენამოსწრებით კითხულობს: „რკო მუხაა უკვე, თუ მხოლოდ პოტენციური მუხა?!“ სხვანი „სიბრძნისმეტყველებენ“ – ამ კითხვაზე რომ ვუპასუხოთ, საჭიროა საკითხის მრავალგვარ ჭრილში განხილვა: ბიოლოგიურში, თეოლოგიურში, ფილოსოფიურში, ბიოეთიკურში...

ბიოლოგიურ ჭრილში განვიხილავთ საკითხს და ერთმნიშვნელოვნად ვიტყვით – განაყოფიერებული კვერცხუჯრედი, ნახევართაგან სრულქმნილი უჯრედი, უნდა ვაღიაროთ ახალი ადამიანის, ახალი სიცოცხლის ათვლის წერტილად. ცოცხალი მატერიისადმი წაყენებულ ყველა კრიტერიუმს პასუხობს ზიგოტა. ეს მეცნიერული ფაქტია, მტკიცებულება მიკროსკოპის ქვეშ შეიძლება მოვიძიოთ. განაყოფიერებისთანავე ხდება ახალი ორგანიზმის ჩასახვა, რომელსაც ინდივიდუალური, მშობელთა მსგავსი, მაგრამ უნიკალური ნიშნები ექნება. არ არსებობს გენეტიკურად სრულიად ერთნაირი ორი არსება (თვით იდენტური ტყუპებიც განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან), გენების რაოდენობა და განლაგების თანმიმდევრობა ქრომოსომებში არასოდეს მეორდება.

ზიგოტას აქვს სრული გენეტიკური ინფორმაცია, თუ როგორი თანმიმდევრობით და ინტენსივობით უნდა წარიმართოს მომავალი ორგანიზმის ზრდა-განვითარება. დანარჩენი მხოლოდ დროისა და „საშენი ბლოკების“ დროული მიწოდების საქმეა. ის არის არა პოტენციური არსება, არამედ რეალური არსება შემდგომი ზრდა-განვითარების პოტენციით.

ყოველი ადამიანი მატერიალური სხეულისა და არამატერიალური სულისაგან შედგება. „სხეული მკვდარია სულის გარეშე“ – ვკითხულობთ ახალ აღთქმაში (იაკ. 2:26).

უძველესი დროიდან დავობენ ანიმაციის საკითხებზე რელიგიური წრეების წარმომადგენლები, თეოლოგები, მოაზროვნეები. ძველი ქრისტიანული შეხედულებით, არშობილი ბავშვი დასრულებული პიროვნებაა, ხოლო აბორტი შვილის მკვლელობის ტოლფასია. რამდენიმე ამონარიდს მოვიყვანთ წმიდა წერილიდან:

„...უფალმა მუცლიდან მომიწოდა, დედის წიაღიდან ახსენა ჩემი სახელი... ახლა ამბობს უფალი, მუცლიდანვე ჩემი გამომსახველი თავის მორჩილად...“ (ეს. 49:1,5);

„ვიდრე მუცელში გამოგსახავდი, გამოგარჩიე; ვიდრე საშოდან გამოხვიდოდი წმიდა გყავი, ხალხების ქადაგად დაგადგინე“ (იერ. 1:5);

„რატომ არ მოვკვდი დედის მუცელშივე? რატომ არ გავთავდი გამოსვლისთანავე?.. რატომ არ ვარ მკვდრადნაშობივით გადამალული, ჩვილივით, რომელსაც სინათლე არ უნახავს“ (იობ. 3:11, 16);

„ხოლო როდესაც ღმერთმა, რომელმაც დედის საშოდანვე ამირჩია და თავისი მადლით მიხმო...“ (გალ. 1:15).

„როგორც კი გაიგონა ელისაბედმა, ყრმა შეიძრა მის მუცელში; და აღივსო სულით წმიდით ელისაბედი“ (ლუკ. 1:41). აქ ლუკა მახარებელი „ყრმას“ უწოდებს მუცლადმყოფ იოანე წინამორბედს (ლუკ. 1:41-44). იგივე სიტყვით მოიხსენიებს იგი უკვე შობილ იესოს: „და აი, თქვენი ნიშანი: იპოვით ყრმას შეხვეულს და მწოლარეს ბაგაში... სასწრაფოდ მივიდნენ და იხილეს მარიამი და იოსები, და ბაგაში მწოლარე ყრმა“ (ლუკ. 2:12, 16). სიტყვათა ანალოგიური თანხვედრაა ბერძნულ (brephos) და ინგლისურ (babe) ვერსიებშიც, რაც იმაზე უნდა მიგვანიშნებდეს, რომ პირობითია ზღვარი შობილ და ჯერ არდაბადებულ არსებას შორის.

მართლმადიდებლური სწავლებით, სულის შეერთება სხეულთან ხდება ჩასახვისთანავე. ამას ექსპერიმენტული დადასტურება არ სჭირდება. სულის წარმომავლობის შესახებაც ნურაფერს გამოვიძიებთ, ეს ღმრთის საქმეა და, როგორც წმინდა მამები გვასწავლიან, ჩვენი ცნობისწადილი არ იქნება ღმრთისათვის სათნო.

ადამიანის ჩანასახშივე არსებულ სულისა და ხორცის სინერგიზმზე მრავალი უძველესი ქრისტიანული წყარო მიუთითებს. აბორტი ყველგან შეფასებულია, როგორც ჯერ არშობილი ადამიანის მკვლელობა.

შემონახულია ადრექრისტიანული აპოკრიფი „ბარნაბას ეპისტოლე“, სადაც ღიად არის დაგმობილი აბორტი: „არ მოჰკლა (ბერძნ. phoneuseis) ბავშვი (ბერძნ. teknon) მუცლის მოშლით (ბერძნ. phthora), არ ჩაიდინო შვილის მკვლელობა“. იგივეს შეგვაგონებს ადრექრისტიანული (I საუკუნის) კატეხიზმო „დიდაქე“. ორივე წყაროში დაგმობილია აბორტი, როგორც ბავშვის მკვლელობა, და არა როგორც მუცლად გამოზრდილი რაღაც უშინაარსო ნაყოფის მოცილება.

ადრეულ ქრისტიანულ ეკლესიაში მორწმუნეთა შორის მრავლად იყვნენ ახლადმოქცეული წარმართები, რომლებიც წარმართული სულის შემოტანას ცდილობდნენ ქრისტეს ეკლესიაში. ის, რასაც მოსეს სჯული უკრძალავდა ებრაელებს, რასაც კრძალავდა ქრისტიანული მორალი, მათთვის ჩვეული საქმე გახლდათ. მუცლის მოშლა აღიქმებოდა მხოლოდ როგორც არასასურველი და უსარგებლო ნაყოფის მოშორება და იგი წარმართთა ცხოვრების ერთ აუცილებელ ატრიბუტად რჩებოდა.

ხატავს რა ჯოჯოხეთის სურათს, აბორტს გმობს მეორე საუკუნეში (სავარაუდოდ, 125-150 წწ) შექმნილი აპოკრიფი „პეტრეს აპოკალიფსის“ ავტორი. ვინც არ უნდა იყოს ავტორი, სულის შემძვრელია მის მიერ გადმოცემული ხილვა: „...მახლობლად სწორი ადგილი დავინახე, სადაც დასჯილთა სისხლი და ხორცის ნაფლეთები ტბად დაგროვილიყო. ტბაში, კისრამდე დაფლულნი სისხლში, ისხდნენ ქალები და ისხდნენ ბავშვები, ვადამდე დაბადებულნი, მრავალნი და მოტირალნი. და მათგან ცვიოდა ცეცხლის ნაპერწკლები და შანთავდა ქალებს, რომლებიც ჩასახული ნაყოფის მოცილებისთვის იყვნენ შერისხულნი“.

