დიდმარხვის მესამე კვირა - ჯვართაყვანისცემისა
სახარება მარკოზისაგან (8, 34-38 - 9, 1)

I. ამჟამინდელი სახარების საკითხავში მოცემული გვაქვს სწავლება ჯვარის ტვირთვაზე და საკუთარი თავის უარყოფაზე, თავგანწირვაზე, - იმ ღვაწლთა შესახებ, რომელთა აღსრულებაც აუცილებელია ცხოვნების მისაღწევად. ყურადღებით შევჩერდეთ ამ საკითხავზე და შევეცადოთ შევითვისოთ მასში მოცემული სწავლება.

„და მოუწოდა ერსა მას მოწაფეთა მისთა თანა და ჰრქუა მათ: რომელსა უნებს შემდგომად ჩემსა მოსლვაჲ, უვარ-ყავნ თავი თჳსი და აღიღენ ჯუარი თჳსი და შემომიდეგინ მე“ (მუხლი 34).

მაცხოვრის სიტყვებში სამი პირობაა მოცემული, აუცილებელნი იმ ადამიანისათვის, ვისაც სურს უფლისა იყოს, და არა - საკუთარი თავისა. პირველ ყოვლისა, საჭიროა თავის უარყოფა; მეორედ - საკუთარი ჯვარის აღება, და ბოლოს - ქრისტეს შედგომა. აი, ესაა ცათა სასუფევლისაკენ მიმავალი კიბე: სხვა არ არსებობს, და არც შეიძლება არსებობდეს! და აი, უმთავრესი საფეხურნიც ამ კიბისა. განვიხილოთ თითოეული ცალ-ცალკე.

„რომელსა უნებს შემდგომად ჩემსა მოსვლაჲ, უვარ-ყავნ თავი თვისი“. საკუთარი თავის უარყოფა არის აუცილებელი პირობა ყველა დიდსა და მნიშვნელოვან საქმეში. საკუთარი თავის უარყოფით იწყება ჩვენი ცხონების საქმე, ანუ, რაც იგივეა, ქრისტესადმი შედგომა. რაში უნდა მდგომარეობდეს თავის უარყოფა და სადამდე უნდა განივრცობოდეს? - იგი მდგომარეობს მთელი ხორციელი გონების და მთელი, მეორედ ჯერეთ არშობილი ნების უარყოფაში, და ეს უნდა მოხდეს არა მხოლოდ გარკვეულ შემთხვევებში, თუ განსაზღვრულ დროს, არამედ ყველგან და ყოველთვის, მთელი ცხოვრების მანძილზე. ამასთანავე, ეს სრული და სამარადჟამო უარყოფა საკუთარი თავისა ქრისტიანში უნდა განივრცოს საკუთარი თავის მოძულებაში, როგორც ეს პირდაპირ და ცხადად წერია სახარებაში: „რომელი მოვალს ჩემდა და არა მოიძულოს მამაი თვისი და დედაი თვისი და ცოლი თვისი და შვილნი და ძმანი და დანი და მერმე კვლადა სულიცა თვისი, ვერ ხელ-ეწიფების მოწაფე-ყოფად ჩემდა“ (ლუკა 14,26). როგორი აშკარაც მკაცრიც არ უნდა იყოს ეს მოთხოვნა, მაინც იგი იმდენადვე ბუნებრივია, რამდენადაც აუცილებელი ჩვენს აწინდელ მდგომარეობაში. რამეთუ ცოდვილში, როგორნიც ჩვენ ყველანი ვართ, ბევრი რამე როდია ისეთი, რისი სიყვარულიც შესაძლებელი იქნებოდა, და სამაგიეროდ, უაღრესად ბევრი რამაა ისეთი, რის გამოც ჯერ-არს მოვიძულებდეთ საკუთარ თავს.

მაგრამ როგორ მოვიძულოთ თავი, როცა თითეულ ჩვენგანს ბუნებითვე უყვარს საკუთარი თავი? - ამის ქმნა შესაძლებელია საკუთარი თავის შეცნობით. შენ რომ დაინახო, მხრებზე ჭუჭყიანი, დაფლეთილი, მყრალი ფლასები მმოსიაო, უმალვე მოიშორებ მას თავიდან და აღარასოდეს მობრუნდები მის ასაღებად, რათა მით შეიმოსო. ჰოდა, საკუთარ თავზე დაკვირვებით ისიც შეიცანი, რომ შენი აწინდელი გრძნობისმიერი ცხოვრება სწორედ ამგვარი ბინძური და მყრალი ფლასებია, და მაშინ უსათუოდ მოიძულებ საკუთარ მგრძნობიარობას და უარყოფ თავს!

საკუთარი თავის უარყოფის გარეშე შეუძლებელია ერთი სწორი ნაბიჯის გადადგმაც კი ქრისტესადმი შედგომაში. რამეთუ, აბა, შენ თვითონ განსაჯე: როგორ გადაწყვეტდი საკუთარი თავის მიტოვებას და უფლისადმი შედგომას, თუკი არ მოიძულებდი შენს გზას, თუკი არ დარწმუნდებოდი, რომ თავად შენ არ შეგიძლია საკუთარი თავის წინამძღვარი იყო?! ანუ, სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: თუკი არ უარყოფდი თავს? სხვებს მაშინ შეუდგებიან, როცა არ მიენდობიან საკუთარ თავს; ხოლო საკუთარ თავს მაშინ არ მიენდობიან, როცა საკუთარ ნაკლოვანებებში, საკუთარ სიცუდეში დარწმუნდებიან.

