|
|
I. დღეს წაკითხული სახარების იგავში ნაჩვენებია იუდეველი ერის ბედი, განსაკუთრებით კი - მისი წინამძღოლებისა. რადგანაც ღმერთი უცვალებელია, ამიტომ იგი ერთი და იმავე კანონებით მოქმედებს მუდამ. ამის ძლით ეს იგავი ბევრ სამოძღვრებოს შეიცავს ჩვენთვისაც. განვიხილოთ იგი.
„კაცი ვინმე იყო სახლისა უფალი, რომელმან დაასხა ვენახი და ზღუდე გარე-მოსდვა მას და ქმნა მას შინა საწნეხელი და აღაშენა გოდოლი და მისცა იგი მოქმედთა საქმედ და წარვიდა“ (მუხლი 33).
ღმერთკაცი იესო ქრისტე, ეტყოდა რა ამ იგავს მწიგნობრებსა და ფარისევლებს, მისი მნიშვნელობის ხაზგასასმელად ესაია წინასწარმეტყველისაგან სესხულობს მას, რომელიც ამბობს: „უქო შეყვარებულსა (ანუ ქრისტეს, რომელიც უნდა ხორციელქმნილიყო) ქება საყვარელისა ვენახისა ჩემსა. ვენახი ექმნა შეყვარებულსა რქისა მიერ ადგილსა შინა პოხილსა და ზღუდე გარემოვსდევ და მოვიკრძალე და დავჰნერგე ვენახი სორექი და აღვაშენე გოდოლი საშვალ მისა და წინ საწნეხელი მოვთხარე მას შინა, და ველოდე ყოფად ყურძნისა, ხოლო ყვნა ეკალნი. და აწ მკვიდრთა იერუსალემისათა და კაცმან იუდასმან, საჯეთ-ღა ჩემ შორის და საშუალ ვენახისა ჩემისა!“ (ესაია 5,1-3).
პალესტინა მდიდარია ზვრებით ახლაც, ქრისტეს ქვეყნიური ცხოვრების ჟამს კი ვენახი იქ კიდევ უფრო ბევრი იყო მოშენებული. ზვრები, ძირითადად, მთა-ბორცვთა ფერდობებზე იყო დასხმული, რომელთა ქანები კირ-ქვისაგან შესდგებოდა და ადვილად ატარებდა წვიმის წყალს... ვენახი ბევრ შრომას და მოვლას მოითხოვს. - დაბარვას, გასხვლას, გაფურჩქვნას და ა.შ. თავიანთ ვენახებს ებრაელები, ჩვეულებრივ, ძეძვის ან ფიცრის ღობით შემოზღუდადნენ, ანდა მიწაყრილითა, თუ თხრილით, რათა გარეული ველის ცხოველებისაგან დაეცვათ იგი. ვენახებში საყარაულო გოდოლებსაც აგებდნენ, რომელზეც ვენახის მცველი იყო ხოლმე. გარდა ამისა, ეს გოდოლნი ვენახის პატრონთა შვება-სიამესაც ემსახურებოდა, რომელნიც მასში მოსასვენებლად და გარემო ხედებით დასატკბობად მოდიოდნენ. აქვე იყო აშენებული ვენახის-მოქმედთა საცხოვრებელნი, რადგანაც ბევრგან ზვრები საკმაოდ მოშორებითაა პატრონთა საცხოვრებელთაგან. ვენახის დაცვა-ყარაულობა ადვილი საქმე არ არის პაპანაქება სიცხის გამო. საერთოდ, ვენახის მცველის თავშესაფარი ფიცრული ქოხია, გადახურული ვაზის ლერწებითა და ხის ტოტებით... ისინი, ჩვეულებრივ, კეტებით არიან შეიარაღებულნი, ძალზე ერთგულნი არიან თავიანთი პატრონებისა და თავიანთ სიცოცხლეს ხშირად აგდებენ საფრთხეში, როცა ვენახს იცავენ. ყოველთვის ადვილი როდია ისეთი ადამიანების პოვნა, რომლებიც ამ მოვალეობის შესრულებას ინდომებდნენ, რადგან იგი, გარდა სახიფათოობისა, მძიმეცაა - ვენახის მცველს ხომ ხშირად ღამეების თევაც უხდება, რათა გულმოდგინედ დაიცვას ვენახი ცხოველთაგან თუ მპარავთაგან. იმისთვის, რომ ძილი დაიფრთხონ და მპარავნიც შეაშინონ, ვენახის მცველნი დროდადრო გადაუძახებენ ხოლმე ერთმანეთს. ვენახშივე აწყობდნენ საწნახელსაც, რომელშიც შემოდგომაზე მოკრეფილ ყურძენს წურავდნენ და ღვინოს აყენებდნენ. ჩვეულებრივ, ებრაელთა საწნახელი ქვაში გამოკვეთილი ორი ავზისაგან შესდგებოდა, ერთს მეორის ზემოდან ათავსებდნენ, რათა ზემოთაში ფეხით დაწურული ყურძნის წვენი ქვემოთში ჩაღვრილიყო. ყურძნის დაწურვის ეს უძველესი ხერხი, ხშირად აღწერილი ბიბლიაში, დღესაც გამოიყენება. საწნახელებს, ჩვეულებრივ, საკმაოდ მოზრდილებს აკეთებდნენ, რათა მათში რამდენიმე კაცი ჩამდგარიყო ყურძნის დასაწურად. ვენახის მოვლა და ღვინის დაყენება ღარიბთა ხვედრი იყო, უწინაც, და ასეა ამჟამადაც. იობის წიგნში ნათქვამია, რომ მდიდარი უსჯულო ქვრივ-ობოლსა და მშიერს ყოველივეს ართმევს და „უძლურნი იგი უღმრთოთა მათ ვენახსა უსასყიდლოდ და უზომობით იქმნევდეს“ (იობი 24,11). რთველის ჟამი, როცა ყურძენს ჰკრეფენ და სწურავენ, პალესტინაში ისეთივე ხალისიანი და მხიარული დროა, როგორც მკისა: ადამიანები სიხარულით აღსავსენი შრომობენ, ყოველის მხრიდან სიმღერისა და მხიარულების ხმები გაისმის. აღმოსავლეთში მუშაობის დროს გლეხკაცნი ერთმანეთს ამხნევებენ შეძახილებითა და სიმღერით.
