მთავარი
ლოცვანი
ფსალმუნნი
ახალი აღთქმა
ძველი აღთქმა
დაუჯდომლები
პარაკლისები
განმარტებები
სხვადასხვა თემები
წიგნის შესახებ
მთავარი
ლოცვანი
ფსალმუნნი
ახალი აღთქმა
ძველი აღთქმა
დაუჯდომლები
პარაკლისები
განმარტებები
სხვადასხვა თემები
წიგნის შესახებ
ღმერთის მიერ სამყაროს შექმნისა და მისი შემდგომი ყოფის შესახებ ბიბლია
სიტყვა ბიბლია წიგნებს ნიშნავს; ის სხვადასხვა დროს შექმნილი წიგნისაგან შედგება. ბიბლია უფალმა იმისთვის მისცა ადამიანებს რომ კაცმა მისი მეშვეობით შეიცნოს ჭეშმარიტი ღმერთი; შეიტყოს, რა გზა და საშუალებები არსებობს მასთან დასაახლოებლად; და ყოველივე ამით მოიპოვოს მარადიული ცხოვრება და დაიმკვიდროს სასუფეველი.
წმიდა წერილი ეწოდება წიგნთა კრებულს, რომლებიც დაწერილია წმიდა მამათა მიერ ღმერთის შთაგონებით. ადამიდან მოსემდე წმიდა წერილის წიგნები არ იწერებოდა, არამედ განივრცობოდა წმიდა გარდამოცემის მეშვეობით. უფალი იესო ქრისტეც ზეპირად ასწავლიდა მოციქულებს. ამგვარად, წმიდა წერილი უფრო გვიან შეიქმნა, ვიდრე წმიდა გარდამოცემა.
წმიდა წერილის დადგინება შემდეგნაირად მოხდა: გამოიძიეს, მიიჩნევს თუ არა ყველა ეკლესიის წმიდა გარდამოცემა ამა თუ იმ წიგნს - წმიდა წერილის წიგნად და მხოლოდ ის წიგნები იქნა აღიარებული წმიდა წერილის წიგნებად, რომლებიც ყველა ეკლესიის წმიდა გარდამოცემის თანახმად იქნენ მიჩნეულნი ასეთებად. ხოლო წიგნები, რომლებსაც აღიარებდა მხოლოდ რამდენიმე ქვეყნის ეკლესია, და არა ყველა, დადგინდა, არ მიიჩნიონ წმიდა წერილის წიგნებად.
360 წელს ლაოდიკიაში გამართულმა მსოფლიო საკლესიოს კრებამ დაადგინა, აღმოსავლეთის ეკლესიაში რომელი წიგნები მიეკუთვნებინათ წმიდა წერილისთვის, ხოლო დასავლეთის ეკლესიაში - 416 წელს კართაგენში გამართულმა საეკლესიო კრებამ, გარდა ამისა, ორივე კრებამ დაადგინა, რომ ეკლესიაში ღვთისმსახურების ჟამს იკითხებოდეს მხოლოდ წმიდა წერილის წიგნები. მეექვსე მსოფლიო კრების 68-ე დადგენილებამ განაჩინა, რომ გვმართებს წმიდა წერილის წიგნებს მოვეპყრათ კეთილკრძალულებით, ისე, როგორც სიწმიდეს შეჰფერის.
წმიდა წერილის გარდა, ეკლესია ხელმძღვანელობს წმიდა გარდამოცემითაც, რადგან წმიდა წერილი არ შეიცავს სრულად საღმრთო გამოცხადებას და წმიდა გარდამოცემის გარეშე შეუძლებელი იქნებოდა წმიდა წერილის ზოგიერთი ადგილის გაგება. ამას თვით საღმრთო წერილიდან ვიგებთ - წმიდა იოანე მოციქულისაგან სახარებაში ნათქვამია: „არიან სხუანიცა მრავალ, რომელ ჰქმნა იესო, რომელნი თუმცა დაიწერებოდეს თითოეულად, არცაღა ვგონებ, ვითარმედ სოფელმან ამან დაიტია აღწერილი წიგნები“ (ინ. 21,25).
წმიდა გარდამოცემა რომ არა, არავის ეცოდინებოდა რას წარმოადგენს წმიდა წერილი. თვით წმიდა წერილი ბრძანებს, რომ ის არ მოიცავს ყოველივეს, ამდენად ის, ვინც არ სცნობს წმიდა გარდამოცემას, საღმრთო გამოცხადებიან ბევრი რამ არ უწყის, მისი რელიგიური ცხოვრება ცალმხირივია და არასრულყოფილი.