აქ გვაგონდება ყველა ქართველისათვის საყვარელი გაბრიელ ბერის ხილვა, რომლის შესახებ მას ექიმ ზ.ვ.-სათვის უამბნია:

„მქონდა ხილვა, ორი ცხედარი წამომეწია, მკლავებში ხელი მომკიდეს და თეთრი შენობისაკენ წამიყვანეს. დიდი დარბაზის ქვის იატაკი მოფენილი იყო თითის სიგრძე მკვდარი, გასისხლიანებული ბავშვებით. ჭერზე არსებული ხვრელიდან კვლავ ცვიოდა დახოცილი ბავშვები. უეცრად შემომესმა ხმა: მობრძანდება დედა ღვთისა, მობრძანდება. მოვბრუნდი და კედელს ავეკარი. ღვთისმშობელი შემოსასვლელ კართან დადგა და მრისხანე სახით შემომხედა.

– ამათი გადარჩენისთვის მევედრებით? საკუთარი შვილების სისხლში აქვთ ხელები გასვრილი.

განრისხებული დედა ღვთისა ვერ წარმომედგინა. მიწა გამსკდომოდა და ჩავვარდნილიყავი, ის მერჩია. ღვთისმშობელი დასცქეროდა დახოცილ ბავშვებს, შემდგომ უხმოდ გაბრუნდა და წავიდა“.

...თვალცრემლიანი ყოფილა თურმე მამა გაბრიელი, როდესაც ამას ბრძანებდა.

ქრისტიანობის მხურვალე ქომაგი წმინდა ათენაგორა ათენელი 177 წელს წერდა: „რატომ მივიჩნევთ მუცლის მოშლას მკვლელობად? იმიტომ, რომ ნაყოფი არ ეკუთვნის მას, ვის საშოშიცაა, ის შექმნილი არსებაა და, მაშასადამე, ღვთის ზრუნვის საგანია, მას კი კლავენ“.

II-III სს ავტორი ტერტულიანე ვერ ხედავს განსხვავებას დაბადებულის სიცოცხლის მოსპობასა და დაბადებისათვის ხელის შეშლას შორის. როგორც იგი მიიჩნევს, დაბადების აკრძალვა სწრაფი მკვლელობაა მხოლოდ („აპოლოგია“, 197 წ). ...აქ დასავლური პრესის ფურცლებზე ამოკითხული ერთი თანამედროვე „ექიმი“-აბორტმახერის ცინიზმით გაჟღენთილი ნათქვამი გამახსენდა: „რასაკვირველია, ეს არსება ადამიანია, მაგრამ ჩვენ არა ვართ ვალდებული მივცეთ მას სიცოცხლის ვიზა“.

კლიმენტი ალექსანდრიელი (მე-2-3 საუკ.) აბორტს „შემოქმედის მიერ ჩაფიქრებული გეგმის ხელყოფას“ უწოდებდა.

„ქალი, რომელიც მიზანდასახულად სპობს თავის ჯერ არშობილ ყრმას, ბრალეულია მკვლელობაში“ – წერდა წმ.ბასილი დიდი. ამასთანავე იგი აღნიშნავდა, რომ მნიშვნელობა არა აქვს მკვლელობის იარაღს – საწამლავი იქნება ის, თუ სხვა რამ.

ანტიოქიაში ქადაგებისას (381-397 წწ) წმ. იოანე ოქროპირი, გმობდა რა აბორტის მზრახველი ქალის ქმედებას, აბორტის გამკეთებლის ბრალეულობაზეც მიუთითებდა და მასაც მკვლელობაში ადანაშაულებდა.

ძველ დროში ეკლესია შერისხავდა და ხანგრძლივად განაყენებდა შემცოდეთ ზიარებისაგან. ეს უმკაცრესი სასჯელი მოგვიანებით 10-წლიანი ეპიტიმიით შეცვალა ეკლესიამ.

მე-9 საუკუნის ბოლოს შედგა საეკლესიო კანონთა კრებული „დიდი სჯულის კანონი“, რომელიც ცალსახად გმობდა მუცლის მოშლის ნებისმიერ მცდელობას.

...ძალზედ ბევრია ასეთი შინაარსის ისტორიული წყარო. ძველი დროის თუ უახლეს წარსულში მოღვაწე მრავალი წმიდანი შეჰხებია ამ საკითხს. მათი ციტირება თუ უბრალოდ ჩამოთვლაც კი, შორს წაგვიყვანს და ჩვენი წერილის ძირითადი თემიდან გადაგვახვევინებს. მხოლოდ ამიტომ ვსვამთ წერტილს.

„მე უკვე ვცოცხლობ“

დღეს განსაკუთრებით მწვავე ხასიათს ატარებს დავა ადამიანისათვის სულის შთაბერვის ვადის გარკვევასთან დაკავშირებით. მიზანი პრაგმატულია – მავანთ სურთ დაარწმუნონ საზოგადოება, რომ გარკვეულ ასაკამდე ჩანასახი უჯრედთა გროვაა მხოლოდ და გამართლებულია ნებისმიერი ძალადობა მასზე (სიტყვა „ძალადობა“ მათთან ჩანაცვლებულია „მანიპულაციებით ჰუმანური მიზნით“).

აი, რას ამბობს წმინდა გრიგოლ ნოსელი: „უსიცოცხლო და უსულო საგნებს არ გააჩნიათ მოძრაობისა და ზრდის ძალა. მაგრამ არვინ უარყოფს, არც არვინ ეჭვობს, რომ დედის საშოში კვებილი არსება, ჯერ არშობილი ყრმა, იზრდება და მოძრაობს სივრცეში. ასე რომ, გამოსავალი ერთია: უნდა ვაღიაროთ, რომ ადამიანის სულსა და ხორცს ერთი და ერთდროული დასაბამი აქვს“ („სულსა და მკვდრეთით აღდგომაზე“, 379 წ).

ზიგოტის შექმნის მომენტიდან ყოველივე უსწრაფესად ხდება. რთული ამოცანის წინაშე დგას ყველაზე პირველი უჯრედი: 200 მილიონი უჯრედი უნდა წარმოშვას და თანაც უმოკლეს დროში – სულ რაღაც 38-40 კვირაში (ასეთია პატარა ადამიანის მუცლადყოფნის პერიოდის ხანგრძლივობა). ამასთან, უჯრედები უნდა განსხვავდებოდნენ ერთმანეთისაგან მორფოლოგიურად და ფუნქციურად. მსგავსი უჯრედები ქსოვილებად უნდა გაერთიანდნენ და თითოეულმა თავისი საქმე უნდა აკეთოს. ზოგიერთები სხეულის კარკასს შექმნიან ან ორგანიზმის საკვებით მომარაგების რთულ სისტემაში ჩაერთვებიან, სხვანი თავდაცვას მოემსახურებიან ან ნერვული იმპულსების გატარების საქმეს იტვირთავენ...

ბუნებრივად ჩნდება კითხვა: ნუთუ აღარაფერი აერთიანებთ ადამიანის სხეულის უჯრედებს ერთმანეთთან, არაფერი რჩებათ საერთო, რაც მათ სხვა ადამიანის უჯრედებისაგან განასხვავებს?! რჩებათ, და თანაც, თითქმის ხელუხლებელი – რაც არ უნდა ღრმა იყოს უჯრედებს შორის დიფერენციაცია, როგორი ვიწროც არ უნდა იყოს მათი სპეციალიზაცია, გენების კომპლექტი სხეულის ყველა უჯრედს მაინც ზიგოტისნაირი ექნება.