სახლის უფალი, ანუ ბატონი - ღმერთს აღნიშნავს, მთელი სამყაროს მეუფეს, ვენახი იუდეველ ერს, რჩეულს ღმერთის მიერ. ზღუდე, საწნახელი და გოდოლი ვენახისა - ყოველივე ეს იუდეველებზე ღმერთის მზრუნველობის გამომხატველი სახეებია. ზღუდე არის საღმრთო სჯული, რომელიც იუდეველებს მოეცათ, საწნახელი - სამსხვერპლოა, საკურთხეველი, რომელზეც ღმერთისადმი შეწირულ მსხვერპლთა სისხლი იღვრებოდა - წინასახე და მომასწავებელი უმჯობესი და უსრულყოფილესი მსხვერპლისა, რომელიც ახლა შეიწირება ქრისტეს ეკლესიაში; გოდოლი - სჯულის კარავია, რომელიც შემდგომში ტაძარმა შეცვალა, ვენახის-მოქმედნი - ებრაელი ერის პირველმღვდელმთავარნი, მოძღვარნი და წინამძღოლნი არიან. ოჰ, რაოდენი რამ მოიმოქმედა საღმრთო მადლმა იუდეველთათვის. ვენახის პატრონის - უფლის შესახებ წმიდა მახარებელი ლუკა ამბობს: „წარვიდა მრავალთა ჟამთა“-ო (20,9). რას ნიშნავს ეს? წარვიდა, ანუ დრო მისცა დასხმული ვენახის გაზრდისა და ნაყოფთა მოცემისათვის ვენახის-მოქმედთა ძალისხმევით. ეგვიპტიდან ისრაელი ერის გამოყვანასთან დაკავშირებულ სასწაულებში, სინაის მთის სჯულისდებაში, ქანაანში ებრაელი ერის დასახლებისას - უფალი ღმერთი თითქოსდა განცხადებული, უშუალო წინამძღვარი იყო იუდეველი ერისა და აღთქმისმიერი კავშირი ჰქონდა მასთან. ამის შემდეგ კი განეშორა მათ დროებით და უკვე აღარ ესიტყვებოდა პირისპირ, უშუალოდ (მეორე სჯული 34,10-12), არამედ მოთმინებით მოელოდა, როგორ იმოქმედებდა ისრაელ ერზე საღმრთო სჯული, როგორ მოიქცეოდა იუდეველი ერი თავისი წინამძღოლების ხელმძღვანელობით და როგორ სულიერ ნაყოფს გამოიღებდა იგი. იუდეველებს მოეცათ საშუალება თავიანთი ნებით მიეღოთ საღმრთო მცნებები და აღთქმანი და თავისუფალი ნებითვე ემსახურათ ღმერთისათვის თავიანთ საბედნიეროდ. და სხვას რას უსურვებს ადამიანებს ზეციური მადლი, თუ არა იმას, რომ ისინი თავიანთი თავისუფალი ნებელობით აღიშენებდნენ საუკუნო ბედნიერ ცხოვრებას?! „მრავალთა ჟამთა“ მოიცავს დროს მოსედან უფლის პირველ წინასწარმეტყველთა გამოჩენამდე, რომელთა შესახებაც იგავში შემდეგია ნათქვამი.
„და რაჟამს მოიწია ჟამი ნაყოფთაი, მოავლინნა მონანი მისნი მოქმედთა მათ მოღებად ნაყოფისა მისისა. და შეიპყრნეს მოქმედთა მათ მონანი იგი მისნი, რომელთამე სცეს, რომელნიმე მოსწყვიდეს და რომელთამე ქვაი დაჰკრიბეს. კუალად წარავლინნა სხუანი მონანი, უმრავლესნი პირველთასა, და მათცა ეგრეთვე უყვეს“ (მუხლები 34-36).
როცა ნაყოფთა შეკრების - რთველის - დრო მოვიდა, უფალმა თავისი მონები გაგზავნა ვენახის მოქმედებთან. ეს ნაყოფნი, რომელთაც ღმერთი მოელოდა იუდეველებისაგან - კეთილმსახურებისა და შეურყვნელი რწმენის საქმეებია. იუდეველებთან წარგზავნილნი უფლის მონები წინასწარმეტყველები არიან. მათ, ნუგეშ-ცემულთ, უნდა დაენახათ იუდეველებში ამაღლებული სათნოებანი - ღირსეულნი ნაყოფნი ღმერთის მზრუნველობისა მათზე. მაგრამ მხოლოდ წარმართული მანკიერებები ნახეს და ამის გამო ამხილებდნენ მათ. წინასწარმეტყველთ სულიერი სრულყოფისაკენ უნდა წაეყვანათ იუდეველნი და ისინი განანათლებდნენ კიდეც მათს გონებებს უფრო ცხადი წარმოდგენებით კაცობრიობის მაცხოვრის შესახებ, მაგრამ სიჯიუტესა და სიძულვილს აწყდებოდნენ იუდეველთა მხრიდან. მათი უმადურობა და სიძულვილი ისე დიდი იყო, რომ ისინი იმგვარად ექცეოდნენ ღმერთის ამ წარმოგზავნილთ, თითქოს ისინი საზოგადოებრივი ბოროტმოქმედნი ყოფილიყვნენ. ზოგიერთი მათგანი ჰგვემეს და საპყრობილეში ჩააგდეს, როგორც ეს, მაგალითად, ანანიას (II მეფეთა 16,17-20) და მიქიას (III მეფეთა 22,24,27) უყვეს, სხვები ქვებით ჩაქოლეს, როგორც აზარია (II მეფეთა 24,20). მანამდე უფალი პირდაპირ ეუბნებოდა იუდეველებს: „ნაშობნი ხართ მკვლელთა წინასწარმეტყველთანი“-ო, და იქვე თავის გულისმიერ წუხილსაც გამოთქვამდა ამის გამო: „იერუსალემ, იერუსალემ! - რომელმან მოსწყვიდენ წინაწარმეტყველნი და ქვაი დაჰკრიბე მოვლინებულთა შენ ზედა, რაოდენ-გზის ვინებე შეკრებაი შვილთა შენთაი, - და არა ინებეთ“ (მათე 23,31,37). მოციქული პავლე ასე გამოსახავს ღმერთის მონათა ბედ-იღბალს „ხოლო სხვანი წარკვეთითა თავთაითა აღესრულნეს... ხოლო სხვანი ტანჯვითა და გვემითა განიცადნეს, მერმე კვალად ბორკილებითა და საპყრობილითა; ქვითა განიტვინნეს, განიხერხნეს, განიცადნეს, სიკვდილითა მახვილისაითა მოსწყდეს, იქცეოდეს ხანელებითა და თხის ტყავებითა ნაკლულევანნი, ჭირვეულნი, ძვირხილულნი, რომელთა ღირსვე არა იყო სოფელი ესე“ (ებრ. 11,35-38). წინასწარმეტყველთა მოვლინებას რაც შეეხება, მახარებლები ამის შესახებ განსხვავებულად გადმოგვცემენ. მარკოზი და ლუკა სამი მოვლინების შესახებ საუბრობენ, მათე კი - ორისა. თუმცა მათეს მიერ მოხსენიებულ ამ ორ მოვლინებაში იგულისხმება სხვა მახარებელთა მიერ ნახსენები სამივე მოვლინება წინასწარმეტყველებისა. ზოგიერთი განმმარტებელი „პირველი მონის“ ქვეშ, რომელზეც ლუკა საუბრობს (20,10), გულისხმობს იმ წინასწარმეტყველებს, რომლებიც ღმერთმა მსაჯულთა დროს მოუვლინა ისრაელს და რომლებიც იუდეველებმა ჰგვემეს, ზოგნი კი მოჰკლეს კიდეც, ოღონდ არა სამარცხვინო სიკვდილით, ხოლო მესამენი ჩაქოლეს, რაც სამარცხვინო სიკვდილი იყო. ლუკას მიერვე ნახსენები „სხვა მონის“ ქვეშ (მუხლი 11) ისინი გულისხმობენ იმ წინასწარმეტყველთ, რომლებიც უფალმა მეფეთა და სამოელის დროს მოუვლინა ისრაელს და რომელთა რიცხვიც არამცირედი იყო. ხოლო იქვე მოხსენიებული მესამე მონის ქვეშ (მუხლი 12) გულისხმობენ ბაბილონის ტყვეობის დროინდელ წინასწარმეტყველთ, მოვლენილთ ისრაელისათვის ღმერთის მიერ.
„ხოლო უკუანაისკნელ მიუვლინა მათ ძე თვისი და თქუა: შე-ხოლო თუ-იკდიმონ ძისაგან ჩემისა“ (მუხლი 37).