ქრისტიანებს ბევრი რამ შემორჩათ ზეპირი გარდამოცემიდან, მაგალითად ის, რომ გამოვისახოთ პირჯვარი, ლოცვის ჟამს ვიდგეთ პირით აღმოსავლეთისაკენ, საიდანაც აღმოხდება მზე, როგორ ვეზიაროთ წმიდა საიდუმლოთ, რომელი სიტყვებით მივმართოთ ღმერთს, რათა მან აკურთხოს და გარდასახოს შესაწირავი პური და ღვინო, როგორ იკურთხოს წყალი და სხვა. ამიტომ შეახსენებდა წმიდა მოციქული პავლე ქრისტიანებს თესალონიკში: „ძმანო, მტკიცედ დეგით და შეიკრძალეთ მოძღურება ესე, რომელიცა გისწავიეს გინა სიტყვითა, გინა წიგნითა ჩუენითა“ (2 თეს. 2,15). ის, რასაც პავლე მოციქული ასწავლიდა ქადაგებებში, ეს იყო ზეპირი გარდამოცემა. ხოლო რასაც ასწავლიდა ეპისტოლეებით, ეს არის ეპისტოლარული სწავლება და წმიდა წერილის ნაწილს შეადგენს. ის, რომ ქრისტიანული სარწმუნოება ძირითადად ზეპირი გარდამოცემის საფუძველზე ვრცელდებოდა, სრულიად გასაგებია. პავლე მოციქულის ეპისტოლეში ნათქვამია: „რაჲ-იგი გესმა ჩემგან მრავლითა მოწამებითა, ესე შეჰვედრე მორწმუნეთა კაცთა, რომელნი შემძლებელ იყვნენ სხუათაცა სწავლად“ (2 ტიმ. 2,2). თითქმის ოცი წლის მანძილზე უფალ იესო ქრისტეს ამაღლებიდან, ეკლესიას არ ჰქონდა არც ერთი წიგნი ახალი აღთქმისა და იძულებული იყო ესარგებლა მხოლოდ ზეპირი გარდამოცემით, მაგრამ მიუხედავად ამისა იგი მოქმედებდა, აღასრულებდა ღმრთისმსახურებას, იღვწოდა და განეფინებოდა ყოველგან, ეყრდნობოდა ზეპირ გარდამოცემას, იმარხავდა მას, როგორც ზეციურ საუნჯეს.
ბიბლია აერთიანებს სხვადასხვა დროსა და ეპოქაში სხვადასხვა ავტორის მიერ დაწერილ წიგნებს, ამ წიგნებში ასახულია კაცობრიობის ისტორია და მისი დამოკიდებულება ღმერთთან ამ ისტორიის ყოველ ეტაპზე. ბიბლიას სხვაგვარად წმინდა წერილსაც უწოდებენ, ან უბრალოდ წერილს. ნებისმიერი სხვა წიგნისაგან ბიბლია იმით განსხვავდება, რომ მასში შემავალი წიგნების ავტორები იყვნენ წმინდა და გამორჩეული ადამიანები და ისინი წერდნენ ღვთის შთაგონებით; ანუ როგორც თავად ამ სიტყვის შინაარსი მიგვანიშნებს - ღმერთისგან ჩაგონებით. გამოდის, რომ წმინდა წერილის ავტორები წერენ და მოგვითხრობენ იმას, რისი თქმაც სურს ჩვენთვის უფალს.
ბიბლიაში შემავალი წიგნების დიდი ნაწილი არის კანონიკური, ანუ მათ ეკლესია ღვთივშთაგონებულად მიიჩნევს, დანარჩენი - არაკანონიკური წიგნები კი, თუმცა სულისთვის მეტად სასარგებლო და ბევრისმომცემია, უშუალოდ ღვთისგან მომდინარედ არ მიიჩნევა. წმინდა წერილის წიგნებიდან ნაწილი ქრისტეს შობამდე დაიწერა, ხოლო ნაწილი - ქრისტეს შობის შემდგომ. ქრისტეს შობამდე დაწერილ წიგნებს ძველი აღთქმის წიგნებს ვუწოდებთ, ხოლო შობის შემდეგომ დაწერილებს - ახალი აღთქმის წიგნებს.
ქრისტიანული ეკლესია აღრიცხავს ძველი აღთქმის 51 წიგნს, აქედან 39 კანონიკურად ითვლება, დანარჩენი 12 კი არაკანონიკურად.
ახალ აღთქმაში შედის 27 წიგნი, მათ შორის ყველა კანონიკურია.
ძველი აღთქმა — საერთო წმინდა ტექსტი (წიგნთა კრებული) იუდაიზმისა და ქრისტიანობისა. პირველი, უძველესი ნაწილი ქრისტიანული ბიბლიისა, უძველესი ებრაული წმინდა წერილი (ებრაული ბიბლია — თანახი).
ტერმინი „აღთქმა“ შეესაბამება ებრაულ სიტყვას ბერიტ ლათინურად testamentum - ტესტამენტუმ, ბერძნულათ კი Διαθήκη - დიათიკე „კავშირი, შეთანხმება, კონტრაქტი, დაბეჭდვა ან ბეჭედის დასმა (ტესტამენტუმ) ყველაზე ნათლად მისი ლათინური გამოთქმა გამოხატავს მის მნიშვნელობას“.
