ქრისტეს შობის წინა კვირა
სახარება მათესაგან (1, 1-25)

1. წიგნი შობისა იესუ ქრისტესი, ძისა დავითისი, ძისა აბრაჰამისი. 2. აბრაჰამ შვა ისაკ; ისაკ შვა იაკობ; იაკობ შვა იუდა და ძმანი მისნი; 3. ხოლო იუდა შვა ფარეზ და ზარა თამარისგან; და ფარეზ შვა ესრომ; ესრომ შვა არამ; 4. არამ შვა ამინადაბ; ამინადაბ შვა ნაასონ; ნაასონ შვა სალმონ; 5. სალმონ შვა ბოოს რექაბისგან; ბოოს შვა იობედ რუთისგან; იობედ შვა იესე; 6. იესე შვა დავით მეფე; დავით მეფემან შვა სოლომონ ურიაჲს ცოლისაგან; 7. სოლომონ შვა რობოამ; რობოამ შვა აბია; აბია შვა ასა; 8. ასა შვა იოსაფატ; იოსაფატ შვა იორამ; იორამ შვა ოზია; ოზია შვა იოათამ; 9. იოათამ შვა აქაზ; აქაზ შვა ეზეკია; 10. ეზეკია შვა მანასე; მანასე შვა ამონ; ამონ შვა იოსია; 11. იოსია შვა იექონია და ძმანი მისნი ტყუეობასა მას ბაბილოვნელთასა. 12. შემდგომად ტყუეობისა მის ბაბილოვნისა იექონია შვა სალათიელ; სალათიელ შვა ზორობაბელ; ზორობაბელ შვა აბიუდ; 13. აბიუდ შვა ელიაკიმ; ალიაკიმ შვა აზორ; 14. აზორ შვა სადუკ; სადუკ შვა აქიმ; აქიმ შვა ალიუდ; 15. ელიუდ შვა ელეაზარ; ელეაზარ შვა მატთან; მატთან შვა იაკობ; 16. იაკობ შვა იოსებ, ქმარი მარიამისი, რომლისაგან იშვა იესუ, რომელსა ჰრქჳან ქრისტე. 17. ყოველი ნათესავი აბრაჰამისითგან ვიდრე დავითისამდე ნათესავი ათოთხმეტ; და დავითისითგან ვიდრე ტყუენვადმდე ბაბილოვნისა ნათესავი ათოთხმეტ; და ტყუენვითგან ბაბილოვნისაჲთ ვიდრე ქრისტესამდე ნათესავი ათოთხმეტ. 18. ხოლო იესუ ქრისტეს შობაჲ ესრეთ იყო, რამეთუ: თხოვილ იყო დედაჲ მისი მარიამ იოსებისა და ვიდრე შერთვადმდე მათა იპოვა იგი მიდგომილ სულისაგან წმიდისა. 19. ხოლო იოსებ, ქმარი ამისი, მართალი იყო და არა უნდა განმხილებაჲ მისი, იზრახა ფარულად განტევებაჲ მისი. 20. და ვითარ იგი ამას განიზრახვიდა ოდენ, აჰა ანგელოზი უფლისაჲ ჩუენებით გამოუჩნდა მას და ჰრქუა: იოსებ, ძეო დავითისო, ნუ გეშინინ მიყვანებად მარიამისა, ცოლისა შენისა, რამეთუ რომელი-იგი მისგან იშვეს, სულისაგან წმიდისა არს. 21. შვეს ძე, და უწოდიან სახელი მისი იესუ, რამეთუ მან იჴსნეს ერი თჳსი ცოდვათა მათთაგან. 22. ესე ყოველი იქმნა, რაჲთა აღესრულოს სიტყუაჲ იგი უფლისაჲ პირითა წინასწარმეტყუელისაჲთა თქუმული: 23. აჰა ქალწული მოუდგეს და შვეს ძე, და უწოდიან სახელი მისი ემმანუელ, რომელ არს თარგმანებით: ჩუენ თანა ღმერთი. 24. განიღჳძა იოსებ ძილისა მისგან და ყო ეგრე, ვითარცა უბრძანა მას ანგელოზმან უფლისამან, და წარიყვანა ცოლი თჳსი. 25. და არა იცოდა იგი, ვიდრემდე შვა ძე იგი მისი პირმშოჲ და უწოდა სახელი მისი იესუ.“

I. შეგვამზადებს რა ქრისტესშობის დღესასწაულის ღირსეულად შესახვედრად, დღევანდელი დღის სახარების საკითხავით ეკლესიამ ჩვენს ყურადღებას ჩვენი უფლის იესო ქრისტეს წამრომავლობა შემოსთავაზა. აგრეთვე ისიც, თუ როგორ განეცხადა იოსებს მისი ხორციელ-ქმნის საიდუმლო, და ბოლოს მოკლედ გადმოცემა ღვთაებრივი ყრმი სშობის შესახებ. განვიხილოთ ყოველივე ეს.

„წიგნი შობისა იესუ ქრისტესი, ძისა დავითისი, ძისა აბრაჰამისი“ (მუხლი 1).

პირველი გამოთქმა - „წიგნი შობისა იესუ ქრისტესი“ - ზოგიერთთა აზრით თითქოსდა საერთო სათაურად ემსახურება მთელს სახარებას, - სათაურად, რომელშიც გადმოცემულია მათეს სახარების მთავარი საგანი და ძირითადი შინაარსი: და ეს შეხედულება უსაფუძვლო არ არის, იმიტომ, რომ ყოველივე ის, რის შესახებაც წმიდა მათე მახარებელი მოგვითხრობს იესო ქრისტეს შესახებ, მდგომარეობს მის წარმომავლობაში, გენეალოგიაში, როგორც ძირსა თუ დასაბამში. წმიდა იოანე ოქროპირი ამბობს: „ყველაზე განსაკვირველი, ყოველგვარ იმედზე აღმატებული ის არის, რომ ღმერთი განკაცდა, ადამიანი შეიქნა. ხოლო როცა ეს აღსრულდა, ყოველივე, რაც შემდგომში მოჰყვა ამას, გასაგებიცაა და ბუნებრივიც“. თუმცა უფრო სწორი და უმჯობესი იქნება, თუკი ამ გამოთქმის ქვეშ ვიგულისხმებთ თქმულებას, ჩანაწერს იესო ქრისტეს ხორციელი გენალოგიის შესახებ, მისი გენალოგიის შესახებ, მსგავსად იმისა, როგორც დაბადების წიგნის მე-2 თავის მე-4 მუხლში გამოთქმა - „ესე წიგნი შესაქმისა ცისა და ქვეყნისაი“, - აღნიშნავს ცისა და ქვეყნის შექმნის აღწერას.

სიტყვა იესო (ებრაულად- „იეშუა“) ებრაელებში საკმაოდ გავრცელებული სახელია. და აღნრხავს „მხსნელს“, „მაცხოვარს“. ქრისტესთან მიმართებაში კი მას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს, გამოხატავს რა კაცთა მოდგმის ხსნის, ცხოვნების მის მიერ აღსრულებულ საქმეს (მუხლი 21). ზედსართავი სახელი „ქრისტე“ - საკუთრივ ბერძნული სიტყვაა და აღნიშნავს „ცხებულს“, ანუ იგივეს, რასაც ებრაული სიტყვა „მიშიაჰ“ - „მესია“, რის გამოც იესო იწოდება ხან ქრისტედ, ხანაც მესიად, რაც ერთი და იგივეა.

წმიდა ირინეოს ლიონელის სიტყვით, „სახელში ქრისტე იგულისხმება მცხებელიც და ცხებულიც, და თვით ცხებაც, რომლითაც იგი არის ცხებული. სცხო მამამ, ხოლო ცხებულია ძე სულიწმიდით, რომელიც არის ცხება, როგორც ესაიას პირით იტყვის სიტყუა: „სული უფლისაი ჩემზედა, რომლისა ძლით მცხო მე“ (ესაია 61,1), აღნიშნავს რა მცხებელ მამასაც, ცხებულ ძესაც და თვით ცხებასაც, რომელი არს სულისწმიდა“.

„ძე დავითისი, ძე აბრაჰამისი“. იესო ქრისტეს წარმომავლობა დავითისაგან და აბრაჰამისაგან ყოველი იუდეველის თვალში უპირველესი და ყველაზე მნიშვნელოვანი დადასტურება იყო მისი მესიანური ღირსებისა. მახარებელ მათეს, თუკი მას მიზნად დასახული ჰქონდა (როგორც ამას მთელი ძველი ქრისტიანული აზრი ამტკიცებს) დაედასტურებინა თავისი სახარებით იუდეველთათვის იესოს მესიანური ღირსება, შეეძლო იგი სწორედ ამ სიტყვებით დაეწყო: „იესუ - მესია (ქრისტე), ძე დავითისი, ძე აბრაჰამისი“. დავითისა და აბრაჰამის ძედ მახარებელი იესო ქრისტეს ხმობს ზოგადი აზრით, ანუ შთამომავლის მნიშვნელობით, როგორიც იესო ქრისტე იყო კიდეც თანახმად ღმერთის აღთქმისა (დაბად. 12,1 და შემდგ.; 22,18; გალატ. 3,17; II მეფეთა 7,12; I ნეშტთა 17,11; ფსალმ. 88,4; 131,11; ესაია 11,1 და სხვა). მახარებელმა იესო ქრისტე ჯერ დავითის ძედ, ალბათ იმიტომ დაასახელა, რომ მისადმი ღმერთისაგან მიცემული აღთქმა ახალი იყო და მთელს იუდეველ ერს კი არ განეკუთვნებოდა, როგორც აბრაჰამისადმი მიცემულ აღთქმაში იყო, და არც თორმეტი იუდიური ტომიდან ერთ-ერთს განეკუთვნებოდა, როგორც ეს იუდასადმი მიცემული აღთქმით ვიცით, არამედ იგი უფრო კერძო იყო და მხოლოდ დავითის სახლს ეკუთვნოდა, რომლის სახელიც განკაცებულ იესო ქრისტეს მიეკუთვნა (იერემ. 30,9); ეზეკიელი 34,24; 37,24). ამრიგად, როცა მახარებელმა პირველად დავითის ძედ დაასახელა იესო ქრისტე. ამით მას სურდა ეჩვენებინა ებრაელებისათვის - იუდეველებისათვის, - მე სწორედ იმ მესიაზე - ქრისტეზე გელაპარაკებით, რომელსაც თქვენ მოელით როგორც დავითის ძეს და აღთქმული დიდებული მეუფების მემკვიდრესო. ამ მოკლე შესავლის შემდეგ იწყება თვით გენეალოგიაც:

„აბრაჰამ შვა ისაკ; ისაკ შვა იაკობ; იაკობ შვა იუდა და ძმანი მისნი; ხოლო იუდა შვა ფარეზ და ზარა თამარისგან; და ფარეზ შვა ესრომ; ესრომ შვა არამ; არამ შვა ამინადაბ; ამინადაბ შვა ნაასონ; ნაასონ შვა სალმონ; სალმონ შვა ბოოს რექაბისგან; ბოოს შვა იობედ რუთისგან; იობედ შვა იესე; იესე შვა დავით მეფე; დავით მეფემან შვა სოლომონ ურიაჲს ცოლისაგან“ (მუხლები 2-6).