ზეციური მეუფის მოთმინება არ ამოწურულა ადამიანთა ბოროტი საქმეების გამო. მას შემდეგ, რაც იუდეველებმა ხან განაძევეს თავისაგან და ხანაც მოსწყვიდეს ზეციური წარმოგზავნილნი, უფალმა ღმერთმა თავისი უსაზღვრო სიყვარულის ყველაზე განსაკვირველი სახე გამოუვლინა იუდეველ ერს: მონათა შემდგომ ადამიანთა შესაგონებლად თავისი მხოლოდშობილი საყვარელი ძე წარგზავნა, ანუ როგორც წმიდა მარკოზი ამბობს „უკუანაისკნელ, ერთი ძე ესუა საყვარელი თვისი, მიავლინა მათა, რამეთუ თქუა, ვითარმედ: შეიკდიმონ ძისა ჩემისათვის“ (12,6). წმიდა ლუკა შემდეგი სიტყვებით შეავსებს ღმერთის სიყვარულის ამ გამოხატულებას: „და თქვა უფალმან მის ვენახისამან: რაი ვყო? მივავლინო ძე ჩემი საყვარელი, ვინ უწყის, შეიკდიმონ“ (20,13). ზეციური სიყვარულის გულისშემძვრელი სურათია! ღმერთი ამბობს: ჩემს საყვარელ ძეს მივუვლენ მათ, იქნებ მისი მაინც შეიკდიმონ, მისი მაინც მოერიდოთ და შერცხვეთო, ყოვლისმცნობელმა ღმერთმა ყოველივე უწყის, რაც არის და რაც უნდა აღსრულდეს. მაგრამ ზეციურ სიყვარულს თითქოსდა არ სურს იმის ცოდნა, რომ ადამიანები კეთილად არ ისარგებლებენ მისი სიკეთის ახალი გამოვლინებით, და ამიტომ კვლავაც განაგრძობს მათთვის თავისი სახიერების სიკეთეთა გამოვლინებას. ზეციურ სიყვარულს სურს, რომ ადამიანებმა იგრძნონ და შეიმცნონ მისი სახიერების ახალი გამოვლინების მთელი დიდებულება და სრულად გამოუცხადებს მათ ამ დიდებულებას: „მიუთითებს მათ, თუ რა უნდა მოემოქმედათ, იმიტომ, რომ უნდა შეეკდიმათ, უნდა შერცხვენოდათ“ (იოანე ოქროპირი). ზეციური მამის ძე იგავში გვევლინება როგორც საღმრთო ჭეშმარიტების მოწმე, როგორც ზეციური და ყველაზე დიდი მოძღვარი. და მართლაც ხომ უფალმა იესო ქრისტემ ადამიანთა მხსნელი საზოგადო მსახურება სწორედ იმით დაიწყო, რომ სინანულისა და რწმენისაკენ მოუწოდა მათ: „შეინანეთ და გრწმენინ სახარებისაი“ - ასე უქადაგებდა იგი იუდეველებს. და რა უხვი ზეციური ნათელი მოიტანა მან - ღმერთის ძემ ამა ქვეყნად! რა წმიდა, შეურყვნელი, რა ამაღლებული და ყოვლისმომცველი მოძღვრება შესთავაზა მან ადამიანებს! რა ძალმოსილი იყო მისი დამოძღვრა! თავად იუდეველთა წინამძღოლებიც აღიარებდნენ, რომ კაცთაგან ჯერ არავის არ უსიტყვია იმგვარად, როგორც უფალი იესო ლაპარაკობდა. მაგრამ რით დასრულდა ყოველივე ეს?
„ხოლო ქუეყანის მოქმედთა მათ ვითარცა იხილეს ძე იგი მისი, და თქუეს გულსა მათსა: ესე არს მკვიდრი, მოვედით და მოვკლათ იგი და დავიპყრათ სამკვიდრებელი მისი. და შეიპყრეს იგი და განიყვანეს გარეშე სავენახისა მის და მოკლეს“ (მუხლები 38-39).
აქ იგავი წინასწარმეტყველებაზე გადადის, და იმგვარ წინასწარმეტყველებაზე, რომელიც განაცხადებს არა მხოლოდ მომავალ საქმეებს, არამედ გულის უღრმეს საიდუმლოთაც. უფალი აქ გამოხატავს იმ სამწუხარო სინამდვილეს, რომელიც ამ საუბრიდან რამდენიმე დღის შემდეგ გამოაშკარავდა. წმიდა იოანეს გადმოცემით, აი, რა მოხდა სამი დღის შემდეგ. მღვდელმთავრები და ფარისევლები შეიკრიბნენ, რათა ებჭოთ, თუ როგორ მოჰქცეოდნენ იესოს: „რაიმე ვყოთ, - ამბობდნენ ისინი, - რამეთუ კაცი ესე მრავალსა სასწაულსა იქმს? უკუეთუ დაუტეოთ იგი ესრეთ, ყოველთა ჰრწმენეს მისა მიმართ, და მოვიდნენ ჰრომნი და მიგვიღონ ჩვენ ადგილიცა ჩვენი და ნათესავიცა“. და მაშინ მღვდელმთავარმა კაიაფამ თქვა: „უმჯობეს არს ჩვენდა, რაითა ერთი კაცი მოკვდეს ერისათვის, და არა ყოველი ნათესავი წარწყმდეს“(იოანე 11,47,48,50).
ხედავთ, რა იყო იუდეველთა გულებში?! მათ ეშინოდათ, რომ ეს დიდი სასწაულთმოქმედი ყველას თავისთან მიიყვანდა. იუდეველი ერის წინამძღოლებს ეშინოდათ, რომ თავიანთ გავლენასა და მნიშვნელობას დაკარგავდნენ ხალხში, მოაკლდებოდნენ თავისთვის ესოდენ ძვირფას პატივსა და ძალაუფლებას, პირველობას ღმერთის ვენახში.
უფალი ხედავს, თუ რა ტრიალებს თავისი მტრების გულებში, უფრო ცხადად და ღრმად ხედავს, ვიდრე თავად ისინი. სისხლს მოწყურებული თავისმოყვარეობის შეშფოთებას ისინი სამშობლოსადმი სიყვარულით ფარავენ, მაგრამ უფალი განუცხადებს მათ, თუ საკუთრივ რა ხდება მათი გულების სიღრმეებმი. იგი ეუბნება მათ, რომ მხოლოდ ანგარებითი მიზნებისათვის გადაწყვეტენ ისინი მის მკვლელობას: „მოვედით და მოვკლათ იგი, რაითა ჩვენდა იყოს სამკვიდრებელი“ (ლუკა 20,14). და ამ ბოროტ ადამიანებს არც კი აგონდებათ, თუ წმიდა წინასწარმეტყველთა რაოდენი წმიდა სისხლი დაიღვარა უკვე. იმის ნაცვლად, რომ თავიანთი მამა-პაპის ცხოვრებიდან ღმერთის შიში ესწავლათ, ისინი გადაწყვეტენ მოკლან უდიდესი წინასწარმეტყველთა შორის, ის, ვისაც თავადვე აღიარებენ დიდ სასწაულმოქმედად. გასაოცარი დაბრმავებაა! სიტყვები - „რაითა ჩვენდა იყოს სამკვიდრებელი“ მისი - უეჭველია, სულაც არ გამოხატავს მათი წარმომთქმელების გონიერებას. აბა, განა გონივრულია იმის ფიქრი, რომ ვენახის უფალი, ანუ ზეციური მამა დაუსჯელად დატოვებს თავისი ძის მკვლელობას, ანდა რომ მას ძალა არ შესწევს წაართვას თავისი საკუთრება უტიფარ მიმტაცებლებს?! მაგრამ განა ჩვენს ვნებებს ძალუძთ გონივრულად იქცეოდნენ თუ რაიმეს იტყოდნენ?!