ძველაღმოსავლური წესი შეთანხმების დადებისა ორ მხარეს შორის მოცავდა მსხვერპლის შეწირვასა და წყევლის წარმოთქმას მის დამრღვევზე. ამის შემდეგ მხარეები გაივლიდნენ დაკლული მსხვერპლის ორ ნაწილს შორის და თავიანთ კავშირს ამტკიცებდნენ დაღვრილი სისხლით. ამ შეთანხმების სახსოვრად დებდნენ ქვას, ან რგავდნენ ხეს, უწოდებდნენ რა მათ ცის წინაშე მოწმეებს ამ შეთანხმებისა.
ვასალური დამოკიდებულებისგან განსხვავებით, რომელშიც იძულებითი მფარველობის მიღება იგულისხმება, ჭეშმარიტი კავშირი - ეს კავშირია თანასწორთა შორის. მისი საფუძველი ურთიერთპატივისცემა და ნებაყოფლობითი თანხმობაა მისი წარმომადგენელ მხარეებს შორის, რაც განაპირობებს მათ ნებელობით თავისუფლებას და შესაძლებლობას მისი გაუქმებისა, გაწყვეტისა, საპასუხო დამსჯელობითი სანქციების შიშის გარეშე. დაახლოებით მოცემული პირობების მსგავსად განისაზღვრება განსაკუთრებული ხასიათი ძველ აღთქმაში ღმერთსა და ადამიანებს შორის ურთიერთკავშირი.
* ქრისტიანული მოძღვრების თანახმად ადამიანი თავისუფალია (ნების თავისუფლება), და ამ ნებელობის მეშვეობით ის თავად წყვეტს, იყოს ღმერთთან თუ განუდგეს მათ, იცხოვროს მისი მცნებების მიხედვით, თუ საკუთარი ნების მიხედვით. არც ჯოჯოხეთია ღმერთის მიერ დაწესებული სასჯელი, სანაცვლო საზღაური ადამიანთა განდგომაზე (ღმერთი აბსოლუტური სიკეთეა), არამედ ადამიანები, რომლებიც ღმერთთან მყოფობისათვის არიან შექმნილნი (ეს არის მათი ბუნებრივი მდგომარეობა), თავიანთი განდგომით გამოეყოფიან ამ სიკეთეს (სამოთხეს), თავიანთ ბუნებრივ მდგომარეობას და ხვდებიან ჯოჯოხეთში. ანუ ჯოჯოხეთი არის ადამიანის ბუნებრივი მდგომარეობის დარღვევა, მიერ განხორციელებული არასწორი ნებელობითი არჩევანის შედეგი და არა უფლის სასჯელი – ადამიანი თავად ისჯის საკუთარ თავს
მას საფუძველი ჯერ კიდევ სამოთხეში დაედო, რომელიც დაირღვა ადამის ცოდვით დაცემით. ასეთივე საყოველთაო ხასიათით გამოირჩევა აღთქმა ნოესთან, და მისი მეშვეობით, მთელს ქმნილ სამყაროსთან. რჩეული გამოცხადების დამცველთა წრე ვიწროვდება აბრაამთან და მის შთამომავლებთან აღთქმით, სინას მთის აღთქმა კი განსაზღვრავს საბოლოო ხასიათს ძველი აღთქმისა: ისრაელი ხდება უფლის რჩეული ერი, რომელსაც მიეცა ქანაანის მიწა, უფლის მფარველობა და დახმარება. ისტორიული დანიშნულება ისრაელისა - არა მხოლოდ „ზეციური მეუფების“ მიწაზე დამყარება, არამედ მაგალითად ყოფნა მეზობელი ხალხებისათვის - სინათლედ ყოფნა წარმართთათვის. ისრაელმა დაივიწყა თავისი დანიშნულება და მისი უფლის მიერ რჩეულობა მხოოდდამხოლოდ ეთნიკური ქედმაღლობის საბაბად იქცა.
იესო ქრისტეს შობამდე 6 საუკუნით ადრე იერემია წინასწარმეტყველმა იწინასწარმეტყველა ძველი, ნაციონალურ პოლიტიკური ილუზიების დანგრევა და ახალი კავშირის „დადება“ ღმერთსა და ადამიანებს შორის მხოლოდდამხოოდ სულიერ საფუძვლებზე. ქრისტიანობა წარმოშობისთანავე ცხოვრობდა იმ რწმენით, რომ იერემიას წინასწარმეტყველება განხორციელდა, ძველი შეთანხმება ღმერთსა და ადამიანებს შორის ერთი ერის მეშვეობით, შეიცვალა ახალი კავშირით-აღთქმით, რომეიც დადებუია მთეს კაცობრიობასთან ძე ღმრთისას განკაცებისა და მისი გამომხსნელობითი მსხვერპის მეშვეობით. თავად იესო ქრისტემ საიდუმლო სერობაზე მიანიშნა განსხვავებაზე ყოფიერების ამ ორ მდგომარეობას შორის „ესე არს სისხლი ჩემი ახლისა აღთქუმისაჲ, მრავალთათჳს დათხეული მისატევებელად ცოდვათა“
ამიტომაც ბიბლია, როგორც მსოფლიო ისტორია, იყოფა ორ პერიოდად: ქრისტეს შობამდე და ქრისტეს შობიდან, ან კიდევ ეპოქა ძველი აღთქმისა და ეპოქა ახალი აღთქმისა.
