მათეს სახარების განმარტება
წმიდა მამათა სწავლების მიხედვით

მასალების შემკრები, მთარგმნელი და გამმართველი:
წილკნელი ეპისკოპოსი ზოსიმე (შიოშვილი)

უკეთუ მიუტევნეთ... მოგიტევნეს თქვენცა მამამან... ნუ იმარხვიდეთ, რათა ეჩუენნენ კაცთა... იუნჯებდით საუნჯეთა ცათა შინა...
მათე 6, 14-21

არაფერია უფრო საძაგელი ღვთისათვის, ვიდრე გულღრძოობა. სასუფეველი ღვთისა არის საუფლო მშვიდობისა და თავმდაბლობისა, საუფლო ერთსულოვნებისა და ძმური სიყვარულისა. შეიძლება ასეთ სამეფოში მიღებული იქნას ამაყი და გულღვარძლიანი? ცხადია ასეთისათვის შესაფერი ადგილი ჯოჯოხეთშია. აი, რატომაა, რომ მაცხოვარმა მოგვცა რა მაგალითი ლოცვისა, ერთხელ კიდევ საგანგებოდ მიგვითითა, რომ ჩვენი ცოდვების პატიება ჩვენზევეა დამოკიდებული, რომ ღვთის სამსჯავრო ჩვენზე შედგება ჩვენივე უფლებით: უკეთუ მიუტევნეთ თქუენ კაცთა შეცოდებანი მათნი, ანუ იმათგან თქვენს წინააღმდეგ ჩადენილნი, მოგიტევნეს თქუენცა მამამან თქუენმან ზეცათამან. „ამრიგად, ამბობს წმ. ოქროპირი, მაცხოვარი შენ თავად - დამნაშავეს, გხდის საკუთარი თავის მსაჯულად, და თითქოს გეუბნება: როგორ მჯავრსაც დასდებ შენს თავს, ისეთივე მსჯავრს გამოვიტან მე შენზე. თუ რაიმეს გაუკეთებ შენს თანამოძმეს, მაშინ ჩემგანაც ასეთსავე კეთილ საქმეს მიიღებ, თუმცა ჩემი კეთილი მოქმედება შენზე სინამდვილეში იქნება ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი, ვიდრე შენი. შენ სხვას პატიებ იმიტომ, რომ თავად საჭიროებ პატიებას, ღმერთი კი პატიებს, როცა ეს მისთვის საჭირო არაა; შენ პატიებ ძმას, ღმერთი კი - მონას; შენ უთვალავი ცოდვებითა ხარ დამნაშავე, ღმერთი კი უცოდველია“. - „გადაუხდელია ჩვენი ვალი,- ამბობს მიტროპოლიტი ფილარეტი: მაგრამ როგორი მსუბუქი პირობა გვაქვს მოცემული მისთვის! „უკუეთუ მიუტევნეთ თქვენ კაცთა შეცოდებანი მათნი, მოგიტევნეს თქუენცა მამამან თქუენმან ზეცათამან“. ხოლო უკეთუ არა მიუტევნეთ კაცთა შეცოდებანი მათნი, ამბობს მაცხოვარი, არცა მამამან თქუენმან მოგიტევნეს თქუენ შეცოდებანი თქუენნი. - უფალი ისევ გვახსენებს ზეციურ მამას, რათა ამით მსმენელი შეარცხვინოს, - შენიშნავს წმ. ოქროპირი. იმისათვის, რომ გავხდეთ ღვთის ძენი, მარტო მადლი არ კმარა, არამედ საჭიროა საქმენიც. არაფერი ისე არ გვამსგავსებს ღმერთს, როგორც ის, როცა ბოროტ ადამიანებს და ჩვენს შემაწუხებლებს შევუნდობთ. ამიტომ, როგორი სასჯელის ღირსნი