მე-2 კვირა სულიწმიდის გარდამოსვლიდან
სახარება მათესაგან (4, 18-24)

I. დღევანდელი საკითხავი სახარებიდან მოკლედ გვიხატავს, თუ როგორ ამკვიდრებდა ქრისტე მაცხოვარი თავის ეკლესიას ამქვეყნად, რა მდგომარეობიდან და როგორ აღირჩევდა მოწაფეებს, რომელნიც შემდგომ მოციქულებად დაადგინა, და როგორ განაგებდა სახარების სწავლების ნათელის გავრცელებას ადამიანთა შორის.

„(მას ჟამსა შინა) და იქცეოდა რაი იესუ ზღვისკიდესა მას გალილეაისასა, იხილნა ორნი ძმანი: სიმონ, რომელსა ეწოდა პეტრე, და ანდრეა, ძმაი მისი, ითხევლიდეს რაი სათხევლითა ზღუასა მას, რამეთუ იყვნეს მესათხევლე“ (მუხლი 18).

ეს იყო სულ მალე იესოს გადასახლების შემდეგ კაპერნაუმში, გალილეის ზღვის პირას მდებარე ქალაქში. ამ ზღვას, რომელსაც ამჟამად „ბაჰრ ტაბარექს“ უწოდებენ, ძველ აღთქმაში ერქვა „კინერეთის ზღვა“ (რიცხვთა 34,11; ისუ ნავე 12,3), ტბის ნაპირას გაშენებული ქალაქის სახელწოდების მიხედვით (ისუ ნავე 19,35), აგრეთვე „გენისარის წყალი“ (I მაკაბ. 11,67). სახელწოდება „გენისარეთის ზღვა (ტბა)“ კი მიიღო მის მახლობლად ჩრდილო-დასავლეთ ნაპირზე მდებარე ლამაზი და ნაყოფიერი ველისაგან (მათე 14,34). ახალ აღთქმაში იგი გალილეის ზღვადაც იწოდება, რადგან მის დასავლეთ ნაპირს ეს მხარე ესაზღვრებოდა (მათე 4,18; მარკოზი 7,31; იოანე 6,1) და ტიბერიადის ზღვადაც, ამავე სახელწოდების ცნობილი ქალაქის მიხედვით. ევსევი კესარიელიც გენისარეთის ტბას ტიბერიადისას უწოდებს.

გენისარეთის ტბას ოვალური ფორმა აქვს, სიგრძით დაახლოებით 30 კილომეტრზეა გაშლილი, სიგანით - 8-ზე. მას ჩრდილოეთის მხრიდან მდინარე იორდანე ერთვის, რომელიც ქვემოთ, სამხრეთის მხარეს ისევ გამოედინება ტბიდან. ტბის მთავარი თავისებურებაა მისი მდებარეობა ზღვის დონიდან. წყლის ზედაპირი ტბაზე დაახლოებით 220 მეტრით უფრო დაბლაა ზღვის დონეზე. სხვა მრავალი ტბის მსგავსად, გენისარეთის ტბაც ვულკანური წარმოშობისაა და ვრცელი აუზის ფსკერი უკავია, რომლის კიდეებიც ერთფეროვანი რელიეფისაა და გლუვ შემაღლებაში გადადის, გარს რომ შემოვლებია მთელს ტბას. აღმოსავლეთის ნაპირი, რომელიც 600 მეტრის სიმაღლეს აღწევს, სრულიად გაშიშვლებულია და დაღარული ღრმა ხევებით, მაგრამ თხემზე ასევე სრულიად გლუვი ზედაპირი აქვს. დასავლეთის ნაპირი ნაკლებად ერთფეროვანია და შემაღლებულ ზეგანებს წარმოადგენს. ტბის დიდი ჩაღრმავება მისი ნაპირების ჰავას თითქმის ტროპიკულად აქცევს. ამას ყველა მოგზაური გრძნობს, როცა ტბისაკენ ეშვება გალილეის შემაღლებული ველებიდან.

ზაფხულობით აქ დიდი სიცხეა; ადრეულ გაზაფხულზეც კი აქაური ჰავა ეგვიპტის მცხუნვარე კლიმატს გვაგონებს. ზამთარში თოვლი იშვიათად მოდის და მალე დნება. მცენარეულობა აქ ტროპიკული ხასიათისაა! ფერდობებზე, ბაზალტის ფრიალო კლდეებს შორის, ძალზე მაღალი პალმები და ლოტოსი იზრდება, ხოლო მინდვრებზე ინდიგო მოჰყავთ. ტბის წყალი მტკნარია, გამჭვირვალე და გრილი, გემოთიც სასიამოვნო. ტბის წყლის გამჭვირვალობა განსაკუთრებით ღირსშესანიშნავია, რადგან მასში ჩამდინარე იორდანის წყალი ძალზე მღვრიე და მეწამული ფერისაა. როგორც ძველ დროში, ახლაც ტბაში უხვადაა თევზი. თევზს იჭერენ ბადით, ანკესით ან სულემაში (ვერცხლის მტვერში არეული ნახარში მარილი) არეული პურის ნაფხვენებით, რომელთაც წყალში ყრიან, თევზი მათ ჭამს და გაბრუებული უღონოდ ტივტივებს წყლის ზედაპირზე. ქრისტეს ქვეყნიური მოღვაწეობის დროს გენესარეთის ტბის მიდამოებში სიცოცხლე სჩქეფდა, მის ნაპირებზე და შორიახლოს მქალაქი არსებობდა. მოგზაურთა ცნობით, გენესარეთის ტბაზე ხშირადაა ანაზდეული, სახიფათო ქარიშხალი დაგემებისა და ნავებისათვის საშიში მღელვარება. სწორედ ამ ტბის - ზღვის პირას მავალმა უფალმა იხილა აქ, ქალაქ კაპერნუმის მახლობლად ორი ძმა.

უფალ იესო ქრისტესთვის, ვითარცა გულთამხილავი ღმერთისთვის, უეჭველია, ყოველთა ადამიანთა გულები, მათი მიდრეკილებანი და გრძნობებია განცხადებული. იგი შორითვე ხედავდა, თუ რა ახლოს არიან ცათა სასუფეველთან პეტრე და ანდრია. „იხილნა“ - ეს იმას ნიშნავს, რომ გულთამხილავი უფალი თავისი მეუფების მსახურებად აღირჩევს ამ ღირსეულ ადამიანებს, გულის მიდრეკილებით განმზადებულთ უფლის წმიდა საქმის აღსასრულებლად.