რატომ მოიხსენია წმიდა მათემ იესო ქრისტეს გენეალოგიაში მხოლოდ იუდას ძმები და არაფერი თქვა არც ისააკის ძმა - ისმაილზე და არც იაკობის ძმა - ესავზე?

წმიდა იოანე ოქროპირის შენიშვნით, „მახარებელი ასე საფუძვლიანი მიზეზის გარეშე როდი მოიქცა. მას სურდა ამით ეჩვენებინა, რომ ისმაილსა და ესავს, მათგან აღმოცენებულ ხალხებითურთ - ისმაილიტებითურთ, სარკინოზებითურთ, არაბებითურთ და სხვა ერებითურთ, არაფერი საერთო არ ჰქონდათ იუდეველ ხალხთან, და რომ ქრისტე მათგან არ იყო წარმოშობილი“; მაშინ, როდესაც იაკობის ძენი - იუდა და მისი ძმები ისრაელი ერის თორმეტი ტომის მამამთავრები იყვნენ, - იმ ტომებისა, რომლებიც შეადგენენ კიდეც ღმრთივ რჩეულ თესლს აბრაჰამისა.

რა აზრი, რა მნიშვნელობა აქვთ იმ მდედრობით პირებს, რომლებიც მახარებელმა მათემ ქრისტეს გენეალოგიაში შეიყვანა? ესენია - თამარი (3), რექაბი, რუთი (5) და ურიას ცოლი (6). თამარი იუდას ცოლი იყო. ბიბლია შემდეგს გადმოგვცეძს მის შესახებ: თავისი ორი პირველი ქმრის - იუდას ძეთა გარდაცვალების შემდგომ, თამარი უშვილო დარჩა და მამამთილის წინადადებით თავისი მამის სახლში უნდა დაბრუნებულიყო და იქ ეცხოვრა მანამდე, სანამ იუდას მესამე ძე სილოამი, ვისაც იგი დაპირდა თამარზევე დაგაქორწინებო, სრულწლოვანი არ გახდებოდა. მაგრამ ამასობაში თავად იუდას ცოლი გარდაიცვალა; შემდეგ, ერთხელაც, იუდა ველად გავიდა იმის სანახავად, თუ როგორ კრეჭდნენ (პარსავდნენ) ცხვარს. როცა ამის შესახებ თამარს უთხრეს, მან განიძარცვა სამგლოვიარო ძაძები, მოირთო-მოიკაზმა და თავისი მამამთილის შესახვედრად გაეშურა. მან იცოდა, რომ სილოამი უკვე ზრდასრული მამაკაცი შექნილიყო, მაგრამ მიუხედავად იუდას დაპირებისა, ჯერ არ მოეყვანა ცოლად თამარი. იუდამ დაინახა თამარი, მაგრამ ვერ იცნო, მოეწონა იგი და ეცთუნა კიდეც. რისი ნაყოფნიც მისი ორი ძე. ტყუპები - ფარეზი დაზარა იყვნენ (დაბად. 38). ხოლო მახარებელმა, როგორც ფიქრობენ, ორივე იმის გამო დაასახელა, რომ ისინი - ფარეზი და ზარა ქრისტეს სასუფეველში შესული ორი ხალხის - იუდეველთა და წარმართთა წინასახენი იყვნენ.

რექაბი სალმონის, ნაასონის ძის ცოლი იყო და მისგან შვა ბოოსი, რუთის ქმარი. განმმარტებელთა დიდი ნაწილი მას რააბთან - იერიქონის მეძავ დედაკაცთან აიგივებს, რომლის შესახებაც ისუ ნავეს წიგნშია მოთხრობილი (2,1; შდრ. ებრ. 11,31); ცნობები მის შესახებ, ალბათ, დავითის სახლის საგვარეულო ჩანაწერებიდანაა აღებული.

რუთი - იობედის დედა - წარმოშობით მოაბელი დედაკაცი იყო, ანუ წარმართი, და შემთხვევით გახდა ბოოსის ცოლი თანაცხოვრების კანონის მიხედვით.

მდედრობითი სქესის მეოთხე პირი. მოხსენიებული ქრისტეს გენეალოგიაში, დავით მეფის უკანონო ცოლი - ბერსაბე იყო. რომელიც მან ურიას წაართვა.

როცა ასეთი დედაკაცნი შეჰყავდა იესო ქრისტეს გენეალოგიაში, ამით მახარებელს სურდა ეჩვენებინა, რომ იესო ქრისტე თავის ღირსებას ხორციელ წინაპართაგან კი არ იღებს; რომ მისი ზეგარდმო წარმოგზავნილობა კაცობრივ დამსახურებებს კი არ ეფუძნება, არამედ - ღმერთის სახიერებასა და მოწყალებას; რომ ღმერთის აღთქმები არ არის დარღვეულ-გაუქმებული ადამიანთა ცოდვებით; რომ ქრისტე ამქვეყნად მხოლოდ რჩეული ერის - ებრაელთა სახსნელად კი არ მოივლინა, არამედ - მთელი კაცთა მოდგმის საცხოვნებლად, ყოველთა სახსნელად რა გვარტომობის, წარმომავლობის, წოდების, ღირსებისა და სქესისაც არ უნდა იყოს ადამიანი.

„სოლომონ შვა რობოამ; რობოამ შვა აბია; აბია შვა ასა; ასა შვა იოსაფატ; იოსაფატ შვა იორამ; იორამ შვა ოზია; ოზია შვა იოათამ;  იოათამ შვა აქაზ; აქაზ შვა ეზეკია; ეზეკია შვა მანასე; მანასე შვა ამონ; ამონ შვა იოსია; იოსია შვა იექონია და ძმანი მისნი ტყუეობასა მას ბაბილოვნელთასა“ (მუხლები 7-11).

იესო ქრისტეს გენეალოგიის ამ, მეორე განყოფილებაში, უმთავრესად ყურადღებას იქცევს ორი გამოტოვება: პირველია იუდეველთა სამი მეფის - ოქოზიას, იოასისა და ამასიას გამოტოვება, იორამსა და ოზიას შორის. ამასთან დაკავშირებით, ამბობენ, რომ წმიდა მახარებელი ამ სამი მეფის სახელს იმის გამო გამოსტოვებს, რომ ისინი აქაბის გვარს ეკუთვნოდნენ მეფე ოქოზიას დედის მხრიდან, - ანუ ისეთ გვარს, რომელზეც ღმერთმა ორგზის წარმოთქვა შეჩვენება (III მეფ. 21,21; IV მეფ. 9,7). ამ ახსნას თავისი საფუძველი აქვს იმაში, რომ ქვემოთ (მუხლი 17) მახარებელი თვითონვე გვაგებინებს, რომ გვართა (იესოს წინაპართა) აღრაცხვაში მას მხედველობაში ჰქონდა რიცხვითი თანაფარდობაც და რომ, აქედან გამომდინარე შეეძლო გაზრახ გამოეტოვებინა ზოგიერთი პირი მაცხოვრის გენალოგიიდან. მეორე გამოტოვება იოსიას ძისა და იექონიას მამის სახელს - იოაკიმეს შეეხება. მაგრამ უნდა ითქვას. რომ ეს სახელი შემონახულია აღმოსავლური რედაქციის ბევრ ხელნაწერში. რომლებიც დასავლურ ხელნაწერებთან შედარებით. მეტი სისწორით და გამართულობით გამოირჩევა. ამიტომ ძველთაგანვე საფუძვლიანად შენიშნავენ, რომ იოაკიმეს სახელის გამოტოვგბა ბევრ ძველ ხელნაწერში, სავარაუდოდ, გადამწერის მიზეზით მოხდა. რომელიც შეაცდინა სახელების - იოაკიმესა და იექონიას მსგავსებამ. და ამის გამო მახარებელ მათეს ნამდვილ ტექსტად მიიჩნევენ ასეთ წაკითხვას: „იოსია შვა იოაკიმე და ძმანი მისნი: ხოლო იოაკიმე შვა იექონია ტყვეობასა მას ბაბილონელთასა“, ანუ ან თვით ამ ტყვეობის დროს, ანდა ტყვეობაში გადასახლების წინ ისრაელი ერისა (დაახლ. 588 წელს ქრისტეს შობამდე - იხ. II ნეშტთა, თ.36); ეს გადასახლება ბაბილონის ტყვეობად იწოდება ქალდეას სამეფოს მთავარი ქალაქის - ბაბილონის მიხედვით.

„შემდგომად ტყუეობისა მის ბაბილოვნისა იექონია შვა სალათიელ; სალათიელ შვა ზორობაბელ; ზორობაბელ შვა აბიუდ; აბიუდ შვა ელიაკიმ; ალიაკიმ შვა აზორ; აზორ შვა სადუკ; სადუკ შვა აქიმ; აქიმ შვა ალიუდ; ელიუდ შვა ელეაზარ; ელეაზარ შვა მატთან; მატთან შვა იაკობ; იაკობ შვა იოსებ, ქმარი მარიამისი, რომლისაგან იშვა იესუ, რომელსა ჰრქჳან ქრისტე“ (მუხლები 12-16).