გახდებიან ისინი, რომელნიც არა მარტო თვითონ არ პატიობენ, არამედ ღმერთსაც ევედრებიან რომ მტრებს სამაგიერო მიუზღას, მაშინ როცა ღმერთი ყოველივეს აკეთებს და აწყობს ისე, რომ ჩვენ ერთმანეთს არ შევეწინააღმდეგოთ. ყოველი სიკეთის საფუძველი სიყვარულია, ამიტომაა რომ ღმერთი ყველაფერს სპობს, რამაც შეიძლება ავნოს სიყვარულს. ნამდვილად, სრულიად არც მამას, არც დედას, არც მეგობარს, არც არავის სხვას ისე არ ვუყვარვართ, როგორც ჩვენს შემოქმედს - ღმერთს. სურს რა, რომ ჩვენ გავთავისუფლდეთ უამრავი და დიდი ცოდვებისაგან. ღმერთმა ამისათვის მოგვცა გზა მოკლე, მსუბუქი და მოხერხებული. რა სიძნელეა შევუნდოთ ჩვენს შეურაცხმყოფელს? პატიება კი არ არის ძნელი, არამედ მტრობის შენარჩუნება. პირიქით, მრისხანებისა და სიხულვილისაგან თავის გათავისუფლება უფრო ადვილია, და ამას მოაქვს სიმშვიდე“.

ასე, რომ შესთხოვე ღმერთს შენი ცოდვების პატიება ისე, რომ შენმა ლოცვამ მსუბუქად და თავისუფლად მიაღწიოს ღმერთამდე. მიეცი მას ფრთები: ერთი ფრთა ეს არის შეწყალება, გულმოწყალება, სიყვარული მტრებისაც კი; მეორე ფრთა არის - მარხვა. ვინც სულით წუხს თავის ცოდვებზე, იმას არ მოუვა გონებაში საზრდელზე ფიქრიც კი. აი რატომაა მარხვასთან განუყოფლად სიყვარული. მწუხარე, მონანული სული თავად ითხოვს მარხვას: „სხეული ამძიმებს სულს“, ამბობს ბრძენი. ადამი სამოთხეში მარხულობდა: ღმერთმა აუკრძალა მას ჭამა ხისაგან ცნობადისა კეთილისა და ბოროტისა; იგი საკვებად არ იყენებდა არც ხორცს, არც თევზს, - იკვებებოდა მხოლოდ სამოთხის ხეთა ნაყოფით. ამრიგად, სამოთხეშიც კი, უცოდველი ადამიანისთვისაც, საჭირო იყო მარხვა, რათა ახლოს ყოფილიყო ღმერთთან. მით უფრო იგი საჭირო გახდა ადამიანისთვის, რომელიც ცოდვის გამო ღვთისაგან მორიდებულ იქნა. ჩვენ ვიცით, რომ მარხულობდა ღვთის კურთხეული დედაც, მარხულობდა ქრისტეს დიდი წინამორბედი იოანე, მარხულობდნენ წინასწარმეტყველნი - მოსე და ილია, მარხულობდნენ მოციქულებიც და ღვთის წმიდანები, როგორც ძველ, ისე ახალ აღთქმაშიც. ყოველივე ამის შემდეგ, განა ჩვენთვისაც არ არის მარხვა აუცილებელი? როცა მოციქულებმა ჰკითხეს უფალს: რატომ ვერ შესძლეს მათ ეშმაკეულისაგან განედევნათ ბოროტი, მან უპასუხა მათ: „ესე ნათესავი ვერ შესახლებელ არს განსვლუად, გარნა ლოცვითა და მარხვითა: „ხედავთ,- ამბობს მღვდელმთავარი ფილარეტი, როგორი დიდია ძალა მარხვისა, რომელიც შეერთებულია ლოცვასთან? მოციქულებს იგი სჭირდებოდათ: ჩვენ არ გვჭირდება ის? სასწაულმოქმედთ იგი ეხმარებოდა: შეგვიძლია ჩვენ მისგან შეწევნაზე უარის თქმა? მტანჯველ, ბოროტ სულზე გამარჯვებაში იგი თანამოქმედია: უფრო არ შეუწყობს იგი ხელს სხეულის გამართვას, რომელიც ებრძვის სულს?