მეორე მოთხოვნა და მეორე საფეხური ზეცისკენ მიმავალ კიბეზე არის: „და აღიღენ ჯვარი თვისი!“ ჯვარი - სიკვდილით დასჯის იარაღი იყო; იგი საჭირო იყო მაშინ, როცა არსებობდა მძიმე ბოროტმოქმედი, ღირსი სიკვდილით დასჯისა. მაგრამ აწ ვინ არის ეს ბოროტმოქმედი? - თვით ჩვენ: ჩვენი ხორციელი კაცი, ჩვენი დანაშაულებრივი თავის-მოყვარება, მთელი ჩვენი ძველი არსება, დაცემული და უვარგისი. მაგრამ რითი უნდა მოვაკვდინოთ ჩვენი მტერი, ანუ ჩვენი ხორცი და სისხლი, ჩვენი თავისმოყვარება და ჩვენი ვნებები, ჩვენი სხეულის თნება და ამპარტავნება? ამისთვის საჭიროა გარეგანი, მტკიცე, მძლავრი თვითმოკვდინება; ამიტომაც გვაქვს ნაბრძანები უარვყოთ საკუთარი თავი და ავიღოთ, აღვირჩიოთ და გავითავისოთ ყოველივე ის, რაც მოაკვდინებს ჩვენს არსებაში ჩვენს თავისმოყვარებას და ბოროტი ნებელობას, ჩვენს გრძნობიერობას და ვნებებს. ამიტომაც ჯვარი არის ჩვენთვის სიღარიბე და ნაკლებობა; ასევე ჯვარია - უპატიო-ყოფა ჩვენი და ცილის-დაწამება ჩვენთვის: ჯვარივეა - სნეულებანი და უძლურებანი; ჯვარივეა - ცოდი ქორწინება და ცუდი მეზობლობა, უშვილობა და სიღარიბეში მყოფი წვრილშვილიანობა; ჯვარია - ნათესავთა და მეგობართა დაკარგვა; ჯვარია ჩვენთვის - ყველა სხვა უბედური შემთხვევაც. სწორედ ეს ჯვარი უნდა ავიღოთ, - ეს ერთობლიობა წყინებათა, სიმწარეთა, მოკლებათა, განსაცდელთა, საცთურთა, უბედურებათა უნდა ვიტვირთოთ, ანუ აღვირჩიოთ ჩვენს ხვედრად და გავითავისოთ, თუკი გვსურს მართლაც ჭეშმარიტნი მიმდევარნი ვიყოთ უფალ იესო ქრისტესი.

კვალად, ისიც შევნიშნოთ, რომ მაცხოვარი სწორედ თავისი ჯვარის აღებას უბრძანებს ყველას, ვისაც მისდა შედგომა სურს. რას ნიშნავს ეს - თავისი? თავისია ის, რომელიც საკუთრივ ამ ადამიანს ეკუთვნის, ანუ ზეგარდამო სწორედ მისთვისაა დადგინებული. ეს უნდა ვიცოდეთ იმისთვის, რომ ჩვენი ბოროტი ნებელობა თვითრჯულია ყოველივეში, თვით იმ ჯვარის არჩევაშიც, რომელზეც თავადვე უნდა ეცვას ჯვარს. და ხშირად მას არ სურს იმ ჯვარის აღება, რომელიც ღმერთისაგან აქვს განჩინებული, არამედ სურს ჰქონდეს თვითნაკეთი ჯვარი, იმგვარი სახისა, როგორიც თავად ეპრიანება, და არამც და არამც სხვაგვარი, შემდგარი თავის მიერ არჩეულ მწუხარებათაგან და უბედურებათაგან, და არა სხვა ურვათა და მოკლებათაგან. მთავარი საშიშროება აქ ის არის, რომ ამგვარი მიშვებით საკუთარი ნებისა ადგილს აძლევენ საკუთარ თვითნებობას, როცა პირველ ყოველისა სწორედ იგი უნდა იქნეს უარყოფილი და ჯვარზე მოკვდინებული. ამიტომაც ვისაც უფლისადმი შედგომა გადაუწყვეტია და ამისთვის - ჯვარის ტვირთვაც, მან სწორედ თავისი ჯვარი უნდა იპოვოს, და არამც და არამც არ უნდა აიღოს სხვისი ჯვარი, ის, რომელიც მას არ ეკუთვნის, რათა მისი სიმძიმილის ქვეშ არ დაეცეს თავისი თვითნებობის გამო.

მესამე მოთხოვნა და მესამე საფეხური ზეცისაკენ აღმავალ კიბეზე არის ქრისტესადმი შედგომა, მის კვალად სვლა: „აღიღენ ჯვარი თვისი და შემომიდეგინ მე!“.

შემომიდეგინო - რამეთუ ჩვენი ცხოვრება განუწყვეტელი გზაა, განუწყვეტელი მსვლელობაა ამ გზაზე: მასზე შეიძლება გაჩერდე შენი საქმიანობით, მაგრამ შეუძლებელია საგანთა მდინარების შეჩერება, საკუთარი ძალებისა და სიცოცხლის განვითარებისა თუ დაქვეითების, დაცემის შეჩერება. ყოველივე ეს შეუჩერებლივ მიედინება. და მით უფრო, სულიერი ცხოვრება, ქრისტიანული ყოფა - არის განუწყვეტელი გზა, მუდმივი მსვლელობა საღმრთო მცნებების ნათელში, როცა ყოველი შეჩერება უსათიუოდ იწვევს უკან ჩამორჩენას. ამიტომაც უბრძანებს მაცხოვარი თავის მიმდევარს ჯვრის აღებას და შეუჩერებლივ სვლას მის კვალად. ანუ, რა უნდა მოიმოქმედოს ქრისტიანმა? უპირველესად ყოვლისა, მას ყოველთვის უნდა ახსოვდეს, თუ საიდან, როგორი წყვდიადიდან და წარსაწყმედელიდან იქნა აღმოყვანილი საღმრთო მადლით, - და საით, რომელი ნათელისაკენ, რომელი სიწმიდისა და სრულყოფილებისაკენ უნდა ისწრაფვოდეს; ხოლო ეხსომება რა ეს, განუწყვეტლივ მიიწევდეს წინ სარწმუნოების ვიწრო გზაზე მიმავალი, სათნოებიდან - სათნოებაზე გადადიოდეს, თვითმოკვდინების ერთი გამოცდილებიდან - მეორეზე, ისე, რომ არ მკაყოფილდებოდეს არანაირი გარეგანი კეთილშესახედაობით თავისი საქციელისა, არამედ განზრახვათა ჭეშმარიტი სიწმიდისა და უზაკველობისაკენ ისწრაფდეს, ქმედებათა სრულყოფილი ღვთის-სათნოობისაკენ, სრული მოკვდინებისაკენ საკუთარ თავში ცოდვისა და თავისმოყვარეობისა.