როგორ მიიღწევა ეს? ყველაფერს რთულს, როგორც წესი, მარტივი ახსნა აქვს: ყოველი გაყოფის წინ სხეულის უჯრედების მემკვიდრული მასალა დუბლირდება, ამიტომ არ ხდება მისი რაოდენობრივი ცვლილება. „დაკისრებული საქმის“ მიხედვით იცვლება მხოლოდ უჯრედთა გენების აქტივაცია – სპეციალიზაციასთან ერთად უჯრედებში მათთვის საჭირო გენები გააქტიურდებიან, სხვანი კი „გაჩუმდებიან“. ასეთი სამუშაო გეგმა დაუსახავს უმაღლეს შემოქმედს სიცოცხლის პროცესის წარსამართავად, ამ გეგმას მისდევს ყოველი ცოცხალი.

...უშედეგოდ ვცდილობ შევაჩერო ფიქრი, მაშინებს აზრის სითამამე: შემთხვევითი არ უნდა იყოს, რომ სხეულის ყველა უჯრედს პირველქმნილი უჯრედის (ზიგოტის) სისავსე დაუტოვა უფალმა. ძალზედ ღრმა აზრია ამაში ჩადებული: ადამიანს შეუძლია სასიკეთოდ გამოიყენოს უფლის ეს წყალობა, თუკი არ გადაუხვევს ღვთის მცნებებს. სასჯელიც შეიძლება დაიმსახუროს და სწორედ ამ „ზიგოტისეული სისავსის“ გამო, თუკი მის სინდისს მიელულება; და კიდევ, იგი იმ ხის ნაყოფს ჰგავს, რომლის ხმევა უდიდეს ბოროტებას უქადის კაცობრიობას.

შევეცდებით განვმარტოთ.

ის ფაქტი, რომ ადამიანის სხეულის უჯრედებს აქვთ სრული გენეტიკური კომპლექტი, სხვადახვა სნეულების წარმატებული მკურნალობის ერთ-ერთი წინაპირობაა. მრავალი სამკურნალო საშუალების (ფიზიკური თუ ქიმიური აგენტის, ჰორმონალური პრეპარატების, ვიტამინების და სხვ.) მოქმედების ეფექტურობას განსაზღვრავს მათი უნარი – უჯრედის მემკვიდრულ აპარატზე ზემოქმედების გზით შეცვალონ გენთა აქტივაციის სურათი, მოახდინონ უჯრედებში სინთეზური პროცესების სტიმულაცია ან დათრგუნვა. აქტივაცია-ინაქტივაციის პროცესების მიზანმიმართული მართვა არცთუ შორეული მომავლის საქმეა, მაგრამ ის ამავდროულად ბეწვის ხიდია, რომელიც რეგულაციის მექანიზმის მოშლის შემთხვევაში უმართავი პროცესების ჩართვის საფრთხეს შეიცავს.

არის ერთი ნაღმი უჯრედების გენეტიკურ აპარატში: უმოქმედო ე.წ. პრო-ონკოგენები, რომელთა ამოქმედება ამ უჯრედის სიმსივნურ უჯრედად გადაქცევას განაპირობებს. ის დაკარგავს კონტროლის უნარს, და თუ მაშინვე არ ელიმინირდა (გამოიდევნა ორგანიზმიდან), გამრავლდება, მიგრირდება, ვრცელ არეალს მოიცავს და საბოლოოდ ორგანიზმის დაღუპვას გამოიწვევს. მაგრამ ჯანმრთელი ორგანიზმის ნორმალური უჯრედები დაცულნი არიან ასეთი საფრთხისაგან უჯრედული და იმუნური მარეგულირებელი სისტემების მეშვეობით.

...როგორ გვაგონებს ეს ყოველივე ცოდვის გავრცელების ხასიათს. ერთი, თუნდაც უმნიშვნელო, ცოდვა თავშივე თუ არ ამოიძირკვა, გაიზრდება, გამრავლდება, მოედება ადამიანის სულს და დაღუპავს მას.

„ზიგოტისეული სისავსის“ გამო სხვა საფრთხეც ჩნდება – ადამიანის ხელოვნური კლონირების მცდელობა. სხეულის უჯრედთა ამგვარი სისავსე ერთგვარი ნაღმია, საშიში იარაღია ღვთისაგან განმდგარი და უმეცარი ადამიანების ხელში, რამეთუ ადამიანის ხელოვნურად შექმნის თეორიულ შესაძლებლობას გულისხმობს, პირველ ეტაპზე – თერაპიული, შემდგომში კი მონსტრი-ასლების წარმოების მიზნით.

...კვლავ დადგა ადამის მოდგმა დილემის წინაშე და... ხელი გაიწვდინა ნაყოფისაკენ. კლონირების სამუშაოები უკვე დაწყებულია. ამ ექსპერიმენტების მეთოდურ და მორალურ მხარეზე ქვემოთ ვისაუბრებთ.

კიდევ ერთი, ყველასათვის საერთო ნიშანი ჩანს ღვთის ქმედებაში – შთამომავლობა წინაპართა ნიშნებს იმეორებს: შავკანიან წყვილს არ მიეცემა თეთრკანიანი შვილი, თუკი მათ წინაპრებში არ იყო გარეული თეთრი რასის წარმომადგენელი; მონგოლოიდების შთამომავლებს თვალის ვიწრო ჭრილი ექნებათ, თუკი უცხო რასის წარმომადგენელმა არ „არივ-დარია“ თვალის ჭრილის განმსაზღვრელ გენურ ალელთა რიგები. ე.წ. გამოტოვებული თაობებიც არსებობს – ზოგიერთმა ნიშანმა რამდენიმე თაობის შემდეგ შეიძლება იჩინოს თავი.

გენეტიკური კოდის ამოქმედების მექანიზმი რთულზე რთულია, მრავალსაფეხურიანი და მრავალწევრიანია. ასე რომ, ამა თუ იმ გენის მატარებლობა ჯერ კიდევ არ ნიშნავს კოდის აუცილებელ რეალიზაციას. იქნებ სწორედ ადამიანის ნებელობა, მისი არჩევანი – სწორი თუ მცდარი, არის ის ბერკეტი, რომელმაც სათანადო სტრუქტურები უნდა აამოქმედოს. კოდი ბევრს განსაზღვრავს, მაგრამ არა ყველაფერს, ნებელობა უმეტესი გვგონია.

...ზიგოტა ფალოპის მილშივე იწყებს დაყოფას (განაყოფიერებიდან 30-36 სთ-ის შემდეგ), თან საშვილოსნოსაკენ მიემართება. ჯერ შუაზე გაიყოფა და ორ ერთნაირ უჯრედს წარმოქმნის. ზოგჯერ ისეც ხდება, რომ ზიგოტის გაყოფის შედეგად წარმოქმნილი უჯრედები ორ ორგანიზმს აძლევენ დასაბამს (იდენტური ტყუპების შემთხვევა).

ჩვილის მუცლადყოფნის პერიოდს სამ ნაწილად ჰყოფენ: პრე-ემბრიონული (პირველი 2 კვირა), ემბრიონული (მე-3-8 კვირა) და ნაყოფის (მე-9-38 კვირა) სტადიებად. ავტორთა ნაწილი არ გამოჰყოფს ცალკე პრე-ემბრიონულ სტადიას.