რადგანაც წმიდა მათე თავის სახარებას უპირატესად იუდეველთაგან გამოსული ქრისტიანებისათვის წერდა, რომელთა ურწმუნოებაც იესო ქრისტესადმი, როგორც აღთქმული მესიისადმი, მისთვის კარგად იყო ცნობილი, ამიტომ მან შეიყვანა კიდეც ამ გენეალოგიაში იოსებიც, რომელსაც იუდეველები იესო ქრისტეს ბუნებრივ მამად თვლიდნენ (მათე 13,55; ლუკა 4,22; იოანე 6,42), მით უმეტეს, რომ იუდეველებში დამკვიდრებული იყო ჩვეულება, გენეალოგია მხოლოდ მამების ხაზით ეწარმოებინათ. იოსები რომ მარიამის ქმრად არის მოხსენიებული, ეს ერთის მხრივ, იმით აიხსნება, რომ იუდეველთა წეს-ჩვეულებით სასიძო და საპატარძლო დაწინდვისთანავე, ანუ ნიშნობის შემდეგვე ცოლ-ქმრად იწოდებოდნენ (შდრ. დაბად. 29,21; II სჯული 22,23-24), მეორეს მხრივ კი იმით, რომ იოსებმა, უფლის ანგელოზის ბრძანებით, ყოვლადწმიდა ქალწული მარიამი თავის სახლში მიიღო როგორც თავისი ცოლი (მათე 1,20). და ბოლოს, ღირსშესანიშნავია ისიც, თუ როგორ გადმოსცა მახარებელმა თვით იესოს შობის ამბავი ამ გენეალოგიაში: მან ყველა ზემორე ჩამოთვლილის მსგავსად როდი თქვა იაკობმა შვა იოსებიო, იოსებმა შვა იესოო, არამედ ასე დაწერა: „იაკობ შვა იოსებ, ქმარი მარიამისი, რომლისაგან იშვა იესუ, რომელსა ჰრქვიან ქრისტე“. იოსები არ იყო იესოს ხორციელი მამა, არამედ მხოლოდ დამწინდველი იყო ყოვლადწმიდა ქალწულ მარიამისა. ამიტომაც მიაკუთვნებს წმიდა მახარებელი იესოს შობას მხოლოდ მარიამს. „რომლისაგან იშვა იესუ“ - ეს ბოლო სიტყვები წარმოადგენენ მახარებლის შემდგომი თხრობის შესავალს იესო ქრისტეს ზებუნებრივი შობის შესახებ.

„ყოველი ნათესავი აბრაჰამისითგან ვიდრე დავითისამდე ნათესავი ათოთხმეტ; და დავითისითგან ვიდრე ტყუენვადმდე ბაბილოვნისა ნათესავი ათოთხმეტ; და ტყუენვითგან ბაბილოვნისაჲთ ვიდრე ქრისტესამდე ნათესავი ათოთხმეტ“ (მუხლი 17).

იესო ქრისტეს გენეალოგიის საერთო დაყოფას სამ ნაწილად საფუძვლად უდევს სამი მეტად მნიშვნელოვანი მდგომარეობა ებრაელი ხალხის ისტორიაში: პირველი ნაწილი - აბრაჰამიდან დავითამდე მოიცავს ებრაელი ერის ჩამოყალიბების დაწყებას და თეოკრატიის პერიოდს სამეფო ხელისუფლების დამკვიდრებამდე და დავით მეფის - მესიის წინაპრის გამოჩენამდე. ამ პერიოდში ებრაელი ხალხი პატრიარქების, მსაჯულთა და წინასწარმეტყველთა მმართველობის ქვეშ იყო. გენეალოგიის მეორე ნაკვეთი მოიცავს მეფეთა პერიოდს ერის დამოუკიდებლობის დაკარგვამდე ბაბილონის ტყვეობის დაწყების გამო. და ბოლოს მესამე ნაწილს შეადგენს დამოუკიდებლობის აღდგენის პერიოდი მღვდელმთავართა მმართველობის ქვეშ თვით მესიის - ქრისტეს გამოჩენამდე. წინასწარმეტყველებათა მიხედვით, მესია უნდა ყოფილიყო წინასწარმეტყველიც, მეფეც და მღვდელმთავარიც. ამრიგად, ეს სამი განყოფილება იესო ქრისტეს გენეალოგიისა - 1. პატრიარქების, მსაჯულებისა და წინასწარმეტყველთა ხელმწიფების პერიოდი. 2. მეფობის პერიოდი და 3. მღვდელმთავართა პერიოდი, რომლებიც წინ უსწრებდნენ მესია-ქრისტეს მოვლენას, თითქოსდა ერთგვარი წინასწარმეტყველებაა მის შესახებ.

„ხოლო იესუ ქრისტეს შობაჲ ესრეთ იყო, რამეთუ: თხოვილ იყო დედაჲ მისი მარიამ იოსებისა და ვიდრე შერთვადმდე მათა იპოვა იგი მიდგომილ სულისაგან წმიდისა“ (მუხლი 18).

მართალია, მახარებელი მათე თავის თხრობას ამ სიტყვებით იწყებს - „იესუ ქრისტეს შობაი ესრეთ იყო“-ო, მაგრამ იგი არ ეხება ყველა წინამავალ გარემოებას, არამედ მხოლოდ იმას გადმოგვცემს, რომ მარიამი სულიწმიდისაგან იყო „მიდგომილი“, ანუ ორსული და იესო ქრისტე მისგან უქმროდ იშვა. ამას იგი შემდეგი სიტყვებით გადმოსცემს: „რამეთუ თხოვილ იყო დედაი მისი მარიამ იოსებისა, და ვიდრე შერთვამდე მათა იპოვა იგი მიდგომილ სულისაგან წმიდისა“. „თხოვილ-ქმნა“, ანუ დაწინდვა, ნიშნობა ხდებოდა მოწმეთა თანდასწრებით და მდგომარეობდა საზეიმო ფიცის დადებაში (იგავნი 11,17; მალაქია 11,14), მაგრამ „თხოვილი“ ანუ დანიშნული საპატარძლო თავისი მშობლების სახლში რჩებოდა მანამდე, სანამდის მას საქმრო ქორწილზე არ მოუხმობდა; სიტყვა „შერთვამდე მათა“ აღნიშნავს არა ქორწინებითს ცხოვრებას, არამედ ოჯახურს, ანუ, უკეთ რომ ვთქვათ, ერთობლივ ცხოვრებას ერთ ჭერქვეშ. ამრიგად, სანამ ქალწული მარიამი, დანიშნული იოსების მიერ, მის სახლში დაიწყებდა ცხოვრებას, შესამჩნევი გახდა, რომ იგი ფეხმძიმედ იყო, და ეს, რა თქმა უნდა, პირველ რიგში იოსებმა შენიშნა. ეს გამოთქმაც - „იპოვა იგი მიდგომილ“ - შემდგომ მუხლში პოულობს გაგრძელებას.

„ხოლო იოსებ, ქმარი ამისი, მართალი იყო და არა უნდა განმხილებაჲ მისი, იზრახა ფარულად განტევებაჲ მისი“ (მუხლი19).

ანუ მართალ იოსებს, ვითარცა მშვიდსა და კეთილს, არ სურდა მისი შერცხვენა ხალხის წინაშე, რადგან ეგონა, რომ მარიამი ბუნებრივი გზით იყო დაორსულებული და გადაწყვიტა შეუმჩნევლად გაეშვა იგი და უარი ეთქვა ქალწულ მარიამის თხოვაზე.

იოსების სულში, საეკლესიო საგალობლის სიტყვით (დაუჯდომელი ლოცვა), მაშინ „ეჭვიან ზრახვათა მღელვარებამ“ დაისადგურა. ეს მღელვარება მით უფრო მტანჯველი იყო მისთვის, რომ მან კარგად უწყოდა თავის მიერ დაწინდული ქალწულის ცხოვრება; რომ თავისი ფიცისმიერი თანხმობით ჰქონდა დადასტურებული მისთვის, რომ სამარადჟამოდ დაიცავდა მის ქალწულობას და სიცოცხლის ბოლომდე მისი მფარველი იქნებოდა; რომ ყოველივეში მთელი თავისი მოყვარული გულით ნდობით იყო აღვსილი მარიამისადმი. უეჭველია, იგი გაოგნებული იყო და ასგზის ხუჭავდა თვალს, რათა არ დაენახა ეს. ასგზისსურდა ეფიქრა, რომ თვალი ატყუებს, მაგრამ ყოველ დღეს მისთვის ახალი სატანჯველი მოჰქონდა, რადგან სულ უფრო მეტის სიცხადით უდასტურგბდა ეჭვებს. რა უნდა ეღონა მართალ მოხუცს? დიდსულოვნად რომ დაეფარაეს, ამით სჯულს დაარღვევდა; სჯულის მიხედვით მოქცეულიყო, და მაშინ უნდა გამოეაშკარავებინა მარიამი, ხალხის წინაშე ემხილებინა, საყოველთაო გაკიცხვისა და შერცხვენის საგნად ექცია და, ბოლოს, უსასტიკესი სასჯელისათვის - ჩაქოლვისათვის გაეწირა (II სჯული 22,23-24).

და აი, იოსებმა გადაწყვიტა საშუალო გზა აირჩიოს: არ გადასცეს იგი ხალხისა და სჯულის სამსჯავროს და ფარულად გაეყაროს დაწინდულს: „იზრახა ფარულად განტევებაი მისი“. იოსები მარიამის ქმრად აქ იწოდება მათი მომავალი ცხოვრების ცოდნის გათვალისწინებით, და არა იმის გამო, თითქოს დაწინდვა ქორწინების ფარდი ყოფილიყოს. და თითქოს ამ შემთხვევაშიც ისევე, როგორც სჯულიერი ქორწინებისას, აუცილებელი ყოფილიყოს ფორმალური, კანონიერი გაყრა.