უაღრესად მნიშვნელოვანია ამასთან ის, რომ ავიღებთ რა ჩვენს ჯვარს, სწორედ ჩვენს მაცხოვარს - უფალ იესო ქრისტეს შევუდგეთ, და არას სხვას ვისმე.

ჯვარის აღების შემდგომ რწმენისა და სათნოების გზას უნდა დავადგეთ, და განუწყვეტლივ ამ გზით ვიდოდეთ, შედგომილნი ჩვენი მაცხოვრის კვალს, უნდა ვიხელმძღვანელოთ მისი მაგალითით და მისი ბრძანებებით; ვიდოდეთ უკან-მოუხედავად ჩვენი უწინდელი ცოდვიანი ჩვეულებისაკენ ისე, რომ არც განზე ვაცეცებდეთ თვალებს და მარადის თავმდაბლობით, მორჩილებითა და ლოცვით მოვიზღუდავდეთ თავს.

„რამეთუ რომელსა უნდეს სულისა თჳსისა განრიდებაჲ, წარიწყმიდოს იგი; და რომელმან წარიწყმიდოს სული თჳსი ჩემთჳს გინა სახარებისათჳს, მან აცხოვნოს იგი. რაჲ სარგებელ არს კაცისა, უკუეთუ შეიძინოს სოფელი ესე ყოველი და სული თჳსი იზღვიოს? ანუ რაჲ მისცეს კაცმან ნაცვალად სულისა თჳსისა?“ (მუხლები 35-37).

სიტყვა „სული“ საღმრთო წერილში სხვადასხვა მნიშვნელობით გამოიყენება. პირველ ყოვლისა ამ სიტყვის ქვეშ იგულისხმება ადამიანის სხეულებრივი სიცოცხლე (მათე 2,20), ადამიანისა, რომლის სხეულსაც სული განაცხოველებს. კვალად, სიტყვა „სული“ ზოგჯერ აღნიშნავს დასაბამს (I თეს. 5,23; ებრ. 4,12; I კორ. 2,14), სიცოცხლისა, რომელიც აღემატება ხორციელ, სხულისმიერ სიცოცხლეს, უხეშს, დაკავებულს ადმაინის ოდენ მდაბალი მოთხოვნილების დაკმაყოფილებით, მაგრამ რომელიც სულიერ სიცოცხლეზე დაბლა დგას; ეს არის განსჯისმიერი სიცოცხლე, აგებული ცხოვრებისეული კეთილგონიერების საწყისებზე. და ბოლოს სიტყვა „სულის“ ქვეშ საღმრთო წერილში იგულისხმება პიროვნული სულიც მისი უმაღლესი ძალებითურთ - გონიერებითა და თავისუფალი ნებით და მისი აღმატებული სულიერი ცხოვრებით (I კორ. 6,20). ყველა ამ მნიშვნელობით გაგებული სული შეიძლება დაღუპოს, წარწყმიდოს ადამიანმა, როცა იგი ეცდება უზნეო საშუალებებით შეინარჩუნოს იგი, და შეუძლია გადაირჩინოს, როცა გასწირავს მას ამაღლებულ მიზნებისათვის.

„რომელსა უნდეს სულისა თვისისა განრინებაჲ, წარიწყმიფოს იგი“... ამაოდ ცდილობს ადამიანი გაუფრთხილდეს თავის სულს, შეინარჩუნოს იგი როგორც სნეულებრივი სიცოცხლე, როცა მის შენარჩუნებას თავისი ცხოვრების უმაღლეს მიზნად ისახავს და ყოველივეს ამ მიზნის მისაღწევად გაიღებს მსხვერპლად; და როცა ამგვარად უფრთხილდება თავის სულს, თავის სიცოცხლეს, იგი დაღუპავს თავის სიცოცხლესაც და თავის სულსაც, რომლის გადარჩენადაც - რომლის ცხოვნებისათვისაც მას მონიჭებული აქვს კიდეც სიცოცხლე... რაც უფრო მეტად ანებივრებს და დაჰფუფუნებს ადამიანი საკუთარ თავს, მით უფრო მალე და უფრო ადვილად ეწვევა მის განაზებულ სხეულს უძლურება, სენი და მით უფრო ადვილად გახდება იგი სნეულებისა და სიკვდილის მსხვერპლი... როცა ადამიანი უარს ამბობს თავისი სიცოცხლე მსხვერპლად გაიღოს უმაღლესი მიზნებისათვის, ღმერთის განდიდებისათვის, მოყვასთა კეთილდღეობისათვის, ქრისტესათვის და სახარებისათვის, - მაშინ იგი, ხშირად სულ არაფრისათვის იღუპავს თავს, ყველაზე კნინი და სამარცხვინო მიზნებისათვის გასწირავს თავის სიცოცხლეს. და მისი ცხოვრებაც იღუპება, - იმ მხრივაც, რომ უნაყოფოდ წარედინება, უსახელოდ, ყოველგვარი სარგებლობის გარეშე, საზიანოდაც სულისათვის, რომელიც ან უნდა ცხოვნდეს, ან უნდა საუკუნოდ წარწყმდეს, იმისდა მიხედვით, თუ როგორი იყო მისი ქვეყნიური ცხოვრება - წმინდა თუ მანკიერი. და ამიტომ ასეთი ადამიანი, ცდილობს რა გაუფრთხილდეს თავის სულს, გადაირჩინოს თავი, პირიქით, ჰკარგავს მას, იღუპავს თავს, - იღუპავს სიცოცხლესაც და უკვდავ სულსაც...

