დიდი კურთხევანი

ნათლობის წესი

წმიდათა მოციქულთა კრებისაგან კანონი 50-ე

სამ-გზის ნათლის-ცემასა გვასწავებს ჩვენ ერთ ნათლის-ღებად, სამ-გზის შთაყვანებასა ემბაზსა შინა და აღმოყვანებასა. თვითოეულსა შთასლვასა და აღმოყვანებასა ზედა ვიტყვით თვითეულსა სახელსა ყოვლადწმიდისა სამებისასა, და ნუ ერთი ნათლისღებაი სიკვდილისა მიმართ უფლისა აღსრულებული, ვითარმცა ერთ-გზის შთაიყვანებოდენ სანათლოსა შინა და არა ერთ-გზის შთაიყვანთ მსგავსად სიკვდილისა უფლისა, ვითარ-იგი იტყვიან ევნომიანნი მწვალებელნი, ვითარცა მეორისა კრებისა მეშვიდე კანონი მოიხსენებს, რამეთუ არა თქვა უფალმან, ვითარმედ სიკვდილისა მიმართ ჩემისა ნათელ-სცემდით, არამედ: „წარვედით და მოიმოწაფენით ყოველნი წარმართნი და ნათელ-სცემდით მათ სახელითა მამისათა და ძისათა და სულისა წმიდისათა“.
.
რომელმანცა ეპისკოპოსმან ანუ მღვდელმან ესე ესრეთ არა აღასრულოს, – განიკვეთოს.

კანონი 49-ე
მეორისა მსოფლიო კრებისა გვასწავებს:

ჯერ-არს, რათა ნათელ-სცემდენ სახელსა ზედა მამისა და ძისა და წმიდისა სულისასა, სიტყვისაებრ უფლისა, და არა სამსა დაუსაბამოსა, არცა სამსა ძესა და არცა სამსა ნუგეშინის-მცემელსა; არამედ ერთი არს დაუსაბამო მამა, უმიზეზო, და ერთი არს ძე, გამოუთქმელად შობილი, და ერთი ნუგეშინის-მცემელი სული წმიდა, რომელი უშობელისაგან მამისა გამოვალს.
.
რომელიცა ესრეთ არა აღასრულებდეს ეპისკოპოსი ანუ მღვდელი, განიკვეთოს.

წმიდათა მოციქულთა კრებისაგან კანონი:
ვითარ ჯერ-არს მწვალებელთა მოქცეულთა შეწყნარება.

ესენი ორ წილად განიყოფის, ერთი რომლისა ჯერ-არს ემბაზისა ქმნა, და მეორისა უემბაზოდ მირონის ცხება. არიანოზთა, მაკედონიანთა, სავატიანელთა, ნავატიანელთა, რომელნი იტყვიან თავსა თვისსა წმიდად, მარცხენეთა მეათოთხმეტელთა, ანუ მეოთხშაბათეთა და აპოლინარიანთა – ამათ ყოველთა ემბაზი ჩვენი თანასწორი აქვთ და ამათი არა ჯერ-არს ემბაზისა ქმნა. პირველად, რათა მათ ხელით-წერილნი და თვისი წვალებანი შეაჩვენებინონ და მერმე წმიდა მირონი სცხონ, პირველად შუბლსა, თვალთა, საყნოსელთა, პირსა და ყურთა სცხებდეს და იტყოდეს ამას: „ბეჭედი მონიჭებულ არს სულისა მიერ წმიდისა, ამინ“. ევნომიანნი, რომელნიცა დასავლეთისაკენ ნათელ-სცემენ ერთ-გზის შთაყოფითა, და მონტანისტის, რომელსა უწოდიან ფრიგვიელად და საბელიანოზნი, რომელნი ჰქადაგებენ ძესა მამად და რომელნი მახლობელ არიან მათ თანა, ესენი არა შორს არიან კერპთაგან უნათლავთა; და რაჟამს მოვიდენ ესენი კათოლიკე ეკლესიასა შინა, უკეთუ არა ნათელ-უღებიეს, მსგავსად წესისაებრ ქრისტიანეთასა, ნათელ-სცენ მას.

ლოცვა დადგრომასა ზედა კათაკმეველთასა

მღვდელმან შეჰბეროს ყრმასა მას 3-გზის, და გამოსახოს მას ზედა სახე ჯვარისა, დასდვას ხელი თავსა ზედა ყრმასა მას, და იტყოდეს ლოცვასა ამას:

- უფლისა მიმართ ვილოცოთ. – უფალო, შეგვიწყალენ.