ტერმინი „პრე-ემბრიონი“ პირველად შემოიტანა დასავლელმა თეოლოგმა რ.მაკკორმიკმა, როგორც უსულო გენეტიკური ინდივიდის აღმნიშვნელი სიტყვა, და არცთუ შემთხვევით. ამაში ახლავე დავრწმუნდებით.

უჯრედების მეორე გაყოფა დაახლოებით 60 საათის შემდეგ ხდება, ამის შემდეგ კი დაყოფებს შორის ინტერვალი კლებულობს, ხოლო გაყოფის სიჩქარე თანდათანობით მატულობს. მე-3 დღეს 16-32 უჯრედიანი „ბურთულა“, ე.წ. მორულა (ლათინ. „თუთა“, ასე უწოდეს თუთის ნაყოფთან მსგავსების გამო), საშვილოსნოში ხვდება, სადაც ჩანასახმა (შემდეგ კი ნაყოფმა) 9 თვე უნდა გაატაროს.

სანამ საშვილოსნომდე მიაღწევს და მის კედელში ჩაიზრდება (სამედიცინო ენაზე ამას იმპლანტაციას უწოდებენ), ხშირად განსაცდელი ელოდება მომავალ ნაყოფს. ზოგიერთი თანამედროვე კონტრაცეპტივი ჩასახვას კი არ უშლის ხელს, არამედ იმპლანტაციას. ქალები, რომლებიც ნაირფერ აბებს ყლაპავენ (აბები სხვადასხვა შეფერილობისაა, გულმავიწყ დედას რომ არ შეეშალოს მათი მიღების თანმიმდევრობა და „ღმერთი არ გაუწყრეს, არ დაორსულდეს“) ილუზიაში არიან, თითქოს ისე ძალიან არ სცოდავენ, „ისინი ხომ არავის კლავენ“. მათ გასაგონად ვიტყვით, რომ მათი მსხვერპლი უფრო პატარაა ასაკით, განსხვავება მხოლოდ ეს არის. აბები და ჩვენში ესოდენ პოპულარული საშვილოსნოსშიდა საშუალებებიც ყველაზე უმწეო პატარის სიკვდილს იწვევენ, პატარის, რომელსაც დედის წიაღში შესვლის, საშვილოსნოს კედელზე მიმაგრების საშუალებას უსპობენ და მიუსაფარს ტოვებენ. თუკი მკვლელობათა დახარისხება დასაშვებია, ეს, ალბათ, ყველაზე სასტიკი მკვლელობაა.

...მაგრამ თუკი კანონი ჩვენს მხარეზეა, და თავსაც დავირწმუნებთ, რომ ეს მხოლოდ პრე-ემბრიონი იყო, მხოლოდ და მხოლოდ გენეტიკური ინდივიდი და არა განვითარებადი არსება, უმალ გავთავისუფლდებით სინანულისაგან, დადუმდება ჩვენი სინდისის ხმა.

სხვა მიზანსაც ისახავს ეს ცნება: გაუადვილოს უშვილო წყვილებს გადაწყვეტილების მიღება – იყოლიონ შვილი in vitro (სიტყვა-სიტყვით ნიშნავს – შუშაში, სინჯარაში) განაყოფიერების გზით. სწორედ იმპლანტაციის ასაკამდე გამოზრდიან სინჯარაში მომავალ ჩანასახს, შემდეგ კი ხდება მისი ჩანერგვა დედის (ან სუროგატი დედის) საშვილოსნოში. ასეთი მომსახურება სამიდან ათი ათას დოლარამდე ღირს. წარმატება მხოლოდ შემთხვევათა 15%-ში მიიღწევა.

პირველი სინჯარის ბავშვი, გოგონა, 1978 წელს დაიბადა. დღეს იგი ცოცხალი რეკლამაა, პოზირებს ტელეკამერების წინ, იძლევა ინტერვიუებს და აღტაცებაში მოჰყავს ხელოვნური გამრავლების ქომაგნი. უკვე ასეულ ათასობით „ბედნაზიარები და-ძმა“ ჰყავს მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში. ერთი შეხედვით, რა უნდა იყოს ამაში ცუდი?!

დავიწყოთ იმით, რომ ეს არის ჩარევა ცოლ-ქმრული კავშირის ყველაზე ინტიმურ სფეროში. იმედს ვიტოვებთ, რომ ქართული ტრადიციებიდან გამომდინარე (იქნებ საკუთარი მამაკაცური ღირსების იმ გამძაფრებული გრძნობის გამოც, რაც ხასიათში აქვს ქართველ მამაკაცთა უმეტესობას), in vitro განაყოფიერებას ჩვენს ქვეყანაში ნაკლები პერსპექტივა ექნება. მართალია, ასეთი ლაბორატორია კარგა ხანია ფუნქციონირებს ჩვენთან, როგორც წერენ, წარმატებულადაც, მაგრამ ამ გზით დაბადებული ბავშვები მაინც თითზე ჩამოსათვლელნი არიან. ვიცით, მრავალი ოპონენტი გამოგვიჩნდება, მაგრამ ჩვენ მაინც დავრჩებით იმ პოზიციაზე, რომ „აკრძალულ ზონაში“ არ უნდა გადავიდეთ, არ იქნება ეს ღვთისათვის სათნო. ამ საქმის თანმხლები მანკიერი მხარეები მიმოვიხილოთ და თავადვე დარწმუნდებით.

„ჰუმანური“ მოსაზრებით წამოწყებულ ცდებს მალევე მოეცხო სიბინძურე: ამ მეთოდით შვილის ყოლის სურვილი გამოთქვეს ისეთმა წყვილებმაც, რომელთაც არ ჰქონდათ სრულფასოვანი გამეტები, ან როცა თავისებური ანატომიური აგებულების, ან ფიზიოლოგიური მდგომარეობის გამო, დედას არ ჰქონდა ნაყოფის ტარების უნარი... და შეიქმნა ბაზარი დონორი ქალებისა და მამაკაცებისა, სუროგატი დედებისა, რასაკვირველია, ფასების მკაცრად განსაზღვრული ნიხრით. იბადებიან ოჯახებში ბავშვები, სადაც მხოლოდ მამაა მამა, ან მხოლოდ დედაა დედა, ზოგჯერ დედ-მამა თვითონ არიან, მაგრამ არის კიდევ ერთი მშობელი (ვინაც შობა, მანამდე კი მუცლით ატარა). დასავლურ პრესაში ისიც ამოვიკითხეთ, თუ როგორ ატარა ნაყოფი ბებიამ. ისეთი შემთხვევაც ყოფილა, როცა არც დედაა დედა, არც მამაა მამა, ნაყოფსაც სუროგატი ატარებდა, და მაინც თავისად მიიჩნევენ, იმიტომ რომ დამკვეთნი არიან, „მუსიკა ხომ მათ შეუკვეთეს“.

იმპლანტაციამდე სინჯარის პრე-ემბრიონები ხარისხის ტესტს გაივლიან. სასტიკია ეს ტესტი. განაჩენის მოლოდინში გარინდულა 8-უჯრედიანი არსება... თუკი ვერ მიიღებს სიცოცხლის ვიზას, „ადამიანის წიდად“ იქცევა. უმაღლესი ხარისხის დაშტამპული პროდუქცია მაშინვე რეალიზდება, დანარჩენი კი განადგურდება, ან ექსპერიმენტების ჩასატარებლად გადაიგზავნება სათანადო პროფილის ლაბორატორიებში, ან კიდევ – გაიყინება შემდგომი მოხმარების პერსპექტივით. მათი ბედი აღარავის ანაღვლებს.