ამაოდ ცდილობს ასეთი ადამიანი თავისი სულის (სამშვინველის) დაცვას როგორც მშვინვიერი, სამშვინველისმიერი ცხოვრების დასაბამისა; ამაოდ აყენებს იგი მშვენიერ ცხოვრებას ყველაზე მაღლა და ყოველივეს მსხვერპლად გაიღებს მისთვის... უფრთხილდება რა თავის სულს, გაგებულს ამ მნიშვნელობით (ანუ როგორც სამშვინველს), და არ დაუშვებს რა თავის მშვინვიერ ცხოვრებაში სულიერი, მადლმოსილი ცხოვრების ნაკადის შემოსვლას, არ იქმს რა თავისი ცხოვრების მანძილზე არაფერს ღმერთის სადიდებლად და მოყვასის ჭეშმარიტი კეთილდღეობისათვის, - ადამიანი ადვილად კარგავს კიდეც თავის სულს, გაგებულს როგორც მშვინვიერი ცხოვრების წყებას, და ღუპავს კიდეც თავის უკვდავ სულს. მშვინვიერი კაცის ერთი გაუფრთხილებელი ნაბიჯი, მისი მტრის - მოწინააღმდეგის ერთი მოხერხებული ინტრიგა, ბედის ერთი სასტიკი დარტყმა, და ყოველივე მას მტვრად ექცევა, მთელი ცხოვრების შრომის ნაყოფი წყალში ჩაეყრება, მოესპობა, სიმდიდრეც განეხრწნება (იაკობი 5,2). ასე წარწყმდება მთელი მშვინვიერი ცხოვრება - ყველა მისი შვებითა და სიამ-ტკბილობით, - იღუპება მათ მიერვე, ვინც მხოლოდ მისთვის დაშვრება, მხოლოდ მას უფრთხილდება სჯულის შესაბამისად. და ამგვარად იღუპება არამხოლოდ მშვინვიერი სიცოცხლე, არამედ უკვდავი სულიც საუკუნოდ წარწყმდება იმ ადამიანთა მიერ, რომლებიც ცდილობენ გაუფრთხილდნენ თავიანთ სულს როგორც მხოლოდ მშვინვიერ, სამშვინველისმიერ ცხოვრებას. ისინი კეთილ საქმეთა მოუღვაწებლად გადადიან მარადიულობაში უჯერო ცხოვრების დასრულების შემდეგ, რომელსაც არ განუმზადებია ისინი საუკუნო ცხოვრებისათვის, - და ამიტომ საუკუნოდ იღუპებიან, წარწყმდებიან.

სულს დაკარგავს, წარწყმეს, და დაღუპავს თავის სიცოცლესაც და თავის სულსაც ის ადამიანი, ვინც ეცდება გაუფრთხილდეს სულს მისი გონებისა და ნების უმაღლესი ძალებით. ისე, რომ განავითარებს, წარმართავს და გაავარჯიშებს მას ჭეშმარიტების ძიებასა და ზნეობრივი მოვალეობის აღსრულებაში ოდენ საკუთარი თვითმყოფადობის შესანარჩუნებლად, გონების დამოუკიდებლობის დასაცავად ჭეშმარიტების და თავისუფლების ძიებისას ზნეობრივ საქმიანობაში; იგი ეცდება დაიცვას სული ვითომცდა დამახინჯებისგან და ძალადობისგან ქრისტეს საღმრთო მოძღვრებისა და სჯულის მხრიდან, და ამიტომ დაკარგავს სულს, წარწყმედს მას, რადგან შეცთომილებისა და ცოდვის უფსკრულში შთააგდებს მას. სწორედ ამ შეცთომილებებისა და ცოდვების მსხვერპლი გახდება ის ადამიანი, ვინც თავის უმაღლეს სულიერ ცხოვრებას საკუთარი შეხედულებისამებრ მოაწყობს ისე, რომ არ განიცდის ქრისტიანობის ზეგავლენას... არა! „რომელსა უნდეს სულისა თვისისა განრინებაჲ, წარიწყმიდოს იგი“, - ანუ წარწყმედს იგი თავის სიცოცხლესაც და უკვდავ სულსაც...