“ ამიტომაც თვით ქრისტემ დაგვიტოვა სახე, მაგალითი მარხვისა, „რათა შეუდგეთ კუალთა მისთა“ (1 პეტრ. 2,21), ამიტომ არ მოგვიხსნა ჩვენ მარხვა, - პირიქით: იგი მას აყენებს ლოცვისა და მოწყალების გვერდით, და გვაძლევს წესს, თუ როგორ უნდა ვიმარხულოთ:

და რაჟამს იმარხვიდეთ, - ამბობს იგი, ნუ იყოფით ვითარცა იგი ორგულნი, მწუხარე. ყოველი კეთილი საქმე შეიძლება ღვთისათვის საგმობად იქცეს, ფუჭი დიდების სიყვარულმა შეიძლება მარხვასაც დაუკარგოს ფასი ღვთის თვალში. ასეც მოუვიდათ ორგულ ფარისევლებს. თავიანთ ცოდვებზე ისინი არ ფიქრობდნენ, იმათ მთელ საზრუნავს შეადგენდა ის, რომ ყველას დაენახა, როგორი წმინდანები იყვნენ ისინი: ამისათვის ცდილობდნენ, რომ ჰქონოდათ მოწყენილი და დამწუხრებული სახეები: რამეთუ განირყუნიან პირნი მათნი, რათა ეჩუენნენ კაცთა მმარხველად. იუდეველებს, ისევე როგორც ეხლაც, აღმოსავლეთის ხალხებს, ჰქონდათ ჩვევა ცხელი ჰავის გამო, ხშირად დაებანათ სხეული და თავზე წაეცხოთ ზეთი: ფარისევლები,როცა მარხულობდნენ, არ იბანდნენ, არც თმებს ივარცხნიდნენ, ზეთსაც არ იცხებდნენ, დადიოდნენ დაგლეჯილი და უსუფთაო სამოსელით და თავზე ნაცარდაყრილნი და ყოველივე ამას აკეთებდნენ მხოლოდ იმისათვის, რათა ღვთისა და ხალხისათვის თვალი აეხვიათ. რა თქმა უნდა, ხალხი ზოგჯერ მართლა ტყუვდებოდა და შენატროდა ასეთ ორგულ მმარხველებს, მაგრამ როგორ მოატყუებდნენ ისისი ღმერთს: ამინ გეტყვი თქუენ, - ამბობს გულთამხილავი: მიუღებიეს სასყიდელი მათი, - იმათ ჯილდო ხალხისაგან მიღებული აქვთ, ამიტომ არ უნდა ჰქონდეთ ღვთისგან ჯილდოს მოლოდინი. უდიდესი გულისტკივილით ამბობს წმ. ოქროპირი, რომ ქრისტიანთა შორისაც გვხვდებიან ასეთი ორგული მმარხველები ასეთებზე უფრო უარესნიც. „ქრისტეს ამ სიტყვებზე, - შეგვაგონებს ღვთის დიდი მნათობი, - მწარედ უნდა გვეტირა. ჩვენ არა მარტო ვემსგავსებით ორგულებს, არამედ გარდავემატებით კიდეც მათ. მე ვიცი, ვიცნობ ბევრს, რომლებიც არა მარტო როცა მარხულობენ, გამოაჩენენ ამას ხალხთან, არამედ მაშინაც კი, როცა არ იცავენ მარხვას, ღებულობენ მმარხველის სახეს და ორგულებზე უარესნი ხდებიან“.