სვიმონი, ანუ პეტრე, თავისი ძმით ანდრიათურთ, იონას ძე იყო, გენესარეთის ტბის მახლობლად, მდინარე იორდანეს ნაპირას მდებარე დაბა ბეთსაიდადან. სახელი პეტრე მას ეწოდა მაშინ, როცა იგი სამოციქულო მსახურებისათვის იქნა მოწოდებული (ეს სიტყვა ბერძნულია და „კლდეს“, ქვას ნიშნავს. ებრაულად „კეფა“). იგი დაქორწინებული იყო და სიდედრიც ჰყავდა. მისი ოჯახობა ქ. კაპერნაუმში ცხოვრობდა (მთ. 8,14; მკ. 1,24; ლკ. 4,38). მისი ცხოვრების გარემოებანი იესო ქრისტეს ქვეყნიური საზოგადოებრივი მსახურების დროს ყველასათვის კარგადაა ცნობილი. ამიტომ აქ მხოლოდ იმას ვიტყვით, რომ პეტრე ქრისტეს ერთ-ერთი ყველაზე მტკიცე და შეურყეველი მიმდევარი იყო. მართალია, უფლის განსჯისას მღვდელმთავართა მიერ მან სამგზის უარყო ქრისტე - არ ვიცი, ვინ არის იგიო, მაგრამ უმალვე შეინანა თავისი სულმოკლეობა, უნუგეშოდ დასტიროდა თავის დაცემას, და ამის გამო შენდობაც მიიღო მკვდრეთით აღმდგარი უფლისაგან, რომელმაც აღადგინა იგი სამოციქულო წოდებაში სამგზის განმეორებით ამ სიტყვებისა - „დამწყსენ ცხოვარნი ჩემნი!“-ო (იოანე 21,16). უფლის ზეცად ამაღლებისა და მოციქულებზე სულიწმიდის გარდამოსვლის შემდეგ პეტრე მოციქული წარმოჩნდა ჭეშმარიტ კლდედ სარწმუნოებისა და პავლე მოციქულთან ერთად ყოველთა მოციქულთა თავად და წინამძღოლად იქნა აღიარებული. სულთმოფენობის დღეს პეტრემ თავისი ქადაგებით ჯერ 500 ადამიანი მოაქცია ქრისტეს რწმენად, შემდეგ კი - 3000! მერმე, იოანესთან ერთად, მან მკელობელი (კოჭლი) კაცი განკურნა იერუსალიმის ტაძრის კარიბჭესთან და თან ქრისტეს მოძღვრების ქადაგებით მიმართა იქ შეკრებილ ხალხს, რის გამოც ფარისეველთა მიერ შეპყრობილ იქნა სინედრიონის წინაშე წარსადგენად და განსასჯელად; პეტრე მხნედ იცავდა თავს მათ წინაშე, ქრისტეს რწმენას უქადაგებდა მათაც, ამხელდა მათს შეცთომილებას და საპყრობილეში იქნა შთაგდებული. მისი შემდგომი მოღვაწეობიდან ჩანს, რომ პეტრემ ძლევამოსილად ამხილა სამარიაში სიმონ მოგვი, ლიდდაში ვინმე განრღვეული განკურნა სახელად ენეა, ხოლო იოპიაში მკვდრეთით აღადგინა ქალიშვილი ტაბითა. მეორე გზის საპყრობილეში შთაგდებული და ამჯერად უკვე სიკვდილით დასჯისათვის განწირული მოციქული პეტრე სასწაულებრივად იქნა გათავისუფლებული უფლის ანგელოზის მიერ. იერუსალიმში იგი ესწრებოდა მოციქულთა კრებას (54 წ.), მერე ერთხანს ქალაქ ანტიოქიაში დაჰყო, სადაც ქრისტეს ეკლესია დააფუძნა, ხოლო შემდგომში მრავალ სხვა ქვეყანაში ქადაგებდა სახარებას, აღმოსავლეთშიც და დასავლეთშიც, და ბოლოს მოწამეობრივი სიკვდილი მიიღო რომში 62 წელს. არსებობს გადმოცემა, რომ მაშინ რომაელი ქრისტიანები ევედრებოდნენ პეტრეს გაქცეულიყო რომიდან, რათა სიკვდილს გადარჩენოდა და სახარების ქადაგება გაეგრძელებინა სხვადასხვა ხალხებისათვის, და თითქოს, პეტრე აპირებდა კიდეც გაქცევას, მაგრამ საკვირველ ხილვაში მას უფალი გამეცხადა და მოწამეობრივი სიკვდილისათვის მოუწოდა. რომში დღემდე დგას ძველი საპყრობილე, მამერტინისად წოდებული, რომელიც ქალაქის ერთ-ერთ უძველეს შენობად ითვლება და რომელშიც, გადმოცემით, შთაგდებულ იქნენ მოციქულთა თავნი - პეტრე და პავლე იმპერატორ ნერონის ბრძანებით. ისინი დაახლოებით ერთსა და იმავე დროს იქნენ სიკვდილით დასჯილნი; პეტრე, ვითარცა არა რომის მოქალაქე ჯვარცმით, პავლე კი, რომელიც შობითვე რომის მოქალაქე იყო - თავის მოკვეთით. პეტრეს სხეული რომაელმა ქრისტიანებმა გააპატიოსნეს და რომის ტრიუმფალური გზის მახლობლად დაკრძალეს. პეტრე მოციქულის მეუღლე, გადმოცემით, ყოველთვის თან ახლდა მას სამოციქულო მოგზაურობებში და თვითონაც მოწამეობრივი სიკვდილი დაითმინა. წმიდა მოციქულთა თავთა - პეტრეს და პავლეს ხსენების დღესასწაულს ეკლესია აღნიშნავს 29 ივნისს (ახალი სტილით - 12 ივლისს); გარდა ამისა, 16 (29) იანვარს იდღესასწაულება ყოვლად ქებული მოციქულის პეტრეს ბორკილთა თაყვანისცემა, ნიშნად მისი სასწაულებრივი გათავისუფლებისა საპყრობილედან.

წმიდა მოციქული ანდრია იყო პეტრეს (სვიმონის) ღვიძლი ძმა, იონას ძე, ბეთსაიდას მკვიდრი. იგი, სახარების მიხედვით, პირველი შეუდგა და დაემოწაფა იესო ქრისტეს, რის გამოც იწოდა კიდეც პირველწოდებულად. შემდგომში, როცა თავის მრავალრიცხოვან მიმდევართაგან უფალმა 12 მოციქული აღირჩია, ანდრია თავის ძმასთან - პეტრესთან ერთად დადგინებულ იქნა სხვებზე მაღლად, უპირატესად (მათე 10, 2; ლუკა 6,14). მოციქულებზე სულიწმიდის გარდამოსვლის შემდეგ წმიდა ანდრია შავი ზღვის სანაპირო ქვეყნებში ქადაგებდა სახარებას; მან მოვლო პონტო, ბითვინია, იბერია და სკვითების მხარეშიც გადავიდა სამახარებლო მოღვაწეობით; მან იმ ადგილსაც მიაღწია, სადაც შემდგომში კიევი გაშენდა, და იწინასწარმეტყველა, რომ ამ ბორცვებსა და მთელს ამ ქვეყანაში საღმრთო მადლი გაიბრწყინებს მორწმუნე ადამიანთა მიერო. წმიდა ანდრია პირველწოდებულმავე დააფუძნა ქრისტეს ეკლესია ბიზანტიაშიც, სადაც ეპისკოპოსად სტაქე დაადგინა. იგი დაახლოებით 62 წელს ევნო მოწამეობრივად - ჯვარზე სიკვდილით, აქაიის ქალაქ პატრასში. წმიდა ანდრიას სახელი მეტად იყო განდიდებული სამეუფეო ქალაქ კონსტანტინოპოლში, სადაც იმპერატორმა არკადიოსმა მას ეკლესია აღუშენა, ხოლო მის სახელობაზე ორი მონასტერი დაარსდა. ანდრია მოციქულის წმიდა ნაწილები პატრასიდან კონსტანტინოპოლს გადაასვენეს 357 წელს. ჯვაროსანთა მიერ კონსტანტინოპოლის აღების შემდეგ, 1208 წელს კარდინალმა პეტრე კაპუანელმა მისი წმიდა ნაწილები იტალიაში გადაასვენა, ქალაქ ამალფის საკათედრო ტაძარში. რომის პაპის პიუს II-ის დროს (1458 წელს) ანდრია მოციქულის პატიოსანი თავი აღმოსავლეთიდან რომში გადაასვენეს, წმიდა პეტრეს ტაძარში. მისი წმიდა ნაწილები დასვენებულია აგრეთვე ათონის მთაზეც, ანდრიას სახელობის სკიტში.