და პირიქით, - „და რომელმან წარიწყმიდოს სული თვისი ქრისტესათვის და სახარებისათვის, მან აცხოვნოს იგი“ (მარკოზი 8,35). როცა ადამიანი თავის ხელმწიფებას, მაღალ მდგომარეობას ღმერთის განსადიდებლად და მოყვასთა ცხოვრების გასაუმჯობესებლად და გასაკეთილშობილებლად იყენებს, გაუცხოებული ყოველგვარ ცოდვიან ძალაუფლების მოყვარებასა თუ პატივმოყვარეობას და განმსჭვალული სულიერი სიგლახაკით; როცა იგი მთელ თავის ქონებასა და საუნჯეთ ქველმოქმედების საქმეებისათვის მოიხმარს და გულით არ მიეკრობა ქვეყნიურ სიმდიდრეს, რომ მოდინდება და აღავსებს მას (ფსალმ. 61,11); როცა ისე ჭამს და სვამს, რომ სხვებსაც უნაწილებს თავის საზდროს და წმიდა, უზაკველ ტკბობათ სადიდებლად ღმრთისა და გასაკეთილშობილებლად მოყვასთა; როცა იგი ჰკარგავს თავის სულს, ღუპავს თავის ოდენ მშვინვიერ ცხოვრებას, გარდააქცევს რა მას სულიერი, მადლმოსილი მუხტის ძალით სრულიერ ცხოვრებად. მაგრამ ამავე დროს იგი უფრთხილდება და გადაარჩენს კიდეც თავის სულს. იგი უმაღლეს აზრს, უმაღლეს განწმენდას შესძენს ყოველივე იმას, რაც აშკარად მხოლოდ სამშვინველისმიერ ცხოვრებას შეადგენს: და ის, რაც პირველი შეხედვით მშვინვიერად მოჩანს, სინამდვილეში სულიერია, განსულიერებული იმით, რაც ღმერთის სადიდებლად, მოყვასის საცხოვნებლად აღესრულება. ასეთ ადამიანში სულიც, სამშვინველიც და სხეულიც ყოვლად სრულყოფილი ხდება (I თეს. 5,23). ასეთი ადამიანი იხსნის სამშვინველს, რადგან აშკარად მშვინვიერ ცხოვრებას, განსჯილს განხრწნისათვის, საუკუნო არსებობას შესძენს; ღმერთის სადიდებლად და მოყვასის საკეთილდღეოდ აღსრულებული საქმეები არ კვდებიან, მარადის არსებობენ... ასეთი ადამიანი იხსნის და იცხოვნებს სულსაც, განამდიდრებს რა მას ღმერთისადმი და მოყვასისადემი სიყვარულის საქმეებით, მოწყალებისა და ქველმოქმედების საქმეებით. თავის სიცოცხლეს იხსნის იგი, რადგან საცხოვნებლად გამოიყენებს მას; თავის მშვინვიერ ცხოვრებას იხსნის იგი მისი სიკეთეებითურთ, გარდააქცევს რა მას მადლმოსილ, სულიერ ცხოვრებად, - გამოიყენებს რა მის სიკეთეთ ღმერთისა და მოყვასისადმი მსახურებისათვის; იხსნის თავის უკვდავ სულსაც და საუკუნო ნეტარებასაც დაუმკვიდრებს ის ადამიანი, რომელიც საკუთარი თავის უარყოფითა და ჯვრის აღებითა და ტარებით ღმერთს მოყვასთ შესწირავს მას მსხვერპლად, ვინც განაგდებს თავისაგან ვნებებს, სულს განიწმენდს ყოელგვარი ცოდვისა და მანკიერებისაგან და შექმნის მას შემძლედ სულიერ საუნჯეთა მისაღებად, დასაუნჯებლად, ანუ კეთილ საქმეთა აღსრულებისათვის.

ამიტომ თვით განსაჯეთ: რა სარგებლობა აქვს ადამიანს, თუკი იგი მთელს მსოფლიოს შეიძენს, სულს კი დაიზიანებს, წარიწყმედს? რა სარგებლობა ექნება ადამიანს იმისაგან, თუკი მრავალ ქვეყნიურ საუნჯეთ დაეუფლება, ამა სოფლის შვება-სიამეებით დასტკბება, თავის სულს კი ამით უგრძნობელად და უნარდაკარგულად აქცევს საუკუნო ნეტარი ცხოვრებისათვის? რა სარგებლობა ექნება ადამიანს, თუკი მისი სული ამის გამო უარყოფილი იქნება ღმერთისაგან, განგდებული ცათა სასუფევლისაგან და შთაგდებული ჯოჯოხეთში? განა მაშინ შესაძლებელი იქნება მისი გამოსყიდვა რაიმეთი? „შენ არ ძალგიძს სულის მაგიერ სხვა სული გასცე!“ - ამბობს წმიდა იოანე ოქროპირი. - „ფული რომ დაკარგო, შეგეძლება სხვაც იშოვო და გასცე, ხოლო სულს თუ დაკარგავ, ვერ შეძლებ სხვა სულის მოპოვებას და გაცემას. მთელს სამყაროსაც რომ ფლობდე, მთელი ქვეყნიერების მეფეც რომ იყო, მაინც ვერ შესძლებ მთელი ამ სამყაროსა და ქვეყნიერების საფასურად შენი წარწყმედილი სულის გამოსყიდვას, ცხოვნებას“. ამიტომაც „რომელსა უნდეს სულისა თვისისა განრინებაჲ, წარიწყმიდოს იგი“.

„რამეთუ რომელსა-იგი სირცხჳლ უჩნდეს ჩემი და სიტყუათა ჩემთაჲ, ნათესავსა ამას მემრუშესა და ცოდვილსა, ძემანცა კაცისამან არცხჳნოს მას, რაჟამს მოვიდეს დიდებითა მამისა თჳსისაჲთა ანგელოზთა თანა წმიდათა“ (მუხლი 38).

უფალი ქვეყნად მონის ხატით მოვიდა, სიღარიბეში ცხოვრობდა და ჯვარზე ევნო. მრავალ ადამიანს მოეჩვენებოდა ჯვარცმული უფლის რწმენა დამამცირებლად, ხოლო მისი სწავლების მიხედვით ცხოვრების მოწყობა - სამარცხვინოდ. მაგრამ ვინც სირცხვილად მიიჩნევს თავისთვის ამგვარი უფლების აღიარებას მისი დამდაბლების გამო, რაც მან ნებაყოფლობით მიიღო; ვისაც შერცხვება მისი სწავლების მიღებისა იმის შიშით, რომ ვიღაცისათვის დასაცინი გახდება, ანდა რაღაც ქვეყნიურ გამორჩენასა თუ სიკეთეთ მოაკლდება, ის ამით აშკარად წარმოაჩენს, რომ სრულიად ვერ გაუგია იესო ქრისტეს მიერ აღსრულებული უდიდესი საქმე კაცთა მოდგმის გამოსყიდვისა და ხსნისა, და სრულიად ვერ შეუმეცნებია მისი ღვთაებრივი სწავლების სული. ამიტომ კაცის ძემაც, ანუ უფალმა ჩვენმა იესო ქრისტემაც არცხვინოს ასეთი ადამიანი - ანუ თავისი დიდებული და საშინელი მეორედ მოსვლის დღეს ქრისტე მას უღირსად აღიარებს თავისი ზეციური მამის სამეუფოში. მაშ, დაე, ყოველ ჩვენგანს შიში დაეცეს უფალ იესო ქრისტეს ამ მრისხანე სიტყვების მოსმენისას! დაე, ყოველნი შიშით აღივსნენ იმ საშინელი დღისა და ჟამის წინაშე, როცა ქრისტე მოვალს განსჯად ცხოველთა და მკვდართა და თვითოეულისათვის დამსახურებული საზღაურის მისაგებად საქმეთა მისთაებრ! მაშინ იგი საუკუნო ნეტარებით დააჯილდოვებს სასუფეველში ერთთ ქრისტეს რწმენის გულწრფელი და მტკიცე აღიარებისათვის, ქრისტიანული ცხოვრებისათვის, კეთილი სიტყვებისა და საქმეებისათვის, ვითარცა თავის ერთგულ მიმდევრებს; ხოლო მეორეთ - ეშმაკთან და მის ბოროტ დემონებთან ერთად დასჯის ჯოჯოხეთის საშინელი და საუკუნო სატანჯველებით ურწმუნოებისათვის და მართლმადიდებელი, ქრისტიანული სარწმუნოებიდან განდრეკისათვის, მწვალებლობებში შთავარდნისათვის, არაქრისტიანული ცხოვრებისათვის, ქრისტიანულ მოვალეობათა გულგრილი აღსრულებისათვის, მანკიერი, ცოდვიანი ცხოვრებისათვის და ბოროტი საქმეებისათვის.