ასე რომ, საშინელი გადაწყვეტილება წარმოითქვა და აღსრულდა კიდეც, როგორც ეს იგავშია ნაწინასწარმეტყველევი. პილატესათვის მიცემული, ვითარცა კეისრის მტერი, იესო ქალაქის გარეთ იქნა გაყვანილი, „ადგილსა მას, რომელსა ჰრქვიან თხემისა ადგილი“, ანუ გოლგოთა (ლუკა 23,33), სადაც იგი ჯვარს-აცვეს და ასე მოაკვდინეს. მოციქული პეტრე ეუბნება იუდეველებს: თქვენ უმეცრებით ჰქმენით ეს, ანუ როცა უფალ იესოს მოაკვდინებდით, არ უწყოდით, რას სჩადიოდითო (საქმე მოციქ. 3,17).
დიახ, მათ არ ესმოდათ ქრისტეს გამომსყიდველი, ადამიანთა ღმერთისადმი შემარიგებელი სიკვდილის საიდუმლო და არ აღიარეს იესოში მესია, ქრისტე (საქმე 13,27). მაგრამ რის გამო მოხდა ყოველივე ეს? იმის გამო, რომ ისინი მხოლოდ ქვეყნიურზე ფიქრობდნენ და სულ არ ზრახავდნენ სულიერისათვის, და აღთქმულ მესიასაც მხოლოდ როგორც ქვეყნიურ მეფეს მოელოდნენ, რომელიც ქვეყნიურ დიდებას, ქვეყნიურ კეთილდღეობასა და ბედნიერებას მოუტანდა მათ.
„რაჟამს უკუე მოვიდეს უფალი სავენახისაი მის, რაი-მე უყოს ქუეყანის-მოქმედთა მათ? ჰრქუეს მას: ბოროტნი იგი ბოროტად წარწყმიდნეს და ვენახი იგი მისცეს სხუათა ქუეყანის-მოქმედთა, რომელთა მოსცენ მას ნაყოფი ჟამსა თვისსა“ (მუხლები 40-41).
წმიდა ამბროსი შენიშნავს: „მაცხოვარი ეკითხება მათ, რათა მათ თავიანთი შეხედულებითვე განესაჯათ საკუთარი თავი“. ხოლო წმიდა ბასილი დიდი ესაიას წინასწარმეტყველების მე-6 თავის კომენტირებისას (მუხლი 5) ამბობს: „ისე იქმნა, რომ მათ თვითვე განიკითხეს საკუთარი თავი, რათა აღარანაირი უფლება არა ჰქონდათ თავის მართლებისათვის“.
მაცხოვარს თავისი შეკითხვა ყველაზე უსამართლო, ყველაზე უსინდისო მსაჯულთათვის რომ შეეთავაზებინა, ისინიც კი, ყოველ შემთხვევაში იმის გამო, რომ ბოროტ ადამიანებად არ წარმოეჩინათ თავი, უპასუხებდნენ : ბოროტისმომქმედთ სასიკვდილოდ მისცემს, ვენახს კი სხვებს გადასცემსო. მწიგნობარნიც ასე მოიქცნენ. იესოს მტრებმა თავადვე წარმოთქვეს საკუთარი თავის განაჩენი, ოღონდ, რა თქმა უნდა, ამ პირველ ჯერზე ისინი ვერა ხვდებოდნენ, რომ საქმე სწორედ მათ ეხებოდათ. ზუსტად ასე მოექცა უფალი ღმერთი იუდეველ ერს. სულ მალე უფლის ჯვარცმის შემდეგ, 70-ე წელს ქრისტეს შობიდან, იერუსალიმი საფუძვლამდე იქნა დანგრეული; იუდეველთა უდიდესი ნაწილი მოაკვდინეს, დანარჩენნი მონებად გაჰყიდეს და მთელს ქვეყნიერებაზე გაჰფანტეს. წმიდა ლუკა შენიშნავს, რომ ზოგიერთმა მაშინ თქვა: „ნუ იყოფინ!“-ო (20,16). ეს ნიშნავს, რომ ამ იუდეველებმა გულისხმა-ჰყვეს, თუ ვის ეკუთვნოდა ეს განაჩენი, და ამის გამო შეძრწუნდნენ. ხოლო ყველაზე მეტად ისინი იმან შეაძრწუნა, რომ ვენახი წაერთმეოდათ მათ და სხვა მცველებს, სხვა მთავართ გადაეცემოდათ.
„ჰრქუა მათ იესუ არასადა აღმოგიკითხავსა წიგნთა შინა: ლოდი, რომელ შეურაცხ-ყვეს მაშენებელთა, ესე იქმნა თავ კიდეთა. უფლისა მიერ იყო ესე და არს საკვირველ წინაშე თუალთა ჩუენთა“ (მუხლი 42).
უფალი იესო თითქოს ასე ეუბნება მათ: ნუთუ თქვენ არასდროს (არც ერთხელ) არ წაგიკითხავთ საღმრთო წერილში, რომ ქვა, რომელიც უგულებელ-ჰყვეს მშენებლებმა, იქმნა თავ-კიდურ ლოდად, ეს უფლის მიერ აღსრულდა და საკვირველია თქვენს თვალში, ანუ უარყოფილი ლოდი რომ უმთავრესად შეიქნა, ეს უფლის მიერ აღსრულდაო.
ამა ქვეყნისაკენ მიდრეკილ ადამიანებს არ სურდათ თავმდაბალ და მორჩილ იესოში აღთქმული მესია დაენახათ და ამიტომ არც ის სურდათ, რომ ღმერთის მკაცრი მსჯავრი მათთვის ყოფილიყო განკუთვნილი. მაგრამ მაცხოვარი მათ ფსალმუნის სიტყვებით ამხილებს და გადაჭრილ განაჩენს წარმოთქვამს მათი ხვედრის შესახებ. მაშ, დაე, ფარისევლებმა და მწიგნობრებმა უარყონ იესო, მაგრამ ამით ისინი იმას აღასრულებენ მასზე, რაც მესიის გამოა ნაწინასწარმეტყველევი. ისინი უარყოფენ და გადააგდებენ მას ვითარცა ყოვლად უსარგებლო ქვას, მაგრამ ღმერთის ნებით იგი შენობის საფუძველში აღმოჩნდება თავსაკიდურ ლოდად, ანუ შემაერთებელ კუთხეში.
„ამისთვის გეტყვი თქუენ, ვითარმედ: მიგეღოს თქუენგან სასუფეველი ღმრთისაი და მიეცეს ნათესავსა, რომელნი ჰყოფდენ ნაყოფსა მისსა“ (მუხლი 43).
ვინ არის ეს „ნათესავი“, რომელიც ღმერთის ნებას ჰყოფს? ეს ნათესავი ჩვენ ვართ, ყოველნი ქრისტიანენი. როცა იუდეველებმა უარყვეს ლოდი-ქრისტე, მაშინ მოვიდნენ მოციქულები და მახარებლები და უარყოფილ ლოდზე ახალი ვენახი დააფუძნეს, რომელიც გაიზრდება და ნაყოფთ გამოიღებს ქვეყნის დასასრულამდე.