„და ვითარ იგი ამას განიზრახვიდა ოდენ, აჰა ანგელოზი უფლისაჲ ჩუენებით გამოუჩნდა მას და ჰრქუა: იოსებ, ძეო დავითისო, ნუ გეშინინ მიყვანებად მარიამისა, ცოლისა შენისა, რამეთუ რომელი-იგი მისგან იშვეს, სულისაგან წმიდისა არს“ (მუხლი 20).

წმიდა მამათა განმარტებით, ანგელოზი იმთავითვე იმიტომ არ გამოეცხადა იოსებს და წინასწარვე იმიტომ არ აუწყა ამის შესახებ, რომ მის მიერ დაწინდული ქალწული მარიამი სულიწმიდისაგან მუცლად-იღებდა, ჩასახავდა და შობდა ძეს; რომ დრო მიეცა მისთვის თავადვე შეემჩნია მარიამის ორსულობა, ძლიერ შეშფოთებულიყო და ამისშემდეგ კიდევ უფრო ძლიერად მოეხდინა მასზე ზემოქმედება საიდუმლოს გამხელით. ეს ჩვენება იოსებმა ძილში იხილა (მუხლი 24). ის, რომ უფალი ღმერთი ხშირად უმხელდა ადამიანებს თავის ნებას ძილში, საღმრთო წერილის ბევრ ადგილას დასტურდება. ამ შემთხვევაშიც ასე იყო. ანგელოზის მიმართვა იოსებისადმი - „ძეო დავითისაო“ - ერთის მხრივ, შეახსსენებდა მას მომავალი მესიის წარმომავლობას დავით მეფის ტომიდან, ხოლო მეორეს მხრივ, ცხადად ანახვებდა, რომ მარიამის ნაყოფი არის კიდეც ის აღთქმული მესია - ქრისტე, რომლის შესახებაც წინასწარმეტყველნი ღაღადებდნენ, და ამდენად, მას, მარიამის მომავალ ქმარს, არანაირი საფუძველი არ ჰქონდა შეშინებოდა თავის სახლში მიეღო ქალწული; პირიქით, სწორედ ეს იყო ღმერთის ნება (ყოვლადწმიდა ქალწული ამ დროს ჯერ, ალბათ, არ ცხოვრობდა თავისი დამწინდველის სახლში). რამეთუ ის, ვინც მისგან უნდა იშვეს, სულიწმიდისაგანაა ჩასახული.

„შვეს ძე, და უწოდიან სახელი მისი იესუ, რამეთუ მან იჴსნეს ერი თჳსი ცოდვათა მათთაგან“ (მუხლი 21).

სახელი იესო, უფლის ანგელოზის სიტყვით, ნიშნავს: „რამეთუ მან იხსნეს ერი თვისი ცოდვათა მათთაგან“, ანუ ნიშნავს - „მხსნელს“, „მაცხოვარს“. ებრაული სახელის განმარტების მიზანი თავად ებრაელი ხალხისთვისვე სავსებით გასაგებია: იუდეველებს სურდათ ქვეყნის მეუფედ ეხილათ თავიანთი მესია, რომელიც რომაელთა მონობისაგან გაათავისუფლებდა მათ, და თავად იქნებოდა დამპყრობელი ხელმწიფე. რომელიც სხვა ერებზე გააბატონებდა „ღმერთის რჩეულ ერს“; ამის გამო, რათა გამოესწორებინა ეს შეცდომა და სწორი შეხედულება დაემკვიდრებინა მესიის შესახებ, როგორც მხსნელისა ეშმაკისადმი და ცოდვისადმი მონობისაგან, და არა დროებითი დამონებისაგან რომაელთა ბატონობისადმი, უფლის ანგელოზი ეუბნება კიდეც იოსებს: „მან იხსნეს ერი თვისი ცოდვათა მათთაგანო“. გამოთქმა - „ერი თვისი“ - მიუთითებს საკუთრივ ისრაელის ერზე, იუდეველებზე, რომელსაც მესია აღუთქვა ღმერთმა და რომლისთვისაც იგი უპირველესად მოივლინა კიდეც (რომ. 1,16; შდრ. იოანე 4,22), მაგრამ ამავე სიტყვებში იგულისხმება ქრისტეს ყველა მორწმუნეც, ჭეშმარიტი ისრაელი ერი მთელს მსოფლიოში, ყველა ხალხში, ყველა ტომში, ერსა და ენაში, რომელთა მხსნელად და მაცხოვრად ქრისტე მოივლინა კიდეც ამქვეყნად.

„ესე ყოველი იქმნა, რაჲთა აღესრულოს სიტყუაჲ იგი უფლისაჲ პირითა წინასწარმეტყუელისაჲთა თქუმული: აჰა ქალწული მოუდგეს და შვეს ძე, და უწოდიან სახელი მისი ემმანუელ, რომელ არს თარგმანებით: ჩუენ თანა ღმერთი“ (მუხლები 22-23).

წმიდა იოანე ოქროპირის აზრით, ეს სიტყვებიც ანგელოზს ეკუთვნის. ამით, უფლის ანგელოზი თითქოს ასე ეუბნება მართალ იოსებს: უწყოდე, იოსებ, რომ ეს ყოველივე, ანუ უთესლოდ ჩასახვა სულიწმიდისაგან და ქალწულისაგან შობა, და მარიამის ძის სახელის - იესუს- დანიშნულება, იმისათვის იყო, რომ ღმერთის სიტყვა აღსრულებულიყო, წარმოთქმული წინასწარმეტყველ ესაიას პირით: „თვით უფალმან მოგცეს სასწაული თქვენ: აჰა, ქალწულმან მუცლადიღოს და შვეს ძე და უწოდიან სახელი მისი „ემმანუილ“ (ესაია 7,14). და მართალია წინასწარმეტყველმა ესაიამ უბრალოდ დაწერა ღმერთის სიტყვა, მაგრამ ანგელოზმა აქვე განმარტა სახელი „ემმანუილ“ და თქვა, რასაც ნიშნავს იგი: „ჩვენთანა ღმერთი“. სიტყვა „აჰა“ ხაზს უსვამს და მიუთითებს მომდევნო სიტყვების დიდ მნიშნელობაზე. სიტყვა ქალწული (ბერძნული „პართენოს“) სწორად თარგმნის ებრაულსიტყვას „ჰაალმა“, რომელიც აღნიშნავს ზრდასრულ ქალიშვილს, გაუთხოვარს, ქალწულს, ამ სიტყვის ყველაზე მკაცრი მნიშვნელობით, ოღონდ - არამც და არამც „ქალიშვილს“ როგორც „ახალგაზრდა ქალს“. სიტყვა „ემმანუილ“ არ არის საკუთარი სახელი. იგი მხოლოდ მიუთითებს იმ თვისებებზე, რომლებიც ქალწულისაგან ზებუნებრივად შობილ ღვთაებრივ ყრმას ექნება, აგრეთვე - იმ მოვლენათა თვისებებზე, რომლებიც ემმანუილის შობისას უნდა აღსრულებულიყო. მაშ, რას ნიშნავს ეს სახელი და ესადაგება თუ არა იგი იესო ქრისტეს? ებრაულად „ემმანუელ“ ნიშნავს „ჩვენთან არს ღმერთი“. ნეტარი თეოდორიტე შემდეგს ამბობს ამის შესახებ: მას შემდეგ, რაც ესაიამ ქალწულისაგან სასწაულებრივი ჩასახვა და შობა იწინასწარმეტყველა, იგი შობილის სახელსაც მიუთითებს: „ყრმას იგი უწოდებს ემმანუილ. ეს სახელი - „ჩვენთან არს ღმერთი“ აღნიშნავს განკაცებულ ღმერთს, ვინაც ადამიანური ბუნება მიიღო, მასთან შეერთებული ღმრთაებით, და ვინც არის ღმერთის ხატი და მონის ხატი, ჭვრეტადი ძეში“.

„განიღჳძა იოსებ ძილისა მისგან და ყო ეგრე, ვითარცა უბრძანა მას ანგელოზმან უფლისამან, და წარიყვანა ცოლი თჳსი. 25. და არა იცოდა იგი, ვიდრემდე შვა ძე იგი მისი პირმშოჲ და უწოდა სახელი მისი იესუ“ (მუხლები 24-25).

იოსების შეცბუნება მარიამის ქალწულებრივ მუცლად წინადსაუკუნო საღმრთო ყრმის ჩასახვის გამო განქარვებულ იქნა უფლის ანგელოზის სიტყვებით, რომელიც მას ძილში ეჩვენა, და იოსებმაც უკვე შიშით კი არა, ზეციური სიხარულით და მოწიწებით მიიღო ყოვლადწმიდა ქალწული, რათა ქმრის მაგივრად ეზრუნა მასზე და მოწმეც ყოფილიყო მისი ზეციური სიწმიდისა. „და წარიყვანა ცოლი თვისი, და არა იცოდა იგი, ვიდრემდე შვა ძე იგი მისი პირმშოი“.