„და ეტყოდა მათ: ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ არიან ვინმე აქა მდგომარეთაგანნი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკუდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ სასუფეველი ღმრთისაჲ, მომავალი ძალითა“ (თ.9. მუხლი 1).

რას ნიშნავს უფლის ეს სიტყვები? ქრისტეს ეკლესია, ანუ მის მორწმუნეთა ერთობლიობა ძალზე მცირე იყო იესო ქრისტეს ქვეყნიური ცხოვრების ჟამს და ჯერ არ განმტკიცებულიყო მის საღმრთო მოძღვრებაში. მაგრამ მისი მკვდრეთით აღდგომისა და მოციქულებზე სულიწმიდის ნიჭთა გადმოღვრის შემდეგ ქრისტეს მოწაფეთა და მიმდევართა კრებული გაიზარდა და განმტკიცდა მის მოძღვრებაში, ანუ ღმერთის სასუფეველი „ძალით მომავალი“ გახდა, განძლიერდა; აი, სწორედ ამ მადლმოსილ დრომდე მართლაც იცოცხლა იესო ქრისტეს ბევრმა მოწაფემ.

წმიდა მახარებელ  მათეს უფლის ეს გამოთქმა ასე აქვს გადმოცემული: „ამინ გეტყვი თქვენ, რამეთუ არიან ვინმე აქა მდგომარეთაგანი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკუდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ ძე კაცისაჲ, მომავალი სუფევითა თვისითა“ (16,28).

წმიდა იოანე ოქროპირი და ნეტარი თეოფილაქტე ამ აღთქმის აღსრულებას უახლოესი სახით მიაკუთვნებენ უფლის ფერისცვალებას თაბორის მთაზე, და სიტყვებში: „არიან ვინმე აქა მდგომარეთაგანი“ - გულისხმობენ მოციქულებს - პეტრეს, იოანეს და იაკობს - უფლის ფერისცვალების თვითმხილველ მოწმეებს. არსებობს სხვაგვარი შეხედულებაც, კერძოდ კი ის, რომ უფალმა იესო ქრისტემ აქ თავის მეორედ მოსვლაზე მიუთითა მოწაფეებს, რომლის ხილვის ღირსიც საიდუმლო გამოცხადებაში წმიდა მოციქული იოანე ღვთისმეტყველი გახდა თავის სიცოცხლეშივე, და რომ სწორედ მას გულისხმობდა უფალი იესო ქრისტე, როცა ამბობდა: „არიან ვინმე არა მდგომარეთაგანი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკუდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ სასუფეველი ღმრთისაჲ მომავალი ძალითა“.

II. ამრიგად, ჩვენ განვმარტეთ დღეს წაკითხული სახარების სწავლება საკუთარი თავის უარყოფისა და ჯვრის აღების, ტარების შესახებ. მაინც, რა იქცევს ამ სახარებისეულ საკითხავში ჩვენს განსაკუთრებულ ყურადღებას? რა არის მასში ყველაზე მეტად სამოძღვრებო და შემაგონებელი?