ასე, რომ თევზის დამჭერთაგან უფალმა ადამიანთა სულების მომნადირებლებად აქცია პეტრე და ანდრია სახარების ქადაგების ბადეებით.

„და ჰრქუა მათ: მოვედით და შემომიდეგით მე, და გყვნე თქუენ მესათხევლე კაცთა“ (მუხლი 19), ანუ მქადაგებლებად იმ მოძღვრებისა, რომლითაც თქვენ მოინადირებთ ადამიანთა სულებს და ქრისტესაკენ მოიზიდავთ მათ; თითქოს ასე ეუბნება მათ: ამიერიდან თქვენ ბადეებს კი არ შთააგდებთ ზღვაში, არამედ ღვთის სიტყვის დათესვას დაიწყებთ ადამიანთა გულებში; თევზთ კი არ აღმოიყვანთ ზღვის წიაღიდან, არამედ ურწმუნოებისა და კერპთთაყვანისმცემლობის უფსკრულიდან აღმოიყვანთ ადამიანებსო. რა საოცარი მესათხევლეობაა! რა საკვირველი მონადირება კაცთა სულებისა! კაცთა ძენი თევზის დაჭერისათვის ზრუნავენ, რათა მით ირჩინონ თავი; უფალი ამ მეთევზურთა მოსანადირებლად ზრუნავს, რათა თვისი ჭეშმარიტი სიტყვის მსახურებად აქციოს ისინი. და აი, მან აღირჩია ისინი, ვინც ამა ქვეყნის თვალში ყველაზე კნინი იყო - ღარიბი, უსწავლელი, არაწარჩინებული მეთევზურნი. რისთვის მოხდა ასე? იმისთვის, რათა არ გაუქმებულიყო ჯვარის ძალა, არ შემცირებულიყო ქადაგების მგზნებარება, და რათა არც სიბრძნის, არც სიმდიდრისა და არც წარჩინებულობის ქადილით არ განდიდებულიყო ხორცი. ყოვლადძლიერსა და ყოვლადბრძენ ღმერთს არ ესაჭიროება არც სიბრძნე ბრძენკაცთა, არც ძალა ძლიერთა ამაქვეყნისა და არც საუნჯენი მდიდართა: „რამეთუ სულელი იგი ღმრთისაი უბრძნეს კაცთა არს, და უძლური იგი ღმრთისაი უძლიერეს კაცთა არს“ (I კორინთ. 1,25). მაგრამ რა ესაჭიროება მას? - მოწოდებულთა მორჩილება მომწოდებლის ხმისადმი, მათი მზადყოფნა მიატოვონ ყოველივე, რაც კი შეუთავსებელია წმიდა მსახურებასთან, წმიდა, უზაკველი განწყობა ზეციური მოძღვრისადმი შედგომისა და მისი ნების აღსრულებისა.

და აი, პეტრესა და ანდრიას, შემზადებულთ ქრისტეს სასოებისათვის იოანეს ქადაგებით, თავად უფალ იესოს ხმა ესმით, რომელიც მოუწოდებს მათ მაღალი მსახურებისათვის და უმალვე ისინი დააგდებენ ბადეებს და იესოს გაჰყვებიან, ისე, რომ არც კი იკითხავენ, თუ სად და რისთვის მოუწოდებენ მათ, და რა მოელით.

„ხოლო მათ მეყსეულად დაუტევეს ბადე მათი და შეუდგეს მას“ (მუხლი 20). როგორადაც ქვეყნიური გამორჩენისა და მიწიური ცოდნის მიღებისადმი იყვნენ ისინი გულგრილნი, ამგვარადვე აღნთებულნი არიან მზადყოფნით ღმერთისადმი და მოყვასთადმი მსახურებისა! არაფერი არ აკავებთ მათ: ისინი არ ზრუნავენ იმაზე, რომ რაღაც ანგარიშები გაასწორონ, რაღაც საქმეები მოითავონ. არა. ისინი უმალვე, პირდაპირ სტოვებენ ყოველივეს, რაც მანამდე ჰქონდათ და დაუყოვნებლივ მიჰყვებიან ქრისტეს. რა საკვირველი და მიბაძვის ღირსი მოშურნეობაა! და ნუ ვიფიქრებთ, რომ მათ არაფერი ჰქონდათ დასატოვი, მსხვერპლად გასაღები. რამეთუ მართალია, სათავზაო ბადეები და ნავი მცირე სიმდიდრეა, მაგრამ ეს მათთვის ძალზე ღირებული იყო, რადგან ამით ირჩენდნენ თავს და სწორედ ეს იყო მათი არსებობის ერთადერთი საშუალება.

„და წარმოვიდა მიერ და იხილნა სხუანი ორნი ძმანი: იაკობ ზებედესი და იოვანე, ძმაი მისი, ნავსა შინა ზებედეს თანა, მამისა მათისა, გან-რაი-აგდებდეს ბადეთა მათთა, და უწოდა მათ. ხოლო მათ მეყსეულად დაუტევეს ნავი იგი და მამაი მათი და მისდევდეს მას“ (მუხლები 22-23).