ხოლო შენ, რაჟამს იმარხვიდე, იცხე თავი შენი და დაიბანე პირი შენი, ეცადე არავის ისეთი სახით არ დაენახო, რომ შენ მარხულობ, ნურაფრით ნუ შეეცდები გარეგნულად იმათგან გამოირჩე, ვინც არ მარხულობს, რათა არა ეჩუენო კაცთა მმარხველად, რათა ხალხმა არც კი იფიქროს, რომ შენ მარხულობ, არამედ მმარხველად ეჩვენე მხოლოდ მამასა შენსა დაფარულად, რადგან იგი ყოველივე დაფარულ საუნჯეს ხედავს. „სიტყვებით, - ამბობს წმ. ოქროპირი, „იცხე თავი შენი“, უფალი არ ითხოვს ჩვენგან, რომ აუცილებლად ვიცხებდეთ, - ეს არ დაგვიდგინა მან. ძველად წესად ჰქონდათ ცხება დიდი სიხარულისა და მხიარულებისას, როგორც ეს ჩანს დავითისა და დანიელის მაგალითებიდან. ამ სიტყვებით ქრისტე გვამცნებს, რომ ყოველმხრივ დავფაროთ ჩვენი მარხვა. ეს რომ ასე უნდა იქნას გაგებული, ეს მისი საქმიდანაც ჩანს, როცა საიდუმლოდ იმარხულა ორმოცი დღე და თავი არ უცხია, არც პირი დაუბანია, და ყოველივე ეს მოიმოქმედა ყოველგვარი ფუჭი დიდების გარეშე. იგი იგივეს ჩვენც გვასწავლის. ის, რაც სამძიმოა მარხვაში, - გვაწევს ჩვენცა და ორგულებსაც, რადგან ისინიც მარხულობენ. ხოლო ყველაზე ადვილი საქმე, ანუ ვიშრომოთ იმისათვის, რომ ჯილდო არ გავკარგოთ, არის ჩემი მცნება - გვეუბნება მაცხოვარი. მოკლედ, თუ გინდა ხალხს ეჩვენო, მოიცადე: ამას მეც მოგანიჭებ მთელი სისრულით და ისე, რომ შენთვის სასარგებლო იყოს“. იცოდე, რომ მდაბალი მარხვა - არის ღვთისათვის მოსაწონი საქმე, რომელსაც იგი ჯილდოს გარეშე არ ტოვებს: და მამამან შენმან, რომელი ჰხედავს დაფარულთა, მოგაგოს შენ ცხადად. „ჩაუფიქრდი, შენ თვით სათნოებასაც ვნებ, - გვეუბნება დიდი მოძღვარი, როცა მას ასრულებ არა მისთვის, არამედ ვიღაც მეთოკის, მჭედლისა და ვაჭრებისათვის. ჩვენც ძალიან გვწყინს, როცა ვუყვარვართ არა ჩვენს გამო, არამედ სხვებისათვის. ასევე განსაჯე სათნოებებზედაც: სხვების გამო კი ნუ შეიყვარებ მათ, ხალხის გამო კი ნუ ემორჩილები ღმერთს, არამედ ღვთისათვის - ხალხს. ხოლო თუ იქცევი სხვანაირად, გარეგნულად კიდეც რომ გიყვარდეს კეთილი საქმე, ღმერთს აღიზიანებ იმათ მსგავსად, ვინც მას საერთოდ არ მისდევს“.

„იღვაწე, - ამბობს მღვდელმთავარი ფილარეტი, - აკეთე სიკეთე, ემსახურე ღმერთს: მაგრამ გაფრთხილდი, რათა შენი საგმირო საქმენი, შენი სათნოებები, შენი ღვთისმოსაობა, საჭიროების გარეშე, ხალხისათვის არ გახადო დასანახი, თვითნებურად, საკუთარი სურვილითა და ფუჭი დიდებით“. კეთილი საქმე - ზეციური ბუნებისაა: დაე, იგი იყოს მიწისთვის დაფარული. ისინი ფარულად აკეთე; დაე, ისინი მხოლოდ ღმერთმა დაინახოს. ასე იქცეოდნენ ღვთის წმინდა მოსავები. ისინი მკაცრად იცავდნენ მარხვას, მაგრამ ყოველნაირად ცდილობდნენ, რომ ეს არ ყოფილიყო ხალხისათვის დასანახი.