ძველი აღთქმის წიგნები იყოფა კანონიკურ და არაკანონიკურ წიგნებად. მათ შორის არსებული განსხვავება ისაა, რომ კანონიკური წიგნები უფრო ძველია, დაწერიი დაახლოებით XV-V საუკუნეებში ქრისტეს შობამდე, არაკანონიკური წიგნები კი შედარებით გვიან IV-I საუკუნეებში ქრისტეს შობამდე.
შინაარსის მიხედვით ძველი აღთქმის წიგნებში გამოყოფენ შემდეგ კატეგორიებს:
| ქართული დასახელება |
ლათინური დასახელება |
ბერძნული დასახელება |
რუს. | ინგლ. | სახელწოდება თანახში |
|---|---|---|---|---|---|
| დაბადება (დაბ.) | Genesis | Γένεσις | Быт. | Gen | בְּרֵאשִׁית |
| გამოსვლა (გამ.) | Exodus | Ἔξοδος | Исх. | Ex | שְׁמוֹת |
| ლევიანნი (ლევ.) | Leviticus | Λευϊτικòν | Лев. | Lev | וַיִּקְרָא |
| რიცხვნი (რიცხ.) | Numeri | Ἀριθμοὶ | Чис. | Num | בְּמִדְבַּר |
| მეორე რჯული (რჯლ.) | Deuteronomium | Δευτερονόμιον | Втор. | Deut | דְּבָרִים |
| იესო ნავეს ძე (იესო) | Iosue | Ἰησοῦς | Нав. | Josh | יְהוֹשֻׁעַ |
| მსაჯულნი (მსაჯ.) | Iudicum | Κριταὶ | Суд. | Judg | שׁוֹפְטִים |
| რუთი (რუთ.) | Ruth | Ροὺθ | Руф. | Ruth | רוּת |
| პირველი მეფეთა (1 მეფ.) | I Samuelis | Βασιλειων Α' | 1Цар | 1Sam | שְׁמוּאֵל א׳ |
| წიგნი მეორე მეფეთა (2 მეფ.) | II Samuelis | Βασιλειων Β' | 2Цар | 2Sam | שְׁמוּאֵל ב׳ |
| წიგნი მესამე მეფეთა (3 მეფ.) | I Regum | Βασιλειων Γ' | 3Цар | 1Kings | מְלָכִים א׳ |
| წიგნი მეოთხე მეფეთა (4 მეფ.) | II Regum | Βασιλειων Δ' | 4Цар | 2Kings | מְלָכִים ב׳ |
| პირველი ნეშტთა (1 ნეშტ.) | I Paralipomenon | Παραλειπομένων Α' | 1Пар | 1Chron | דִּבְרֵי הַיָּמִים א׳ |
| წიგნი მეორე ნეშტთა (2 ნეშტ.) | II Paralipomenon | Παραλειπομένων Β' | 2Пар | 2Chron | דִּבְרֵי הַיָּמִים ב׳ |
| პირველი ეზრა (1 ეზრ.) | Esdrae | Ἒσδρας | Езд | Ezra | עֶזְרָא |
| ნეემია (ნეემ.) | Nehemiae | Νεεμιας | Неем | Neh | נְחֶמְיָה |
| ტობითი (ტობ.) | Tobias | Τωβιθ | Тов | Tob | טובי |
| ივდითი (ივდ.) | Judith | Ιουδίθ | Иудифь | Judith | יְהוּדִית |
| ესთერი (ესთ.) | Esther | Ἐσθὴρ | Есф | Esther | אֶסְתֵּר |
| იობი (იობ.) | Iob | Ἰῶβ | Иов | Job | אִיּוֹב |
| ფსალმუნნი (ფსალმ.) | Psalmorum | Ψαλμοὶ | Пс / Псал | Ps | תְּהִלִּים |
| იგავნი სოლომონისა (იგავ.) | Proverbiorum | Παροιμιαι | Прит | Prov | מִשְׁלֵי |
| ეკლესიასტე (ეკლ.) | Ecclesiasticus | Ἐκκλησιαστὴς | Екк | Eccles | קֹהֶלֶת |
| ქებათა-ქება სოლომონისა (ქებ.) | Canticum Canticorum | ᾎσμα | Песн | Song | שִׁיר הַשִּׁירִים |
| ესაია წინასწარმეტყველი (ეს.) | Isaiae | Ἠσαΐας | Ис / Исаи | Is | יְשַׁעְיָהוּ |
| იერემია წინასწარმეტყველი (იერ.) | Ieremiae | Ιερεμίας | Иер | Jer | יִרְמְיָהוּ |
| გოდება იერემიასი (გოდ.) | Lamentationes | Θρῆνοι | Плач | Lam | אֵיכָה |
| ეზეკიელ წინასწარმეტყველი (ეზეკ.) | Ezechielis | Ἰεζεκιὴλ | Иез | Ezek | יְחֶזְקֵאל |
| დანიელ წინასწარმეტყველი (დან.) | Danielis | Δανιὴλ | Дан | Dan | דָּנִיֵּאל |