- სახელითა შენითა, უფალო ღმერთო ჭეშმარიტებისაო, და მხოლოდ-შობილისა ძისა შენისა და წმიდისა სულისა შენისათა, დავსდებ ხელსა ჩემსა მონასა ამას შენსა ზედა (სახელი), რათა ღირს-იქმნას მოლტოლვად წმიდისა სახელისა შენისა და დაცვად საფარველსა ფრთეთა შენთასა, რათა განეშოროს ამისგან ძველი იგი საცთური, და აღივსოს ესე შენდა მომართ სარწმუნოებითა, სასოებითა, და სიყვარულითა. რათა ცნას, რამეთუ შენ ხარ მხოლო ჭეშმარიტი ღმერთი, და მხოლოდშობილი ძე შენი, უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, და წმიდა სული შენი. და მოეც ამას ყოველთა შინა მცნებათა შენთა სლვა, და სათნოებათა დაცვად. რამეთუ უკეთუ ქმნას ესე კაცმან, ცხოვნდეს მას შინა. და დასწერე ესე წიგნსა მას შინა ცხოველთა შენთასა, და შეაერთე ესე სამწყსოსა სამკვიდრებელისა შენისასა, და დიდებულ ყავ სახელი შენი წმიდა ამის შორის, და საყვარელისა ძისა შენისა, უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესი, და ცხოველს-მყოფელისა სულისა შენისა. და იყავნ თვალნი შენი ამას ზედა წყალობით, და ყურნი შენნი სმენად ლოცვასა ამისსა, მხიარულ ყავ ესე საქმითა ხელთა ამისთათა, და თანად ყოველნი ნათესავნი ამისნი, რათა აღგიარონ შენ და თაყვანის-გცენ, და ადიდებდენ სახელსა შენსა დიდსა და მაღალსა, და გიგალობდენ მარადის, ყოველთა დღეთა ცხოვრებისა მათისათა. რამეთუ შენ გიგალობენ ყოველნი ძალნი ცათანი, და შენდა დიდებასა აღვავლენთ, მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

შეფუცება პირველი:

– უფლისა მიმართ ვილოცოთ. – უფალო, შეგვიწყალენ.

შეგრისხებს შენ უფალი, ეშმაკო, რომელი მოვიდა სოფლად, და დაემკვიდრა კაცთა შორის, რათა შენი დაამხოს ძლიერება, და კაცნი გამოიხსნნეს, რომელმან ძელსა ზედა წინააღმდგომნი ძალნი განაქარვნა. მზე დააბნელა, და ქვეყანა სძრა, საფლავნი აღახუნა, და გვამნი წმიდათანი აღადგინნა. რომელმან იგი დახსნა სიკვდილითა სიკვდილი და განაქარვა, რომელსა იგი აქუნდა ხელმწიფება სიკვდილისა, ესე იგი არს შენი, ეშმაკო. გაფუცებ შენ ღმრთისა მიმართ, რომელმან აჩვენა ძელი ცხოვრებისა, და უბრძანა ქერუბიმსა მოტყინარესა, და მახვილსა იქცევისსა დაცვად მისსა. შერისხებულ იქმენ და წარვედ, რამეთუ მისა მიმართ გაფუცებ შენ, რომელი ვიდოდა წყალთა ზედა ზღვისათა, ვითარცა ხმელსა ქვეყანასა და შერისხნა ღელვასა ქართასა. რომლისა მიხედვითა განხმებინ უფსკრულნი, და შიშისაგან შეიძრვიან მთანი. რამეთუ იგივე თავადი გიბრძანებს ჩვენ მიერ აწ, გამოვედ, შეშინდი, განეშორე დაბადებულისა ამისგან, და ნუ უკუ-მოიქცევი, და ნუცა დაიმალვი ამას თანა, და ნუცა შეემთხვევი ამას, გინა შემთხვევით, გინა კვეთებით, ნუცა ღამით, ნუცა დღისით, გინა ჟამსა, გინა შუადღე. არამედ წარვედ თვისსა ტარტაროზსა, რომელი განმზადებულ არს შენთვის დიდსა მას დღესა სასჯელისასა. გეშინოდენ ღმრთისა მიმართ, რომელი ჰზის საყდართა ზედა ქერუბიმთასა, და ხედავს უფსკრულთა, რომლისაგან ძრწიან ანგელოსნი, მთავარანგელოსნი, საყდარნი, უფლებანი, მთავრობანი, ხელმწიფებანი, ძალნი, და მრავალთვალნი ქერუბიმნი, და ექვს-ექვსფრთენი სერაფიმნი, რომლისაგან ძრწიან ცანი, და ქვეყანა, ზღვა, და ყოველი რა არს მას შინა. გამოვედ, და განეშორე აღბეჭდულისა ამისგან ახლისა მხედრისა, ქრისტეს ღმრთისა ჩვენისა. და მისა მიმართ გაფუცებ, რომელი ვალს ფრთეთა ზედა ქართასა და ხედავს უფსკრულთა, რომელმან შეჰქმნნა ანგელოსნი მისნი სულად და მსახურნი მისნი ალად ცეცხლისა, გამოვედ და წარვედ დაბადებულისა ამისგან მისისა, და მივედ ყოველთა ძალთა და ანგელოსთა შენთა თანა. რამეთუ დიდებულ არს სახელი მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