რაც ითქვა მარხვაზე, იგივე შეიძლება ითქვას სხვა სათნოებებზეც: ისინიც ყოველმხრივ უნდა დავფაროთ თავმდაბლობით, ღირსი მამა სილუანე ამბობდა: „ვაი იმ კაცს რომლის სახელიც აღემატება მის საქმეებსო“. ყოველთვის უნდა გვახსოვდეს შიშით წმ. იოანე კიბის აღმწერის სიტყვები: „ბილწი ფუჭმედიდურება გვასწავლის ისეთი სათნოების სახის მიღებას, რომელიც ჩვენში არ არის, რასაც გვიმტკიცებს სახარების სიტყვებით: „ეგრეთ ჰბრწყინევდინ ნათელი თქვენი წინაშე კაცთა, რათა იხილნენ საქმენი თქუენნი კეთილნი“ (მთ 5,16). მაგრამ მაცხოვარი აქ საუბრობს ჭეშმარიტ კეთილ საქმეებზე, და არა მოჩვენებითზე; ჭეშმარიტად კეთილი საქმე როგორც არ უნდა დამალო, თავისით გამოაჩენს თავს, შენ ეს საერთოდ რომ არ გინდოდეს; და როცა ისინი ხალხისათვის გახდება ცნობილი, ეცადე რომ ყოველივე ღმერთს მიაკუთვნო, რათა ადიდებდნენ მას როგორც ჩვენს ზეციურ მამას, რომელიც გვაძლევს ძალასა და უნარს, რომ მოვიმოქმედოთ ისინი. ხოლო ფუჭი დიდების მოყვარული ყველაფერს აკეთებს იმისათვის, რათა იდიდოს კაცთა წინაშე“ - ნეტარი თეოფილაქტე ამბობს, რომ ზეთის ქვეშ შეიძლება ასევე ვიგულისხმოთ მოწყალებაც, ხოლო ჩვენი თავის ქვეშ - ქრისტე. რომელიც უნდა მოვალბოთ მოწყალების საქმეებით. პირის დაბანა კი ნიშნავს სულის გაწმენდასა და გრძნობების განბანვას ცრემლებით“.

ფუჭი დიდების სიყვარული არის დედა მომხვეჭელობისა. რათა თავი გამოაჩინონ სხვების წინაშე, ამიტომაც ცდილობს ხალხი, რაც შეიძლება მეტი სიმდიდრე დააგროვოს; ამის გამო მაცხოვარი, მას შემდეგ რაც ფუჭი დიდების სენს განკურნებს, ლაპარაკობს მომხვეჭელობის მავნებლობაზე. ნუ იუნჯებთ ნუ აგროვებთ თქუენ ნურანაირ საუნჯეთა ქვეყანასა ზედა: ნურც ოქროს, ნურც ვერცხლს, ნურც ძვირფას შესამოსელს, ნურც უძვირფასეს თვლებს; ყველა ეს სიმდიდრე არ არის გამძლე, ეს არის მატყუარა სიმდიდრე; სადა, ანუ აქ, დედამიწაზე, მღილმან და მჭამელმან განრყუნის, და სადა მპარავთა დაჰსთრხიან და განიპარიან. დღეს შენ ფლობ შენს სიმდიდრეს, ხვალ კი შეიძლება ყველაფერი დაკარგო; „ჩაუკვირდი - ამბობს წმ. ოქროპირი, ქრისტეს გამოუთქმელ სიბრძნეს; მან არ თქვა, რომ სიმდიდრეს