იაკობი, ზებედეს ძე, წარმოშობით გალილეადან იყო და თავის დედ-მამასთან და ძმასთან - იოანესთან ერთად გენესარეთის ტბის მახლობლად ცხოვრობდა, შესაძლოა ქალაქ კაპერნაუმშიც (მარკოზის სახარება 1,16-23,39; მათე 4,13,18,21) და მამასთან და ძმასთან ერთად მეთევზეობას მისდევდა (მათე 4,21-22). სახარებათა თხრობიდან ჩანს, რომ იაკობი ქრისტეს ერთ-ერთი პირველი მიმდევარი იყო. შემდგომში, როდესაც მოწაფეთა განმრავლებასთან ერთად უფალმა 12 მოციქული ამოირჩია, მათ შორის იყო იაკობიც თავის ძმასთან იოანესთან ერთად, რომელთაც თვით უფალმა „ბანერეგოს“, ანუ „ძენი ქუხილისანი“ უწოდა, რა თქმა უნდა, მათი ამაღლებული და მგზნებარე ხასიათისა და უფალ იესოს მიმართ განსაკუთრებული გულმოდგინების გამო (მარკოზი 3,29-31). ისინი, პეტრე მოციქულთან ერთად განსაკუთრებულად დაახლოებულნი იყვნენ უფალ იესოსთან. უფლის ზეცად ამაღლების შემდეგ იაკობი, სხვა მოციქულებთან და კეთილმსახურ დედებთან ერთად, იერუსალიმში იმყოფებოდა სულთმოფენობის დღემდე (საქმე მოც. 1,13; 2,1). კვალად, განსაკუთრებული, რის შესახებაც წმიდა საღმრთო ისტორია მოგვითხრობს, არის მოციქულ იაკობის მოწამეობრივი აღსასრული. ჰეროდე აგრიპამ, დიდი ჰეროდეს შვილიშვილმა, პირველს სწორედ იაკობს დაადგა თვალი, როდესაც ქრისტიანთა დევნულება დაიწყო. ეს გარემოება გვიჩვენებს, რომ იაკობი იერუსალიმში პირველი ქრისტიანული თემის ერთ-ერთი წინამძღვარი იყო. მან მშვიდად და ურყევი სიმტკიცით მიიღო მოწამეობრივი აღსასრული ქრისტესათვის (საქმე მოც. 12,1-2; იხ. აგრეთვე ევსევი კესარიელის „საეკლესიო ისტორია“, წიგნი 2, თავი 9). წმიდა კლიმენტი ალექსანდრიელი შემდეგ გადმოცემას მოგვითხრობს: როცა იმ კაცმა, ვინც იაკობი სამსჯავროზე მიიყვანა, მისი ურყევი რწმენა და სიმტკიცე იხილა, ღრმად შეძრულმა ამით თავი ქრისტიანად გამოაცხადა. ამის გამო იგიც იაკობთან ერთად წარიყვანეს სიკვდილით დასასჯელად. გზად მიმავალმა დასჯის ადგილისაკენ მან შენდობა სთხოვა მოციქულს, და ორთავეს თავები მოჰკვეთეს. წმიდა მოციქული იაკობი მოწამეობრივად აღესრულა 44 წელს ქრისტეს შემდეგ და დაკრძალულ იქნა იერუსალიმში. მის ხსენებას ეკლესია 30 აპრილს დღესასწაულობს (ახალი სტილით 13 მაისს).

წმიდა მოციქული იოანე, ძე ზებედესი და სალომეასი, იაკობის ძმა, მოციქულთაგან ასაკით ყველაზე უმცროსი იყო. ის ხანგრძლივი დრო, რაც მან უფლის ზეცად ამაღლების შემდეგ იცხოვრა ამქვეყნად, მოწმობს, რომ იოანე ადრეული სიჭაბუკიდან შეუდგა ქრისტეს. იგი იყო უფლის საყვარელი მოწაფე, რაც გამოარჩევს მას სხვა მოციქულთაგან და ახალი აღთქმის ყველა სხვა წმიდანთაგან. წმიდა წინასწარმეტყველი იეზეკიელი მას წარმოგვიდგენს არწივის სახით სხვა მახარებლებს შორის. აპოკალიპსი მას უაღმატებულესად შექნისყველა წინასწარმეტყველს შორის. წმიდა მოციქულმა იოანემ სასტიკი დევნულება დაითმინა ქრისტეს სახელისათვის და, მიუხედავად იმისა, რომ სხვა მოციქულთა მსგავსად არც ჯვარზე სიკვდილი დაუთმენია და არც მოწამეობრივი სიკვდილი მიუღია, მაინც სავსებით იმსახურებს იმას, რომ ყველაზე მოშურნე მოწამეთა გვერდით იყოს დადგინებული. აზიის ეკლესიები სწორედ იოანეს აღიარებენ თავიანთ პატრიარქად და დამფუძნებლად. მაგრამ არც ერთი სხვა სახის დამსახურება არ გვაძლევს მასზე ისეთ მაღალ შეხედულებას, როგორც სახარების უბრალო სიტყვები: „და იყო ერთი მოწაფეთა მისთაგანი, მიყრდნობილი წიაღთა თანა იესუისთა, რომელი-იგი უყუარდა იესუს“ (იოანე 13,23; იხ. აგრეთვე 21,10). ეკლესიის წმიდა მამები და მოძღვრები მოწმობენ, რომ იოანე მთელი ცხოვრების მანძილზე ქალწულებრივად ჰგიებდა, და სწორედ ამას მიაწერდნენ უფლის განსაკუთრებულ სიყვარულს მისადმი. კირილე იერუსალიმელი წერს, ასეთ სიყვარულს იგი უნდა უმადლოდეს თავისი სულის სიწმიდეს, რაც მის მშვენიერ სახეზეც იყო გამოხატული; თითქოს, ღვთაებრივ მოძღვარს არასდროს არ სურდა თავის საყვარელ მოწაფესთან განშორება. თავისი ყველა უმნიშვნელოვანესი საქმე უფალმა იესო ქრისტემ იოანეს თანდასწრებით აღასრულა. უფლის ზეცად ამაღლების შემდეგ იოანემ დასტოვა იერუსალიმი და ეფესოში ქადაგებდასახარებას. დომიციანეს დროინდელი ქრისტიანთა დევნულების დროს იოანე რომში წაიყვანეს სატანჯველად და სიკვდილით დასასჯელად, მაგრამ ამაო იყო მტარვალთა ყველა, მრისხანებით აღსავსე მცდელობა: ცეცხლი სპილენძის ვეება ქვაბის ქვეშ, რომელშიც ზეთი დუღდა, ანაზდად ჩაქრა; ადუღებული ზეთი უმალ გაცივდა და წყაროს წყალივით უვნებელი შეიქნა. ამ სასწაულის ძალით, რომელიც ბაბილონის ცეცხლში სამ ყრმათა უვნებლად გადარჩენის სასწაულს ედრება, წმიდა მოციქული იოანე, უკვე მოხუცებული, ჭაბუკური ძალებით აღსავსე უბრუნდება თავის სამოციქულო მოღვაწეობას. ამის შემდეგ იგი ექსორია-ჰყვეს და კუნძულ პატმოსზე გადაასახლეს; სწორედ აქ მოეცა მას ზეგარდმო საღმრთო გამოცხადება, რომლის მიხედვითაც დაწერა წიგნი აპოკალიპსისა, რომელშიც ეკლესიისა და კაცობრიობის მთელი მომავალია აღწერილი. პატმოსზე მძიმე შრომით იმედოვნებდა იოანე თავისი მსხვერპლიც შეეწირა უფლისთვის, მოწამეობრივი ხვედრის სადარი, მაგრამ იგი აქედანაც უვნებელი დაუბრუნდა თავის სულიერ შვილებს ეფესოში იმპერატორ ნერვოსის დროს, და მათი სიყვარულისა და მზრუნველობის ქვეშ შეეგება აღსასრულს. სწორედ მისი ცხოვრების ბოლო პერიოდს განეკუთვნება იოანეს მიერ სახარების დაწერაც, რომელშიც გადმოცემულია ამაღლებული სწავლება უფალ იესო ქრისტეს ღმრთაების შესახებ. ამ სახარების დასაწერად იოანე აღძრა იმ გარემოებამ, რომ იმ ხანებმი გაჩენილი მწვალებლური ცრუ სწავლება უარყოფდა უფალ იესოში საღმრთო ღირსებას. წმიდა მოციქული იოანე ღვთისმეტყველი 98 წლისა აღესრულა, და მისი სულის უკანასკნელი აღმოხდომაც სიყვარულით იყო აღსავსე: რაკი სხეულებრივი უძლურება საშუალებას არ აძლევდა მას ხანგრძლივად ელაპარაკა და ექადაგა გარშემო მყოფთათვის, ამიტომ იგი გამუდმებით ამას უმეორებდა გვერდით მყოფთ: „შვილნო ჩემნო, გიყვარდეთ ერთმანეთი!“ და როცა ეკითხებოდნენ, ერთსა და იმავეს რატომ გვიმეორებო, იოანე ასე მიუგებდა: „ეს უფლის მთავარი მცნებაა, და იგი, ერთი, ყველა დანარჩენს სცვლის!“ არსებობს გადმოცემა, რომ აღსასრულის დღე და ჟამი წმიდა იოანეს წინდაწინ ეუწყა ზეგარდმო და მან ქალაქგარეთ გააყვანინა თავი მოწაფეებს, სადაც ჯვარის გამოსახულების საფლავი გაათხრევინა, შიგ ჩადგა და უბრძანა მოწაფეებს, მიწა დაეყარათ მისთვის, თვითონ კი განუწყვეტლივ ლოცულობდა და გალობით ადიდებდა უფალს; როცა მიწა პატიოსან თავამდე იქნა დაყრილი, წმიდა მოციქულმა სული განუტევა. წმიდა დიდებული და ყოვლადქებული მოციქულისა და მახარებლის იოანე ღვთისმეტყველის ხსენებას ქრისტეს ეკლესია 8(21) მაისს და 30 ივნისს (13 ივლისი ახ.სტ.) აღნიშნავს, ხოლო მიცვალებას - 26 სექტემბერს (8 ოქტ. ახ. სტ.)...