ძველ დროშივე იყვნენ მწვალებლები, რომლებიც სიტყვების - „და არა იცოდა იგი ვიდრემდე“... - გამო ამტკიცებდნენ, რომ იესო ქრისტეს შობის შემდეგ მარიამს სხვა შვილებიც გაუჩნდა იოსებისაგან. და ახლაც არიან ისეთი ადამიანები, რომლებიც ამგვარ შეხედულებას ქადაგებენ, რაც, რათქმა უნდა, არასწორი და მკრეხელური შეხედულებაა. სიტყვა „ვიდრემდე“ (ბერძნული „ჰეოსუ“ - „სანამ ბოლოს“, „ვიდრე“) საღმრთო წერილში მრავალგზის გვხვდება და აღნიშნავს დროისა და მდგომარეობის განუსაზღვრელ ხანგრძლივობას და ფარდია სიტყვისა „არასოდეს“. ამ მნიშვნელობით იგი ძველი აღთქმისა და ახალი აღთქმის მრავალ ადგილას გამოიყენება: მაგალითად, უფალ საბაოთის სიტყვებში იუდეველთა მიმართ (გამოსვლ. 46,6) ანდა 109 ფსალმუნში (მუხლი 1): „პრქუა უფალმან უფალსა ჩემსა: დაჯედ მარჯვენით ჩემსა, ვიდრემდის დავსხნე მტერნი შენნი ქვეშე ფერხთა შენთა!“ აგრეთვე უფლის სიტყვებში მოციქულთადმი: „და აჰა, ესერა მე თქვენ თანა ვარ ყოველთა დღეთა და ვიდრე აღსასრულამდე სოფლისა“ (მათე 28,20); რამეთუ ქრისტე მარადის მამის მარჯვენით მჯდომარეა და მარადის თავის მოწაფეთათანაა, და არა ოდენ ქვეყნის დასასრულამდე. რაც შეეხება სიტყვა „პირმშოს“, მითი ხშირად აღინიშნება პირველად შობილი, დაე, თუნდაც შემდგომ სხვა არც არვინ შობილიყოს. ასე, მაგალითად, უფალმა ღმერთმა უბრძანა ისრაელიანთ ყველა თავიანთი პირმშო მიეძღვანებინათ მისთვის, დაე, თუნდაც რომელიმე მათგანს სხვა და ან ძმა არც ჰყოლოდა (გამოსვ. 13 და 34; ლევიტ. 22 და რიცხვთა 8). გარდა ამისა, სიტყვას „პირმშო“ იესო ქრისტესთან მიმართებაში სხვა, უმაღლესი მნიშვნელობაც აქვს. საღმრთო წერილში იგი იწოდება - „პირმშოდ მრავალთა შორის ძმათა“ (რომ. 8,29), „პირმშოდ შესვენებულთა“ (გამოცხ. 1,5), „პირმშოდ ყოველთა დაბადებულთა“ (კოლას. 1,15). ამრიგად, ყველა გარემოება გვარწმუნებს, რომ ყოვლადწმიდა მარიამი მარადის ქალწულად დარჩა.

„და უწოდა სახელი მისი იესუ“. - უფლის ანგელოზის ბრძანების შესაბამისად იოსებმა (და რა თქმა უნდა მასთან ერთად ყოვლადწმიდა ქალწულმა მარიამმა - ლუკა 1,31 და 2,31) ღვთაებრივ ყრმას იესუ უწოდა, რაც „მხსნელს“, „მაცხოვარს“ ნიშნავს.

თუ რა ვითარებაში მოხდა, აღსრულდა ქრისტეს ხორციელად შობა, ამას დაწვრილებით წმიდა ლუკა მოგვითხრობს. მისი გადმოცემიდან ჩანს, რომ უფალ იესო ქრისტეს შობის წინ მარიამმა და იოსებმა თავიანთ მშობლიურ ქალაქ ბეთლემს მიაშურეს გალილეადან, რათა რომის იმპერატორის ბრძანებით ჩატარებული მოსახლეობის საყოველთაო აღწერისათვის თავიანთი ტომის იმ ქალაქში აღნუსხულიყვნენ სიებმი, სადაც მათი მშობლები ცხოვრობდნენ (ასეთი იყო იუდეველთა ჩვეულება). თვით სიტყვა „ბეთლემი“ ებრაულად „ხორცის სახლს“, „პურის სახლს“ ნიშნავს, ანუ ქრისტეს შობის ადგილის სახელწოდებაც, ღვთის განგებით, მის ხორციელ-ქმნასა და განკაცებას გამოხატავს. ბეთლემი ძველ დროში „ევფრათადაც“ იწოდებოდა (დაბად. 35,19; 48,7) და მოიხსენიებოდა როგორც რაქელის სიკვდილისა და დაკრძალვის ადგილი. ამიტომაც ზოგჯერ იგი „ბეთლემ - ევფრათადაც“ იწოდება (მიქეა 5,1; რუთი 1,2; I მეფეთა 17,12; მსაჯულთა 17,7-9; 19,1,2,18). რათა განასხვავონ იგი ზაბულინის ტომის სამფლობელო ქალაქ ბეთლემისგან. გასაგებია, რომ ქრისტეს შობის ადგილი - ქალაქი ბეთლემი იუდას ტომის სამფლობელო იყო.

სწორედ აქ, ბეთლემის გარეუბანში მდებარე მღვიმეში, პირუტყვის სადგომში აღსრულდა სამყაროს უდიდესი და მიუწვდომელი საიდუმლო - ხორციელ-ქმნილი ღმერთის ძის შობა ქალწულისაგან, - მღვიმეში იმიტომ, რომ დიდძალი ხალხის თავმოყრის გამო ბეთლემში, რომელიმე სასტუმრო სახლში არ აღმოჩნდა თავისუფალი ადგილი წმიდა ოჯახისათვის, და იგიც იძულებული იყო ბუნებრივი თავშესაფარი მოეძებნა. სწორედ ასეთი თავშესაფარი გამოდგა ბეთლემის სანახებში მდებარე გამოქვაბული, სადაც მწყემსები პირუტყვს აფარებდნენ ხოლმე. მართლაც, მახარებლის სიტყვით, ღვთის დედამ ახლად შობილი ღვთაებრივი ყრმა საქონლის ბაგაზე დააწვინა!

II. და ბოლოს, წარმოვადგინოთ რამდენიმე ზნეობრივ-დოგმატური ჭეშმარიტება, რომელთა მიღებაც ჩვენ შეგვიძლია განხილული სახარებიდან.

ა) ამ საკითხავში ჩვენ ვხედავთ, რომ უფალ იესო ქრისტეს თავისი წარმომავლობა-გენეალოგია აქვს: მას ჰყავდა თავისი წინაპრები, რომელთაგანაც იგი ხორციელად აღმოცენდა ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მეშვეობით. აქედან განგვეცხადება, რომ უფალი ამა ქვეყანას სრულყოფილ ადამიანად მოევლინა (მუხლები 1-16). ამასვე გვიდასტურებს მისი ქვეყნიური ცხოვრებაც. ქვეყნიური ცხოვრების დროს იგი იღლება მგზავრობისაგან (იოანე 4,6), დაითმენს მოკლებათ, დამწუხრდება, ტირის, ღვრის სისხლნარევ ოფლს, ევნება. იტანჯება, ამასთან განიცდის უსასტიკეს სატანჯველთ, და ბოლოს, კვდება კიდეც და დაფლულ იქნება ვითარცა ადამიანი. მაგრამ განკაცდა რა და შეიქნა რა ადამიანად, უფალი მარადის იყო და არის ღმერთი, ასე, რომ მასში ორი ბუნებაა - ღვთაებრივი და ადამიანური, რომლებიც შეურევნელადაა შეერთებული მის ერთ ჰიპოსტასმი, განუყრელად ერთმანეთისაგან და შეადგენენ ღმერთკაცის - უფალ იესო ქრისტეს ერთ პირს, ჰიპოსტასს. იესო ქრისტეში ორი ბუნების ასეთი ჰიპოსტასური შეერთების შედეგად ადამიანური ბუნება მასში ღმრთაებას ეზიარა და განღმრთოვდა. ანუ ღვთაებრივი ბუნებისგან შეითვისა და გაითავისა ყოველივე ის, რისი მიღების უნარიც შესწევდა ისე, რომ არ დაეკარგა თავისი შემოფარგლულობა და ადამიანური თვისებები და არ შერევნოდა ღმრთაებას: ადამიანური ბუნება ქრისტეს ჰიპოსტასში განმდიდრდა ღვთაებრივი ბუნებისაგან სიბრძნითაც, სიწმიდითაც და სხვა ღვთაებრივი სრულყოფილებითაც. რა შეუძლია უთხრას ჩვენს გულს ამგვარმა შეერთებამ ჩვენს მაცხოვარში ღვთაებრივი და ადამიანური ბუნებებისამ - იგი ჩვენი უსაზღვრო სიხარულისა და ნუგეშის წყარო უნდა იყოს. თუკი უფალი ღმერთი ჩვენი სრულ ადამიანად შეიქნა, მაშინ მისთვის გასაგები და მახლობელი უნდა იყოს ყველა ჩვენი ადამიანური უძლურებანი, სისუსტეები, სნეულებანი, და ამიტომ იგი იჩქარებს ჩვენდა მოსვლას თავისი შეწევნით ჩვენთვის მძიმე ვითარებებში. თუკი მის ჰიპოსტასში ადამიანური სხეული ასე განიდიდა და განათლდა ღმრთაებასთან შეერთებით, მაშინ ეს გარემოება ჩვენს დარწმუნებასაც უნდა ემსახუროს იმაში, რომ ჩვენი სხეულიც ოდესმე განიდიდება, განათლდება და უკვდავებით შეიმოსება. და ბოლოს, თუკი განკაცებული ჩვენი მაცხოვარი კვლავაც ღმერთი იყო იმავდროულად, ჩვენც აღარ უნდა გვეშინოდეს ჩვენი ცხოვნების მტრებისა; რამეთუ რაკი ღმერთი ყოვლადძლიერია, მას ყოველთა ძლევა შეუძლია, და ყოველგვარი წინააღმდეგობის მიუხედავად, მაინც მიგვიყვანს ჩვენ საუკუნო სიკეთეთა დამკვიდრებამდე.

ბ) ამავე სახარებიდან, ძმანო, ჩვენ ვხედავთ, რომ ღმერთის ძემ უახლოეს ნათესავად მიგვიღო თავისი განკაცებით. მაგრამ თუკი ქვეყნიურ ცხოვრებაშიც კეთილშობილთ, ანუ თავიანთი წამრომავლობით წარჩინებულთ სურთ ნათესავებიც კეთილშობილნი ჰყავდეთ, და არ სურთ, რომ მათი ნათესავნი თავიანთი რომელიმე უზნეო საქციელით ამ კეთილშობილებას უპატიო-ჰყოფდნენ, მიუხედავად იმისა, რომ იგი მხოლოდ გარეგანია, წარმავალი, ამა ქვეყნისა, მაშინ, აბა, ვიფიქროთ, თუ როგორ კეთილშობილებას უნდა მოითხოვდეს ჩვენგან აზრებში. გრძნობებში, სურვილებში, განზრახვებში, სიტყვებსა და ქმედებებში მხოლოდშობილი ძე ღმრთისა, „რომელი იყო წიაღთა მამისათა“ (იოანე 1,18), - სრულყოფილი თანამოზიარე მამის სიწმიდისა, ეს უსაზღვრო, დაუსრულებელი სიწმიდე?!