შენ სხვებს დაუტოვებ, რაც ხშირად სასიამოვნოა ადამიანებისთვის, არამედ იმათ საპირისპიროდ გვაჩვენებს, რომ იმათ იმისი ძალაც კი არ აქვთ, რომ ეს მაინც გააკეთონ: ხალხმა იმათ სიმდიდრეს კიდეც რომ არ ავნოს, მღილი და მჭამელი მაინც ავნებს მას, ნუთუ ოქრო შეიძლება მღილმა შეჭამოს? - თუ მღილი არ შეჭამს ოქროს, ქურდებს შეუძლიათ იგი მოიპარონ. ნუთუ ყველას გაქურდავენ? - თუ ყველას არა ბევრს მაინც ქურდავენ.“ - ასე, რომ ნუ მიანდობ შენს გულს წარმავალ და ხრწნად სიმდიდრეს, მაშინაც კი როცა ის თავისით მოდის შენთან. ნუ თვლი რომ ის შენი არ არის: სინამდვილეშიც ხო არ არის იგი შენი, არამედ ღმერთისა: იყავი მხოლოდ ერთგულ მეთვალყურედ ღვთის სახლში, გესმის, რას ამბობს ზეციური სახლის მეუფე? ხოლო თქუენ იუნჯებდით, აგროვებდით კეთილ საქმეებს საუნჯეთა ცათა შინა, სადაცა არცა მღილმან, არცა მჭამელმან განრყუნის, და სადა არცა მპარავმან დაჰსთრხიან და განიპარიან. იქ არაფერი იკარგება და არც ფუჭდება, იქ ყველაფერი გამძლეა და მარადიული, იქ გადააგზავნეთ თქვენი ხრწნადი ქვეყნიური ძივრფასეულობა. „აზიდეთ, - ამბობს ნეტარი ავგუსტინე, თქვენი ნაყოფი უმაღლეს, ზეციურ ბეღელში, სადაც მას არ ელის საფრთხე, რაც გარდუვალია მიწიერ სამყოფელში. თქვენ გწამთ ღმერთი? ხართ მას მინდობილი? მაშ რატომ არ მიანდობთ მას ყოველივეს და არ აღიარებთ, რომ, რასაც კი მას აქ მიაბარებთ, დაგხვდებათ იქ ზეცაში“.

„მიეცი, - ამბობს წმ. ათანასე დიდი, ღარიბსა და ღატაკს, რაც საჭიროა მისთვის, და ყოველივე ამას, სრულად შეუბღალავად და უნებლად ზეცას იპოვი“. - რისი გეშინია შენ, - კითხულობს წმ ოქროპირი; განა მოწყალებით დაილევა შენი სიმდიდრე? არა, მიეცი წყალობა, სწორედ ამით არ შემცირდება იგი, არამედ კიდევ უფრო მეტი შეემატება, რადგან მას შეერთვება ზეციური სიკეთენიც“. - „ჭია და მატლი - წერს საღვთო წერილის ერთი ძველი განმმარტებელი, აღნიშნავენ ადამიანის ხელში ჩასახულ ფუჭი დიდების მოყვარებას, რომელიც ფარულად ჭამს ყოველ ჩვენ სულიერ სიკეთეს, ხოლო ქურდები, რომლებიც დასთრხიან და იტაცებენ, - ეს ერული ქება-დიდებანია, რომლებიც გვტაცებენ ჩვენში დაფარულ სათნოებებს“.