რამდენიმე კურიოზულ შემთხვევას აღვწერთ, in vitro განაყოფიერებას რომ მოჰყვა შედეგად.

ამერიკაში, ერთ ოჯახში, განსხვავებული ასაკის იდენტური ტყუპები ცხოვრობენ, მათ შორის განსხვავება 18 თვეა (!). როგორ?! სინჯარაში ტყუპები ჩაისახნენ, მშობლებს კი ერთი შვილი სურდათ, ამიტომ მეორე გააყინინეს. როცა ყრმა წამოიზარდა და მშობლებს წარსულის ნოსტალგია მოეძალათ, სიცოცხლის ვიზა მისცეს ტყუპისცალს.

სხვა ოჯახში, ცოლ-ქმარმა განქორწინებისას ვერაფრით გაიყო კრიოგენულ პირობებში შენახული ჩანასახი, სასამართლომაც თავი ვერ გაართვა ამ საქმეს.

ავსტრალიაში, ავიაკატასტროფის შედეგად დაიღუპა ცოლ-ქმარი, რომელთაც შობილ შვილებთან ერთად დარჩათ ორი ჩანასახი, გაყინული –195°C ტემპერატურაზე, და კიდევ – დიდძალი ქონება. სასამართლომ მემკვიდრეებს დიდი თანხა ჩამოაჭრა 8-უჯრედიანი ჩანასახების სასარგებლოდ – ვინძლო მათ თვითონ იქირავონ სუროგატი დედები და მიიღონ სიცოცხლის ვიზა, თუ არა და, მემკვიდრეობით მიღებული თანხით სამუდამოდ შეუძლიათ დაიმკვიდრონ ადგილი მაცივრის თაროზე.

მშობლები, რომელთაც ფანკონის ანემიით დაავადებული გოგონა ჰყავდათ (ეს ძალზედ რთული მემკვიდრული პათოლოგიაა), არაფერს იშურებდნენ შვილის მდგომარეობის შესამსუბუქებლად. მათ განსაჯეს და გადაწყვიტეს in vitro განაყოფიერების გზით შეექმნათ ბავშვი, რომელიც თავისი სხეულის ნაწილებით დაეხმარებოდა დას. რატომ in vitro, და არა ბუნებრივი გზით? მათ ასე განსაჯეს: სინჯარის ბავშვები ხომ ტესტირებას გადიან, ქსოვილშეთავსებაზეც შეიძლება მათი შემოწმება და მხოლოდ ღირსეული კანდიდატები იქნებიან დაშვებული სასიცოცხლოდ. ასე იშვა პატარა ადამი, აჯობებდა „სათადარიგო ნაწილები კომპლექტში“ დაერქმიათ მისთვის, მაგრამ მშობლებს ყურმოკრული ჰქონდათ სახელი „ადამი“, მხოლოდ ყურმოკრული, გულის მონაწილეობის გარეშე...

სინჯარაში განაყოფიერებაზე გაცილებით წარმატებული გამოდგა (შემთხვევათა 40%-ში) ე.წ. გამეტათა ინტრაფალოპური გადატანის მეთოდი. ორგანიზმის გარეთ ხდება მსხვილი კვერცხუჯრედებისა და აქტიური სპერმატოზოიდების გადარჩევა, ისინი გადაიტანებიან ფალოპის მილში და განაყოფიერება იქ ხდება, უკვე გარეშე პირთა ჩაურევლად.

...აქაც არის ხელოვნური გადარჩევა, აქაც არის კვერცხუჯრედის თუ სპერმის მოპოვების შეუფერებელი პროცედურა, ესეც გამრავლების არაბუნებრივი გზაა. აშშ სიცოცხლის ლიგის პრეზიდენტს ჯ.ბრაუნს დავესესხებით: „ადამიანი ღმერთის უზურპირებას ცდილობს“. სად არის გამოსავალი?! რომელი გზა აირჩიოს უშვილო წყვილმა?!

ჩვენ ერთადერთი გზა ვიცით – უფლის გზა, ღვთის სიტყვის მიდევნა. შვილის ყოლა თვითმიზნად არ უნდა იქცეს. ის, რაც წმინდაა, სუფთაა, არ უნდა შეიბღალოს. ცოლ-ქმრული ურთიერთობები და მათი სარეცელი არ უნდა შეირყვნას. ქალისა და მამაკაცის შეერთება და თანაცხოვრება, ოჯახი და ბავშვებიც კი ღმერთის მონაწილეობის გარეშე ცოდვისა და სულიერი სიკვდილის წყაროა მხოლოდ... თუკი ჩვენი ცხოვრება ღვთისათვის სათნო შეიქნება, როცა იმედი თითქმის გადაგვეწურება, შესაძლოა სწორედ მაშინ გვისმინოს უფალმა გულიდან აღმოსული ვედრება. ჩვენ ვიცით ამის მაგალითები წმიდა წერილიდან, გარშემოც ამის უამრავი მაგალითია. ...და თუ არ მოგვცემს ყრმას, თუკი სხვა ღვაწლზე გვაკურთხებს უფალი, ამაში ღმრთის უმაღლესი განგებულება დავინახოთ და მუდამ ვმადლობდეთ მას.

დედის წიაღში

განაყოფიერებიდან მე-5-7 დღეს ხდება იმპლანტაცია – პრე-ემბრიონის მიმაგრება საშვილოსნოს კედელზე. მანამდე კი მორულა ღრუს გაიკეთებს (რომელიც სითხით ამოივსება) და ხდება უჯრედთა გადაჯგუფება. უჯრედების ნაწილი გამოიმუშავებს მომნელებელ ფერმენტებს, რომლებიც დაშლიან საშვილოსნოს კედლის ზედაპირულ უჯრედებს და პატარა არსება უფრო ღრმად შეიჭრება ქსოვილში. იგი უკვე დედის წიაღშია, სიცოცხლის პროცესი „სრული სვლით“ მიდის.

ჩასახვის პირველ დღეებში უჯრედები კვერცხუჯრედში მომარაგებული ნივთიერებებით საზრდოობენ, შემდეგ კი იწყებენ საკვების შეთვისებას გარემოდან.

პარალელიზმს ვხედავ უჯრედის კვებასა და ადამიანის მიერ სულიერი საზრდოს მიღებას შორის. იქნებ ზედმეტად თავისუფალია ჩემი წარმოსახვა?! ვიტყვი და განვსაჯოთ...

საოცარი თვისება აქვთ ცოცხალ უჯრედებს – გარედან შესულ საკვებ ნივთიერებებს „აგურებად“ დაშლიან და შემდეგ, თავისი საჭიროებისამებრ, ხელახლა ააწყობენ. ყველაფერს შლიან, იმ შემთხვევაშიც კი შლიან, როცა უჯრედში შესული ნივთიერება ზუსტად ის არის (ქიმიური ფორმულით), რაც მას სჭირდება. უჯრედი პირდაპირ არაფერს მიიღებს, საკვები უნდა „გადახარშოს“ და შემდეგ შეითვისოს მხოლოდ.

ასე იქცევა ადამიანიც სულიერი საზრდოს მიღებისას. ღვთის სიტყვას უშუალოდ არავინ იღებს. სახარება იქნება ეს, წმინდა მამათა შეგონება, თუ მოძღვრის ბაგეთაგან თქმული ქადაგება, ჩვენ ვისმენთ, ვახდენთ მის ანალიზს (“analysis” ბერძნული სიტყვაა და „დაშლას“ ნიშნავს) და მხოლოდ შემდეგ, ძალისაებრ ჩვენი სარწმუნოებისა, გულისა და გონებისა, ჩვენთვის მისაღებ გარკვეულ შინაარსს მივანიჭებთ მას და შევითვისებთ. ამ პროცესში შეიძლება კიდეც შევცვალოთ და დავამახინჯოთ პირველთქმული. უჯრედშიც ხდება დარღვევები სინთეზის დროს...