დიახ, ჩვენი ნათესაობა ღმერთის ძესთან - ჩვენს უფალ იესო ქრისტესთან უდიდეს კეთილშობილებასა და ცხოვრების კეთილზნეობას მოითხოვს ჩვენგან.

ამიტომ ზედმეტი არ იქნება, თუკი ვიტყვი, რომ ქრისტიანები ამქვეყნად ისე უნდა ცხოვრობდნენ, თითქოს ხორციელქმნილი ანგელოზები იყვნენ, - ამიტომაცაა, რომ ქალწულებას ქრისტიანულ სამყაროში მეტად მაღალი მნიშვნელობა აქვს.

მაგრამ სიწმიდე, უმანკოება და კეთილკრძალულება ერთადერთი სათნოება როდია, რომელსაც ჩვენგან ღმერთის ნათესაობა მოითხოვს. ჩვენ კვალად გულის უბრალოება და სიწრფელე მოგვეთხოვება: „უკუეთუ თვალი შენი (ანუ გული) განმარტებულ იყოს, ყოველი გუამი შენი ნათელ იყოს“ (მათე 6,22), ანუ მთელი შენი ცხოვრებაც ნათელი იქნებაო; კვალად, მოგვეთხოვება გულისმიერი სიკეთე, თავმდაბლობა, მორჩილება, ურისხველობა, უბოროტობა. როგორც თავად მაცხოვარმა გვითხრა: „და ისწავეთ ჩემგან, რამეთუ მშვიდ გარ და მდაბალ გულითა“ (მათე 11,29); ასევე მოგვეთხოვება გულმოწყალება მოყვასთადმი, როგორც თავადვე ამბობდა: „იყვენით თქვენ მოწყალე, ვითარცა მამაი თქვენი მოწყალე არს“ (ლუკა 6,36); მოგვეთხოვება თავშეკავება და ზომიერება, რამეთუ იესო ქრისტე გვეუბნება: „ეკრძალენით თავთა თქვენთა, ნუ უკუე დამძიმდნენ გულნი თქვენნი შვებითა და მთვრალობითა და ზრუნვითა ამის სოფლისაითა“ (ლუკა 21,34); მოგვეთხოვება უვნებლობა ქვეყნიური სიკეთეებისადმი: საზრდოსადმი, სასმელისადმი, შესამოსელისადმი. ამა ქვეყნიური დიდებისადმი: „ნუ ჰზრუნავთ სულისა თქვენისათვის, რაი სჭამოთ და რაი ჰსუათ, ნუცა ხორცთა თქვენთათვის, რაი შეიმოსოთ. არა სული უფროის არს საზრდელისა და გუამი სამოსელისა?“ (მათე 6,25), „ხოლო თქვენ ეძიებდით პირველად სასუფეველსა ღმრთისასა და სიმართლესა მისსა, და ესე ყოველი შეგეძინოს თქვენ“ (6,33); კვალად, მოგვეთხოვება მოთმინება: „მოთძინებითა თქვენითა მოიპოვნეთ სულნი თქვენნი“ (ლუკა 21,19); მორჩილება ეკლესიისადმი, რამეთუ უფალმა თქვა: „უთხარ (შემცოდის შესახებ) კრებულსა (ანუ ეკლესიას), - ხოლო უკეთუ კრებულისაიცა არა ისმინოს, იყავნ იგი შენდა ვითარცა მეზვერე და წარმართი“ (მათე 18,17). ხედავთ, როგორ თვისებებს მოითხოვს ჩვენგან ჩვენი ნათესაობა ღმერთის ძესთან, რომელიც ჩვენი გულისთვის ხორციელ-იქმნა და განკაცდა?! მაშ, გავუფრთხილდეთ ჩვენს ნათესაობას ქრისტესთან და ამ ნათესაობაზე უფრო ღირებულად ნურაფერს ნუ მივიჩნევთ ამქვეყნად - ნურც წოდებებსა და ხარისხებს ამა ქვეყნისა, ნურც წარჩინებულობას, ნურც სიმდიდრეს, საერთოდ, ნურაფერს ქვეყნიურს: რამეთუ ყველაფერი, რაც კი არის ამქვეყნად, წარმავალია, დროებითია, ხოლო რაც მთავარია, - ყოველივე მასში ამაოებაა. და თუკი ადამიანს, ვინც ქვეყნიურ სიკეთეთ - წარჩინებულ წარმომავლობას, მაღალ წოდებას, სიმდიდრეთ თუ საერო განათლებულობას ფლობს, - არა აქვს შეძენილი ქრისტეს რწმენა და თუკი ესევითარი ადამიანი არ შეუდგება ქრისტეს სახარებას, ცათა სასუფევლის სახარებას, ღმერთის საუკუნო, ნეტარი, წმიდა სასუფევლისა, - მაშინ არც იქნება შესატყვისი თავისი ქრისტიანული წოდებისა. მაშ, ვიზრუნოთ სიწმიდის მოსაპოვებლად, როგორც ეს უფალმა გვითხრა: „იყავით წმიდა, ვითარცა წმიდა მე ვარ, უფალი ღმერთი თქვენი!“ (ლევ. 11,14), ანდა როგორც ამას მოციქული გვეუბნება: „მშვიდობაი გაქუნდინ და სიწმიდე ყოველთა თანა, რამეთუ თვინიერ მათისა (ანუ თვინიერ მშვიდობისა დასიწმიდისა), ვერვინ იხილოს უფალი“.

გ) კვალად, აწინდელი სახარება, ჩამოთვლის რა იესო ქრისტეს ხორციელ წინაპართ, გამორჩეულთ ცხოველი რწმენით ღმერთისა, გვასწავლის ჩვენც ძველი აღთქმის მამამთავართა მსგავსად გვწამდეს უფალი ღმერთი, - გვწამდეს მტკიცედ, მუდმივად და ცხოვლად არა მომავალი მაცხოვარი, არამედ - უკვე მოსული. როცა საეკლესიო წმიდა საგალობლებით განვადიდებთ ძველი აღთქმის წმიდა მართლმორწმუნეთა ამ საკვირველ კრებულს, ჩვენ ღმერთის ცხოველი რწმენა უნდა ვისწავლოთ მათგან. რწმენა აღთქმული მესიისა და მოლოდინი ნანატრი მხსნელისა, მაცხოვრისა მთელს მათს არსებას განმსჭვალავდა და, ასე ვთქვათ, გულისგული იყო მათი სულისათვის, იგი მთელს მათს ცხოვრებას წარმართავდა და დიდ-დიდ ღვაწლთა მოსამოქმედებლად აღძრავდა მათ. ამასთან დაკავშირებით წმიდა პავლე მოციქული წერს: „სარწმუნოებით უმრავლესი მსხვერპლები შეწირა აბელ კაენისა... სარწმუნოებით ბრძანებაი მოიღო ნოე არღასადა ხილულთა მათთვის, შეეშინა და ქმნა კიდობანი საცხოვრებლად სახლისა თვისისა... სარწმუნოებით, იწოდა რაი აბრაჰამ, ერჩდა გამოსლვად ადგილსა მას, რომელი დაპყრობად იყო მისა სამკვიდრებლად; და გამოვიდა და არა უწყოდა, ვიდრე მოვიდოდა... სარწმუნოებით იგიცა სარრა, ბერწ-ღათუ-იყო, ძალი მიიღო შესაწყნარებლად თესლისა და ჟამთა გარდასრულმან შვა, რამეთუ სარწმუნოებად შეჰრაცხა, რომელმან იგი აღუთქვა მას... სარწმუნოებით შეწირა აბრაჰამ ისაკი გამოცდასა მას და მხოლოდშობილსა მას შესწირვიდა... სარწმუნოებით მერმეთა მათთვის ისაკმან აკურთხა იაკობი და ესავი. სარწმუნოებით იაკობმან, მო-რაი-კვდებოდა, თვითოეულად ძენი იოსებისნი აკურთხნა და თაყვანის-სცა წვერსა ზედა კვერთხისა მისისა...სარწმუნოებით მოსე, გან-რაი-მწვისნა, უარყო სახელის-დებად შვილად ასულისა ფარაოისა, უფროისღა გამოირჩია თანა-ძვირის-ხილვაი ერსა თანა ღმრთისასა, ვიდრეღა რაითა აქუნდეს მას საწუთროი იგი საშვებელი ცოდვისაი... სარწმუნოებით დაუტევა ეგვიპტე და არა შეეშინა გულის წყრომისა მისგან მეფისა, რამეთუ უხილავი იგი ვითარცა ხილული შეჰრაცხა. სარწმუნოებით ყო ზატიკი იგი (პასექი) და პკურებაი იგი სისხლისაი, რაითა არა მომსვრელი იგი პირმშოთაი შეეხოს მათ. სარწმუნოებით წიაღ-ხდეს ზღვასა მას მეწამულსა, ვითარცა ხმელსა ქვეყანასა; ... სარწმუნოებით ზღუდენი იერიქონისანი დაეცნეს გარე-მოდგომითა შვიდ დღე... დამაკლებს მე ჟამი ესე მითხრობად გედეონისათვის, ბარაქისათვის და სამსონისათვის და იეფთაისათვის, დავითისათვის და სამოელისათვის და წინაიწარმეტყველთა, რომელნი სარწმუნოებით ერეოდეს მეფეთა, იქმოდეს სიმართლესა, მიემთხვივნეს აღთქუმათა, დაუყვეს პირი ლომთანი, დაშრიტეს ძალი ცეცხლისაი, განერნეს პირსა მახვილისასა, განძლიერდეს უძლურებისაგან, იქნეს ძლიერ ბრძოლასა შინა, ბანაკები აოტეს უცხო თესლთაი; მოიყვანნეს დედათა აღდგომილნი მკუდარნი მათნი... ხოლო სხვანი ტანჯვითა და გვემითა განიცადნეს, მერმე კვალად ბორკილებითა და საპყრობილითა, ქვითა განიტვინნეს, ხერხითა განიხერხნეს, განიცადნეს (ტანჯვა-წამებით), სიკვდილითა მახვილისაითა მოსწყდეს, იქცეოდეს ხალენებითა და თხის ტყავებითა, ნაკლულევანნი, ჭირვეულნი, ძვირ-ხილულნი, რომელთა ღირსვე არა იყო სოფელი ესე, უდაბნოთა ზედა შეცთომილნი, მთათა და ქვაბთა შინა და ხვრელთა ქვეყანისათა. და ესე ყოველნი იწამნეს სარწმუნოებით და არღა მოიღეს აღნათქუემი იგი...“ (ებრ. თ.XI).