| ოსია წინასწარმეტყველი (ოს.) | Osee | Ὡσηὲ | Ос | Hos | הוֹשֵׁעַ |
| იოველ წინასწარმეტყველი (იოვ.) | Ioel | Ἰωὴλ | Иоил | Joel | יוֹאֵל |
| ამოს წინასწარმეტყველი (ამოს) | Amos | Ἀμὼς | Амос | Amos | עָמוֹס |
| აბდია წინასწარმეტყველი (აბდ.) | Abdiae | Ἀβδιοὺ | Авд | Obad | עֹבַדְיָה |
| იონა წინასწარმეტყველი (იონ.) | Ionae | Ἰωνᾶς | Иона | Jon | יוֹנָה |
| მიქა წინასწარმეტყველი (მიქ.) | Michaeae | Μιχαίας | Мих | Mic | מִיכָה |
| ნაუმ წინასწარმეტყველი (ნაუმ.) | Nahum | Ναοὺμ | Наум | Nahum | נַחוּם |
| აბაკუმ წინასწარმეტყველი (აბაკ.) | Habacuc | Αμβακοὺμ | Авв | Hab | חֲבַקּוּק |
| სოფონია წინასწარმეტყველი (სოფ.) | Sophoniae | Σοφονίας | Соф | Zeph | צְפַנְיָה |
| ანგია წინასწარმეტყველი (ანგ.) | Aggaei | Ἁγγαῖος | Агг | Hag | חַגַּי |
| ზაქარია წინასწარმეტყველი (ზაქ.) | Zachariae | Ζαχαρίας | Зах | Zech | זְכַרְיָה |
| მალაქია წინასწარმეტყველი (მალ.) | Malachiae | Μαλαχίας | Мал | Mal | מַלְאָכִי |
ძველი აღთქმა შეიცავს შემდეგ წიგნებს:
1. დაბადება - მასში მოთხრობილია ქვეყნიერებისა და ადამიანის შექმნა, პირველქმნილ ადამიანთა ცხოვრების, ცოდვით დაცემის, მათ შთამომავალთა ცხოვრებისა და შრომის შესახებ, აგრეთვე იოსების ეგვიპტეში აღსრულების შესახებ (შემოკლებით - დაბ).
2. წიგნი გამოსვლათა - მასში აღწერილია ებრაელთა მძიმე ცხოვრება ეგვიპტეში, მოსეს შერკინება ფარაონთან, ებრაელთა გამოსვლა ეგვიპტიდან მოსეს წინამძღოლობით, მათი სვლა უდაბნოში, აღთქმის ფიცართა მიღება სინას მთაზე და კარვის შენება (გამ).
3. წიგნი ლევიტელთა - მასში ჩაწერილია ძველი აღთქმის მღვდელმსახურთა და ლევიტელთა ღმრთისმსახურების წესები და საყოფაცხოვრებო და სამოქალაქო კანონები (ლევ).
4. რიცხვთა - მასში აღწერილია ებრაელი ხალხის საყოველთაო აღწერა, რომლის დროსაც, ლევიტელთა გარდა, 603550 მოზრდილი მამაკაცი დაითვალეს; შემდეგ ზედმიწევნით არის ახსნილი ლევიტელთა მოვალეობანი, მოთხრობილია ხალხის დრტვინვა მოსეს წინააღმდეგ და აარონის სიკვდილი (რიცხვ).
5. მეორე სჯულისა - მასში, მოსე სიკვდილის წინ, კიდევ ერთხელ, მოკლედ, უმეორებს ებრაელ ხალხს სჯულს, რომელიც ღმერთმა მოსცა მათ, მადლობას სწირავს და აკურთხევს ხალხს; ბოლოს აღწერილია მოსეს აღსასრული და მისი დაკრძლავა (რჯლ).
6. წიგნი ისუსი, ძისა ნავესი - მასში მოთხრობილია აღთქმის მიწებთან მისვლა და ისრაელის თორმეტ ტომს შორის მისი განყოფის შესახებ (ის. ნავ.)
7. წიგნი მსაჯულთა - მასში აღწერილია ებრაელთა ცხოვრება მსაჯულთა მმართველობის ხანაში (მსაჯ).
8. წიგნი რუთისა - მასში მოთხრობილია ვინმე რუთის ამბავი, რომელიც იყო მეფე დავითის დიდი ბებია.
9-12. ორი წიგნი სამოელისა და ორი წიგნი მეფეთა - რომლებშიც მოთხრობილია ებრაელთა ცხოვრება, როდესაც მათ მართავდნენ მეფენი, და განსაკუთრებით აღწერილია იერუსალიმის დიდებული ტაძრის მშენებლობა (სამ და მეფ).
13-14. ორი წიგნი ნეშტთა - რომლებიც ავსებს მეფეთა წიგნებს (ნეშტ).
15-16. წიგნები ეზრასი და ნეემიასი - მათში მოთხრობილია ებრაელთა დაბრუნების შესახებ ბაბილონის ტყვეობიდან, ახალი ტაძრის მშენებლობისა და იერუსალიმის აღდგენის შესახებ (ეზრ და ნეემ).
17. წიგნი ესთერისა - მასში მოთხრობილია ღმრთის მოყვარე და მხნე ებრაელი დედაკაცის შესახებ, რომელმაც ერი თვისი იხსნა დაღუპვისაგან სპარსეთის მეფის, ართაქსერქსის მეფობის ჟამს (ესთ).
18. წიგნი იობისა - მასში მოთხრობილია მართალ იობის ღმრთივსათნო ცხოვრების შესახებ, რომელმაც უდიდესი მწუხარებისა და ვაების ჟამს დაიმარხა მტკიცე რწმენა ღმრთისადმი, გამოაჩინა უდიდესი მოთმინება და სიბრძნე (იობ).
19. ფსალმუნთა წიგნი - რომელიც შეიცავს 150 სულიერ საგალობელს ანუ ფსალმუნს, რომელთა უდიდესი უმრავლესობა ეკუთვნის წმ. მეფე დავითს (ფს).
20. იგავნი სოლომონისნი - რომელიც შეიცავს მეფე სოლომონის ბრძნულ გამონათქვამებსა და რჩევებს, ამ ქვეყნად მართალი ცხოვრების წარმართვისათვის (იგ).
21. ეკლესიასტე - რომელშიც მეფე სოლომონი ქადაგებს ცხოვრების საზრისის შესახებ და მიგვითითებს, რომ ბედნიერია მხოლოდ ის, ვინც ისწრაფვის არა მატერიალური კეთილდღეობისაკენ, არამედ ღმრთის მცნებათა აღსრულებისაკენ (ეკლ).
22. ქება ქებათა - სოლომონისა, რომელშიც იგი წინასწარმეტყველურად მოგვითხრობს ქრისტეს წმიდა სიყვარულის შესახებ ეკლესიის მიმართ, სიძისა და სასძლოს სიყვარულის მაგალითზე.
23. წიგნი წინასწარმეტყველ ესაიასი - მასში წინასწარმეტყველი მრავალ რასმე წინასწარმეტყველებს მაცხოვრის ცხოვრებიდან. რამდენიმე მოვლენა მისი ცხოვრებიდან ისეთი ზედმიწევნით არის აღწერილი, თითქოს იგი საკუთარი თვალით ჭვრეტდა ყოველივეს. ის ამბობს აგრეთვე, რომ მხსნელი იშვება ქალწულისაგან. ამის გამო წინასწარმეტყველ ესაიას ძველი აღთქმის მახარებელს უწოდებენ (ეს).
24. წიგნი წინასწარმეტყველ იერემიასი - მასში მოყვანილია მრავალი წინასწარმეტყველება ებრაელი ანუ ისრაელი ერის მომავლისა და მაცხოვრის შესახებ (იერ).
25. წიგნი წინასწარმეტყველ ეზეკიელისა - ასევე შეიცავს მრავალ წინასწარმეტყველებას (ეზეკ).
26. წიგნი წინასწარმეტყველ დანიელისა - რომელშიც აღწერილია მისი ცხოვრება ბაბილონის ტყვეობაში, აგრეთვე გამოთქმულია წინასწარმეტყველება მაცხოვრის შობის შესახებ (დან).
27-38. თორმეტ მცირე წინასწარმეტყველთა წიგნნი: ოსიასი (ოს), იოელისა (იოელ), ამოსისა (ამოს), აბდიასი (აბდ), იონასი (იონ), მიქეასი (მიქ), ნაომისა (ნაომ), ამბაკუმისა (ამბ), სოფონიასი (სოფონ), ანგეასი (ანგ), ზაქარიასი (ზაქ), და მალაქიასი (მალაქ). ამ წიგნებშიც მრავალი წინასწარმეტყველებაა გამოთქმული მესიის - მაცხოვრის შესახებ. მაგალითად: წინასწარმეტყველმა მიქეამ იწინასწარმეტყველა, რომ მაცხოვარი იშვებოდა ბეთლემში (5,2), წინასწარმეტყველმა ზაქარიამ იწინასწარმეტყველა მაცხოვრის დიდებით შესვლა იერუსალიმში (9,9) და მისი ვნება (13,7), წინასწარმეტყველმა მალაქიამ გამოთქვა, რომ მესიას ეყოლებოდა წინამორბედი - წმიდა იოანე ნათლისმცემელი (3,1).
პირველ ხუთ წიგნს ძველი აღქთქმისა აგრეთვე ეწოდება მოსეს ხუთწიგნეული, სჯულდებითნი და აღთქმის წიგნები.