შეფუცება მეორე:

– უფლისა მიმართ ვილოცოთ. – უფალო, შეგვიწყალენ.

ღმერთმან წმიდამან და საშინელმან და დიდებულმან, რომელი ყოვლითა საქმითა და ძალითა მისითა მიუწვდომელ არს და გამოუკვლეველ, მან თავადმან განაჩინა შენი, ეშმაკო, საუკუნესა მას სატანჯველსა შინა გვემა, და გიბრძანებს შენ ჩვენ მიერ, უხმართა მონათა მისთა და ყოველთა თანაშემწეთა ძალთა შენთა, განშორებად ახალ აღბეჭდულისა ამისგან, სახელსა ზედა უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტესა, და ჭეშმარიტისა ღმრთისა ჩვენისა. შეგრისხენინ შენ ყოვლად-ბოროტო და არაწმიდაო, ბილწო, და ამაო, სულო უცხოო, ძალითა იესო ქრისტესითა, რომელსა ყოველივე ხელმწიფება აქვს ცათა შინა და ქვეყანასა ზედა, რომელმან ჰრქვა ყრუსა მას და უტყვსა ეშმაკსა: გამოვედ კაცისა ამისგან, და ნურღარა შეხვალ ამისსა. განეშორე და უწყოდე შენი ამაო ძალი, რამეთუ ღორთაცა ზედა არა გაქვს ხელმწიფება, მოიხსენე, რომელმან იგი გიბრძანა შენ კოლტსა მას ღორთასა შესლვად. გეშინოდენ ღმრთისა, რომლისა ბრძანებითა ქვეყანა წყალთა ზედა დამტკიცებულ არს, რომელმან შეჰქმნნა ცანი და მთანი, და აღსწონნა მთანი სასწორითა, და ბორცვნი უღლითა სასწორისათა, დასდვა ქვიშა საზღვრად ზღვისა, და წყალთა მრავალთა განუწესა ალაგი კრძალულად. რომელი შეახებს მთათა და კუმოდიან. რომელმან შეიმოსა ნათელი ვითარცა სამოსელი. რომელმან გარდაართხნა ცანი ვითარცა კამარანი. რომელმან დაჰრთნა წყალთა ზესკნელნი მისნი. რომელმან დააფუძნა ქვეყანა სიმტკიცესა ზედა თვისსა, არა შეიძრას იგი უკუნითი უკუნისამდე. რომელი მოუწოდს წყალთა ზღვისათა, და მიჰფენს მას პირსა ზედა ყოვლისა ქვეყანისასა. განვედ და განეშორე ამისგან, რომელი ესე წმიდასა ნათლისღებასა განმზადებულ არს. გაფუცებ საცხოვრებელსა მას ვნებასა უფლისა ღმრთისა ჩვენისა იესო ქრისტესსა, და პატიოსანსა ხორცსა და სისხლსა მისსა, და მოსლვასა მისსა საშინელსა. რამეთუ მოვიდეს და არა ყოვნოს განკითხვად ყოვლისა ქვეყანისა, შენ და შენთანა შემწეთა შენთა ძალთა თანა ტანჯვად მიგცნეს გეჰენიასა შინა ცეცხლისასა, და მიგცნეს შენ ბნელსა მას გარესკნელსა, სადა იგი არს მატლი დაუძინებელი, და ცეცხლი დაუშრეტელი. რამეთუ ძლიერ არს ქრისტე ღმერთი ჩვენი, თანა მამით, და სულით წმიდითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

შეფუცება მესამე:

– უფლისა მიმართ ვილოცოთ. – უფალო, შეგვიწყალენ.