ჩვენ კი დიდი ხანია, ძალზე დიდი ხანია მივიღეთ დაპირებული, აღთქმული... იესო ქრისტეს სახელის მიერ, ვინაც ამქვეყნად ღმერთის ყველა აღნათქუემი, ყველა აღთქმა და დაპირება მოგვიტანა. ჩვენ ქრისტიანებად ვიწოდებით; ხოლო სარწმუნოების მნიშვნელობისა და აუცილებლობის მიხედვით, მორწმუნეებად, მართლმორწმუნეებად ვიწოდებით. მაშ, რაში ვლინდება ჩვენი რწმენა იესო ქრისტესადმი? ჩვენ შორის კეთილი ქრისტიანებიც არიან, კეთილი მორწმუნეები... მაგრამ რა უნდა ვთქვათ იმათ გამო, რომლებიც მხოლოდ ატარებენ ქრისტეს სახელს. და სულაც არ იქმან ქრისტესმიერ საქმეთ? იმათ გამო, რომლებიც მორწმუნეებად იწოდებიან, თავიანთი სარწმუნოება კი თითქმის არ იციან და არც კი ცდილობენ, რაიმე შეიტყონ?- იმათ გამო, რომელთა სულს ქრისტესადმი სიყვარული, მისი წმიდა სჯული კი არ ამოძრავებს, არამედ ხორცის, ცოდვის, ეშმაკის სჯული?... მაშ, აღვიგზნოთ საკუთარ თავში ცხოველი და ქმედითი რწმენა ღმერთისადმი, რომლის გარეშეც ვერავინ ცხოვნდება; წმიდად და ღვთისსათნოდ ვიცხოვროთ, როგორც ამას ჩვენი მაღალი ნათესაობა გვავალდებულებს იესო ქრისტესთან, ღმერთის ძესთან. მასვე დიდება და პატივი თანა მამით და სულით წმიდითურთ აწ და მარადის და უკუნითი უკუნისამდე. ამინ.

დ) მართალი იოსების მაგალითიც გვასწავლის ჩვენ, რომ მოყვასთა ცოდვებს უნდა დავფარავდეთ და არა - საქვეყნოდ ვაცხადებდეთ მათს შესახებ, რამეთუ ეგონა რა წმიდა ქალწული უქორწინებლად, სჯულის-საწინააღმდეგოდ დაორსულებული, მან გადაწყვიტა ფარულად გაეშვა იგი და არ ემხილებინა ერის წინაშე, როგორც ამას სჯული მოითხოვდა მისგან (მუხლი 19). „თუკი მამის სიშიშვლის მხილველმა ქამმა საკუთარი თავი შეჩვენებას სწია, - გვასწავლის წმიდა იოანე ოქროპირი, - და მოაკლდა რა ძმათა თანასწორ პატივს, დასჯილ იქნა მათს სამსახურებლად - თუ თავადვე არა, მისი შთამოვალობა მაინც, - მაშინ რა სასჯელს უნდა ეწიონ ისინი, რომლებიც თავიანთ ძმათა ცოდვებს გამოააშკარავებენ, და არა თუ მათს დაფარვას არ ცდილობენ, არამედ ცდილობენ ყველასთვის ცნობილი გახადონ ისინი და ამით კიდევ უფრო განამრავლებენ ცოდვებს?! იმიტომ, რომ როცა შენ შენი ძმის ცოდვას ააშკარავებ, მაშინ ვინძლო არა მხოლოდ მას აქცევ უფრო ურცხვად და განუწყობელად სათნოების გზაზე დაბრუნებისათვის, არამედ იმათაც, ვინც შენ მოგისმენს, უფრო დაამკვიდრებ უზრუნველობაში და ბოროტებაში დგომის სიჯიუტისათვის განაწყობ“. ყურადღებიანი ადამიანისათვის თავისი ცოდვების მოწმეთა არარსებობა გააადვილებს მის გამოსწორებას; და პირიქით, როცა სული სირცხვილს დაკარგავს და დაინახავს, რომ მისი დანაშაულობანი ყველასათვის ცნობილი შექნილა, მაშინ იგი მალე ვერ გადაწყვეტს გამოსწორების გზაზე დადგომას, არამედ, თითქოსდა, ღრმა ტბაში ჩავარდნილსა და დიდ-დიდ ტალღათაგან გატაცებულს მის სიღრმეთაკენ, მას უკვე აღარ შეეძლება ზემოთ ამოსვლა, რის გამოც საბოლოოდ მიეცემა სასოწარკვეთას და დაკარგავს გამოსწორების იმედს. ამიტომაც გევედრებით, ნურც ჩვენ თვითონ გავამხელთ ხოლმე ჩვენს ძმათა შეცოდებებს, ნურც მაშინ ვეცდებითმათი მთელი სიშიშვლის დანახვას, როცა სხვებისაგან შევიტყობთ რასმე მათს შესახებ, არამედ ნოეს კეთილ ძეთა მსგავსად, დავფაროთ ისინი და ვეცადოთ შეგონებებითა და კეთილი რჩევებით გამოვასწოროთ დაცემული სული; შევახსენოთ მას ღმერთის კაცთმოყვარეობის დიდებულება, მისი უსამანო სახიერება და მოწყალება, რათა ჩვენ ნოეს ძეებზე უფრო მეტი კურთხევა მივიღოთ ყოველთა უფალი ღმერთისაგან. „რომელსა ყოველთა კაცთაი ჰნებავს ცხორებაი და მეცნიერებასა ჭეშმარიტებისასა მოსლვაი“ ( I ტიმ. 2,4) და რომელსაც ცოდვილის სიკვდილი კი არ სურს, არამედ მისი მოქცევა და ცხოვნება (ეზეკ. 17,20).

ე) ის გარემოება, რომ იოსებს, რომელმაც გადაწყვიტა ფარულად გაეშვა ქალწული მარიამი, რათა არ გაემხილა მისი, როგორც თვითონ ეგონა, სჯულის საწინააღმდეგო მდგომარეობა, უფლის ანგელოზი გამოეცხადა და უბრძანა, სახლში მიეღო ყოვლადწმიდა ქალწული, განაქარვა რა მისი ყველა ეჭვი, მისი შეცბუნება, - ეს გარემოებაც ძალზე სამოძღვრებელია ჩვენთვის (მუხლები 20-21). იგი გვიჩვენებს, რომ უფლის ანგელოზები ზოგჯერ შეგონებებით შეგვეწევიან, როცა მზადა ვართ შეცდომა დავუშვათ, ანდა შევცოდოთ, და ზეციურ მკვიდრთა მხრიდან ასეთი შეგონებები ჩვენს დროშიც ხშირია, რამეთუ უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, რომელიც წმიდა იოანე წინასწარმეტყველის სიტყვით, არის „წმიდაი იგი და ჭეშმარიტი, რომელსა აქუს კლიტე დავითისი, რომელი-იგი განაღებს, და არავინ დახშას, გარნა განმღებელმან მან, და არავინ განაღოს დახშული იგი“ (გამოცხ. 3.7). ამრიგად, თუკი უფალმა ზეცა განახვნა, საიდანაც წმიდა ნათლის ანგელოზებმა იწყეს გარდამოსვლა ადამიანებზე ზემოქმედებისათვის, ვინღა გაბედავს მის დახშვას ეცადოს? ანდა ვინ გაბედავს თქმას, რომ აწ უკვე აღარ არის ღმერთის ანგელოზთა ხილვის დრო, რომლებიც კაცის ძის ნებით გარდამოვლენან?! რამეთუ განა ყოველნი სულნი სამსახურებლად არ არიან კაცთა, წარმოგზავნილნი იმათ შესაწევნად, რომელთაც ცხოვნების დამკვიდრებასურთ? ვის ძალუძს ჩვენს დროში იმის მტკიცება დაიწყოს, რომ ისინი უკვე უმოქმედოდ არიან და აღარ შეგვეწევიან? განა არ ხდება, რომ შეცბუნების და გონების ერთგვარი უმოქმედობის დროს, ანაზდად, ვითარცა ელვა, გამოგვიბრწყინდება ხოლმე წმიდა, შეურყვნელი და მაცხოვნებელი აზრი? რომ მღელვარე, ბნელით მოცულ ანდა გაცივებულ გულში ანაზდად სიწყნარე ისადგურებს, ანდა ღმერთისადმი სიყვარულის ზეციური ცეცხლი აღეგზნება ხოლმე? განა ეს ანგელოზთა მოქმედების შედეგი არ არის, რომლებიც წინასწარმეტყველ ზაქარიას სიტყვით, ჩვენში ღაღადებენ? რა სამწუხაროა, თუკი ქრისტიანები ვერ ამჩნევენ და ვერ გრძნობენ ანგელოზთა ამ შეწევნას! რამეთუ როცა ვერ ვამჩნევთ მას, ვერც ვიღებთ ჯეროვანი სახით და ვერ ვსარგებლობთ მისით; ხოლო თუკი ვერ ვსარგებლობთ, უმადურნი და დამნაშავენი ვრჩებით, ვერ განვიმზადებთ თავს ანგელოზთამიერი სხვა, მსგავსი სტუმრობისათვის, და, ამგვარად, განვაგდებთ ჩვენგან ჩვენს მცველებსა და მფარველებს.