ა) უპირველეს ყოვლისა, ამ სახარებიდან ჩანს, რომ სამოთხისაკენ მიმავალი გზა მწუხარებებითაა აღსავსე, ძნელად სავალი, ვიწრო გზაა, და სხვა გზა მისკენ არ არსებობს (მუხლი 35). და სხვაგვარად არც შეიძლება იყოს, რამეთუ ჩვენ ამჟამად, ჩვენს ქვეყნიურ ცხოვრებაში, განდევნისა და ტანჯვის ქვეყანაში ვართ, და უკლებლივ ყველანი ღირსად და სამართლიანად ვართ დასჯილნი შრომითა და სნეულებებით, მწუხარებებითა და ურვით, სიმწარითა და უბედურებებით მთელი ჩვენი სიცოცხლის განმავლობაში, სიკვდილამდე. სწორედ ამიტომ დავითმენთ ყველანი ამ უბედურებებს. მაგრამ ადამიანთაგან ყველანი როდი მოიპოვებენ საუკუნო ნეტარებას. მაშ, რა არის საჭირო იმისთვის, რომ ყველა ამ მწუხარებამ და უბედურებამ სამოთხეში, ცათა სასუფეველში მიგვიყვანოს? ამისთვის აუცილებელია ყველა ეს განსაცდელი ცხოველი რწმენითა და გულწრფელი სინანულით მივიღოთ; საჭიროა მათი გადატანა მოთმინებით, უდრტვინველად, ღმერთის სახელისათვის, რათ ამ სათნოებებით ვსძლიოთ ეშმაკს, რომელიც სამოთხისაკენ მიმავალ გზას გვიღობავს. მაგრამ როგორ მივაღწიოთ მწუხარებათა და განსაცდელთა ამგვარ უდრტვინველ, მოთმინედ გადატანას? ამისთვის საჭიროა, ყოველთვის ვუმეორებდეთ საკუთარ თავს, რომ ეს ქვეყანა, ჩვენი ქვეყნიური ცხოვრება სამოთხე კი არ არის, არამედ სამოთხიდან გაძევებულობაა; საჭიროა უარვყოთ ის შეცთომილება, რომლითაც ადამიანები ცდილობენ ეს გაძევების მხარე კვლავ ვითომცდა სამოთხედ გადააქციონ და სიტკბოებით ცხოვრობდნენ მასში; საჭიროა, ხშირ-ხშირად შევახსენებდეთ საკუთარ თავს მაცხოვრის სიტყვებს: „ამენ, ამენ გეტყვით თქვენ, რამეთუ სტიროდით და ჰგოდებდით თქვენ (ქვეყნიურ ცხოვრებაში), ხოლო სოფელსა უხაროდის“ (16,20), და კიდევ: „სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინიან, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ (იქვე, მუხლი 33). როცა ეს გამუდმებით გვექნება გონებასა და გულში, მაშინ მხნეობისა და მოთმინების სულიც გაცხადდება ჩვენში; და ჩვენთვის შეუდარებლად უფრო ადვილი იქნება ყველა მწუხარებისა და დაუწყობლობის გადატანა, რომლებიც ყოველ ნაბიჯზე გვხვდება ქვეყნიურ ცხოვრებაში, და ამ უბედურებებში ჩვენ შეურყეველნი დავრჩებით ვითარცა საღი კლდე ქარიშხალში, და შევიგნებთ, რომ ჩვენი ჭეშმარიტი ბედნიერება ამქვეყნად კი არა, ცათა შინაა. ხოლო როცა გულისხმა-ვჰყოფთ და გავითავისებთ ამას, მაშინ არათუ სულმოკლენი არ ვიქნებით უბედურებებში, არამედ ზოგჯერ ისეთ სიხარულს, შვებასა და ნუგეშს ვჰპოვებთ მათს შორის, როგორთა წარმოდგენაც კი არ ძალუძთ ხორციელ და ცოდვიან ადამიანებს.

ბ) კვალად, დღევანდელი სახარება გვასწავლის, რომ ჩვენი სული ყველაზე ძვირფასი საუნჯეა ჩვენთვის მთელს სამყაროში და ამიტომ ყველაზე მეტად სწორედ მისი ხსნისათვის, მისი ცხოვნებისათვის უნდა ვზრუნავდეთ (მუხლი 36). დიახ, უდიდესი, უაღმატებულესი ღირსება აქვს ადამიანის სულს! ანგელოზთა, მთავარანგელოზთა, ქერუბიმთა და სერაბიმთა შემდგომ ჩვენი სული ყველაზე მნიშვნელოვანი ქმნილებაა ღმერთისა ყველა სხვა ქმნილებათა შორის; თავისი ბუნებით იგი არის ღმერთის ხატი, მისი მსგავსება, მაგრამ ღმერთი - უსასრულო მშვენიერებაა, „რომლითაც ბოლომდე დატკბობა და რომლის სრულყოფილად განდიდება დასაბამითგან არ ძალუძთ წმიდა ანგელოზებს, - ამბობს წმიდა მღვდელმთავარი ტიხონი. ამიტომ, რაზომ მშვენიერი და კეთილსახიერი უნდა იყოს ადამიანის სულიც, რომელიც საღმრთო სიმშვენიერისაგან სესხულობს სხივებს! მაგრამ ესეც ყოველივე როდია! ადამიანის სული იმიტომაც არის ზეაღმატებული და დიდებული, რომ იგი არის ტაძარი, სამკვიდრებელი ყოვლადწმიდა სულისა. წმიდა პავლე მოციქული ამბობს: „არა უწყითა, რამეთუ ტაძარნი ღმრთისანი ხართ, და სული ღმრთისაჲ დამკვიდრებულ არს თქვენ შორის?“ (I კორ. 3,16). რა შეიძლება იყოს ამაზე უფრო ამაღლებული და საპატიო - ვიყოთ სულიწმიდის სამკვიდრებელი? განა ჩვენ დიდ პატივს არ მივაგებთ ქვეყნიური მეფის საცხოვრებელს? მაშ, ვითარი პატივისცემის ღირსი უნდა იყოს ღმერთის - სულიწმიდის სამკვიდრებელი?!.. გარდა ამისა, ადამიანის სულის მაღალი ღირსება იქიდანაც ცხადდება, რომ ღმერთის ძე, იმისათვის, რომ საუკუნო დაღუპვისაგან ეხსნა ჩვენი სული, რასაც ის ცოდვებისათვის ეწია, თავად გარდამოხდა ცათაგან, განკაცდა, იშვა და ცხოვრობდა სიგლახაკეში, შრომობდა, ოფლს ღვრიდა, ცხოვრებისეულლ სიმძიმეთ ებრძოდა, დევნული, შეურაცხყოფილი, გვემული, ჯვარცმული იქნა და მოკვდა უსასტიკესი ტანჯვა-წამებით. ამგვარად, - ღმერთკაცის უწმიდესი სისხლით იქნა გამოსყიდული სამარადისო წარწყმედისაგან ჩვენი უკვდავი სული! ყოველივე ამის შემდგომ რა მაღალია მისი ღირსება! და ბოლოს, ღრმად დავუკვირდეთ ჩვენი სულის უნარს და შესაძლებლობებს: რა შესანიშნავი ნიჭებითაა აღჭურვილი! აი, მისი გონიერება - რა მაღალი უნარია ეს! შემეცნებათა რაოდენი სიმრავლე შეუძლია მას შეიძინოს! რაოდენ დიდი უნარია მისი თავისუფლება! რისი მიღწევა აღარ ძალუძს მას ამ თავისი უნარით - თავისუფალი ნებელობით! ასეთი უნარებითა და შესაძლებლობებით აღჭურვილი ჩვენი სული შეიმეცნებს თავის დანიშნულებას - იყოს წმიდა და ნეტარი სამკვიდრებელი სულიწმიდისა; შეიცნობს ყველა თავის მოვალეობას; მტკიცედ დაუდგება ამა ქვეყნისა და ჯოჯოხეთის ყველა საცთურს, დასძლევს ყველა დაბრკოლებას, როგორი მძიმეც და გადაულახავიც არ უნდა მოჩანდნენ ისინი და აღასრულებს ისეთ საქმეებს, რომელნიც საყოველთო შექებას და განკვირვებას იწვევს, იმსახურებს. და თუკი ჩვენს სულს ასეთი მაღალი ღირსება აქვს, მაშინ განა მთელს ჩვენს მზრუნველობას, ძალისხმევასა და გულმოდგინებას იმას არ უნდა მოვახმარდეთ, რომ საუკუნოდ შევინარჩუნოთ, ვიხსნათ იგი, ვიცხონოთ?! და განა ყოვლად უგუნურად არ იქცევიან ის ადამიანები, რომლებიც სულზე უფრო მეტად სხეულისათვის დაშვრებიან, როცა სულის სიკეთეთ ქვეყნიურ საგნებზე განჰყიდიან, ყოველთვის გახრწნადებსა და კნინებზე?!