ზოგიერთ გამოცემაში სამოელის პირველ წიგნს უწოდებენ პირველ წიგნს მეფეთა, სამოელის მეორე წიგნს - მეფეთა მეორე წიგნს. ასეთ შემთხვევაში მეფეთა პირველ წიგნს ეწოდება მესამე წიგნი მეფეთა, ხოლო მეფეთა მეორე წიგნს - მეოთხე წიგნი მეფეთა. წინასწარმეტყველთ - ესაიას, იერემიას, ეზეკიასა და დანიელს წოდებათ დიდი წინასწარმეტყველნი.
მართლმადიდებელი ეკლესია ძველი აღთქმის ხსენებულ წიგნებს უწოდებს მემკვიდრეობას, რომელიც მიიღო ძველაღთქმისეული ებრაელთა ეკლესიიდან, რამეთუ ებრაელ ერს ერწმუნა ღმრთის სიტყვა, როგორც ამბობს ამის შესახებ პავლე მოციქული ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეში (3,1-2), ხოლო ახალი აღთქმის ეკლესიამ მიიღო ეს წიგნები ებრაელთაგან.
წმიდა წერილი ზოგიერთ გამოცემაში შეიცავს აგრეთვე შემდეგ წიგნებს: ა) წიგნი ტობისი, ბ) წიგნი ესთერისა, გ) სიბრძნე სოლომონისა, დ) წიგნი ისუსი ძისა ზირაქისა, ე) წინასწარმეტყველება ბარუქისა, ვ) სამი წიგნი მაკაბელთა, ზ) მესამე წიგნი ეზრასი. მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ დაშვებულია მათი კითხვა ისევე, როგორც სხვა რელიგიური წიგნებისა, მაგრამ მათ არ მიაკუთვნებს წმიდა წერილის კანონიკურ წიგნებს.
ახალი აღთქმა შეიცავს 27 წიგნს:
ა) სახარებებს:
ბ) 5. წმიდა მოციქულთა საქმეებს (საქ.)
გ) წმიდა მოციქულ პავლეს 14 ეპისტოლეს:
დ) 7 ეპისტოლეს სხვა მოციქულთაგან, კერძოდ:
ე) 27. აპოკალიფსი ანუ გამოცხადება წმიდა მოციქულისა იოანესი (გამოცხ.)
სახარებაში აღწერილია უფალ იესო ქრისტეს მოსვლა ამ ქვეყნად, მისი ცხოვრება, ქადაგება, ღვაწლი და ვნება, აგრეთვე ყოველივე ის, რაც მან თავს იდვა ჩვენისა ცხონებისათვის. სიტყვა „ევანგელე“ - ბერძნულია და „ხარებას“ ნიშნავს, რამეთუ ქრისტეს მოძღვრება - არის შერიგება ადამიანისა ღმერთთან და საუკუნო ნეტარება - არის უდიდესი ნუგეში. პირველი სამი სახარებ დაწერილია 50-დან 70 წლამდე ქრისტეს შობიდან, ხოლო იოანეს სახარება დაიწერა დაახლოებით 90 წელს.
მოციქულთა საქმეებში მოთხრობილია მოციქულებზე სული წმიდის მოფენის, ქრისტიანული სარწმუნოების გავრცელებაში მათი ღვაწლის და მოწამეობის შესახებ, რომლის გემოს ხილვაც მოუხდათ მოციქულებრივი ღვაწლის აღსრულებისას პირველმოწამეთა - სტეფანესა და იაკობს, მოცუქულთა კრებისა და პირველ ქრისტიანთა ცხოვრების შესახებ. მოციქულთა საქმენი დაიწერა დაახლოებით 64 წელს.
ეპისტოლეები - არის წერილები, რომლებსაც წმიდა მოციქულები სხვადასხვა, მათ მიერ დაარსებულ სამწყსოებს სწერდნენ. წერილებში სინი განმარტავენ ქრისტიანულ სარწმუნოებას და მიუთითებენ ადამიანებს, როგორ მოაწყონ თავიანთი და სამწყსოს ცხოვრება, სარწმუნოებასთან თანხმობით.
აპოკალიფსში აღწერილია ხილვა, რომელიც მიეცა წმიდა მოციქულ იოანეს, ეკლესიის მომავალზე, ანტიქრისტეს საქმიანობა, მისი წარწყმედა და ქვეყნიერების აღსასრული.
წმიდა წერილს აგრეთვე ეწოდება ბიბლია. სიტყვა „ბიბლია“ - ბერძნული წარმოშობისაა და ნიშნავს წიგნს. თავისი მნიშვნელობით ის განსაკუთრებული წიგნია, იგი შეიცავს ღმრთის გამოცხადებას. ბიბლია თითქმის ყველა ენაზეა თარგმნილი. რამდენადაც წმიდა წერილში მოთხრობილია მარადიული სიცოცხლის შესახებ, მას სიცოცხლის წიგნსაც უწოდებენ.
ძველი აღთქმის წიგნები დაიწერა ებრაულად და ჯერ კიდევ ქრისტეს შობამდე ითარგმნა ბერძნულად. ახალი აღთქმის წიგნებიდან მხოლოდ ორი წიგნი დაიწერა ებრაულად: სახარება მათესი და პავლე მოციქულის ეპისტოლე ებრაელთა მიმართ.