II. აწ კი იმ სულიერ-ზნეობრივ სამოძღვრებო გაკვეთილებს მივმართოთ, რომელთაც ეს იგავი შეიცავს.
ა) იგავი ვენახისა და ვენახისმოქმედთა შესახებ პირდაპირ განეკუთვნება იუდეველებს; მაგრამ ირიბად და არაპირდაპირ იგი მთელს კაცთა მოდგმასა და განსაკუთრებით კი თითოეულ ჩვენგანს ეხება. აბა, ჩაუკვირდი საკუთარ თავს, ჰოი, ადამიანო, ვინც არ უნდა იყო შენ, ღრმად ჩახედე საკუთარ თავს. განა შენს გულშიც არ ჩანერგა ღმერთმა სიყვარული კეთილმსახურებისადმი? ბავშვობაში ზღუდედ გემსახურებოდნენ მშობლები, ახლობელ-ნათესავები და მასწავლებლები. ახლაც შენ ადამაიანთა საზოგადოებაში ცხოვრობ. რაოდენი მაგალითებია შენს წინაშე სიკეთისა! შენს წინაშეა სიტყვა ღმერთის ძისა. შენ წაგიკითხავს და შეგიგრძვნია, თუ როგორი ცხოველმყოფელია იგი. ეკლესიის მწყემსები და მოძღვრები - ქრისტეს ახალი ვენახის მცველნი არიან. ისინი თავიანთი მოვალეობების ძალით ზრუნავენ მასზედ, რომ უფლის ბაღმა ისეთი ნაყოფი გამოიღოს, როგორსაც უფალი მოელის. ნუ იფიქრებ, თითქოს დაუსჯელად შეგეძლოს მათი სწავლა-დარიგებების უგულებელყოფა. გიყვარს კი შენ უფალი იესო ისე, როგორც ამას მისი შენდამი სიყვარული მოითხოვს? ქრისტიანებს მეტი საშუალებანი მოემადლათ ღმერთისაგან ზეციური ნების აღსასრულებლად, ვიდრე ეს იუდეველებს ჰქონდათ. ო, კაცობრივი გონება ვერ მოიცავს ღმერთის სიყვარულის მთელს იმ სიმაღლესა და სიღრმეს, რომელიც ჩვენზე გადმოიღვარა იესო ქრისტეს მიერ. მაგრამ მით უფრო საშინელია ჩვენთვის უმადურობა ამგვარი სიყვარულის წინაშე. ზოგჯერ შენ სრულიად ივიწყებ შენს უფალს და შენი საკუთარი გონებისა და გულის ახირებებით ცხოვრობ როგორც ბოროტმოქმედი და შფოთისთავი. და გითხრა, რა გამოვა ყოველივე აქედან? - ის, რომ, თუკი კვლავაც გააგრძელებ ამ გზით მსვლელობას შენს ცხოვრებაში, შენი ხვედრი იუდეველთა, უფლის უარმყოფელთა და მკვლელთა, ხვედრის მსგავსი იქნება. ყოველივე კარგი მოკვდება შენში: სიკეთისა და კეთილმსახურების გრძნობა, რომელიც დაგატკბობდა შენ, დაგიჩლუნგდება. გეშინოდეს იუდეველთამიერი მისწრაფებისა და სიყვარულისა ქვეყნიურ სიკეთეთადმი, გამორჩენისადმი, რადგან ამ მისწრაფებათა გამო აცვეს მათ ჯვარს ღმერთის ძე! თუ არა და, შეიძლება შენც წაგერთვას ღმერთის სასუფეველი.
მაშ, გონს მოვიდეთ და შევინანოთ, ვიდრე ჯერ კიდევ არ ამოწურულა ღმერთის მრავალმოთმინება! ხოლო რადგანაც ის წუთი, როცა ღმერთის მრავალმოთმინება ჩვენდამი მისი სამართლიანი სამსჯავროთი შეიცვლება, ჩვენთვის უცნობია, ამიტომ ვიჩქაროთ მთელის გულით მოვიცვათ მისი ღვთაებრივი მცნებები სიყვარულის შესახებ; ძმებსავით მივსდიოთ მათ ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში ჩვენს მოვალეობათა განუხრელი შესრულებით არა მხოლოდ ჯეროვანი ნაყოფნი გამოვიღოთ ჩვენი ვენახისა, კეთილს ვუყოფთ რა ჩვენს ბუნებას, არამედ გვიყვარდეს, პატივს-ვცემდეთ და ვაფასებდეთ ჩვენი ეკლესიის მოძღვრებს, მღვდელმსახურებს, მთავრებს, თავად ჩვენს მაცხოვარს, რათა ჩვენც არ დავიღუპოთ თავი ბოროტი ვენახისმოქმედების მსგავსად, და ჩვენს თავთან ერთად ჩვენი მშვენიერი ვენახიც არ დავღუპოთ.
ბ) გარდა ამისა, ეს იგავი ვენახისმოქმედთა შესახებ, ცხადად გვიჩვენებს, თუ რა დიდია ღმერთის მრავალმოთმინება (მუხლები 35-37). დიახ, ჭეშმარიტად, რომ ამოუწურავია ღმერთის მოთმინება. რამეთუ განა ვერ ვხედავთ ამ ჩვენს დროში, თუ როგორ ჰყვავის და განდიდებულია უკეთურება, ხოლო ჭეშმარიტი კეთილმსახურება როგორ შეიწრებულია?! მაშ, რატომ არის უფალი ესოდენ მრავალმოთმინე ადამიანის უსჯულოებებისადმი? რატომ არ იძიებს შურს მართალ მორწმუნეთა წმიდა სისხლისათვის? - პირველ ყოვლისა, იმიტომ, რომ ყველაზე უკეთური ცოდვილებიც, ვითარცა ადამიანები, ღმერთის ქმნილებანი არიან და მათშიც აღბეჭდილია ზეციური მამის ყოვლადწმიდა ხატი; მათთვისაც იქნა მოტანილი ღმერთის მართლმსაჯულების წინაშე უდიდესი და უწმიდესი მსხვერპლი - ჯვარზე სიკვდილი ღმერთის მხოლოდშობილი ძისა და მათთვისაც დაიღვარა ღვთაებრივი სისხლი კრავივით უბიწო და ყოვლადწმიდა ქრისტესი. ამიტომ თავად საღმრთო სიმართლე ცოდვილის სიკვდილს კი არ მოითხოვს, არამედ მის მოქცევას უკეთური გზისაგან და ცხოვნებას. კვალად, იმიტომაცაა ღმერთი მრავალმოთმინე ადამიანთა უსჯულოებისადმი, ცოდვილთა დროებითი ზეობისადმი, რომ ადამიანთა განსჯისათვის მას მარადიულობა აქვს, დაუსრულებელი საუკუნენი, და რომ მომავალი საუკუნო ცხოვრების კეთილნი საზღაურნიც და სასჯელნიც - დაუსრულებელნია. და ბოლოს, უფალი იმიტომაც არის მრავალმოთმინე და მრავალმოწყალე ჩვენი, დაცემული და გარყვილ-გარდაქცეული კაცთა მოდგმის მიმართ, რომ მხოლოდ მისი საღმრთო ყოვლისმცნობელობისათვის არის ცნობილი რჩეულ ადამიანთა რიცხვი არა მხოლოდ იმათთაგან, რომელნიც ჯერაც ან ჭეშმარიტების სრულ უცნობლობაში დახეტიალობენ ამქვეყნად უგზო-უკვლოდ, ანდა ბოროტ ვნებათაგან არიან დაბრმავებულნი, და რომელნიც საღმრთო მადლის ძლით შეიძლება სინანულად მოიქცნენ და ცხოვნდნენ, არამედ იმათთაგანაც, რომლებიც ყველაზე უკეთური და ურწმუნო მოდგმისაგან აღმოცენდებიან და რომლებიც შეიძლება აბრაჰამის ჭეშმარიტნი შვილნი შეიქნან რწმენითა და კეთილმსახურებით.
ოჰ, ნეტავი ყოველ ცოდვილს აეხილოს სულიერნი თვალნი, რათა ცხადად დაინახოს და გააცნობიეროს, თუ რატომ და რისთვის ინდობს მას ზეციური მამის მრავალმოთმინება და უსაზღვრო მოწყალება; მაშინ იგი მტვრად იქცეოდა ღმერთის ამ მიუწვდომელი მოწყალების წინაშე და ერთიანად მადლობის მიძღვნის ცრემლად დაიღვრებოდა მისი გამოუთქმელი სახიერებისადმი, რის შემდეგაც მთელს დარჩენილ ცხოვრებას სინანულის ღვაწლთა და შრომათა შორის გაატარებდა.