განვაგდოთ ჩვენი სულიდან ხორციელი სურვილები და ამაო ზრახვები, და მაშინ მას უხორცო ზეციური ძალები ეწვევიან და თავისთან ერთად წაგვიყვანენ „ძალითი ძალად“. სანამ ბოლოს არ გამოგვიჩნდება „ღმერთი ღმერთთაი სიონს“ (ფსალმ. 83,8) და მოვა ჩვენთან და ჩვენ თანა დაადგრება (იოანე 14,23).

ვ) ღირშესანიშნავია ისიც, რომ როცა ანგელოზი უბრძანებს იოსებს - იესუ უწოდე ქალწულისაგან შობილსაო, ამასაც ეუბნება: „რამეთუ მან იხსნეს ერი თვისი ცოდვათა მათთაგან“ (მუხლი 21). და მართლაც, უფალი იესო ქრისტე არის ჩვენი მხსნელი სულიერ უბედურებათაგან, რომლებიც დროში იწყება, მაგრამ შეიძლება დაუსრულებლად, საუკუნოდ გაგრძელდეს. რა მძიმე, რა საშინელია ეს უბედურებანი, და თანაც - რა მრავალგვარი! ცოდვამ დააბნელა ჩვენს გულთა სახედველი; ჩვენ ან სულ ვერ ვხედავთ ჩვენი საუკუნო ცხოვრებისათვის აუცილებელ საგნებს, ანდა ბინდბუნდივით ვხედავთ, ან სულაც გარდაქცეული სახით. მაგრამ უფალ იესო ქრისტეში „არიან ყოველნი საუნჯენი სიბრძნისანი და მეცნიერებისანი დაფარულნი“ (კოლას 2,3), რამეთუ იგი „იქმნა ჩვენდა სიბრძნე ღმრთისა მიერ, სიმართლე, სიწმიდე და გამოხსნა“ (I კორინთ. 1,30). და თუკი მისკენ არ აღვაპყრობთ ჩვენი გულის მზერას, თუკი მისგან არ ვითხოვთ ნათელს, თუკი მისი სწავლებით არ განვინათლებთ სულს, თუკი მის საღმრთო სჯულში განსწავლას არ ვიფიქრებთ დღე და ღამე, მაშინ, - უტყუარია ღმერთი: მაშინ სხვაგან ვერსად მივიღებთ ყოველივე ამას, რამეთუ არ არსებობს და არც შეიძლება იყოს სულთა სხვა განმანათლებელი, სხვა საღმრთო ნათელი ჩვენთვის. ცოდვა, როგორც ღმერთის საუკუნო სჯულის დარღვევა, საუკუნო სასჯელს გვწევს ჩვენ. ერთი საშუალება გვაქვს ჩვენ ღმერთთან შესარიგებლად - ეს არის სახელი იმისა, რომლის შესახებაც მთავარანგელოზმა ახარა ქალწულ მარიამს: „მან იხსნეს ერი თვისი ცოდვათაგან მათთა“, და რომელზეც იოანე ნათლისმცემელმა თქვა: „აჰა ტარიგი ღმრთისაი, რომელმან აიხუნეს ცოდვანი სოფლისანი“ (იოანე 1,29). ვერანაირი საქმე და ღვაწლი ვერ გვიხსნის საუკუნო სასჯელისაგან სამყაროს მხსნელის, ჩვენი მაცხოვრის მხურვალე, მგზნებარე რწმენის გარეშე. „უკუეთუ სჯულისგან არს სიმართლე. ქრისტე სამე ცუდად მოკუდა!“ (გალ. 2,21). „ღმერთი იყო ქრისტეს თანა, სოფელი დააგო (შეურიგა) თავსა თვისსა და არა შეგვირაცხა ჩვენ ცოდვანი ჩვენნი“ (II კორინთ. 5,19). ტკბილო იესო! შენ ხარ ერთადერთი განმგებელი ჩვენი, ერთადერთი მაცხოვარი!... ჰოი, შენ, ცოდვის ძალაო! - როგორადაც არ უნდა მზარავდე შენ ყოველ წუთს და როგორადაც არ უნდა მომსწყლავდე, მე მაინც ჩემი უტკბილესი იესოს სასოებით ვცხოვრობ. დამძიმებული ვარ მე უმართლობებითა და უსჯულოებებით, მაგრამ მოვეგე რა გონს, ზეციურ მამასთან მივდივარ ღმერთის ძის სიმართლით, და იგი, ეს სიმართლე, საკმარისია იმისათვის, რომ ყოველთვის და ყველას მოანიჭოს ცოდვათა შენდობა (9,11-14).

ზ) და ბოლოს, ჩვენს ყურადღებას იპყრობს ის მორჩილებაც ანგელოზის სიტყვებისადმი, რომელიც მართალმა იოსებ დამწინდველმა გამოავლინა. ანგელოზის ბრძანებისაებრ, მან თავის სახლში მიიღო ქალწული მარიამი, შემდეგ კი როცა მან ძე შვა. ასევე ანგელოზის ბრძანების თანახმად იესო უწოდა მას (მუხლები 24-25). ამ საქციელით იოსები მორჩილების სათნოებას გვასწავლის. ბევრნი ფიქრობენ, რომ მორჩილება ნაკლებმნიშვნელოვანი სათნოებაა და რომ, თითქოს იგი არ არის აუცილებელი ადამიანის ცხოვნებისათვის. მაგრამ ეს უმართებულო შეხედულებაა. მორჩილება აუცილებელია არა მხოლოდ ცხოვნების მოსაპოვებლად, არამედ ამქვეყნიურ ცხოვრებაში კეთილდღეობისთვისაც. ამაში დასარწმუნებლად ზეცად აღვხდეთ გონებით და ვნახოთ, თუ რა იყო იქ მაშინ, როდესაც ყველა წმიდა სული სხვა არაფერზე ფიქრობდა. გარდა თავისი შემოქმედისადმი და მეუფისადმი მორჩილი მსახურებისა. იქ სიწყნარე ბრწყინავდა, მშვიდობა სუფევდა, დიდება, სიხარული და ღვთაებრივი ნეტარება იყო დამკვიდრებული. მაგრამ, აი, იქაც გაჩნდა მშფოთვარება! რა იყო ამის მიზეზი? ურჩობა უზენაესი ანგელოზის მხრიდან. იგი ღმერთის წინააღმდეგ აღდგა და თავისთან ერთად ზოგიერთი სხვა სულნიც აღაშფოთა. ახლა ჩვენი გონებით ქვეყნიურ სამოთხეში აღვხდეთ. იქაც ყოველგვარი სიმშვენიერე და სიკეთეა. იქ განუწყვეტელი კმაყოფილება, სიამოვნება და სიხარულია. იქ უღრმესი სიწყნარეა ყოველი ვნებისა და ოდენ სულიერი წვრთნაა საღმრთო საგნებზე ფიქრში: იქ ანგელოსებრი ერთობაა, თანა-საუბრობაა ღმერთთან, ნეტარი ცხოვრება და საღმრთო მადლია, ჭეშმარიტი სიმშვიდე და მოსვენება. ყოველივე ეს ღმერთმა ჩვენს ორ პირველმშობელს მოანიჭა, ოღონდ მცნებაც მოსცა მათ მათი მორჩილებისა და თვითნებობის გამოსაცდელად. და როცა ისინი ემორჩილებოდნენ საღმრთო მცნებას, სამოთხის ყველა სიკეთით სრულად დასტკბებოდნენ; ხოლო როცა ურჩობის ხისაკენ განიპყრეს ხელი და მისი ნაყოფიც იგემეს, მაშინ ყოველივე ეს დაკარგეს. ამრიგად, მხოლოდ ამ ერთმა სთნოებამ მორჩილებისა ყოველგვარი ბედნიერება და სიკეთე მოუტანა ადამიანს; ხოლო მხოლოდ ცოდვამ ურჩობისა ყოველნაირ უბედურებასა და ბოროტებას სწია ადამიანი. ეს ჩვენი აწინდელი ცხოვრებიდანაც ცხადად ჩანს. აბა, შევხედოთ ხალხმრავალ სახლს: თუკი სახლის ბატონი, უფროსი საღმრთო მცნებებს ემორჩილება, ხოლო მისი ნათესავები და მონები - თვით მას, სახლის უფალს, მაშინ ესევითარ სახლში სიყვარული და თანხმობა სუფევს მეუღლეთა შორის. საქები და კეთილი აღზრდა-განათლება ბავშვებისა, მონა-მსახურთა გულმოდგინება და მონდომება. ხოლო თუკი სახლის განმგებელი არღვევს საღმრთო მცნებებს და მისი მკვიდრნიც არასდროს არ გამოუვლენენ მორჩილებას, ასეთ სახლში მეუღლეთა შორისაც უთანხმოებაა, ბავშვებიც უწესონი და უზნეონი არიან და მსახურნიც - ურჩნი. კვალად, რომელიმე ქალაქში შევიდეთ გონებით: თუკი მისი მეფე ღმერთს ემორჩილება, ქვეშევრდომნი კი მეფეს, მაშინ ამ ქალაქში არანაირ ძალადობას არ ვხვდებით - აქ ყველგან და ყოველთვის სიყვარული და მართლმსაჯულება სუფევს. ხოლო თუკი მეფე არ ემორჩილება ღმერთს და ქვეშევრდომნიც არ ასრულებენ მეფის ნებას, მაშინ განა ძალუძს ვისმე სრულად წარმოიდგინოს ის მიმძლავრება, უმართლობანი, საცთურნი და უსჯულოებანი, რაც ამ ქალაქში იქნება გამედებული?! ამრიგად, მორჩილება უდიდესი და უსაკვირლესი სათნოებაა: უმისოდ ზეცა დაიხშვება, სამოთხე იკეტება, ადამიანი უბედურებათა სიღრმეში იძირება. როცა მორჩილება სუფევს, კეთილდღეობით ჰგიებენ მთელი სამეფოები, ქალაქები, სახლები და ადამიანთა საზოგადოებანი; ჰყვავის მაშინ საეკლესიო სათნოება და სიწმიდე; საღმრთო კანონების დამცველნი ღმერთის მოყვარენი და მისნი ძენი არიან, აღმავალნი იმ დიდებისაკენ, რომლიდანაც გარდამოგდებულ იქნენ ურჩობის მიზეზით.