ამრიგად, კიდევ ორი მეთევზური - იაკობ და იოანე, ძენი ზებედესნი, მონადირებულ იყვნენ უფალ იესო ქრისტეს ბადეებით. და აქ, ყველაზე მეტად განსაკვირველია ქრისტეს სიტყვის ძალა, რომელიც ადამიანთა გულის სიღრმეთ აღწევს, და ის უსიტყვო მორჩილება, რომლითაც ზებედეს ძენი უფლისმიერ მოწოდებას ხვდებიან სინათლისა და ცხოვნების მეუფებისაკენ. იოანე და იაკობი მხოლოდ ბადეებსა და ნავს კი არ სტოვებენ სამოციქულო მსახურებისათვის, თავიანთ ერთადერთ სიმდიდრეს, - არამედ მშობელ, ხორციელ მამასაც, რადგან მათში უფრო მეტად აღეგზნო ზეციური მამის სიყვარული.

აი, ამგვარად აღსრულდა პეტრეს, ანდრიას, იაკობისა და იოანეს მოწოდება სამოციქულო მსახურებისათვის. მათეს სახარებაში აღწერილი ეს მოწოდება განსხვავებულია იმისაგან, რაც თვით იოანეს აქვს გადმოცემული თავის მიერ დაწერილ სახარებაში. იქ, იოანე ნათლისმცემლის მოწმობით, იესოს შედგომილ ანდრიასა და იოანეს სვიმონ-პეტრე და ფილიპე მოჰყავთ უფალთან, ერთად შეუდგებიან მას და შემდეგ მის მიერ კანასა და იერუსალიმში აღსრულებული სასწაულების თვითმხილველნი ხდებიან, უსმენენ მის ქადაგებებს სამარიასა და გალილეში; მაგრამ ჯერეთ არ ფიქრობენ მიატოვონ თავიანთი ჩვეული საქმიანობა და მთლიანად მიუძღვნან თავი მესია-ქრისტეს მსახურებას. ისინი შემდეგ შინ დაბრუნდნენ, გალილეის ზღვასთან, და თავიანთ ჩვეულ საქმეს - მესათხევლეობას, ბადით თევზის ჭერას დაუბრუნდნენ, სწორედ აქ უნდა მიიღონ მათ საბოლოო გადაწყვეტილება - ქრისტეს შეუდგნენ, თუ ძველს მდგომარეობში დარჩნენ და ასე დაელოდონ იმ ჟამს, როცა იგი თავის მეუფებას განუცხადებს ადამიანებს ამქვეყნად და მათაც მოუწოდებს მასში მონაწილეობისათვის.

„და მოჰვლიდა იესუ ყოველსა გალილეასა და ასწავებდა შესაკრებელთა შორის მათთა და ქადაგებდა სახარებასა სასუფეველისასა და განჰკურნებდა ყოველსა სენსა და ყოველსა უძლურებასა ერსა შორის“ (მუხლი 23).

აქ მახარებელი აღწერს ქრისტეს საზოგადო მსახურების არსობრიობას, მიზანსა და კეთილისმყოფელობას. უფალი მთელს გალილეას მოვლიდა იმისთვის, რომ ერთად შეეკრიბა აბრაამის შვილთა განბნეული საღმრთო სამწყსო; იგი ქადაგებდა ცათა სასუფევლის სახარებას, აუწყებდა ადმიანებს სულიწმიდის მიერ სიმართლეს, მშვიდობასა და სიხარულს, მშიერთ სულით ზეციური მოძღვრების მანანათი დააპურებდა, სულიერ მწყურვალთ საღმრთო მადლის უტკბილესი სასმელით დაარწყულებდა, კეთილმოქმედებდა, ყოვლადძლიერი სიტყვით თვისით თუ საკვირველმოქმედი შეხებით განკურნავდა ადამიანთა სულიერ და სხეულებრივ უძლურებათ; განუმარტავდა მათ საღმრთო სჯულისა და წინასწარმეტყველთა მნიშვნელობას, აზრს, ასწავლიდა ერს სინაგოგებსა თუ სახალხო შეკრების ადგილებში.