და ბოლოს, ოდეს აღივსება კაცობრივი უკეთურებებისა და უსჯულოებების საწყაო, სწორედ მაშინ დასრულდება ღმერთის მრავალმოთმინების დროც. ოდეს სრულიად დამწიფდება იფქლიცა და ღვარძლიც ღმერთის ყანაში, სწორედ მაშინ დადგება მკის დრო. წარვალს ადამიანთათვის წინათგანსაზღვრული დრო სინანულისა და სიკეთის ქმნისა, და სწორედ მაშინ დადგება დღე ღმერთის სამსჯავროსი და მისაგებელის მიგებისა.
გ) იგავში ჩვენ ვნახეთ, რომ ვენახის-მოქმედებმა მოკლეს უფლის მონები და თვით მისი ძეც. რა იყო მიზეზი ასეთი საძაგელი ბოროტმოქმედებისა? - მხოლოდ და მხოლოდ შური (მუხლი 38). აბა, იხილეთ, თუ ვითარ განძვინებამდე შეიძლება მიიყვანოს ადამიანი შურმა! ჭეშმარიტად, ეს ვნება ყველაზე საძაგელია ღმერთისათვის! იგი არის ღმერთის პირდაპირი მტრობა - ყოველი სიკეთის წყაროსი და მომნიჭებელისა. როცა მოყვასის კეთილი ყოფისადმი შურით აღივსება, ამით ადამიანი ვერაფერს ვერ იძენს საკუთარი თავისათვის: მისთვის უსიამოვნო ხდება თვით სიკეთე, ანუ მოყვასის ბედნიერება, და მაშასადამე, მას არ სურს რომ ქვეყნად ღმერთის მეუფება განვრცელდეს, მოვიდეს მისი სუფევა, რაც მდგომარეობს კიდეც ადამიანთა შორის სიკეთის დამკვიდრებაში. ამდენად, შურით აღვსებული ადამიანი თავად ღმერთის მოწინააღმდეგეა. შური, უპირატესად, სატანური ცოდვაა, რამეთუ სწორედ ეშმაკისმიერი შურის გამო შემოხდა ქვეყნად ცოდვა, ხოლო ცოდვასთან ერთად - სიკვდილიც(სიბრძნე სოლომ. 2,24). ეშმაკი კაცისმკვლელია ძველთაგანვე, და იგი ახლაც თავის შვილებად აქცევს იმათ, რომელნიც მოყვასის სიკეთისადმი, კეთილისადმი შურით ღმერთის მტრების მხარეზე დგებიან, რამეთუ წმიდა მოციქულ იოანეს სიტყვით, „ყოველსა, რომელსა სძულდეს ძმაი თვისი, იგი კაცისმკვლელი არს“ (I იოანე 3,15) და, ამდენად, იგი კაენს ემსგავსება, რომელმაც საკუთარი ძმა - აბელი მოკლა. მაგრამ გავიხსენოთ, თუ რისთვის მოკლა მან აბელი. იმისთვის, რომ მისი საქმენი ბოროტნი იყო, აბელის საქმენი კი - კეთილნი, და მას შეშურდა აბელისა, რომლის მსხვერპლიც ღმერთმა კეთილად შეიწყნარა, მისი, კაენისა კი - არა. და რამდენ ბოროტებას იქმდა შური ყოველთვის ამა ქვეყნად! მისი მიზეზით რამდენი კეთილშობილი ადამიანი დაღუპულა, რომელთაც სახელი განუთქვამთ თავიანთი საქმეებით კაცობრიობის სასარგებლოდ. შური დამღუპველი წყლულია საზოგადოებისათვის. სადაც შური და ხდომა, ანუ ჭირვეულობაა, იქ შფოთი, დაუწყობლობა და ყოველი ბოროტი საქმეაო, - ამბობს წმიდა მოციქული იაკობი (3,16). მაშ, შევიკრძალოთ, საყვარელნო ძმანო, სულნი ჩვენნი შურისაგან, ვითარცა დამღუპველი სენისაგან, რომელიც მტანჯველია თავად ადამიანისათვისაც, საძაგელია ღმერთისათვის და ძალზე მავნებელია საზოგადოებრივი კეთილდღეობისთვისაც.
დ) კვალად, სამოძღვრებო და ღირსშესანიშნავია იუდეველთა პასუხი უფლის შეკითხვაზე: რას უზამს ვენახის პატრონი, უფალი, ბოროტ ვენახის-მომქმედთ, რომელთაც იგავში მისი მსახური მონებიც მოჰკლეს და საყვარელი ძეცო. ამ კითხვაზე მათ მიუგეს: „ბოროტნი იგი ბოროტად წარწყმიდნეს და ვენახი იგი მისცეს სხვათა ქვეყანისმოქმედთა, რომელთა მოსცენ მას ნაყოფი ჟამსა თვისსა“ (41). და ეს სიტყვები წინასწარმეტყველური აღმოჩნდა, რადგან ისინი თავად მათზე აღსრულდა მას შემდგომ, რაც მათ ღმერთის ძე - უფალი ჩვენი იესო ქრისტე ჯვარს აცვეს და მოაკვდინეს. როგორ ხშირად ახლაც, ჩვენს დროშიც ასრულდება ხოლმე ეს სიტყვები! დიახ, ახლაც, და ყოველთვისაც ბოროტი ადამიანები, ღმერთის მტრები, ბოროტსავე ხვედრს უნდა ელოდნენ თავიანთთვის, ღმერთის სასტიკ სასჯელს. აი, მაგალიოად ურწმუნო, ღვთისმგმობი და მკრეხელი კაცი ავიღოთ, რომელიც არაფერს წმიდას არ აღიარებს და რომელსაც არ ეშინია საჯაროდ განახვამდეს თავის ბილწ ბაგეთ ღმერთის სახელის გმობისათვის და სიწმიდეთმკრეხელობათათვის, - ნუთუ ვინმეს ჰგონია, რომ ეს უტიფარი გმობანი მას შერჩება და იგი არ დაისჯება? მართალია, ზოგჯერ დიდხანს, ძალზე დიდხანს ითმენს ესევითარს ღმერთის მოწყალება, ანიჭებს რა მას დროს გონს მოსვლისა და სინანულისათვის, მაგრამ ბოლოს, როცა საღმრთო მრავალმოთმინების ფიალა პირთამდე ივსება, მაშინ ისეც ხდება, რომ ღვთისმგმობი თავისი მკრეხელური სიტყვის დამთავრებასაც ვერ ასწრებს, რომ ღმერთის სამართლიანი მსჯავრი იქვე, ყველას დასანახად მოსწყლავს მას, - და იგიც, გამოუსწორებელი ღვთისმგმობი, საშინელი ტანჯვით ასრულებს თავის სიცოცხლეს.