ადამიანური ქების გზით, ჩვენი ბოროტი-გამომცდელი პოულობს თავის გასაღებს, რათა შევიდეს ჩვენს გულში, რომელიც ცოდვილი თვითკმაყოფილებით არის დაწყლულებული, და აღძრავს ჩვენში ჯერ ფუჭი დიდების სურვილს, შემდეგ სიამაყესა და ამპარტავნებას, რამაც მოსწყვიტა ზეცას. ერთი ბერი უყვებოდა ღირს იოანე კიბისაღმწერს შემდეგს: „როცა მე ვიჯექი მამების კრებულში, ეშმაკი ფუჭი დიდებისა და ეშმაკი სიამაყისა მოვიდნენ და ჩემთან დასხდნენ, იქით და აქეთ; პირველი მიბიძგებდა გვერდიდან თავისი ცუდადმედიდური თითით და ჩამაგონებდა, რომ მომეყოლა ჩემს რომელიმე ჩვენებასა თუ საქმეზე, რომელიც შემემთხვა უდაბნოში. და როგორც კი მოვასწარი მოგერიება მისი; სიტყვებით; „ჰრცხვენოდენ კდემებოდენ თანად, რომელნი ეძიებენ სულსა ჩემსა მიღებად მას“ (ფს. 39,14) მაშინვე, ჩემს მარცხნივ მჯდომმა მითხრა ყურთან: „კარგად მოიქეცი, კეთილად იმოქმედე და ეხლა შენ ხარ დიდი, რადგან სძლიე ჩემ უსირცხვილო დედას“. მაშინ მე მას მივუბრუნდი და ვუთხარი ის სიტყვები რომლებიც ადრე ნათქვამის გაგრძელება არის: „მიიღედ მეყუსეულად სირცხვილი მათი, რომელნი მეტყოდეს მე, ვაშა, ვაშა“ (ფს 39,15). ღირსმა იოანემ ჰკითხა მას: როგორ არის ფუჭმედიდურება დედა საიამაყისა? და მან უპასუხა მას: „შექებანი რეცხენ სულს, როცა სული მაღლდება, მაშინ ეუფლება მას სიამაყე, რომელსაც აჰყავს ცამდე და დაამდაბლებს ქვესკნელამდე“.

არამყარი და მატყუარაა ყოველი ქვეყნიური სიმდიდრე; იგი საიმედო და გამძლე კიდეც რომ ყოფილიყო, უკვე ის, რომ ხალხი მას ეტანება მთელი გულით და ამის გამო ღმერთსაც ივიწყებს, არის დიდი ბოროტება და უბედურება სულისათვის. რატომ? იმიტომ, რომ შენ ექცევი შენი ქვეყნიური საგანძურის მონობაშიც, - ამბობს წმ. ოქროპირი. რამეთუ სადაცა არც საუნჯე თქუენი, ე.ი. სადაც ისაა, რაც თქვენა გსურთ, რისთვისაც ირჯებით, რაც გიყვართ, მუნცა იყოს გული თქუენი, იქითკენ იქნება მუდამ მიმართული თქვენი ხედვა, თქვენი სურვილები, რამეთუ სადაც არის კაცის გული, იქვეა თვით ადამიანიც, მთელი არსება მისი. „თუ, - ამბობს მიტროპოლიტი ფილარეტი, შენი საუნჯე, მიწაზეა, მაშინ არ იფიქრო რომ შენი გული იმყოფებოდეს ზეცაში“. - „არ არის მცირე ვნება შენთვის, - ამბობს წმ. ოქროპირი, თუ შენ ქვეყნიურსა ხარ მიჯაჭვული, ზეციურს აუცილებლად მოწყდები, იფიქრებ მხოლოდ ფულზე, პროცენტზე, ვალებზე, მოგებაზე... რა არის ამაზე უფრო უარესი? რამდენიც გინდა გესაუბრო, როცა შენი გონება სიმდიდრესაა მიჯაჭვული, შენ შენთვის სასარგებლოსა და სარგოს ვერ შეისმენ“. შენი გული არ შეიძვრება უბედური ქვრივ-ობლების ვედრებით; იგი ისევე ცივია, როგორც მეტალი, რომელსაც მიეკრა არსებით... პირქუში და შეუბრალებელი, შენ ყველას ერიდები, ყველას მიმართ ხარ ეჭვიანი, გეშინია ყველასი... მაგრამ არა მარტო სიმდიდრეს შეუძლია ასე დაიმონოს ადამიანის გული, ყოველი ვნება შეიძლება კერპად იქცეს მისთვის, მის საუნჯედ, რომელთანაც უმძიმს მას განშორება. შეხედეთ ადამიანს, რომლისთვისაც მთელი სიმდიდრე გულისა არის ცოდვიანი, სხეულებრივი კმაყოფილებანი. მისი გული მოწამლულია გახრწნილების შხამით, მისი წარმოსახვა დაბნელებულია ცოდვის არაწმიდებით: განა ასეთსას შეუძლიაღა ფიქრი ღმერთზე, ზეცაზე და სულის გადარჩენაზე? ანდა, აი ადამიანი, ვისი სულიც მთლიანად დაკავებულია პატივითა და წარჩინებით, ჯილდოებით, გამორჩევით, დაწინაურებით... ეს პატივმოყვარე მზადაა მონის დონემდე დამდაბლდეს ამ ქვეყნის დიდებულთა წინაშე, იეშმაკოს, სხვას უბოროტოს, სინდისი და კანონიერებაც კი შესწიროს: იგი არ მოერიდება არაფერს, ოღონდაც კი მოყვასი მოირიდოს და მისი ადგილი დაიკავოს. როგორი ცბიერი, ცივი გული აქვს ასეთ კაცს! განა მოუვა ასეთს თავში, რომ მომავალ ცხოვრებაზე იზრუნოს, ზეციური სასუფევლისათვის გაისარჯოს? მისი სამეფო, მისი საგანძური - აქაა, დედამიწაზეა, ქვეყნიურ წოდებულებებსა და გამორჩეულებაში. და სადაც მისი საგანძურია, იქვეა მისი გულიც; მოვიყვანთ კიდევ ერთ მაგალითს: აი ქალი, რომელმაც მთელი თავისი ცხოვრება მიუძღვნა ვნებებს, მორთვა-მოკაზმვასა და მოწყობას. ღარიბი ისე არ ზრუნავს ერთი ნატეხი საკვები პურისათვის, როგორს ეს ქალი ირჯება, თუ როგორ ჩაიცვას სხვაზე მოხდენილად, რათა ვინმემ არ გადაამეტოს მას... და როცა ამას მიაღწევს, მის სულში უკვე თავს წამოყოფს სხვა ვნებაც - ფუჭი დიდების ტრფიალება... როდისღა შეუძლია ასეთს ბავშვებზე ზრუნვა? მას არაფრად ენაღვლება ის, რომ მის ქმარს არ ჰყოფნის სახსარი, რათა შემოსოს იგი? რამდენი გულისტკენა, და ოჯახური უბედურებანი ხდება ამ უაზრო და უგუნური ვნების გამო! მოიძებნება ასეთი ქალის გულში ადგილი ღვთისათვის, სულის ცხონებაზე ზრუნვისათვის?..

ყველა ასეთ მიწიერ „საფასეებს“, ყველა ცოდვილ მიჯაჭვულობებს, საითკენაცაა ჩვენი გული მიდრეკილი, კაცი ვერც კი ჩამოთვლის: რამდენიცაა ცოდვა, იმდენივეა კერპი, რომელთაც უმონებს თავის გულს კაცი. ქრისტეს მოწაფისათვის კი უნდა არსებობდეს მხოლოდ ერთი საგანძური - ღმერთი და მისი წმიდა მცნებები. თუ შენ გიყვარს ღმერთი მთელი გულით, მთელი შენი გონებით, მაშინ ყველა შენი სურვილი მხოლოდ ერთი ღმერთისაკენ იქნება მიმართული. იცხოვრე დედამიწაზევე მხოლოდ ღვთისათვის, რადგან არსად, არაფერში არ შეუძლია ჩვენს სულს იპოვოს მშვიდობა და ნეტარება, ვიდრე ღმერთში. ის კი მკვიდრდება მხოლოდ იმასთან, ვისაც აქვს სუფთა სინდისი, და იგი თვითონ, თავისი მადლით, შემოდის ჩვენს გულში, მაგრამ მხოლოდ მაშინ, როცა იქ მისთვის არის სუფთა ადგილი და არა გაჭუჭყიანებული...