წმიდა წერილი ლათინურად ითარგმნა მხოლოდ II საუკუნეში. სლავურად ითარგმნა 862-885 წწ. წმ. კირილესა და მეთოდეს მიერ. სავარაუდოა, რომ ქართულად სახარება თარგმნეს ქართლის მოქცევისთანავე (337 წ.). იაკობ ხუცესის „შუშანიკის წამებაში“ დადასტურებულია სახარების („ევანგელე“) არსებობა. V-VI სს-ის პალიმფსესტები სახარების ფრაგმენტებს შეიცავენ. გიორგი მთაწმინდელის ცნობით, არსებულა ხანმეტური და საბაწმიდური რედაქციები. სახარების უძველესი ქართული დათარიღებული ხელნაწერია ადიშის ოთხთავი (897 წ.). X საუკუნით თარიღდება ურბნისის (906), ოპიზის (913), ჯრუჭის (936), პარხალის (937) ოთხთავები. შემდეგ სახარება თარგმნეს ექვთიმე და გიორგი მთაწმინდელებმა, იოანე ჭიმჭიმელმა. გიორგი მთაწმინდელის თარგმანმა კანონიკური უფლება მოიპოვა ქართული ეკლესიის პრაქტიკაში და საყოველთაოდ იყო გავრცელებული.
დასავლეთ ევროპის სხვა ენებზე სახარება XII-XV ასწლეულებში ითარგმნა.
წმიდა წერილის ყველა წიგნი დაყოფილია თავებად, ყოველი თავი - მუხლებად. როდესაც რომელიმე მუხლზე მიუთითებენ, სარგებლობენ შემოკლებებით. მაგ. თუკი ფსალმუნიდან მოხმობილია სიტყვები „ცანი უთხრობენ დიდებასა ღმრთისასა“, რომელიც მე-19 ფსალმუნის პირველ მუხლშია ჩაწერილი, აღინიშნება ასე: ფს. 19,1; თუკი ჩაწერილია 1 კორ. 11,25 - ეს ნიშნავს: პავლე მოციქულის პირველი ეპისტოლე კორინთელთა მიმართ, თავი 11, მუხლი 25.
წმიდა წერილი ყოველ ქრისტიანს უნდა ჰქონდეს. ადამიანები გარდაიქმნებოდნენ, ყოველ ოჯახში ყოველდღე რომ იკითხებოდეს ბიბლია თუნდაც რამდენიმე წუთის განმავლობაში, თუნდაც კვირა დღეს ან დღესასწაულებზე. ყურადღებითა და კეთილკრძალულებით კითხვა წმიდა წერილისა აკეთილშობილებს ადამიანს, რამეთუ ამ დროს მას თვით ღმერთი ეზრახება.
ძველი აღთქმა განამზადებს ადამიანებს ახალი აღთქმის მისაღებად, ხოლო ახალი აღთქმა არის აღსრულება და დასრულება ძველი აღთქმისა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ძველი აღთქმა წინასწარმეტყველებაა, ახალი - ამ წინასწარმეტყველების აღსრულება.
მიუხედავად იმისა, რომ ძველი აღთქმის წიგნები დაწერილია ქრისტეს შობამდე, მასში იგრძნობა მესიის მოსვლის მოლოდინი; გვახსოვს, რას დაჰპირდა ღმერთი პირველ ადამიანებს მათი სამოთხიდან განდევნის დროს: მისი სიტყვებიდან გამომდინარე, თავად ადამი და ევა ცხოვრობდნენ იმედით, რომ მოვიდოდა მესია და სამოთხის დახშულ კარს კვლავ გაუღებდა კაცთა მოდგმას.
წინასწარმეტყველთა გამორჩევა ხდებოდა არა შემთხვევით, არამედ მათი წმინდა გულისა და ცხოვრების საფუძველზე. წინასწარმეტყველობა იყო განსაკუთრებული მადლი, რომლითაც ეს ადამიანები ხალხში ღვთის სწავლებისა და ნების მქადაგებლები ხდებოდნენ. ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველთა მოღვაწეობა და შესაბამისად მათ მიერ დაწერილი წიგნები მიზნად ისახავდნენ ხალხში ჭეშმარიტი სარწმუნოებისა და ზნეობის კანონების დაცვას და, რაც ყველაზე მთავარია, კაცობრიობის მომზადებას იესო ქრისტეს მისაღებად.
კიდეც მას. ახალ აღთქმას იმიტომაც ეწოდება ახალი, რომ ის მუდამ აქტუალურია, მასში დაწერილი არც ერთი სიტყვა არ დაძველებულა, არამედ, პირიქით, ღვთის მადლით განუწყვეტლივ ახლდება.
ძველი აღთქმის ყველა წიგნი დაწერილია ებრაულად, რადგანაც ამ ენით ლაპარაკობდნენ დამწერნიც და ისინიც, რომელთათვისაც იყო განკუთვნილი წიგნები. ახალი აღთქმის წიგნები, გარდა მათეს სახარებისა, დაწერილია ბერძნულად.