გ) და ბოლოს, ღრმად დამმოძღვრებელია ჩვენთვის უფლის სიტყვები მასზედ, რომ ის ადამიანები, რომელთაც სირცხვილად მიაჩნიათ თავიანთთვის უფალ იესო ქრისტეს და მისი ღვთაებრივი მოძღვრების აღიარება ამქვეყნად, უარყოფილნი იქნებიან მის მიერ მომავალ, საუკუნო ცხოვრებაში (მუხილ 38). თითქოსდა, არანაირი აუცილებლობა არ იყო ამის შეგონება ჩვენთვის უფლის მიერ: უფალი დიდებულია და ზეაღმატებულია ყოველთა ადამიანთა ზედა; მისი სწავლება ყველასათვის განმანათლებელია, კეთილისმყოფელი და მაცხოვნებელია. და განა ყოველივე ამის შემდეგ შესაძლებელია ვინმეს სირცხვილად მიაჩნდეს თვით უფლისა და მისი სიტყვების აღიარება?! განა, პირიქით, ყველანი დიდებას არ უნდა აღუვლენდნენ მას და თავს არ უნდა იქებდნენ მისით და მისი სიტყვებით?! მაგრამ უფალი არაფერს ბრძანებდა ტყუილ-უბრალოდ! და მართლაც, ყოველთვის იყვნენ და არიან ადამიანები, - და მათი რიცხვი დიდია, - რომელნიც სირცხვილად მიიჩნევდნენ და მიიჩენევენ თავისთვის ქრისტეს და მისი სიტყვების აღიარებას. და რაც ყველაზე ცუდია, ასეთი ადამიანები ჩვენს თანამედროვე „ქრისტიანთა“ შორისაც გვხვდებიან, და თვით „მართლმადიდებელთა“ შორისაც, რამეთუ მათ მართლმადიდებლობა მხოლოდ გარეგნულად მიუღიათ როგორც საუკუნოვანი ქრისტიანული ცხოვრების მემკვიდრეობა, როგორც ყველას მის აღიარებულ-განმართლებული ჭეშმარიტება. და რა მრავალნი არიან ისინი - ეს ძენი წარსაწყმედელისა! ერთთ, თავმომწონეთ თავიანთი კაცობრივი სიბრძნით - „სიბრძნის მოყვარეობითა და ცუდითა საცთურითა მოძღურებისა მისებრ კაცთაისა, წესთა მათებრ ამის სოფლისაითა და არა ქრისტეს მიერ“ (კოლას. 2,8), - სირცხვილად მიაჩნიათ აღიარება ქრისტესი, როგორც, მათი ცრუ შეხედულებით, გონებრივი მოძრაობის, გონებრივი წარმატებებისა და კაცობრიობის ცხოვრების ყოველმხრივი განვითარებისა და აყვავების მტრისა, და ეს მაშინ, როდესაც, სინამდვილეში ქრისტე არის გზა, ჭეშმარიტება და ცხოვრება (იოანე 14,6). მათ სირცხვილად უჩნთ თავისთვის ქრისტე, და ამიტომ არც არასდროს ფიქრობენ მასზე და არც ლაპარაკობენ მასზე: მხოლოდღა მაშინ არღვევენ თავიანთ მდუმარებას, როცა შესაძლებლობა ეძლევათ მონაწილეობა მიიღონ ქრისტეს მგმობთა, მის სიტყვათა და საქმეთა უარმყოფელთა მკრეხელურ დაცინვაში. სხვანი პირდაპირ ვერ ბედავენ ქრისტესა და მისი საღმრთო სწავლების აბუჩად აგდებას, მაგრამ თავიანთი სულმოკლეობისა და ყოველივე წმიდისადმი გულგრილობის გამო სირცხვილად მიაჩნიათ თავიანთთვის ქრისტე და მისი სწავლება მისი მტრების მხრიდან განკითხვის შიშით, და რცხვენიათ არათუ თუნდაც ერთი სიტყვისა და საწინააღმდეგო აზრის გამოთქმა ქრისტეს მტრებისადმი, არამედ მზერითაც და სახის გამომეტყველებითაც კი თავიანთი აღშფოთების გამოხატვისაც მკრეხელობისადმი. რა უზნეო, დანაშაულებრივი სირცხვილია! რა სწრაფად და პირდაპირ მიჰყავს მას ადამიანები გარდაქცეულების უფსკრულისაკენ, წარწყმედის წყვდიადისაკენ! სწორედ ამგვარ ადამიანებს, ვისაც აწინდელ საუკუნეში მიაჩნია სირცხვილად ქრისტეს აღიარება, არცხვენს და უარყოფს ქრისტე მომავალ საუკუნეში, როცა მოვალს მეორედ მამის დიდებით განსჯად ყოველთა - ცხოველთა და მკვდართა.