კვალად, არსებობენ სვე-ბედითა და კეთილდღეობით გამორჩეული ადამიანები, რომლებიც მდიდრულად ფუფუნებაში ცხოვრობენ, დიდ-დიდ საქმეებს წარმართავენ, მეტად მაღალი საზოგადოებრივი მდგომარეობა უკავიათ და დიდი პატივისცემითაც სარგებლობენ საზოგადოებაში. მაგრამ მათი ეს სიმდიდრე და მაღალი მდგომარეობა უმართლობითაა მოპოვებული, მოტყუებით, სხვათა დაჩაგვრით და ა.შ. და აი, განვლიან ხილული კეთილდღეობის დღეები, დადგება მოხუცებულობის ჟამი, სნეულებებისა და უძლურების დრო, და ბოლოს სიკვდილის წუთიც, - და ყველა, ვინც კი დაუჩაგრიათ დაუქცევიათ და ვისთვისაც კი უწყენინებიათ ამ ადამიანებს, ყველა ცხოვლად წარმოუდგებათ თვალთა წინ, და ასე, ძალზე მძიმე ქენჯნით სინდისისა დაასრულებენ ისინი თავიანთ უსამართლო ქვეყნიურ ცხოვრებას.
იქნებ ისტორიიდანაც გვსურს გამოვიხმოო მაგალითები, რომლებიც ზემეორე თქმულს დაადასტურებენ? კი, ბატონო. აი, გავიხსენოთ თუნდაც მწვალებლობი სფუძემდებელი არიოზი, რომელიც უარყოფდა იესო ქრისტეს ღმრთაებას და რომლის ამ ცრუ-სწავლებამ ძალზე ფართო გავრცელება ჰპოვა; ცნობილია, რომ არიოზი საშინელი სიკვდილით წარწყმდა. მას ცოცხლადვე განეპო მუცელი და მთელი შიგნეულობა გარეთ გამოუცვივდა, და ასე, საშინელ ტანჯვაში აღმოხდა წყმედილი სული. ანდა, ავიღოთ იმპერატორი ბიზანტიისა იულიანე, ღმერთისაგან განდგომილი და ქრისტეს რწმენის აბუჩად ამგდები: იგი ომში დაიღუპა ისრით განგმირული, და ბოლო წუთებში სიცოცხლისა სასოწარკვეთილი ამბობდა: შენ მე დამამარცხე გალილეველოო. გავიხსენოთ ძველი დროის მეფე აქაბი, ისრაელის მეფე, რომელმაც ნაბუთე მოკლა და უსამაროლოდ სარგებლობდა მისი ვენახით. იგიც ისეთივე სიკვდილით წარწყმდა, როგორითაც ნაბუთე მოკლა. და კიდევ რამდენია ისტორიაშიც და ჩვენს თანამედროვე ცხოვრებაშიც ასეთი მაგალითები, რომლებიც ცხადად გვიმოწმებენ ბოროტ ადამიანთა ბოროტ ხვედრს, სასტიკ სასჯელს მოწევნულს მათზე ღმერთის მართლმსაჯულებისაგან! მაშ, ჩვენც ვეცადოთ, რომ არავის ვუქმნათ ბოროტი, და სიტყვადაც არა ვთქვათ ხოლმე და ფიქრადაც არ გავივლოთ, ისეთი რამ, რასაც შეუძლია რაიმე ზიანი მოუტანოს ჩვენს მოყვასს.
ე) და ბოლოს ყურადღება მივაპყროო იმ მსგავსებას, რომელიც იგავის ვენახსა და ჩვენს ეკლესიას შორის არსებობს. ქრისტეს ეკლესია ვენახს არის მიმსგავსებული, პირველ ყოვლისა, იმიტომ, რომ როგორადაც მიწაზე გაწოლილი ვაზია არარა და ნაკლებ ღირებული, ხოლო როცა ზეწამოიმართება და მაღლა აიწევს, უმშვენიერესი ხდება, ასევე ეკლესიას ქვეყნად თითქმის არანაირი სიმშვენიერე არა აქვს შემოსილი, რამეთუ „მართალი კაცი და უბრალოი იქმნა საკიცხელ“ (იობი 12,4) და ჩვენ, ქრისტიანები ვართ „ერი მშვიდი და მდაბალი“, სიტყვისაებრ წინასწარმეტყველ სოფონიასი (3,12) და „მცირე სამწყსო“ ,სიტყვისაებრ მახარებელ ლუკასი (12,32), რომელსაც მოუძაგებია ესე ქვეყანა, რადგან იგი „არა არს ამიერ სოფლით“ (იოანე 18,36), მაგრამ გჯეროდეთ, ქრისტიანენო, რომ მართალია ჩვენ მოძაგებულნი ვართ ამა ქვეყნად, გარნა ღმერთის ვენახი ვართ, და ჩვენი სიმშვენიერე ხრწნილებაზე აღმატებულია, და ცათა შინა ჩვენ ვიკაშკაშებთ ვითარცა მნათობნი სამყაროისა და გამოვბრწყინდებით, „ვითარცა მზე სასუფეველსა მამისა“ ჩვენისასა (მათე 13,43). მართალია დავითი შეურაცხ-ყოფილი და გინებული იყო გოლიათის მიერ, მაგრამ სძლია მას (I მეფეთა 17,42-49); ასევე ჩვენც, თუმცა კი მოძაგებულნი ვართ ამა ქვეყნისაგან, მაგრამ ბოლოს მისი მძლეველნი შევიქნებით. „ვინ არს ვითარ უფალი ჩვენი, რომელი მაღალთა შინა დამკვიდრებულ არს და მდაბალთა ხედავს ცათა შინა და ქვეყანასა ზედა? რომელმან აღადგინის ქვეყანისაგან გლახაკი და სკორეთაგან აღამაღლის დავრდომილი“ (ფსალმ. 112,5-7), და „რამეთუ კაცთა შორის მაღალი საძაგელ არს წინაშე ღმრთისა“ (ლუკა 16,15). გინდათ, ქრისტიანენო, იცოდეთ თქვენი უპირატესობა, ვინაც ღმერთის ვენახის ლერწნი, რქანი შექნილხართ? - თქვენ თავად ღმერთის შვილები ხართ, როგორც ამას მახარებელი იოანე ამბობს: „ხოლო რაოდენთა-იგი შეიწყნარეს, მოსცა მათ ხელმწიფებაი შვილ ღმრთისა ყოფად, რომელთა ჰრწამს სახელი მისი“ (იოანე 1,12). თქვენ ქრისტეს ძმები ხართ, როგორც ამას თვით უფალი გვეუბნება: „მიუთხრა სახელი შენი ძმათა ჩემთა“ (ებრ. 2,12), თქვენ ხართ „თანა-მოქალაქე წმიდათა და სახლეულ ღმრთისა“ (ეფეს. 2,19); თქვენ ხართ „ნათესავი რჩეული, სამეფოი, სამღვდელოი, თესლი წმიდაი, ერი მოგებული“ (I პეტრე 2,9), თქვენა ხართ ღმერთის თვალისჩინი და ვინც თქვენ შეგეხებათ, იგი ღმერთს შეეხება, როგორც ამას წინასწარმეტყველი ზაქარია ამბობს: „შემხები თქვენი, ვითარცა შემხებელი გუგასა თვალისა მისისასა“, ანუ უფალი ღმერთისა (2,9). ო, რაოდენ დიდი უპირატესობანი მოგემადლათ თქვენ, რაოდენ დიდი ღირსება და დიდება! და დაე, იცინოდნენ ახლა ძენი ამა წუთისოფლისა და დაე, მოიძაგებდნენ ღმერთის ვენახს „ხოლო ჩვენ უფლისა მიმართ ვიხარებდეთ და მხიარულ ვიყოთ ღმერთისა მიმართ, მაცხოვარისა ჩემისა“ (ამბაკ. 3,18). რამეთუ თუკი ჩვენ ქრისტეს რტონი ვართ, ამასთანავე ღმერთის შვილნიც ვართ, ქრისტეს სძალიც, სულიწმიდის ტაძარიც და ცათა სასუფეველის მემკვიდრენიც, რომლის გამოცხადებისას ამაღლდება ეს ვენახი, და დაინახავენ მაშინ უკეთურნი, თუ ვინ ჰყავდათ მოძაგებული! „მაშინ დადგეს მართალი განცხადებულებითა დიდითა წინაშე პირსა მაჭირვებელისა თვისისასა, და რომელთა შეურაცხ-ყვნეს შრომანი მათნი, იხილონ და შეძრწუნდენ შიშითა ბოროტითა და განკვირდენ დიდებულებასა მაცხოვარებისა მისისასა. და იტყოდიან გულსა თვისსა სინანულით და იწროებითა სულისათა სულთ-ითქუმიდენ და თქუან: ესე იგი არს, რომელი-იგი ოდესმე გუქონდა ჩვენ საკიცხელად და იგავად ყვედრებისა“ (სიბრძნე სოლომ. 5,1-3).