უჯრედები ინტენსიურად იყოფიან და სამ შრეს ქმნიან. ყველაფერი გეგმის მიხედვით წარიმართება, ყოველივე გათვლილია. წინასწარ არის განსაზღვრული, ამა თუ იმ შრიდან სხეულის რომელი ნაწილი, ორგანო თუ ორგანოთა სისტემა უნდა განვითარდეს. განვითარების მიმდევრობაც დაცულია.

აღიარებული ფაქტია, რომ ადამიანის ემბრიონი მუცლადყოფნის პერიოდში იმ მიმდევრობით გადის განვითარების გზას, რა თანმიმდევრობითაც შემოქმედმა ღმერთმა შექმნა სამყარო – უმარტივესი ორგანიზმებიდან შესაქმეს გვირგვინამდე. მეცნიერება ამას არ უარყოფს, თუმცა თავისებურ ინტერპრეტაციას აძლევს. მეცნიერულ ენაზე მას ბიოგენეტიკური კანონი ეწოდება. საშვილოსნოს კედელზე მიმაგრებული უფორმო ადამიანი უხერხემლო ცხოველების, ნაწლავღრუიანების, წარმომადგენელს გვაგონებს. მასაც აქვს ღრუ, ისიც მიმაგრებულია კედელზე ჰიდრას ან მარჯნის პოლიპების მსგავსად. მოგვიანებით, ადამიანის ემბრიონი ხერხემლიანი ცხოველების ჩანასახს ემსგავსება, მაგრამ მსგავსება არ ნიშნავს იგივეობას. ადამიანის ემბრიონს, მაგალითად, აქვს ლაყუჩის ნაპრალები, მაგრამ არა თევზისათვის დამახასიათებელი ლაყუჩის ხვრელები, როგორც ზოგიერთები მიიჩნევენ არასწორად. ლაყუჩის ნაპრალისა და ლაყუჩის ხვრელის შემდგომი ბედი სრულიად განსხვავებულია. ადამიანის ემბრიონის განვითარების მე-4 კვირის ბოლოს იწყება ოთხსაკნიანი გულის განვითარება, რაც ფრინველებისა და ძუძუმწოვრებისათვის დამახასიათებელი ნიშანია. 70 დღის შემდეგ ადამიანის ნაყოფი ძნელად განირჩევა უმაღლესი მაიმუნებისაგან: მსგავსი ფორმები, ორგანოები, მასაც აქვს ტერფები და ხელის მტევნები. მაგრამ ნაყოფი აგრძელებს მეტამორფოზს, მსგავსება ცხოველებთან თანდათან მცირდება და ნაყოფი ადამიანის სახეს მიიღებს.

ანატომიურად, ერთ-ერთი უმთავრესი ნიშანი, რითაც ადამიანი სიცოცხლის ყველა სხვა ფორმისაგან განსხვავდება, არის თავის ტვინის რუხი ნივთიერება – ტვინის ქერქი. სწორედ ქერქია ადამიანის ემოციების, შემეცნების, შეგრძნებების და სხვათაგან განმასხვავებელი ნიშნების მარეგულირებელი ცენტრი. ტვინის ქერქის ფორმირება მთავრდება ორსულობის მე-20-22 კვირას.

გენეტიკური კოდის ენა, რომელიც მხოლოდ ოთხი ნუკლეოტიდური ასოსაგან შედგება, მაგრამ კომბინაციათა დაუთვლელ ვარიანტებს ქმნის, საერთოა ყველა ცოცხალისათვის. ერთი და იგივე ატომები, მოლეკულები, ქიმიური ელემენტები, მარილები, ორგანული ნაერთები გვხვდება როგორც სიცოცხლის უმდაბლეს ფორმებში, ისე შესაქმეს გვირგვინში – ადამიანში. განა რა არის ამაში გასაოცარი?! ამაზე ხომ ძველი აღთქმა გვეზრახება: „წარმოშვა მიწამ მცენარეული... თქვა ღმერთმა: წარმოშვას მიწამ სულდგმული თავ-თავისი გვარისდა მიხედვით... გამოსახა უფალმა ღმერთმა ადამი მიწის მტვერისაგან“. ყველგან მიწაა მასალა ცოცხალისა...

პირველი თვის ბოლოს პატარა უკვე მილიონი უჯრედისაგან შედგება. ორგანოების ფორმირებაც დაწყებულია. იწყება მზადება პლაცენტის, სპეციალური საკვები და დამცავი ორგანოს, ჩამოყალიბებისათვის, რაც მე-3 თვეში დასრულდება.

მე-3 კვირის ბოლოს გული იწყებს ძგერას (გული გვინდა ვუწოდოთ იმ შემსხვილებულ მილაკს, რომელიც პულსირებს).

მე-5 კვირა – განვითარებას იწყებს კიდურები; ჩონჩხი ხრტილოვანია და მე-6 კვირას იწყებს გაძვალებას.

მე-8 კვირა: სიგრძე – 3 სმ, წონა – 4.5გ.

იწყება ნაყოფის სტადია, რომელიც ინტენსიური ზრდით ხასიათდება.

ელექტროენცეფალოგრამაზე შეიძლება ჩანასახოვანი თავის ტვინის იმპულსების ჩაწერა. ნაყოფს ყველაფერი „ადგილზე აქვს“: თავი, თვალები, ყურები, შინაგანი ორგანოები, ტერფები, ხელის მტევნები და თითის ანაბეჭდებიც კი...

ნაყოფი ივითარებს პლაცენტას და დამცავ კაფსულას, რომელიც სითხით არის ამოვსებული. ამნიოტურ სითხეში ჩაძირული ნაყოფი მეტნაკლებად დაცულია მექანიკური ტრავმებისაგან.

პლაცენტის საშუალებით ხდება ნივთიერებათა ურთიერთგაცვლა ნაყოფსა და დედის სხეულს შორის. ჭიპლარი, რომელიც ნაყოფის წარმონაქმნია, შეიცავს სისხლძარღვებს და ის გაატარებს ნივთიერებებს პლაცენტიდან ნაყოფისაკენ და პირიქით.

პატარა არსება თავის სამყაროში განმარტოებულა, მოძრაობს; აქვს ძილისა და ღვიძილის პერიოდები; ამოძრავებს თავს; ხუჭავს და ახელს თვალებს; პირში იდებს ცერა თითს და წოვს (ეს ხომ მისი უპირველესი რეფლექსია); ხანდახან კიდეც ასლოკინებს; აქვს ტკივილის, სიცივისა და სიცხის შეგრძნება; გრძნობს საფრთხეს...