შესაკრებლების, ანუ სინაგოგების აღმოცენება ებრაელთა შორის ბაბილონის ტყვეობაში ყოფნის დროს დაიწყო. რაკი თავიანთ სასტიკ დამპყრობთა მონობაში იმყოფებოდნენ და შესაძლებლობა არ ჰქონდათ თავიანთ წმიდათა წმიდა ტაძარში მისულიყვნენ, ისრაელიანნი იძულებულნი იყვნენ შესაკრებლები მოეწყოთ და ხანგამოშვებით ერთად შეკრებილიყვნენ, რათა თავიანთ გულებსა და თავიანთი შვილების გულებში არ დაეშრიტათ სიყვარული მამა-პაპის სარწმუნოებრადმი და ის საზოგადო მსახურებაც აღესრულებინათ უფალი ღმერთისათვის, რომლის აღსრულების ნებასაც წმიდათა წმიდის გარეთ იძლეოდა სჯული, ანუ ერთად ეკითხათ სჯულის წიგნები და საზოგადო ლოცვებიც აღევლინათ. ალბათ, ასე აღმოცენდნენ ებრაელთა სინაგოგები. თვით ესსიტყვა ბერძნულია და მიუთითებს, რომ ეს ადამიანთა „შესაკრებელი“, „კრება“ იყო. შენობამ თავისი სახელწოდება სწორედ ამგვარ შეკრებათაგან მიიღო, რომლებიც მასში იმართებოდა. როგორც ზოგიერთი მკვლევარი ფიქრობს, წინასწარმეტყველ ეზეკიელის წიგნის ერთი ადგილი (11,15-16) იმ ვარაუდის გამოთქმის შესაძლებლობას იძლევა, რომ სინაგოგები ებრაელებს უკვე ბაბილონის ტყვეობშივე ჰქონდათ.

იუდაური გადმოცემით სინაგოგები ძალზე სწრაფად გავრცელდა ებრაელთა დაბრუნების შემდეგ ბაბილონის ტყვეობიდან პალესტინაში. მთელი მოსახლეობა ცალკეულ მრევლებში გაანაწილეს, რომელთაც აღიარებული მთავრები ჰყავდათ და თითოეული ეს მრევლი, თემი განსაზღვრულ დღეებში იკრიბებოდა ამ მიზნისათვის გამოყოფილ საგანგებო ადგილას, რათა იქ აღევლინათ საზოგადო ლოცვები, ეგალობათ ფსალმუნები, წაეკითხათ და განემარტათ წმიდა წერილი, სწორედ ამ დროსვე უკავშირდება იუდეველ მწიგნობართა გაჩენაც.

პალესტინაში სინაგოგების რიცხვი ძალზე დიდი იყო; თალმუდის მოწმობით, მხოლოდ იერუსალიმში ქრისტიანული ერის პირველ საუკუნეში, 480 სინაგოგა მოქმედებდა!

სავარაუდოა, რომ სინაგოგებს ყველგან ერთი საერთო გეგმის მიხედვით აშენებდნენ და მოაწყობდნენ. მათ სწორკუთხა ფორმა ჰქონდათ, ამასთან ზომები სიგრძესა და სიგანეში სხვადასხვაგვარი იყო, რასაც ადგილმდებარეობანი და ცხოვრების გარემოებანი განაპირობებდა. ჩვეულებრივ, მათი კედლები მარმარილოთი ანდა ქვით იყო მოპირკეთებული. შესასვლელი დატანებული იყო სწორკუთხედის ერთ-ერთი კიდის კედელში. შესასვლელის მოპირდაპირე მხარეს, კედლიდან გარკვეულ მანძილზე პატარა კიდობანი იდო, რომელშიც ინახავდნენ სინაგოგის ყველაზე წმიდა საუნჯეს - მოსეს სჯულის წიგნს, თორას, გულდაგულ გადაწერილს უსპეტაკეს პერგამენტზე. წიგნზე გადაფარებული იყო ძვირფასი ქსოვილი. კედელსა და კიდობანს შორის საგანგებო დასაჯდომლები იყო მოწყობილი, რომლებზეც ჩვეულებრივ თემის უხუცესნი სხდებოდნენ (მათე 23,6; შდრ. იაკ. 2,3). მათს მოპირდაპირე მხარეს, სინაგოგის სხვა ნაწილში, რიგითი მორწმუნენი სხდებოდნენ. ქალებსა და მამაკაცებს კედელი ან საკმაოდ მაღალი ცხაურა ჰყოფდათ. მორწმუნეთა ნაწილში, შენობის შუა ადგილას, შემაღლებული ადგილი იყო მოწყობილი, რომელზეც ერთგვარი სავარძელი იდგა. სწორედ ამ შემაღლებიდან კითხულობდნენ და განმარტავდნენ სჯულისა და საწინასწარმეტყველო წიგნებს (ეზრა 8,4-8; ლუკა 4,20).

მთელი შენობა სარკმლებით ნათდებოდა, რომლებიც ფასადზე და, შესაძლოა, გვერდითა კედლებზეც იყო განლაგებული. შიდა კედლები გალესილი იყო, მაგრამ ცნობილი არ არის, ათავსებდნენ თუ არა მათზე გამოსახულებებსა და წარწერებს. გარე კედლებს სხვადასხვაგვარად შეამკობდნენ ჩუქურთმებით, ყვავილწნულებით, კედლის სვეტებით, დაკიდული ფესტონებით, ვაზის ფოთლებით, ყურძნის მტევნებით, შვიდსასანთლის გამოსახულებით, - ყოველივე ეს ქვაში იყო ნაკვეთი და მრავლად მოიპოვება ნანგრევთა შორის. შესასვლელ კარებზე, ჩვეულებრივ, რაიმე ტექსტი იყო ამოკვეთილ-წარწერილი საღმრთო წერილიდან: მათი რამდენიმე ფრაგმენტი ასევე იქნა მოპოვებული ნანგრევებში.

მაგრამ დავუბრუნდეთ უფალ იესო ქრისტეს საზოგადო მსახურებას. აბა, დაუკვირდით, რა დიდი განსხვავებაა იმას, რასაც ღმერთი სანაის მთაზე იქმდა, როცა ისრაელს თავის სჯულს აძლევდა, და იმას შორის, რასაც უფალი იესო იქმოდა, როცა ცათა სასუფევლის სახარებას ქადაგებდა. პირველ შემთხვევში იყო ჭექა-ქუხილი, ელვა, ცეცხლი ენთო, მრისხანე საყვირთა ხმა ისმოდა, მთას კვამლი ასდიოდა და ღრმა ბნელს მოეცვა; გალილეაში კი, სადაც ქრისტე ქადაგებდა, მისი მოღვაწეობას თან ახლდა კაცთმოყვარეობით განმსჭვალული სასწაულები - სნეულთა განკურნვა, შეჭირვებულ ადამიანებზე ზრუნვა; სინაიზე შიში და ძრწოლა იყო, გალილეაში კი - სასოება და თავისუფალი მიმართება ქადაგებული სწავლებისადმი. სანაიზე იყო - სამსჯავრო და სიმართლე, გალილეაში კი - მოწყალება და კეთილმოქმედება,