უფალო საბაოთ, ღმერთო ისრაელისაო, რომელი ჰკურნებ ყოველსა სენსა და ყოველსა უძლურებასა, მოიხილე მონასა ამას შენსა ზედა, გამოიძიე, და გამოიკვლიე, და განსდევნე ამისაგან ყოველი საქმე საეშმაკო, შერისხენ არაწმიდათა სულთა, და განიოტენ იგინი და განსწმიდე ქმნული ესე ხელთა შენთა, და მსწრაფლი შეწევნა შენი აჩუენე, და მსწრაფლ შემუსრე ეშმაკი ქვეშე ფერხთა ამისთა, და მოეც ამას ძლევა არაწმიდათა სულთა ზედა, რათა შენ მიერისა წყალობისა მიმთხვეული, ღირს-იქმნას უკვდავთა და ზეცისა საიდუმლოთა შენთა, და შენდა დიდებასა შესწირვიდეს, მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

– უფლისა მიმართ ვილოცოთ. – უფალო, შეგვიწყალენ.

რომელი ეგე ხარ მეუფე და უფალი, რომელმან შეჰქმენ კაცი ხატად შენდა და მსგავსად, და მიეც მას უფლება და ხელმწიფება ცხოვრებისა საუკუნოისა. ხოლო და-რაი-ეცა ცოდვითა, არა უგულებელს-ყავ იგი, არამედ განაგე განკაცებითა ქრისტეს ძისა შენისათა ცხოვრება სოფლისა. შენ აწცა, მეუფეო, დაბადებული ესე შენი იხსენ მონებისაგან მტერისა, და შეიწყნარე შენსა ზეცისა სასუფეველსა, და განახვენ თვალნი გონებისა ამისნი განცდად ნათელსა სახიერებისა შენისასა. შეაუღლე ამისსა ცხოვრებასა ანგელოზი ნათლისა. იხსენ ესე ყოვლისაგან ზაკვისა წინააღმდგომისა, და შემთხვევისაგან ეშმაკისა შუადღისა და საცთურთაგან მისთა ბოროტთა.

მღვდელმან: შეჰბეროს ყრმასა მას პირსა, შუბლსა, მკერდსა და თქვას:

გამოვედ ამისაგან ყოველივე ბოროტი და არაწმიდა სული, დამალული და დაბუდებული გულსა ამისსა. და თქვას ესე 3-გზის.

და შემდგომად ლოცვა ესე:

სული მაცთურებისა, სული უკეთურებისა, სული კერპთმსახურებისა და ყოვლისა ანგარებისა, სული ტყუილისა, და ყოვლისა არაწმიდებისა, რომელი იქმნების მოძღვრებითა ეშმაკისათა და ჰყავ ესე ცხოვარ პირმეტყველ წმიდისა სამწყსოსა ქრისტეს შენისა, ასოდ პატიოსნად ეკლესიისა შენისა, ძედ და მკვიდრად სასუფეველისა შენისა. რათა მსგავსად მცნებათა შენთა მოქალაქობდეს, და დაიცვას ბეჭედი აღუტეხელად, და დაჰმარხოს სამოსელი შეუგინებელად, და მიემთხვიოს სანატრელსა ცხოვრებასა სუფევასა წმიდათა შენთასა.

ასამაღლებელი:

მადლითა და წყალობითა, და კაცთ-მოყვარებითა მხოლოდშობილისა ძისა შენისათა, რომლისა თანა კურთხეულ ხარ, თანა ყოვლად-წმიდით, სახიერით და ცხოველსმყოფელით სულით შენითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

ამისა შემდგომად, მღვდელმან დაადგინოს დასავლეთით ყრმა იგი და თქვას:

განვეშორები ეშმაკისაგან, და ყოველთა საქმეთა მისთაგან, და ყოველთა მსახურთა მისთაგან, და ყოველთა ანგელოზთა მისთაგან, და ყოველთა სიბილწეთა მისთაგან.

მიუგებს მოსანათლავი (ნათლიებითურთ):

- განვეშორები 3-გზის ჰსთქვან ესე.

ხოლო რაჟამს იტყვის ამას 3-გზის, კვლავ ჰკითხავს მღვდელი მოსანათლავსა მას:

განაგდებ სატანასა?

მიუგებს მოსანათლავი ნათლიებითურთ:

განვაგდებ!

და რაჟამს თქვას ესე 3-გზის, მღვდელი ეტყვის: შეჰბერე, და შენერწყვე მას.

და ესრეთ ჰყოფს მოსანათლავი:

ფუი ეშმაკს, ფუი ეშმაკს, ფუი ეშმაკს!

მოაქცევს მღვდელი აღმოსავლეთით ყრმასა მას და ეტყვის 3-გზის:

შეუდგები ქრისტესა?

მიუგებს მოსანათლავი ნათლიებითურთ და ეტყვის:

შევუდგები.

კვალად ეტყვის მღვდელი მას:

და გწამს იგი?