მილიონობით ადამიანმა ნახა ბერნარდ ნატანსონის ფილმი „უხმო ღაღადისი“, რომელიც 3-თვიანი ნაყოფის აბორტის ოპერაციის ულტრაბგერითი კინოგადაღებით შეიქმნა. ამერიკელი პროფ. ნატანსონი მეან-გინეკოლოგია, პრაქტიკოსი ექიმია. ფილმის შექმნამდე მას 60000-მდე აბორტი ჰქონია გაკეთებული. ერთ დღეს მან ცოცხალი ჩანასახის ინტენსიური კვლევა დაიწყო თანამედროვე სამედიცინო ტექნიკის გამოყენებით. ... და იხილა, და აღიარა: „ემბრიონი ფორმირებული ადამიანური არსებაა საკუთარი ნიშან-თვისებებით. ეს მეცნიერული ჭეშმარიტებაა და არა მხოლოდ რწმენის საკითხი“. ნატანსონმა ფირზე აღბეჭდა 3-თვიანი ნაყოფის ხელოვნური აბორტის მსვლელობა. ასე შეიქმნა მართლაც სულისშემძვრელი ფილმი „უხმო ღაღადისი“. პირველ კადრებში ჩანს, თუ როგორ განაბულა ნაყოფი ოპერაციის წინ, თითქოს გრძნობს საფრთხეს; მისი გულისძგერა ჩვეული 140-დან 200 დარტყმა/წთ-მდე იზრდება. იგი გაურბის საოპერაციო იარაღს, ცდილობს დაემალოს მას, მაგრამ უშედეგოდ... ბოლოს იგი ფართოდ აღებს პირს და ცდილობს იყვიროს. მაგრამ მისი ხმა დახშულია. დახშულია ჩვენი სასმენელიც და გულის კარიც...

ამრიგად, ჯერ არშობილი ბავშვი არის სრულფასოვანი არსება – ჩასახვის წუთიდანვე მას აქვს სრული გენეტიკური ინფორმაცია, სიცოცხლის კოდი, რომელიც მისი ზრდა-განვითარებისათვის არის აუცილებელი. იგი არის დამოუკიდებელი არსება და არა დედის სხეულის ნაწილი. ამის დასადასტურებლად ის ფაქტიც გამოდგება, რომ ხშირ შემთხვევებში დედა-შვილს განსხვავებული ჯგუფის სისხლი აქვთ, რაც სავსებით გამორიცხავს მუცლადყოფნისას მათი სისხლის შერევის შესაძლებლობას. ადამიანის ნაყოფი ივითარებს საკუთარ ნიშან-თვისებებს. მისი გენეტიკური კონსტიტუცია უნიკალურია, არცერთ ადამიანს არ ექნება ზუსტად მისებური გენები – იგი ღვთის უნიკალური ქმნილებაა. ადამიანის ნაყოფი განუმეორებელია – თუკი ბავშვის განვითარება მუცლადყოფნის პერიოდში შეწყდება ბუნებრივი თუ ხელოვნური აბორტის გზით, იგი ვეღარასოდეს განმეორდება.

მოდერნიზებული „მორალი“

როდესაც ზიგოტის „გენეტიკურ სისავსეზე“ ვსაუბრობდით, იმ საფრთხეზე მივანიშნეთ, რასაც კლონირების ექსპერიმენტები შეიცავენ საკუთარ თავში.

„კლონირება“ ბერძნული სიტყვიდან წარმოდგება და უსქესო გამრავლების გზით უჯრედული პოპულაციების (ჯგუფების) და მთლიანი ორგანიზმების წარმოშობას ნიშნავს. როგორც უკვე ავღნიშნეთ, განაყოფიერებული კვერცხუჯრედიდან (ზიგოტიდან) განვითარებული ახალი ორგანიზმი არასოდეს არ იქნება დედის ან მამის ზუსტი ასლი, მან ხომ პროგრამის მხოლოდ ნახევარი მიიღო თითოეული მშობლისაგან. კლონირების მეთოდი კი იძლევა საშუალებას მიღებულ იქნას უჯრედის, ქსოვილის და თვით ორგანიზმის ასლებიც კი. ამისათვის საჭიროა გაუნაყოფიერებელ კვერცხუჯრედს შევუცვალოთ ბირთვი, ე.ი. მისი გენეტიკური პროგრამა (განახევრებული) შევცვალოთ სრული გენეტიკური პროგრამით, რომელსაც სხეულის უჯრედიდან გამოვყოფთ. კვერცხუჯრედი „ტყუვდება“ – რადგან სრული გენეტიკური პროგრამა აქვს, „თავი განაყოფიერებული ჰგონია“ და იწყებს დაყოფას. ჩანასახი იმ გენეტიკური პროგრამით განვითარდება, რასაც ექსპერიმენტატორი შეიტანს კვერცხუჯრედში ბირთვის შეცვლისას. ეს ნიშნავს, რომ ამ გზით შესაძლებელია მივიღოთ დონორი უჯრედის ასლი უჯრედული პოპულაციები და „ტყუპისცალი“ ორგანიზმიც კი. ამასთან, ხდება მამის როლის სრული იგნორირება. არსებობს იმის შესაძლებლობაც, რომ „გადასანერგად“ გამზადებულ ბირთვში წინასწარ ნაწილობრივ შევცვალოთ პროგრამა, დავუმატოთ ან მოვაკლოთ რაიმე. აი, ასეთია კლონირების მეთოდური მხარე.

მეცნიერები ერთმანეთისაგან განასხვავებენ ემბრიონისა და ზრდასრული ადამიანის კლონირებას, თუმცა ამგვარი დაყოფა არცთუ მთლად კორექტულია. ემბრიონის კლონირება მხოლოდ პირველი ეტაპია ადამიანის კლონირების გზაზე, რომელიც უმკაცრესი კონტროლის პირობებშიც კი უცილობლად დასრულდება ადამიანის კლონირების მცდელობით (რის პრეცენდენტზეც უკვე ხმაურობენ საინფორმაციო საშუალებები). აკრძალვები არ ვრცელდება კერძო სექტორზე. ერთადერთი, რაც კერძო კომპანიებს აბრკოლებს, სამუშაოების ფინანსური მხარეა, კლონირება ხომ უაღრესად ძვირადღირებულ ტექნოლოგიებს საჭიროებს. ზრდასრული „ტყუპისცალის“ კლონირებისათვის აუცილებელია არსებობდეს ე.წ. სუროგატი დედა, რომელიც თანახმა იქნება საკუთარ საშოში „გაზარდოს“ ნაყოფი მომწიფებამდე და შემდეგ შვას იგი ვითარცა საკუთარი.

ემბრიონთა კლონირება ითვალისწინებს ტრანსპლანტაციისათვის საჭირო ორგანოების, ჯირკვლების ან ქსოვილების მიღებას ემბრიონის არადიფერენცირებული უჯრედებიდან, რასაც წინ უსწრებს კვერცხუჯრედის ბირთვის შეცვლა ავადმყოფის ორგანიზმის უჯრედიდან გამოყოფილი ბირთვით. ეს კი თითქმის მთლიანად გამორიცხავს ანტაგონიზმს ავადმყოფის ორგანიზმსა და გადასანერგ ორგანოს ან ქსოვილს შორის, რაც დღემდე ტრანსპლანტოლოგიის უმთავრეს პრობლემად რჩება.

დღესდღეობით მრავალ ქვეყანაში დაშვებულ იქნა კლონირების ექსპერიმენტები 14-დღიან ემბრიონზე (ისინი ამჯობინებენ ტერმინი „პრე-ემბრიონის“ ხმარებას). რატომ მაინცადამაინც 14-დღიანი ლიმიტი? მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ სწორედ ამ დროიდან უჩნდება ემბრიონს მგრძნობელობა (რაოდენი „ჰუმანიზმია“!).