II. ახლა იმ ზნეობრივ-დოგმატურ ჭეშმარიტებებს მივმართოთ, რომელთაც დღეს წაკითხული სახარება შეიცავს.

ა) პირველი გაკვეთილი, რასაც ჩვენ დღევანდელი სახარებიდან ვიღებთ, შეეხება ნათესაურ სიყვარულს (მუხლები 18-21). აი, ორი ღვიძლი ძმა, პეტრე და ანდრია, ერთად დაშვრებიან თავიანთი ყოველდღიური საქმიანობით, რათა არსობის პური მოიპოვონ. იგივეს ვხედავთ ორ სხვა ძმასთან - იაკობთან და იოანესთანაც, რომელნიც მამასთან ერთად არიან ნავში და ბადეებს მართავენ. ისინი ერთად შრომობენ, ერთმანეთს შეეწევიან და ამით ნათესაური თანხმობისა და ურთიერთსიყვარულის მაგალითს გვაძლევენ. რამეთურა შეიძლება იყოს იმაზე უარესი, როცა ნათესავები ერთმანეთთან მტრებივით არიან, გაურბიან ერთურთთან შეხვედრას, ხოლო თუ შეხვდებიან ერთმანეთს, ჩხუბობენ. ეს არ არის ქრისტიანული საქციელი, მეტიც, ეს წარმართობაზე უარესიცაა. ნათესაური სიყვარული ძალზე ესაჭიროება ადამიანს. პირველ ყოვლისა, იგი უხვი წყაროა ჩვენთვის ტკბობისა, სიხარულისა და ნუგეშისა, ხოლო ყოველივე ეს ძალზე გვესაჭიროება ჩვენ ქვეყნიურ, ჭირითა და განსაცდელით აღსავსე ცხოვრებაში. სიხარული რამ მოგენიჭებათ თუ მწუხარება რამ გეწვევათ, - ორსავ შემთხვევაში რა საამო და მანუგეშებელია, როცა არიან გვერდით ადამიანები, რომლებიც იზიარებენ ჩვენს სიხარულს, გვანუგეშებენ მწუხარებაში და გულთან ისე ახლოს მიიტანენ ჩვენს სიმძიმილს, თითქოს ეს მათივ საკუთარი იყოს. გარდა შვებისა და ნუგეშისა, ნათესავები აუცილებელ დახმარებასაც გვიწევენ გაჭირვებაში, კეთილი რჩევითაც შეგვეწევიან; ან კი სხვას ვის უნდა მივმართოთ ჩვენ დახმარებისათვის და რჩევისათვის ჩვენი ცხოვრების მძიმე წუთებში?! და ბოლოს, ნათესაური სიყვარული მაგალითად გვემსახურება ყველასხვა ადამიანის სიყვარულში. ვისწავლით რა ნათესავთა გულწრფელ სიყვარულს, ანდა დაბადებითვე ვიქნებით რა მისით აღსავსენი, ჩვენ სხვა ადმიანებზეც შევძლებთ მის გადატანას და მათაც წრფელად შევიყვარებთ. განა ყველას არ შეგვიმჩნევია, რომ როცა ჩვენი გული წრფელი სიყვარულითაა აღსავსე რომელიმე ახლობელისადმი, მაშინ ჩვენ სხვათა მიმართაც კეთილნი და სიყვარულით განმსჭვალულნი ვართ. ამიტომ გავუფრთხილდეთ ამ, ბუნებითვე ჩვენდა ბოძებულ ნიჭს - ნათესავ-ახლობელთა სიყვარულს და წმიდად შევინახოთ იგი; ვეცადოთ თავიდან ავიცილოთ უთანხმოებანი ნათესავებთან და გულწრფელი სიყვარული გვაკავშირებდეს მათთან ყოველთვის.

ბ) მეორე დამოძღვრა, რომელსაც დღევანდელი სახარებიდან ვიღებთ, არის ის, რომ მოწოდება სამწყემსო მსახურებისადმი ღმერთის ნებით ხდება, რამეთუ ჩვენ ვნახეთ, რომ მოციქულებს თვით უფალმა მოუწოდა ცათა სასუფევლის საქადაგებლად და საღმრთო მსახურებისათვის (მუხლები 19-22). ან კი განა შეიძლება ეს სხვაგვარად იყოს, როცა უფალი ღმერთი მარადის ზრუნავს თავისი ეკლესიისათვის, მისი კეთილმოწყობისათვის და სიმტკიცისათვის?! ეკლესიის ისტორიაში ჩვენ ამ ჭეშმარიტების დამადასტურებელ მრავალ შემთხვევას ვხვდებით: ასე, მაგალითად, წმიდა ამბროსი მედიოლანელი ღმერთის პირდაპირი მინიშნებით იქნა არჩეული ამ ქალაქის მღვდელმთავრად, როცა ჯერეთ სრულად ჩვილი ყრმის პირით ეუწყა ეკლესიაში შეკრებილ ერს და სამღვდელოთ, რომ ამბროსი უნდა ყოფილიყო ეპისკოპოსი, და მიუხედავად იმისა, რომ იგი საერო კაცი იყო - ქალაქის პრეფექტი, ყველა ხარისხში ხელდასხმის შემდეგ, ამბროსი ეპისკოპოსად აკურთხეს. აი, სხვა მაგალითიც, აღებული მოსკოვის მიტროპოლიტის, წმიდა ალექსის ცხოვრებიდან. მას ჯერ კიდევ ბავშვობაში გამოუცხადა ღმერთმა მისი მაღალი დანიშნულების შესახებ. ერთხელ ყრმა ელეფთერმა (ასე ერქვა წმიდანს ერისკაცობაში) ბადე დაუგო ჩიტებს და ნადავლის დიდხანს ლოდინში მიეძინა. ანაზდად ხმა მოესმა: „ალექსი! რად დაშვრები ასე? - შენ ადამიანები უნდა მოინადირო!“ ამ ხმის გაგონებაზე გამოღვიძებულ ყრმას უკვირდა საოცარი ხმაც და სახელიც, რომლითაც მომართეს. ეს ხილვა ღრმად აღებეჭდა მას გულში. ყრმა ელეფთერი განმარტოვდა, ერიდებოდა თანატოლებთან თამაშს და სულ თავის ცხოვრებასა და დანიშნულებაზე ფიქრობდა. 15 წლისამ მან უკვე მონოზონურ ცხოვრებას მიუძღვნა თავი. 20 წლისა (1320 წელს) მოსკოვის ღვთის განცხადების მონასტერში მივიდა და ბერად აღიკვეცა ალექსის სახელით, რომელიც მას საკვირველ ხილვაში მოესმა ყრმობისას, შემდგომში კი მოსკოვის მიტროპოლიტადაც შეიქნა.