კვალად, ღმერთის ეკლესია იმიტომაც არის შედარებული ვენახთან, რომ როგორადაც ვენახი მოჩანს ზამთარში გაჩანაგებულად, ცარიელად და ისეთად, რომელიც არანაირ ღირებულებას არ წარმოადგენს, ხოლო გაზაფხულზე და ზაფხულში კვლავ ჰყვავის, იფოთლება და ნაყოფს იღებს, დამწიფებულთ შემოდგომაზე და კაცის გულის გამხარებელთ, ასევე ღმერთის ეკლესიასაც თავისი ცვალებანი აქვს. მისთვის ზამთარია, როცა უბედურებანი ეწვევა ხოლმე, გაზაფხული და ზაფხული - როცა ღმერთი მოდის მის შეწევნად. რამეთუ როგორც ქრისტე იყო ჯერ დამცირებულ-შეურაცხყოფილი და შემდეგ განდიდებული, ასევე ქრისტეს ეკლესიაც ან დათრგუნულია, მიმძლავრებული, ანდა განდიდებულია; ხან შეფარულია, ხანაც განცხადებული; ხან მთვარის მსგავსად მცხრალია და ლამის დაბნელებული, ხანაც სრულად აღივსება და კაშკაშებს. მისი ამგვარი პერიოდები შეიძლება ზამთრად იწოდოს, და შეიძლება გაზაფხულად და ზაფხულად. ზამთარი იყო კერპთთაყვანისმცემლობის დროს უდაბნოში, როცა მთელი ისრაელი ერი განუდგა ღმერთს (გამოსვლ. 32,3), ზამთარივე იყო ელიას დროსაც, ოდეს ერთი იგი დარჩა უფლისა თანა ყოვლისმპყრობელისა (III მეფეთა 19,20). შიმშილი იყო, სულიერი სიყმილი ქრისტეს ეკლესიაში დევნულებათა დროს, განსაკუთრებით კი მწვალებელ არიოზის დროს, ჭეშმარიტი შიმშილი იყო მაშინ და ქრისტეს ეკლესიის ვენახიც თითქოსდა უნაყოფო ჩანდა. სად იყო მაშინ ეკლესია ქრისტესიო, იკითხავ შენ? გიპასუხებ: იქ, სადაც ზამთარშია ვენახი. მაგრამ, აი, ღმერთის მადლით, კვლავ გამობრწყინდა კურთხეული გაზაფხული, როცა ამა ქვეყანაზე კვლავ გამოანათა მართლმადიდებლობის მზემ. ხოლო სრულს საღმრთო დიდებულებაში განსადიდებლად და განსანათლებლად ეს ვენახი მაშინგან ცხადდება, როცა მოვალს დიადი და ბრწყინვალე დღე საუკუნო ნეტარებისა - როცა ჩვენი ზეციური მემტილე, ვენახის უფალი ჩვენს ლერწებს სამოთხის აღთქმულ მიწაზე დაასხამს, როგორც ამას წმიდა იოანე ამბობს: „საყვარელნო, აწ შვილნი ღმრთისანი ვართ და არღარა განჩინებულ არს, რაი ყოფად ვართ, გარნა ვიცით, რამეთუ უკუეთუ გამოცხადნეს, მსგავსად მისსა ვიყვნეთ, რამეთუ ვიხილოთ იგი, ვითარცა იგი არს“ (I იოანე 3,2).
მესამედ, ღმერთის ეკლესია ვენახთან არის შედარებული ძალისა და თვისებების მიხედვით. როგორადაც ვენახს გამოაქვს სხვადასხვაგვარი ნაყოფნი, ანუ ღვინო, „სიხარული ღმრთისა და კაცთა“ (მსაჯ. 9,13): ღმერთისა მსხვერპლშეწირვაში, კაცთა კი შეკრებებსა და ნადიმებში, - ამგვარადვე ეკლესიშიც უაღმატებულესი სიკეთეებია დამკვიდრებული, როგორიცაა, მაგალითად, განმართლება, რომელიც მდგომარეობს ცოდვათა მოტევებაში, განახლება და სულიწმიდის მუნ მყოფობა, რომელიც „ეწამების სულსა ამას ჩვენსა, რამეთუ ვართ შვილნი ღმრთისანი“ (რომ. 8,16).
აი, სამი უმთავრესი ნაყოფი ქრისტეს ვენახისა, რომელთა მოპოვებაც ამ ვენახის, ეკლესიის, გარეთ არსად არ შეიძლება.
პირველი ნაყოფი ღმერთს განახარებს და არის ჭეშმარიტი რწმენა, რომლის გარეშეც შეუძლებელია ღმერთის სათნო-ყოფა (ებრ. 11,6). ეს ნაყოფი თავის თავში შეიცავს ღმერთის შემეცნებას, შიშს, მოწოდებას, სასოებას, იმედს, სიყვარულს, მორჩილებასა და მოთმინებას.
მეორე ნაყოფი განასახიერებს მოყვასს, და არის სიყვარული, რომლითაც ჩვენ კეთილს ვუყოფთ სხვებს და მოწყალებას გავიღებთ მათთვის. მოციქული პავლე ამბობს: „სიყვარული სულგრძელ არს და ტკბილ; სიყვარულსა არა შურნ, სიყვარული არა მაღლოინ, არა განლაღნის, არა სარცხვინელ იქმნის, არა ეძიებნ თავისასა“ (I კორინთ. 13,4-5). ეს ნაყოფი თავის თავში შეიცავს სიმართლეს, მოწყალებას, კაცთმოყვარეობას, გულუხვობას, უცხოთ შეწყნარებას და სხვათ.
მესამე ნაყოფი ქრისტეს ვენახისა თავად ჩვენგან გვახარებს, და არის დამშვიდებული სინდისი: „აწ უკუე განმართლებულ ვართ სარწმუნოებით ადა მშვიდობაი გვაქვს ღმრთისა მიმართ უფლისა ჩვენისა მიერ იესუ ქრისტესა“ (რომ. 5,1). სწორედ ეს არის ჩვენი ჭეშმარიტი სიხარული და მარადი ნუგეში. „ყოველსა ჟამსა თვალნი უკეთურნი მიელიან ბოროტსა, - ამბობს ბრძენი სოლომონი, - ხოლო სახიერნი დაყუდნიან მარადის“ (იგავნი 15,15).
აი, ესაა ქრისტეს ვენახის ნაყოფნი! და უფალიმც ღირს-გვყოფს, რომ გამოვიღოთ ეს მშვენიერი ნაყოფნი, რომელთა უქონლადაც ჩვენ უბედურნი ვიქნებით არა მხოლოდ მომავალ საუკუნო ცხოვრებაში, არამედ აწინდელ, ქვეყნიურ ცხოვრებაშიც.
მღვდელი გრიგოლ დიაჩენკო „საკვირაო სახარებათა განმარტება“, თბილისი, 2001 წ.
მთარგმნელი: ვასილ ბურკაძე