დიდი აზრთა სხვადასხვაობაა ერთი საკითხის გარშემო – ექნება თუ არა სული კლონირების გზით „გამოყვანილ“ არსებას?! ადამიანის კლონირების დამქაშები საკითხს ასე აყენებენ: „თუკი ადამიანს ძალუძს ორგანიზმის კლონირებასთან ერთად მისი სულის კლონირებაც, რაზე მიგვანიშნებს ეს? და თუკი კლონირებული ემბრიონი უსულოა, მაშინ რატომ უნდა შევიზღუდოთ ჩვენს კვლევებში?! მიგვიშვით, რათა ვზარდოთ და ვჭრათ ემბრიონები, ვეძიოთ და ვპოვოთ. ჩვენ მემკვიდრული დეფექტების გამოსწორებაც შეგვეძლება, იმ შეცდომების, ღმერთმა რომ დაუშვა ზოგიერთი ადამიანის შექმნისას...“

დიახ, ღმერთმა რომ დაუშვა! „შეცდომა დაუშვა“ და „შეეშალა“, ეს სიტყვები სრულიად განსხვავებულ აზრს იძენენ, როცა სუბიექტი ღმერთია. ღმერთი დაუშვებს ადამიანში ამა თუ იმ დეფექტის არსებობას, ზოგჯერ ლეტალურისაც, ჩვენივე ხსნისათვის, რათა გამოგვაფხიზლოს, სინანული აღძრას ჩვენში და არა მასთან მეტოქეობის სურვილი.

ადრეულ სტადიაზე ემბრიონის არადიფერენცირებულ (ე.წ. ღეროვან) უჯრედებს აქვთ უნარი ნებისმიერი ორგანოს და ქსოვილის უჯრედებად ჩამოყალიბდნენ. სწორედ ამ ეტაპზე არიან ისინი საინტერესო ემბრიონის კლონირების მნებებელთათვის. სანამ სპეციალიზაციას განიცდიდნენ და კონკრეული ფუნქციების შესრულებას დაიწყებდნენ, მათგან შეიძლება ახალი ორგანოები და ქსოვილები „გამოვზარდოთ“, რათა პერიოდულად შევიცვალოთ დაზიანებული თუ გაცვეთილი ნაწილები.

მივყვეთ ოცნებას: ყველას მოგვეცემა შესაძლებლობა ვიქონიოთ სხეულის „სათადარიგო ნაწილები“, გვექნება ჩვენ-ჩვენი საწყობი (თუ გნებავთ, ბანკი) გაყინული უჯრედებით, ორგანოებით (მარაგის მოცულობა, ალბათ, ისევ და ისევ ფულით განისაზღვრება). ორგანოთა ბაზარიც იქნება, სადაც ახალი, გაუყინავი ნაწილები გაიყიდება... ღმერთო, მომიტევე ამგვარი მკრეხელობა! მე მხოლოდ ის სურათი დავხატე, რაც დღევანდელობის ლოგიკური გაგრძელებაა. შემზარავია ყოველივე ეს!

თუკი დაიწყებ, ძნელია შეჩერდე. მითუმეტეს, თუკი ამგვარი ექსპერიმენტების ეთიკური მხარე შენთვის არაარსებითია: მთავარია, გააკეთო, შენც შეძლო, შემოქმედად იგრძნო თავი.

მაინც საით წაგვიყვანს ეს გზა? - ტაძრისკენ ნამდვილად არა. ადამიანი დაკარგავს სიკვდილის შიშს, მრავალთათვის ერთადერთ „ლაგამს“, და „უკვდავების თანაზიარი გახდება“. საკუთარი თავის ხიბლში ჩავარდნილი ფულიანი არსებები საკუთარ ორეულებს შექმნიან, ბევრ ასლებს დაუკვეთენ, რათა არ ამოწყდნენ, არ გადაშენდნენ ამა სოფლიდან. გარდაცვლილთა გაცოცხლებაზეც იზრუნებენ...

მაგრამ ადამიანთა კლონირება ჯერჯერობით (!) იკრძალება. კანონის შემოვლას ცდილობენ მავანნი, შემოვლით გზებს ეძებენ. კიდევაც მიაკვლიეს. ახლახანს სენსაციური ცნობა გაავრცელეს უცხოეთის საინფორმაციო საშუალებებმა – სინჯარაში წარმატებით იქნა გამოზრდილი ადამიანის პირველი 100-უჯრედიანი პართენოტი, რომელიც რამდენიმე დღის განმავლობაში ინარჩუნებდა სიცოცხლისუნარიანობას. განვმარტოთ ამ ახალი მონსტრის ვინაობა. ეს გახლავთ ხელოვნურად ინდუცირებული, ქალწულებრივი გამრავლების პროდუქტი. კვერცხუჯრედის ბირთვი აიძულეს (ქიმიური აგენტების ზემოქმედებით) გაორმაგებულიყო, თავი „ზიგოტად მოსჩვენებოდა“ და დაეწყო ემბრიონული განვითარება. ასეთი გზით განვითარებული ჩანასახი, რასაკვირველია, დედის ანალოგი იქნება, სპერმა ხომ სიახლოვესაც არ გაჰკარებია კვერცხუჯრედს, „ქალწულებრივი გამრავლებაც“ ამიტომ უწოდეს ამ პროცესს, კვერცხუჯრედი ხომ „უბიწოა“.

არცერთ ქვეყანაში არ არსებობს პართენოტებზე მუშაობის ამკრძალავი კანონი, ან რომელ კანონმდებელს მოუვიდოდა აზრად ამგვარი სიბილწე. ჩქარობენ „ექსპერიმენტატორები“, ვაითუ ვინმემ ალაგმოს მათი ფანტაზია. უფრო დიდი სიბილწეც განუზრახავთ: გაჩნდა ცნობები, თუ როგორ იგეგმება ადამიანის ჩანასახის შექმნა მხოლოდ სპერმატოზოიდების მონაწილეობით. ექსპერიმენტის გეგმა ასეთია: გაუნაყოფიერებელ კვერცხუჯრედში დაშლიან ბირთვს და მის ნაცვლად შეიყვანენ ორი სპერმატოზოიდის ბირთვს. მათი ურთიერთშერწყმით აღდგება მთელი და „ორმაგად მოტყუებული“ ზიგოტა დაიწყებს ზრდა-განვითარებას. ასეთი ცდების პერსპექტივა ეიფორიაში აგდებს ჰომოსექსუალისტ წყვილებს, მათ საერთო შვილის ყოლის შესაძლებლობა უჩნდებათ.

ბოლო არ უჩანს ადამიანის ბილწ ფანტაზიას. სრულიად აბსურდული იდეები ჩვენს თვალწინ ისხამენ ხორცს. უყურებ შეშლილ მსოფლიოს და შიში გიპყრობს, უსასოობა გეუფლება: რა ძალა შეაჩერებს ამ ნიაღვარს, ვინღა შეაჩერებს?!..

„და რაკი იხილა პილატემ, რომ ვერაფერს შველის, არამედ უფრო იზრდება შფოთი, მოითხოვა წყალი, ხალხის წინაშე დაიბანა ხელები და თქვა: მე უბრალო ვარ ამ მართლის სისხლში. თქვენ იკითხეთ“. (მათ. 27,14).

...არ გვსურს ვემსგავსოთ პილატეს. ჩვენს გვერდით ხდება ყოველივე და ეს ყველას გვეხება. იარაღად სიტყვა გვაქვს მხოლოდ და არც ჩვენ ვიქნებით უბრალო, თუკი დავდუმდებით...

ჯერ კრძალვით შევსთხოვ უფალს: „აღაღე პირი ჩემი ზრახვად სიტყვათა შენთა“, შემდეგ კი ვიტყვი, კი არ ვიტყვი, ვიყვირებ და ჩემს ხმას შევაშველებ დედის წიაღში შეფარებული პატარას უხმო ღაღადისს.