ეს მაგალითები, ალბათ, საკმარისია იმისათვის, რომ დავრწმუნდეთ ამ ჭეშმარიტებაში! სამწყემსო მსახურებისათვის ადამიანის არჩევა ღმერთის ნებით ხდება, ეს კი - ყველას აღგვძრავს ღრმა პატივისცემით ვიყოთ განმსჭვალულნი ღმერთის მსახურთა მიმართ და ყოველთვის შევისმენდეთ მათს დამოძღვრას, ვითარცა ადამიანთა სულების მომნადირებლებისა ზეციური ნეტარებისათვის.

გ) დღევანდელი სახარების მესამე უდიდესი ჭეშმარიტება იმაში მდგომარეობს, რომ უფალს ჩვენ მტკიცე, ურყევი გადაწყვეტილებით და გადაჭრით უნდა შევუდგეთ (მუხლები 21-22). როცა საღმრთო მოწოდება ესმათ, მოციქულებს არ დაუწყიათ ფიქრი და ჭოჭმანი: მათ უმალვე მიატოვეს მთელი თავიანთი ქონება, თავისიანები და უფალს შეუდგნენ. მივბაძოთ მათ მტკიცე გადაწყვეტილების მიღებასა და უფლის შედგომაში. ცხოვნების საქმეში ყველაფერი სწორედ ამაზეა დამოკიდებული. წმიდა ფილარეტ მოსკოველი ამასთან დაკავშირებით შემდეგს ამბობს: „ვისაც სურს ნავით გასცუროს, ჯერ ის თოკები უნდა შეხსნას, ანდა, თუ საჩქაროა, გადაჭრას, რომლებითაც ნავი ნაპირსაა მიბმული, ხოლო ვისაც სურს ნამდვილად ზეცისაკენ აღმავალ გზას დაადგეს, მან თანდათანობით - ყურადღებით და თავის იძულებით უნდა მოიშოროს ყველა ვნება და ქვეყნიური მიდრეკილებანი, ანდა, თუკი ეშინია, რომ შთაეფლობა მათში და თუკი გრძნობს თავის თავში საკმარის ძალებს - ერთი გადამწყვეტი დარტყმით მოიკვეთოს ისინი ერთბაშად“. აი, სწორედ ასეთი, გადაჭრილი და მტკიცე მოქმედების უნარი გვაკლია უმრავლესობას. უფალი მრავალმოწყალეა, ზოგჯერ იგი ჩვენი ნების საწინააღმდეგოდაც გვაიძულებს მისი ხმა ვისმინოთ. მაშინ ჩვენს სულშიც აღმოცენდებიან წმიდა აზრები და განაბნევენ ჩვენს გარემომცველ ცოდვიან წყვდიადს; და ანაზდად შეძრწუნებულნი აღმოვაჩენთ, რომ, თურმე ცოდვის უფსკრულში ვყოფილვართ აქამდე შთავარდნილნი, და თავს უბედურად, საწყალობელად, გლახაკად, ბრმად და შიშვლად შევიგრძნობთ (აპოკ. 3,17); სულში გულშემუსრვილობა შემოგვეპარება და ზოგჯერ მზადა ვართ ყველაფერი მოვიმოქმედოთ, ყოველი ღონე ვიხმიოთ, ოღონდ კი ამ საზარელი მდგომარეობიდან გამოვიდეთ; პეტრე მოციქულის მსგავსად, მზად ვართ მთელის არსებით შევღაღადოთ უფალს შეწევნისათვის: „უფალო, მიხსენ მე!“ (მათე 14,30), უფალო, შემეწიე, რამეთუ ვიღუპები, წარსწაყმედელისაკენ მივექანები! მაგრამ თუკი შემდეგისათვის, მომდევნო დღისათვის გადავდებთ გამოსწორებას, შეიძლება ვერც ვერასდროს მოვახერხოთ ეს! ელვასავით ჩნდება ჩვენში წმიდა აზრი, და ელვასავით სწრაფად განქარდება. და თუკი ჩვენ უმალვე არ ჩავეჭიდეთ მას და საქმედ არ ვაქციეთ იგი, კვლავაც ცოდვიან წყვდიადში შთაფლულნი დავრჩებით. ამიტომაც დაგვიდებს ღვთის სიტყვა მცნებად ამას. დაუყოვნებლივ „განვიშორნეთ უკუე საქმენი ბნელისანი და შევიმოსოთ საჭურველი ნათლისაი, და ვითარცა დღესა შინა, შვენიერად ვიდოდით“... (რომ. 13,12-13).

გ) და ბოლოს, როცა მოგვითხრობს, თუ როგორ მოვლიდა უფალი იესო მთელს გალილეას, ასწავლიდა რა იუდეველთა შესაკრებლებში - სინაგოგებში და ქადაგებდა რა ცათა სასუფეველის სახარებას, განკურნებდა რა ყოველგვარ სნეულებასა და უძლურებას კაცთა შორის, - მოგვითხრობს რა ამას, დღევანდელი სახარება გვაიძულებს მეტის დაკვირვებით მოვეკიდოთ ჩვენი ცხოვნების საქმეს, რათა უმადურნი არ აღმოვჩნდეთ ღმერთის მიმართ (მუხლი 23). რა დიდ შემწყნარებლობას, მოთმინებას, შრომასა და გულმოდგინებას, ბოლოს და ბოლოს და დასაბამთა დასაბამად, რაოდენ სიყვარულს გამოუჩენს უფალი იესო ქრისტე ცოდვებში შთაფლულ და წარსაწყმედელისაკენ მავალ კაცობრიობას! და განა ჩვენც ასევე გულმოდგინედ ვზრუნავთ საკუთარი ხსნისათვის, როგორც უფალი იესო ქრისტე ზრუნავდა და ზრუნავს ყოველი ადამიანის საცხოვნებლად? განა ასევე გულმოდგინედ ვზრუნავთ ჩვენ ერთურთის ცხოვნებისათვის? განა ასეთივე სიყვარულით ვართ აღვსილნი ერთმანეთისადმი? არა! ჩვენსულ ვთვლემთ და გვძინავს, მოფუსფუსეთ ამაო, ცოდვიან ცხოვრებაში. ჩვენ ხელები უღონოდ ჩამთგვიყრია, საჭურველი დაგვიგდია, რაკი გვგონია, რომ ხსნა თავისით მოვა ჩვენთან; ჩვენ დაგვვიწყებია მაცხოვრის სწავლება ვიწრო გზით სვლის, მწუხარებებისა და მოთმინების, ლოცვისა და მარადი სინანულის შესახებ, იგავი ტალანტთა და უფლის ვენახის მოქმედთა შესახებ.

მაშ, მოციქულებს, მოწაფეებს, ღირს მამებსა და ყოველთა წმიდათ მივბაძოთ, ხოლო უფრორე - ჩვენს უფალს იესო ქრისტეს, ვინც სახე და მაგალითი მოგვცა ამისა, რათა მის კვალს შევდგომოდით, და ვისაც ჩვენი გამოსწორება, განათლება, განახლება და ცხოვნება სწყურია!