მიუგებს:

მრწამს იგი ვითარცა მეუფე და ღმერთი.

იტყვის ამას:

სიმბოლო სარწმუნოებისა

მრწამს ერთი ღმერთი, მამა ყოვლისა მპყრობელი, შემოქმედი ცათა და ქუეყანისა, ხილულთა ყოველთა და არახილულთა;

და ერთი უფალი იესო ქრისტე, ძე ღმრთისა მხოლოდ-შობილი, მამისაგან შობილი უწინარეს ყოველა საუკუნეთა, ნათელი ნათლისაგან, ღმერთი ჭეშმარიტი ღმრთისაგან ჭეშმარიტისა, შობილი და არა ქმნილი, ერთ-არსი მამისა, რომლისაგან ყოველი შეიქმნა. რომელი ჩვენთვის, კაცთათვის, და ჩვენისა ცხოვრებისათვის გარდამოხდა ზეცით, და ხორცნი შეისხნა სულისაგან წმიდისა და მარიამისაგან ქალწულისა, განკაცნა და ჯვარს-ეცვა ჩვენთვის პონტოელისა პილატესზე, და ივნო, და დაეფლა და, აღდგა მესამესა დღესა მსგავსად წერილისა. და ამაღლდა ზეცად და მჯდომარე არს მარჯვენით მამისა. და კვალად მომავალ არს დიდებით განსჯად ცხოველთა და მკვდართა, რომლისა სუფევისა არა არს დასასრულ;

და სული წმიდა, უფალი და ცხოველს-მყოფელი, რომელი მამისაგან გამოვალს, მამისა თანა და ძისა თანა თაყვანის-იცემების და იდიდების, რომელი იტყოდა წინასწარმეტყუელთა მიერ; ერთი წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია. აღვიარებ ერთსა ნათლის-ღებასა მოსატევებელად ცოდვათა. მოველი აღდგომასა მკვდრეთით. და ცხოვრებასა მერმისა მის საუკუნესასა, ამინ.

კვალად ჰკითხავს მღვდელი მას 3-გზის:

შედგომილხარ ქრისტესა?

და მიუგებს:

შედგომილვარ.

იტყვის მღვდელი:

თაყვანის-ეც მას.

თაყვანის-სცეს და თქვას:

თაყვანსა-ვცემ მამასა და ძესა და წმიდასა სულსა, სამებასა ერთარსებასა და განუყოფელსა.

ხოლო მღვდელი იტყვის:

კურთხეულ-არს ღმერთი, რომელსა ჰნებავს ყოველთა კაცთა ცხოვრება, და მეცნიერებასა ჭეშმარიტებისასა მოსლვა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

მღვდელმან: ლოცვა ესე თქვას:

– უფლისა მიმართ ვილოცოთ. – უფალო, შეგვიწყალენ.

მეუფეო, უფალო ღმერთო ჩვენო, რომელმან მოუწოდე მონასა ამას შენსა (ანუ მხევალსა) (სახელი), წმიდასა ნათელსა შენსა, და ღირს-ჰყავ ესე დიდსა ამას მადლსა, წმიდისა ამის ნათლის-ღებისასა. განძარცვე ესე სიძველისაგან, და განაახლე ესე ცხოვრებითა საუკუნოითა, და აღავსე ესე წმიდისა სულისა შენისა ძალითა, შეერთებითა ქრისტეს შენისათა, რათა არღარა შვილ ხორციელ იყოს, არამედ შვილ სასუფევლისა შენისა. სათნოყოფითა და მადლითა, მხოლოდ-შობილისა ძისა შენისათა, რომლისა თანა კურთხეულ ხარ, თანა ყოვლად-წმიდით, სახიერით, და ცხოველსმყოფელით სულით შენითურთ, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე, ამინ.

განგება წმიდისა ნათლვისა ემბაზსა ზედა

ყრმითურთ მოვალს მღვდელი, შთაიცვამს სამღვდელოსა შესამოსელსა თეთრსა, და საბუხრებსა, და ყოველთა აღანთნენ სანთელნი. მოიღონ წყალი და შთაასხან ემბაზსა შინა. ხოლო მღვდელი მიიღებს სასაკმევლესა და მოვალს ემბაზსა ზედა, და გარე შემოუკმევს, და მისცემს სასაკმევლესა და თაყუანის-სცემს.

დიაკონი იტყვის: გვაკურთხენ, მეუფეო.

მღვდელმან: კურთხეულ-არს მეუფება, მამისა და ძისა და წმიდისა სულისა, აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე.

მგალობელთა: ამინ.